Alþýðublaðið - 20.05.1940, Blaðsíða 3

MANUBAOUB 2«. MAI 1940.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
|í
----------ALÞÝÐDÐLAÐIÐ —
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJ AN H . F .
4----------------------———------------------#
Óttinn við loftárás.
4-
SIÐAN Bretar settu liÖ á lancl
hér hefir verið rætt töluvert
rnn það, hvort hugsanlegt eða
líklegt væri, að til loftárása kæmi
af hálfu Þjóðverja á Reykjavík,
og ótti við það, að svo kunni
að fara, virðist hafa gripið all-
mikið um sig meðal almennings.
1 sjálfu sér er það ekkert ó-
eðlilpgt, þótt gert sé ráð fyrir
slikum möguleika, eftir að annar
ófriðaraðilinn hefir brotið hlut-
leysi landsins og sent hingað
bæði her og flota. Og af yfirvöld-
Unum hér var ekki annaÖ verj-
andi, en að hefja eftir það nokk-
urn undirbúning til loftvarna,
meó því hafa til taks útbúnað
til aðvörunar um loftárásir,
nokkra staði þar sem hægt væri
að leita skjóls gegn þeim, og
kenna almenningi algengustu var-
úðarreglur, ef möguleikinn skyldi
verða að veruleika. En við skyn-
samlega íhugun virðist það að
minnsta kosti nijög ólíklegt að
til loftárása komi á bæinn, og
því ástæðulítið fyrir almenning,
að bera verulegan kvíðboga fyrir
því.
1, fyrsta lagi hefir þungamiðja
hernaðarins nú aftur færst frá
Norðurlöndum til vígstöðvanna í
Belgíu og Frakklandi, þar sem
augsýnilega fyrr eða síðar verður
gert út um það, hver ofan á
verður. Og þótt viðureignin
skyldi staðna þar um lengri eða
skemmri tíma í skotgrafastríði
eins og í heimsstyrjöldinni, er
ekki líklegt að til stórkostlegra
átaka komi aftur á hinum vest-
lægari Norðurlöndum fyrr en
Iþá í 'stríðslo'k. Mikiu lík-
legra er það, að viðureignin bær-
izt þá suður á Balkanskaga, þar
sem þýðingarmikið hlið er enn
í hráefnakví Bandamanna um
Þýzkaland og báðir aðilar hafa
því mikið að vinna og mikið
að verja. Þjóðverjar virðast því i
allt önnur og nálægari horn hafa
að líta, en að senda flugvélar sin-
ar hingað nörður til íslands, sem
harla litla þýðingu virðist geta
haft úr þessu á úrslit styrjaldar-
innar.
; En í öðru lagi er leiðin til Is-
lands svo löng og benzínfrek fyr-
ir- fiugvélarnar, að ákaflega ólík-
legt er, að Þjóðverjum þætti það
svara kostnaði, að senda þær
með miklu benzíni, en litlum
birgðum sprengikúlna til loftá-
rása hingað, jafnvel þótt eitthvað
annað væri að vinna með því,
en að ráðast á varnarlausan og
hernaðarlega þýðingarlausan stað
eins og Reykjavik. Þá er af
tvennu ólíklegu líklegra að reynt
yrði að gera loftárás á brezk
herskip hér við land. En eins
og allir vita hafa þau enga bæki-
stöð hér við höfuðborgina.
Það mælir því engin skynsemi
með því; að nokkur alvarleg
hætta sé á loftárás á Reykjavík.
Enda er það sannast að segja,
að sá ótti við það, að til slíkrar
árásar kunni að koma, byggist
að mjög verulegu leyti á lævís-
um orðasveimi, sem settur hefir
verið í gang hér af ráðnum hug
af nazistum og kommúnistum,
sem gerðu sér vonir um það, að
geta eins og í Noregi svalað
skapi sínu á pólitískum andstæð-
ingum sinum hér í skjóli þýzkra
yfirráða, ef Þjóðverjar yrðu fyrri
til en Bretar að senda hingað
her, en eru nú vonsviknir og
reyna að skapa hér andúð gegn
Bretum með því að telja fólki
trú um að þeir leiði þýzkar loft-
árásir yfir Reykjavik.
Menn skyldu alvarlega gjalda
varhuga við slfkum óþokkaskap
þeirra manna, sem ætluðu sér
að verða Quislingar Islands. Það
starf sem hér er og verður unn-
ið til þess að við séum ekki al-
veg óviðbúnir, ef, þrátt fyrir allt,
svo ólíklega skyldi fara, að ein-
hvern tíma i striðinu yrði gerð
loftárás á okkur, saklausa af öllu
öðru en því, að vera svo litil
og varnarlaus þjóð, að við gát-
um ekki variö hlutleysi okkar,
þá verður það ekki unnið af naz-
istum eða kommúnistum, heldur
af öðrum. Fyrir nazistum og
kommúnistum vakir ekkert annað
en að fiska í gruggugu vatni,
að heyja hér taugastríð eftir fyr-
irmynd hins þýzka undirröðurs,
með það fyrir augum að skapa
þá hræðslu og brjálsemi í hugum
fólksins, sem þeir þurfa allsstað-
ar til þess að geta komið ár sinni
fyrir borð.
