Alþýðublaðið - 22.05.1940, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAG 22. MAÍ 1940
— ALÞTÐUBLAÐIÐ —
Ritstjórl: F. R. Valdemarsson.
t fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri' 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðslá: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H . ,F .
Auð valdssty rj öld?
AVÍGVÖLLUM Belgíu og
Norður-Frakklands, þar
sem svo oft áður hefir verið
gert út um örlög Evrópu, er nú
með ægilegum blóðfórnum barizt
um það sólarhring eftir sólar-
hring, hvort þau mannréttindi,
frelsi og það lýðræði, sem við
böfum alizt upp við, skuli ríkja
’áfram í þeim hluta heimsins, sem
húum í og halda áfram að vaxa,
eða hvort svartnætti nazistískrar
harðstjórnar, lieimsku og vilii-
mennsku skuli nú taka við og
leggjast eins og martröð einnig
á þau lönd Evrópu, sem fram
á þennan dag hafa haldið merki
freisisins og siðmenningarinnar á
lofti.
í rnörg ár höfum við séð þessa
öriagaríku viðureign nálgast. Og
margir 'hafa varað við hættunni,
en ,þó eqgir hærra en þeir,' sem
nú svívirða kenningar Marxism-
ans með því að kalla sig komm-
únista. Engir hafa boðað eins
oft ,,baráttu móti stríði og fas-
ismá“, ög „sáméiginlegt 'öryggi"
gegn yfirgangi Hitler-Þýzkalands,
né liéimtað eins háum rómi
„vernd smáþjóðanna, lýðræðisins
og verkalýðshreifingarinnar"
gegrt þýzka nazismanum eins og
þeir ög það ríki, sem þeir á
undanförnum árum hafa bent
mönnum á sem brjóstvöm frels-
isins gegn fasismanum, Sovét-
Rússland.
En nú, þegar. Sovét-Rússland
hefir syikið allt það, sem það
þóttist vera að berjast fyrir, gert
vináttusamning við þýzka naz-
ismann og þegið af honum hlut-
kleild í hinum blóðuga ránsfeng
hans, en lýðræðisríkin í Vestur-
og Norður-Evrópu hafa gripið til
vopna til þess að verja öll þau
verðmæti menningarinnar, sem
Sovét-Rússland sveikst um áð
verja, koma kommúnistar og
segja okkur, að striðið við þýzka
názismann sé ekkert annað en
„auðvaldsstríð“, „báðir berjist fyr
ir illurn málstað“, og alþýðunni
'megi á. sama standa, hver vinni,
eins og dag eftir dag hefir mátt
lesa í lygablaði þeirra hér, Þjóð-
viljanum. /
Öðru vísi okkur áður brá, þeg-
ar kommúnistar vora að lýsa
enda'okutn \ erkalýðshve:fingarinn
ar og litrýmingu frelsisins í landi
þýzka nazismans og boða „sam-
fylkingu“ innanlands og „hernaö-
arbandalag“ við Sovét-Rússland
út á við til varnar lýðræðinu
gegn ógnum hans. En nú er sá
boðskapur ekki aðeins þagnaður
og stríðið fyrir frelsi og fram-
tíð mannkynsins gegn villi-
mennsku nazismans ekki aðeins
allt í einu orðið „auðvaldsstrið'1,
heldur er nú friður við Hitler-
Þýzkaland orðið æðsta boðorð
þessára herra undir því yfirskini,
að alþýðunni megi á sama standa
hyer sigrar í þessu stríði.
Við höfum þegar séð, hvaða
friður það er, sem konnnúnistar
berjast fyir: Það er ósigur Frakk-
lands, það er ósigur Englands,
sem þeir nú kenna um stríðið,
sem Hitler og Stalin hleyptu af
stað. Og það er ósigur Noregs
og allra þeirra ríkja, sem fyrir
frelsi og lýðræði berjast gegn
hernaðarbrjálæði þýzka nazism-
ans, á sarna hátt og þeir börð-
ust fyrir ósigri Finnlands gegn
hinni blóðugu og samvizkulausu
árás Sovét-Rmslands. Þeir hreifa
ekki legg né lið í Þýzkalandi,
eða þeim löndum öðrurn, sem
Hitler á yfir að ráða, til annars^
en þess, að hvetja til uppgjafar
fyrir honum, eins og í Noregi.
