Alþýðublaðið - 23.05.1940, Blaðsíða 3

PIMMTUDAG 23. MAÍ 1940
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
--------- ALÞYÐUBLAÐIÐ ----------------------
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
t fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjó.-i. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu,
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H , ,F .
Fréttaspjöldin í Austurstræti.
Frnmvarpið til laga m innheimtn
tekjn- og eignaskatts af vaxtafé
Eftir Jón BlðndaL
VUf ORGUNBLAÐIÐ hætti
sér í gær út á þann hála
ís, að fara að vanda um við
önnur blöð út af fréttaflutningi
í sambandi við stríðið. Það
hefði það áreiðanlega ekki átt
að gera, því að ekkert blað ligg-
ur nú eins flatt fyrir gagnrýni
á fréttaflutningi sínum frá
stríðinu eins og Morgunblaðið.
Það hefir síðan Þjóðverjar
hófu árás sína á Holland, Belg-
íu, Luxemburg og Norður-
Frakkland haft þann sið, að
hengja upp á húsakynni sín við
Austurstræti fréttaspjöld síðari
hluta dags, með nýjum tíðind-
um frá stríðinu. Aðstaða blaðs-
ins er góð til þess, Austurstræti
er fjölfarin gata og fjöldi fólks
hefir oft safnast saman til þess
að lesa þessar fréttir. Um þenn-
an fréttaflutning blaðsins væri
heldur ekkert að segja, ef frétt-
irnar væru ekki svo hlutdræg-
ar og óáreiðanlegar, að jafnvel
Morgunblaðið virðist hafa kyn-
okað sér við því, að birta þær
aftur morguninn eftir, öðruvísi
en verulega lagfærðar, til þess
>að síður væri hægt að festa
hendur á þéssum fréttaflutn-
ingi. En áróðursfréttirnar og ó-
sannindin utan á húsinu við
Austurstræti hafa endurtekið
sig dag eftir dag þrátt fyrir það,
og er engu líkara en að hér sé
af ráðnum hug höfð tvö járn í
eldinum fil þess að rugla skoð-
anir borgarbúa á gangi stríðs-
ins, illkynjuðustu áróðursfrétt-
ir, sem ekki þykja boðlegar í
blaðinu sjálfu, séu birtar á
götunni, en aðrar ofurlítið
gætnari í blaðinu morguninn
eftir til þess að síður sé hægt
að hafa hendur í hári þess.
Fréttaspjöldin í Austurstræti
hafa nær eingöngu flutt sigur-
fregnir úr þýzka útvarpinu, og
því aðeins aðrar fregnir, að í
þeim hafi verið falin ýiður-
kenning Bandamanna á ein-
hverju af því, sem sagt hefir
verið í hinum þýzku sigurfregn-
um, svo sem þeim til stuðnings.
En hafi slíkar viðurkenningar
ekki verið fyrir hendi, hafa á-
róðursfréttir þýzka útvarpsins
verið birtar, að því er virðist
án nokkurrar umhugsunar um
það, hvort þær voru sannar eða
lognar, en í þeim augljósa til-
gangi að gefa vegfarendunum
sem hæstar hugmyndir um af-
pek Þjóðverja. Þegar Þjóðverj-
ar hafa hins vegar orðið fyrir
bakskellum, hefir fréttunum
um það verið stungið algerlega
undir stól. Þá daga hefir ekk-
ert fréttaspjald sést í Austur-
stræti, og hefir athugult fólk
tekið svo vel eftir því, að farið
er að henda gaman að því
manna á milli hér í bænum, að
Þjóðverjum hafi ekki gengið
ýel þennan og þennan dag'inn,
úr því að ekkert fréttaspjald
hafi verið hengt út á húsakynn-
um Morgunblaðsins í Austur-
stræti!
Hér fara á eftir nokkur
dæmi:
Laugardaginn ekki í vikunni,
sem leið, heldur vikunni þar á
undan, eða daginn eftir að árás-
in á Holland og Belgíu hófst,
var sú lygafrétt þýzka útvarps-
ins hengd út í Austurstræti, að
Þjóðverjar væru búnir að taka
Briissel. Það var nákvæmlega
viku áður en þeir komu þang-
að! Svo voru Þjóðverjar, á
fréttaspjöldunum í Austur-
stræti hvern daginn eftir ann-
an látnir rjúfa Maginotlínuna.
Látum það vera, þótt þeir hafi
hvergi komizt inn í hana enn
þann dag í dag, heldur aðeins
inn í framlengingu hennar við
norðurlandamæri Frakklands.