Rejrk j avikurmötið
(Meistaraflokkur)
f kvöld kl.
8,30 keppa
Reykjavíkurmeistarar
Fram - Valur
Hvor vinnur? Allir «lt á vifHS

ÞEGAR stjórnarskiptin á
Frakklandi í vetur eru
athuguð í ljósi alls þess,
sem menn vita um þann
mann, sem forseti lýðveldis-
ins benti þá á sem forsætis-
ráðherra, var það engum efa
undirorpið, að merkið var gef-
ið um nýjan þátt í Evrópustyrj-
öldinni. Þingið óskaði eftir að
hernaðurinn yrði tekinn á-
kveðnari tökum og lét í ljós
vantrú sína á Edouard Daladi-
er, sem tvö undanfarin ár hafði
verið forsætisráðherra. Það var
búizt við því, að Daladier gæti
sefað óánægjuna með því að
taka nýja menn í stjórn sína,
en verið sjálfur áfram forsætis-
ráðherra. En óskin um stefnu-
breytingu var mjög sterk. Hinn
62 ára gamli fyrrverandi fjár-
málaráðherra Paul Reynaud var
ekki einungis nýtt nafn, heldur
var hann einnig fulltrúi nýrrar
stefnu í stríðinu. Hann er
ákafur í sókn, en Daladier
vildi alltaf reyna samningaleið-
ina. Hann er gæddur franskri
borgarmenningu, en Daladier
skynsemi frakkneska bóndans.
Frá því eftir heimsstyrjöld-
ina hefir Paul Reynaud látið
mikið til sín taka í franskri
pólitík. Hann hefir tekið þátt í
nokkrum stjórnum sem dóms-
málaráðherra, nýlendumálaráð-
herra og fjármálaráðherra. En
það er ekki fyrr en núna að
hann er gerður að forsætisráð-
herra, enda þótt það hafi oft
komið til orða. Þegar Leon
Blum reyndi fyrir tveim árum
síðan að mynda stjórn á breið-
um pólitískum grundvelli,
nefndi hann Reynaud, en til-
raunin heppnaðist ekki þá, að-
allega vegna mótstöðu vinstri
flokkanna, sem ekkert höfðu þó
út á Reynaud að setja, heldur
flokksbróður hans Flandin, sem
var á öndverðum meiði við
hann í utanríkispólitík. Flandin
og Bonnet utanríkismálaráð-
herra voru talsmenn þeirrar
stefnu, sem leiddi til Múnchen,
en Paul Reynaud heimtaði
virkar aðgerðir í Austur-Ev-
rópu, og í septembermánuði
1938, þegar gert var út um ör-
lög Tékkóslóvakíu, hótaði hann
hvað eftir annað að fara úr
stjórninni. Eins og menn vita,
hafa þeir, sem hingað til hafa
stjórnað stríðinu gegn Þýzka-
landi, verið þeir sömu, sem bera
ábyrgðina á Múnchensáttmál-
anum.
Reynaud er Suðurlandabúi.
Hann er lítill vexti, dökkur á
brún og brá og hinn fjörlegasti
og hæðnissvipur leikur alltaf
um andlit hans. Hann er afar
mælskur maður. Hann hóf starf
sitt sem málaflutningsmaður og
vann sér mikið álit, en þó komu
kappræðuhæfileikar hans bezt
í ljós eftir að hann var orðinn
þingmaður. Það er sagt um
mælsku hans og sannfæringar-
kraft, að hann berjist eins og
nautabani, en þó eru ræður
hans aldrei utan garna eins og
oft vill bera við í franska þing-
inu. Setningar hans eru hnit-
miðaðar og hann hefir sagt fyr-
ir marga pólitíska viðburði. Og
óað er máske bezt að lýsa
manninum með því að vitna í
ummæli, sem hann hefir látið
falla við ýms tækifæri í franska
þinginu.
Þá skulum við byrja á því
þegar fjármálaráðherrann
Klotz hrópaði úr ræðustóli rétt
eftir heimsstyrjöldina: Þýzka-
land borgar!
Þá stóð ungur málaflutnings-
maður á fætur, sem hafði setið
á aftasta bekk, og sagði: Þjóð-
verjar borga því aðeins, að þér
sjáið um gjaldeyrinn handa
þeim. Látið Þjóðverja borga
stríðsskuldirnar með vörum.
Tengið saman viðskiptaleg á-
hugamál beggja þjóðanna. Sjá-
ið svo um, að Þjóðverjar líði
ekki neyð. Að öðrum kosti:
Varið ykkur á sprengingunni.