Þeir unna sér engrar hvíldar fyrir
moldvörpustarfi sínu í Englandi
og Frakklandi i því skyni að
sundra þjóðum þessara landaog
veikja viðnámsþrótt þeirra gegn
þýzka naziSmahum. Þeir boða
þeim frið við Hitler í stað stríðs-
ins, sem þeir heimtuðu af þeim
fyrir tæpu ári síðan, og fyrir
hefir jafnvel komið að flugvélar
nazista hafa varpað niður flug-
blöðum yfir Frakkland, með þess-
uim fagnaðarboðskap kommun-
ista áletruðum.
Þó að kommúnistar segi við
hátíðleg tækifæri að striðið sé
„auðvaldsstyrjöld" og að alþýð-
unni megi á sama standa, hver
sigri í henni, þá er þeirn sjálf-
um bersýnilega ekki sama um
það. Þeir hafa beygt kné sín fyrir
Hitler og gerzt Quislingar hans
til aÖ vega aftan að þeim þjóð-
I um, sem hafa þorað að rísa upp
gegn honum. Það er þeirra bar-
átta gegn þýzka nazismanum nú,
þegar á reynir.
Hvað hefði Karl Marx sagt um
slíka „lærisveina? Aldrei talaði
hann um „auðvaldsstríð“, sem
sama væri fyrir alþýðuna, hver
ynni. Ævinlega tók hann í ófriði
ákveðna afstöðu með þeim þjóð-
urn, sem hann taldi frelsinu, lýð-
ræðinu og verkalýðshreifingunni
fyrir beztu, að sigruðu, hvað sem
hvötum og hagsmunum ófriðar-
aðiljanna sjálfra leið. Hann barð-
ist 1848 fyrir því, að Vestur-Ev-
rópuþjóðirnar gripu til vopna
gegn afturhaldinu í Rússlandi og
tók ákveðna afstöðu með Eng-
landi og Frakklandi í Krímstríð-
inu 1854 í þeirri von, að það
stríð mætti flýta fyrir falli þess.
Hann var með Þjóðverjum í stríð-
inu við Frakka 1870 þangað til
harðstjórn Napóleons þriðja var
steypt á Frakkiandi, en eftir það
méð franska lýðveldinu, sem
hann vissi, að var meiri stoð
fyrir frelsið og verkalýðshreif-
inguna í Evrópu, en Þýzkaland
Bismarcks. Myndi þess, lærifaðir
sósíalismans hafa leyft sér það
í dag, að boða verkalýðnum hlut-
leysi í þeirri styrjöld, sem nú er
háð milli nazismans og lýðræðis-
ríkjanna, með þeim ummælum, að
ALÞÝÐUBLAÐIÐ ___________
Frumvarpiö til laga nm innheimtn
tekjn- og eignaskatts af vaxtafé
----—_-
Eftir lón BlðndaL
, Hér fer á eftir siðari
grein Jóns Blöndals.
ÐALATRIÐIN í gagnrýni
stjórnar Landsbankans á
frv. um innheimtu tekju- og
eignarskatts af vaxtafé eru eftir-
farandi:
1. Frv. myndi, ef samþykkt
yrði, draga úr sparnaðarviðleitni
manna.
2. að rnyndi geta orsakað
fjárflótta úr bönkum og spari-
sjóðum, en einkaútlán og spá-
kaupmennska myndu aukast.
3. Gengi verðbréfa myndi
lækka.
4. Framkvæmdin myndi verða
mjög erfið og leggja láns-
stofnunum á herðar stórkostlega
aukna fyrirhöfn.
5. Ákvæði þau, er snerta veð-
skuldabréf eru ýmsum annmörk-
um bundin og auk þess óþörf,
þar sem telja má, að veðskulda-
bréf öll og tekjur af þeim komi
til skattaframtals.
6. í stað þess að ýta undir
menn að telja fram vaxtatekjur
'sínár, myndu ákvæði frv. verða
til hins gagnstæða.
7. Heppilegra væri að tryggja
framtöl á vaxtafé á einhvern
annan hátt.
Auk þess er vert að athuga
tvær eftirfarandi fullyrðihgar
stjórnar Landsbankans:
- 8. Öhætt mun að fullyrÖa, að
þær hugmyndir, sem margir
virðast gera sér um þær fjár-
hæðir, sem ekki eru taldar
fram til skatts, séu stórum ýktar.
