Tíminn - 03.02.1963, Blaðsíða 8

/
FRIÐRIK ÓLAFSSON SKRIFAR UM SKÁK
HVERT STEFNIR?
HINN 17. október 1962 hlaut
Nona Gaprindashvili, 21 árs göm-
ul stúdína frá Georgíu, heimsmeist
aratitil kvenna í skák meö því að
sigra fyrrverandi heimsmeistara,
Elizaveta Bykova frá Moskva, í
einvígi, er iyktaði 9:2. Þessi yfir-
burðasigur bendir eindregið til
þess, að Nona beri þegar ægis-
hjálm yíir öllum öðmm kynsystr-
um sínum í greininni og því hæp-
ið, að hún fái aukið skákstyrkleika
sinn með því að tefla einungis
í þeirra hópi.
Hvernlg mundi henni þá farnast,
ef hún fengi að mæla getu sína
meðal kollega sinna af hinu sterk
ara, kyni? Þessari spurningu er
vandsvarað. Eina konan, sem hing-
að til hefur tekizt að marka spor
sitt í skáksögunni við hlið karl-
mannanna, er rússneska konan
Vera Menehik, sem mikið tefldi
í skákmótum á árunum fyrir
seinni heimsstyrjöldina. Hún
vann márgan góðan sigurinn á
þessum skákmótum, en aldrei
tókst henni þó fylliíega að kom-
ast í þá aðstöðu að geta talizt í
hópi þeirra betri. — Hvort skák-
styrkleiki Nonu stendur á svip-
uðu stigi og Veru MenchLk, er
erfitt að dæma um, en geta má
þess, að Nonu hefur tekizt að
koma ýmsum all-sterkum sovézk-
um ákákmönnum á kné, eins og t.
d. Gurgenidze, sem er kunnur hér
heima síðan hann tefldi á Stúd-
entamótinu 1956, og svo Buslayev.
Efalaust á hún eftir að sigra
fleiri þekkta skákmenn og við
skulum vona fyrir hönd kunn-
ingja okkar, Fischers, að hann
verði ekki meðal fórnardýranna,
því að hann hefur margoft lýst
því yfir, að kvenfólk hafi ekki
hundsvit á skák, og ætti það í
rauninni að verða sér úti um ein-
hver aðgengilegri áhugamál. — f
blaðaviðtali í sumar lét hann þess
m. a. getið, að honum mundi ekki
veitast það erfitt að sigra hvaða
skákkonu, sem væri með riddara
í forgjöf. Þetta mun sovézkum
hafa þótt heldur stórkarlaleg um-
mæli og á Olympíumótinu í Vama,
sem haldið var um svipað leyti og
'éinvígi þeirra Nonu og Elizaveti,
buðu þeir Fischer upp á einvígi
við Nonu meg framangreindum
skilmálum. Eitthvað mun tilboðið
hafa vafizt fyrir Fischer, en að
lokum sagðist hann reiðubúinn til
að gera þetta, ef 3000.00 dollarar
væru lagðir undir. Munu sovézk-
ir nú vera að íhuga þetta gagntil-
boð, en það er skoðun flestra, að
Fischer muni þarna verða 3000,00
dollurum fátækari, ef af einvíg-
inu verður.
Þáttur kirkjunnar
Hér birtist svo ein skákanna úr
einvígi þeirra Nonu og Elizavetu
og ætti hún ag geta gefið nokkra
hugmynd um styrkleika Nonu. Má
það vera mikið, ef Fischer stendur
ekki höllum fæti, með manni
minna gagnvart svo heilsteyptri
tafimennsku, sem Nona sýnir hér.
Hvítt: Elizaveta Bykova.
Svart: Nona Gaprindashvili.
7. skák. Spánski leikurinn.
1. e4, e5. 2. Rf3, Rc6. 3. Bb5, a6.
4. Ba4, Rf6. 5. o-o, b5. (Tryggara
þykir hér fyrst 5. — Be7, en þessi
leikjavíxl eiga ekki að koma neitt
að sök). 6. Bb3, Be7. 7. d4, d6. 8.
dxe5. (8. c3 er vafalaust vænlegra
til árangurs hér). 8. — dxe5. 9.
Be2. (Elizaveta stóð hér þegar
mjög höllum fæti í einvíginu og
fýsti ekki í nein drottningarkaup).