Þegar rætt var um Rínarhér-
aðið og margir óttuðust öryggi
Frakklands, sagði Paul Rey-
naud í þinginu: Því hærra sem
menn hrópa: Locarno dugar
ekki, því hærra svara ég: Ein-
mitt þess vegna verðum við að
hafa meira öryggi. Og hvaða
öryggi? Samkomulag við Þjóð-
verja.
Árið 1935, fimm mánuðum
eftir hið fræga hrun í kaup-
höllinni í New York, stóð litli
fjármálaráðherrann upp í ræðu
stól þingsins og andmælti þeim,
sem héldu því fram, að krepp-
an væri liðin hjá.
— Heimskreppan gleypir
okkur, umfangsmikil kreppa,
sem kemur fram af verðhruni
hráefnanna, mun breiðast yfir
allan heiminn.
FYRSTI knattspyrnukapp-
leikurinn á þessu knatt-
spyrnuári var fjörugur, en ekki
vel. leikinn.
Úrslitin urðu þau, að Víking-
ur vann K. R. með 3 mörkum
gegn engu.
Víkingar voru svo heppnir,
að þeir fengu að leika undan
sterkum vindi í fyrri hálfleik,
og settu þeir 2 mörk í þeim
hálfleik. í síðari hálfleik léku
þeir á móti vindi, en þrátt fyrir
það tókst þeim að skora mark
snemma í þeim hálfleik.
Lið K. R. var ósamstætt,
enda mikið af nýjum mönnum.
Var t. d. markmaðurinn úr 2.
flokki, þar sem Anton var veik-
ur, enda var mikill munur á
markmönnum Víkings og K. R.
Berndsen stóð sig prýðilega.
Knötturinn lá allajafna í síð-
ari hálfleik á vallarhelmingi
Víkinga, en vörn þeirra var á-
gæt, sérstaklega Brandur og
Berndsen, en K.R.-ingar ákaf-
lega óheppnir. Þeir komust
hvað eftir annað í ágætt færi,
Og á næstu árum þar á eftir
sagði Paul Reynaud alltaf fyrir
um þau fjármálavandræði, sem
koma myndu yfir frönsku
þjóðina.
Eftir að Hitler kom til valda
í Þýzkalandi, reyndi Reynaud
aldrei að leyna því, að hann
hefði snúið baki við þeirri sam-
komulagspólitík við Þjóðverja,
sem hann hafði áður gerzt tals-
maður fyrir. Eftir að Þjóðverj-
ar tóku Austurríki, sagði Rey-
naud í áköfum umræðum í
franska þinginu um utanríkis-
málin:
— Til eru þeir menn, sem á-
líta að Frakkland geti bjargað
friðinum með því að hætta því
hlutverki, sem það hefir haft
á hendi í Evrópu. Ég álít þvert
á móti, að shk uppgjöf leiði til
ófriðar. England getur auðvit-
að ekki horft á það, að Frakk-
land sé molað, en við verðum
bara að minnast þess, að þegar
um Mið-Evrópu er að ræða, þá
verðum við að bera ábyrgðina.
Og við því að Frakkland væri
öruggt bak við Maginotlínuna,
gaf Reynaud svar, sem gott er
að minnast einmitt á þeirri
stundu, er hann er við völd hjá
einni hernaðarþjóðinni:
— Enginn metur meira varn-
arkerfi okkar en ég. En það er
ekki til sá sérfræðingur um þau
efni, sem þorir að fullyrða, að
nokkur víggirðing geti í það ó-
endanlega staðist skriðdreka og
skothríð.
Þessa setningu sagði Rey-
naud með tilliti til Maginotlín-
unnar, en hún á við allar víg-
girðingar yfirleitt.
án þess að ná nokkrum árangri.
Vörn K. R. var heldur ekki
góð, sérstaklega ekki annar
vængurinn. Haraldur stóð sig
vel, þegar hann var í vörninni,
en hann sótti of glannalega
fram og skildi lið sitt eftir varn-
arlítið að baki sér. Það getur
gefið „sjansa“, eins og hjá
Þjóðverjum núna í Frakklandi,
en er ,,a desperate gamble“ eins
og Englendingurinn kallar sókn
Þjóðverja. — Víkingar notuðu
sér líka þennan galla á sókn K.
R-inga og brutu sér braut fram
úr sókn þeirra og að baki þeim,
og þar sem markvörðurinn var
mistækur, náðu þeir árangri.
Eins og vörn K.R.-inga var lé-
leg öðrum megin í vörninni,
eins var framlína þeirra öðrum
megin veik í sókninni, sérstak-
lega framvörðurinn, sem er nýr
maður. Beztu mennirnir í liði
K. R. voru Haraldur Gíslason,
Schram og Óli Skúla. Lið Vík-
ings var samstæðara en K. R.
og beztu mennirnir Berndsen,
Frh. á 4. síðu,
Fyrsti kappleikurinn:
Vikingur vann K. R. með
3 mðrkum gegn engu.
.....■» .