9. Þeir, sem rnest fást við kaup
og sölu opinberra veröbréfa,
þekkja þess engin dæmi, að þau
séu keypt til þess að leyna fé við
skattaframtöl!
Skal nú hvert þessara atriða
fyrir sig gert nokkuð að um-
talsefni:
1. Vitanlega má færa nokkrar
Iíkur að því, að sparnaðarviðleitni
hún væri „auðvaldsstyrjöld", sem
alþýðunni mætti á sama standa,
hver ynni? Eða myndi hann hafa
gerzt Quisling í hendi Hitlers,
eins og kommúnistar i dag, til
þess að reka rýtinginn í bak
þeirra þjóða, sem fyrir frelsi og
lýðræði berjast? Það hugsa
máske einfaldar sálir meðal
kommúnista, sem ekkert hafa til-
einkað sér af Marx annað en
nafníð, og það aðeins eftir skip-
un frá Moskva. En þeir sem
þekkja líf hans og lærdóma og
bera það saman við liðhlaup
kommúnista yfir í herbúðir Hitl-
ers, vita, að aldrei hafa óverð-
ugri menn skreytt sig með nafni
Karls Marx, en þeir.
Það var ekki að ástæðulausu,
að hann sagði einu sinni með
tilliti til nokkurra fáráðlinga, sem
héldu að þeir væru Marxistar:
„Ég sjálfur er enginn Marxisti"!
En hvað hefði hann þá sagt í
dag, ef hann hefði mátt horfa
upp á þá hundflötu þjóna Hitl-
ers og Stalins, harðstjórnarinnar
og kúgunarinnar, sem nú leyfa
sér að kalla sig kommúnista og
Marxista?
manna myndi aukast eitthvað, ef
engir skattar væru Iagðir á spari-
fé. En þá verður að breyta lögun-
ium í þá átt, en ekki að láta það
viðgangast, aÖ aðeins nokkur
híuti sparifjárins sé skattlagður,
en meirihlutinn ekki og þannig
skapað hróplegt misrétti á meðal
skattþegnanna.
Hins vegar er á að líta þörf
hins opinbera fyrir þessar tekjur
og hvort þeir skattar eða tollar,
r,em í stað þessa tekjustofns gætu
komið, væru ekki jafn skaðsam-
legir sparnaðarviðleitninni eða
öðrum verðmætum. Þá ber og
að gæta þess, sem mörgum sézt
yfir, að hið opinbera „sparar“ ár-
lega mikið af tekjum sínum í
þeim skilningi, aö það leggur
þær í framleiðslutæki, vegi, brýr
o. s. frv.
Ég hygg einnig, að flestir hag-
fræðingar nú á dögum séu þeirr-
ar skoðunar, að framboð á spari-
fé sé tiltölulega óháð vaxtahæð-
inni innan þeirra takmarka, sem
venjulega koma ti! greina; það
hafi t. d. engin veruleg áhrif í þá
átt að lokka fram sparifé, hvort
innlánsvextir eru hækkaðir úr 4°/o
í 5 o/o eða um 25%- Þær hvatir,
sem liggja til sparifjársöfnunar,
eru margvíslegar, fyrst. og fremst
óskin um að sjá fyrir framtíð
sinni og sinna, og augnabliks-
afrakstur sparifjáreigandans er
langt frá þvi að vera sterkasta
hvötin til fjársöfnunar.
Annað mál er það, að í fjár-
magnssnauðu landi eins og ís-
landi er nauðsynlegt að útláns-
vextir séu nokkuð háir vegna
hinnar miklu eftirspurnar eftir
lánsfé. Þó hefir eftirspurnin yfir-
leitt ekki verið látin ráða vöxt-
unum, heldur er framkvæmd
eins konar skömmtun á fjár-
magninu af stjórnum bankanna.