9. — Bg4. 10. c3, o-o. 11. Hdl, De8.
(Þessi leikur er leikinn í því skyni
að geta haft vald á riddaranum á
c6 síðar meir). 12. Bg5. (Hér var
12. h3 tvímælalaust betrj leikur.
Svartur verður að taka ákvörðun
um, hvað hann hyggst gera við
biskup sinn á g4 og hörfi hann
með hann undan til h5, gefst ekk-
ert ráðrúm til að leika — Rh5
síðar rneir). 12. — h6. 13. Bh4,
Rh5. 14. Bg3. (Hvítur vill ógjarn-
an að ríddarinn komist óhindraður
til f4). 14. — Rc5. 15. Rbd2, Hd8.
16. Rfl, Rf4. 17. Bxf4, exf4. 18.
h3, Bxf3. 19. Dxf3, Re5. 20. De2.
(Hvíti lízt ekki á þær flækjur,
sem eiga sér stað eftir 20. Dxf4,
Rd3). 20. — f3! (Skemmtileg fórn,
sem brýtur upp hvítu kóngsstöð-
una). 21. gxf3, Rg6. 22. Rg3, De5.
23. Khl, Df4. 24. Hxd8, Hxd8. 25.
Hdl. („Því færri menn, sem eru
á borðinu, því auðveldari er vörn-
in“ ályktar hvítur). 25. — Hxdl.
26. Bxdl, Dh4. 27. Kh2, Rf4. 28.
Dfl, g6. 29. Bc2. (Hvítur virðist
nú vera búinn að koma málum
sínum í sæmilegt horf, en þá fell-
ur sprengjan). 29. — Bxf2! 30.
Dxf2. (Hvítur verður að taka því,
sem að höndum ber, hann á ekki
annars úrkostar). 30. — Rxh3!
(Lítig púður var í 30. — Dxh3f,'
eins og auðvelt er að ganga úr
skugga um). 31. Del. (Eftir 31.
Dfl, Rf4f félli hvíti riddarinn ó-
bættur). 31. — Rg5t 32. Kg2. (32.
Kgl gekk að sjálfsögðu ekki,
vegna — Rxf3f). 32. — Dh3f. 33.
Kf2, Dh2f 34. Ke3, Dxc2. (Enda-
hnútur fallegrar leikfléttu). 35.
Í4, Re6. 36. f5, Rc5. 37. Dd2,
DxDt. 38. KxD, Kg7. (Ástæðu-
laust er að rekja skák þessa öllu
lengra. Svartur vann skákina án
mikillar fyrirhafnar).
Hver er á
stjórnpallinum?
Eg las nýlega nokkrar setn- skipstjór;, og við uppgötvuðum
ingar eftir enskan rithöfund. einnig að í raun og veru hrakt-
Þær voru eitthvað á þessa leið ist skipið stjórnlaust um höf
í lauslegri þýðingu: tímans og tilverunnar og áttj í
„Eg og öll mín samtíð hafði vændum að steyta á skeri og
faríð um borð í ákaflega skraut- brotna í spón hvenær sem
legt skip. Vig kölluðum það vera vildi Er þetta ekki ótrú-
heimsmenningu. Við vorum lega rétt lýsing? Og ætti ekki
sannfærð um, að það stefndi að sama angistin að grípa okkur
vissu marki. En þegar við höfð- öll?
um dvalið á skipinu mikla um Við erum öll um borg í skraut
hríð, komumst við að raun um, legu og iraustlegu skipi, mjög
okkur til mikillar undrunar og þægilega útbúnu. Hraðinn er
áhyggna, að þar var enginn Framhaio a 13 siðu
8
HUNGUR-
GANGA
KÍNVERJA

6. grein Svend Lindqvist
Eg kom til Peking hinn
hræðilega vetur 1960—61. Borg
in var sem lífvana. Verzlanir
stóðu tómar, veitingahúsum
var lokað. Það var ógjörlegt
að kaupa nagla, seglgarnsspotta
eða pappirsmiða. Götumyndin
einkenndist af hinum enda-
lausu biðröðum við opinbera
matgjafarstaði.
Draumurinn um mat, eina
einustu máltíð, lá eins og ósýnj
leg loftmynd yfir borginni. En
enn bá þóttust menn halda fast
við markmig Stökksins mikla.