2. Því var haldið fram mjög á-
kveðið m. a. af fyrrverandi aðal-
bankastjóra Noregsbanka, að
vaxtaskattur þar í landi myndi
draga úr sparrtaðarviðleitni
manna (smbr. 1) og orsaka fjár-
flótta úr bönkum og sparisjóÖum,
en einkaútlán myndu aukast
stórlega. Eftir þeim gögnum,
sem ég hefi séð um þetta mál,
hefir þetta alls ekki orðið svo i
rauninni; vaxtaskatturinn hefir
ekki haft þessi skaðlegu áhrif,
sem fremstu menn norsku bank-
anna höfðu sagt fyrir, þvert á
móti þykir hann hafa reynzt vel,
og engar líkur til þess, að hann
yrði afnuminn, þegar stríðið
hófst. Þó var norski skatturinn
allt annars eðlis og mikið „hættu-
legri“ í ]>essu tilliti, heldur en
frumvarp það, sem hér er rætt
um.
Norski skatturinn er 25o/0 brúttó
af öllum bankainnstæðum, og
eriginn frádráttur gefinn í tekju-
og eignaskatti. Hann hvilir aðeins
á banka- og sparisjóðsinnstæð-
um, en ekki á verðbréfum. (Það
var vegna sérstakra skuldbincl-
inga á norsku ríkisskuldabréfun-
um.) Það var því nokkur ástæða
til að óttast, að spariféð færi úr
bönkum og sparisjóðum og yfir
í verðbréf, en ekki hafa orðið
nein brögð að því.
Hér er lagt til, að vaxta-„skatt-
urinn“ nái einnig til verðbréfa og
veðskuldabréfa og því enn fjar-
stæðara að búast við fjárflótta
úr bönkum og sparisjóðum.
Hvert ætti það fé að fara? í fast-
.eignir, í framleiðsluna ef til vill?
Þangað er því hvort sem er ætlað
að fara úr bönkunum, svo ekki
ætti það að vera hættulegt í aug-
um þeirra, sem kvarta undan
því, að fjármagnið flýi fram-
leiðsluna, en hún verði að vera
komin upp á náð bankanna. Eða
í einkaútlán? Það virðist banka-
stjóri Landsbankans óttast mest.
Að vísu sé ég ekki, að það geti
orðið neitt hættulegt þjóðinni, þó
svo færi, en líkurnar til þess eru
nauðalitlar. Sparifjáreigendur
leggja ekki meira upp úr neinu
en öryggi sparifjárins, og myndu
velflestir frekar óska að hafa fé
'sitt í öruggum bönkum og spari-
sjóðum eða opinberum verðbréf-
um, þó þeir yrðu að greiða eiri
hvern skatt af því, þeldur en
að fela það forsjá braskara og
spákaupmanna.
3. Mér skilst, að tilgáta stjórn-
ar Landsbankans um lækkun á
gengi verðbréfanna eigi aðeins
við það, ef lagður yrði sérskatt-
ur á verðbréf, en ekki á inn-
stæður. Ég geri ráð fyrír, að slíkt
komi varla til greina, enda væri
það sennilega rnjög misráðið. Þó
myndi slík lækkun á gengi bréf-
anna þvi aðeins eiga sér stað, að
einhverju verulegu af verðbréfum
sé leynt við skattaframtöl, þvi
annars kemur enginn skattur á
þau (smbr. 9. tölulið, þar sem þvi
er haldið fram, að engin verð-
bréf séu keypt í þessu skyni!
Þannig er samræmið!). Verði
hins vegar látið jafnt ganga yfir
innstæöur og verðbréf, raskast
ekki hlutfallið á milli vaxta í
bönkum og af verðbréfum, en
undir því er gengi verðbréfanna
fyrst og fremst komiö, og þarf
því ekki að óttast lækkun á
gengi þeirra.
4. Því skal ekki neitað, að
nokkur fyrirhöfn og erfiði myndi
hljótast af framkvæmd "laganna
bæði fyrir skattayfirvöld og
banka (sem eru opinberar stofn-
anir). En hvaða skatta- eða tolia-
löggjöf hefir ekki slíkt í för með
sér fyrir einhverja aðila? Hins
vegar má telja fullvíst, að ríkis-
sjóður muni fá svo mikið í aðra
hond, beint eða óbeint (smbr. 8.
tölulið) að ekki sé í slíkt horf-
andi.
Þess skal getið, að skattstjór-
inn í Reykjavík, sem bezt ætti
að geta dæmt um örðugleikana
á framkvæmd laganna, hefir að
langmestu leyti séð um forms-
hlið frumvarpsins, Frh,