Það átti að setja ný met í iðn-
aðinum, fólk átti ag loga af
framfarahug. En það var ekk-
ert innan í þessu hola skurni
og ekkert var gert. Það var
eins og þjóðin væri að draga
inn andann á uhÖífirmi1<lu''8pí;
Núna, tveimur árum síðar,
ná erfiðleikarnir miklu dýpra,
en ekki er lengur hægt að tala
um neinar yfirvofandi hörmung
ar. Vörur fást aftur, þótt að-
eins fáir geti keypt þær. Opin-
beru matstaðirnir hafa lokað,
veitingahúsin eru opin. Yfir-
völdin geta ekki lengur skipað
mönnum í vinnu, þau láta menn
frjálsa. Umferðarsalar og iðn-
aðarmenn eiga í samkeppni um
kaupendur á götunum. Jafnvel
í Peking, mestu rétttrúnaðar-
borg landsins, hefur lífið geng-
ið úr skorðum ríkisskipulagsins
og fer sínar eigin leiðir. Menn
blekkja ekki sjálfa sig lengur
með einhverju Miklu stökki.
Borgin hefur lagað sig að örð-
ugleikunum og býr sig undir
langvarandi umsátursástand.
Kínverjum er kornskammt-
urinn grundvöllur lífsins.
Skammtinum er útdeilt mánað-
arlega: tólf kíló til húsmóður,
fimmtán kíló til menntamanna,
tuttugu kíló til hvers verka-
manns. Þessir hafa skammtarn-
ir verið síðan 1959, en innihald
þeirra er breytilegt. Sé skammt
að rís eða hveitimjöl, er
skammturinn knappur, en hægt
að lifa á honum. En nú hefur
um árabil verið blandað í hann
kartöflum, byggmjöli og öðrum
rýrari korntegundum. Það þýð-
ir hungur og vonleysi.
Feitmetisskammturinn hefur
nýlega verið minnkaður niður
í fjórðung kílós á mánuði, tó-
baksskammturinn er lítill og
lélegur, minnir á mjöl. En
kínverjax reykja ekki lengur
þurrkuð blöð, eins og þeir
gerðu fyrir ári. Á sumum svið-
um hefur ástandið batnað. Síð-
an í vor fá menn hundrað
grömm ai kjöti eða fiski á mán
uð'i. Kjöt án seðla er hægt að
kaupa löglega fyrir tífalt verð;
í allt sumar hefur nóg verið til
af ávöxtum og grænmeti, og
það er aftur hægt að fá góða
máltíð á veitingahúsi. í fyrra
kostaði einfaldasta máltíð á
veitingahúsum fyrir tvo 15—20
yuan (rúmlega 250—300 kr.)
og þann munað gat verkamað-
ur, sem vinnur fyrir 60 yuan
á mánuði, auðvitað ekki veitt
sér. í ár kostar sama veitinga-
hússetan nálægt 5 yuan.
SAFN HINNA HUNDRAÐ
VÖRUGERÐA
Nú hefur verið lögð meiri
áherzla á léttiðnað og komig á
fót nýju skömmtunarkerfi fyrir
fjöldaframleiddar neyzluvörur.
Nýju ákvæðin komu til fram-
kvæmda 25. april. Tómar hill-
ur verzlananna fylltust af sýn-
ingarbrauði. Vöruhúsið — Vöru
hús hinna hundrað vörugerða
— í Peking hlaut af almenn-
ingi nafnið „Safn hinna hundr-
ag vörugerða". Kínverji hefur
rétt til að kaupa eina skó, tvö
sápustykki og nálægt þremur
metrum af baðmullarklæði á
ári. Aðrar skammtaðar iðnað-
arvörur eru aðeins fyrir þá auð-
ugustu. Þær kosta miða, og að-
eins einn miði fæst fyrir hver
20 yuan launa. Aðalreglan er
sú, að vara kostar nærrí því
jafn mikið í miðunum og í
yuan. Dýrari neyzluvörur, sem
fæstir geta veitt sér sakir verðs
ins, kosta þó færri miða en
yuan.
Kornskammturinn er undirstaSa lífsins i augum Kínverja.
/
T f M 1 N N, sunnudagur 3. febrúar 1963. —
f