Það er svo hægt um vik að af-
saka það með smávegis óná-
kvæmni. En þegar sókn Þjóð-
verja var stöðvuð sunnan við
Sedan, kom ekkert frétta-
spjald út í Austurstræti! Aft-
ur á móti létu glæfrafréttir
nazistaútvarpsins í fyrradag
um það, að Þjóðverjar hefðu
tekið Amiens, Arras og Abbe-
ville, væru komnir vestur að
Ermarsundi og búnir að króa
Bandamannaherinn í Belgíu
inni, ekki lengi á sér standa.
En þegar það varð ljóst í gær,
að þessar fréttir voru að lang-
mestu leyti skrum, og Banda-
menn meira að segja aftur bún-
ir að taka Arras, sást ekkert
fréttaspjald í Austurstræti,
enda þótt Morgunblaðið gengi
það mikið lengra í hinum naz-
istiskt litaða fréttaflutningi
sínum í gærmorgun en endra-
nær, að það léti sér á verða, að
gleypa við þessum áróðursfrétt-
um og fullyrða, rétt eins og
Þjóðviljinn, að Þjóðverjar
hefðu þegar króað inni her
Bandamanna í Belgíu og Norð-
ur-Frakklandi fyrir norðan
Somme.
Þannig hefir fréttaburðurinn
í Austurstræti verið fram á
þennan dag.
Það er mannlegt að láta í ljós
samúð með öðrum hvorum ó-
friðaraðilanum eða andúð á
honum. Alþýðublaðið vill ekki
lasta það út af fyrir sig, enda
hefir það enga dul dregið á af-
stöðu sína til ófriðarins. Hún er
að vísu ekki mótuð af samúð
með einni ófriðarþjóðinni
frekar en annarri, heldur af
lífsskoðun þess og stjórnmála-
stefnu, sem er á algerlega önd-
verðum meið við nazismann.
Það er líka mannlegt að láta
sér skjátlast í mati á þeim við-
burðum, sem fram eru að fara
með leifturhraða, ekki sízt, þeg-
ar hver fréttin er upp á móti
NI.
5. Eins og tekið er fram í
greinargerö miTpinganefndarinn-
ar, má gera ráð fyrir, að fram-
töl á veðskuldabréfum séu vel
viðunandi. Ég get því fallizt á, að
rétt hefði verið að fella niöur
þennan lið úr frumvarpinu, enda
þótt ég gerði það ekki að á-
greiningsatriði í nefndinni. Sé ég
því ekki ástæðu til að fjölyrða
um þann kafla álits stjómar L. 1.,
sem fjallar um þetta atriði.
Hvað veðskuldabréfin snertir
þyrfti þó, ef ákvæðin um þau
yrðu felld úr frumvarpinu, að
setja það skilyrði fyrir þinglýs-
ingu þeirra, að þau væru þing-
lýst á ákveðin nöfn. Ef ég man
rétt, er slíkt ákvæði í dönskum
lögum, og virðist nauðsynlegt tii
þess að greiða fyrir skattheimt-
tpini.
6. I þessari röksemdafærslu
stjórnar Landsbankans felst
mjög meinleg hugsunarvilla.
Hvað þá snertir, sem greiða ættu
lægri skatt en 25»/o er það alveg
greinilegt, að frv. felur í sér hvöt
til að telja fram vaxtatekjurnar,
þar sem ella yrði greiddur 25°'o
skattur af þeim. Þetta virðist
stjórn L. í. og vera ljóst.
En hvað þá snertir, sem eru
ofar á skattstiganum heldur hún
fram að ákvæði frumvarpsins
muni ekki ýta undir þá til þess
að telja fram, heldur hið gagn-
stæða.
Segjum, að skattgreiðandi ætti
nú að greiða 30 % af vaxtatekjum
sínum, ef hann telur þær fram til
skatts. Ef hann telur ekki fram,
greiðir hann ekki neitt. Verði sið-
an lagður á vaxtaskattur, greiðir
hinn hins vegar 25°/o af vaxta-
tekjunum. Hann „græðir“ enn 5«/o
af vaxtatekjunum á því að svíkja
undan skatti, en í fyrra tiifellinu
30°/o. Freistingin til þess að vera
óheiðarlegur hlýtur því — ef
nokkuð er — að vera minni í
því tilfellinu, sem gró0inn á því
©r minni; því alltaf er nokkur
hætta á þvi, áð upp komist um
annarri og oft erfitt að átta sig
á því, hvað er að gerast. Öllum
blöðum getur skjátlast í því
efni. En í fréttaburðinum í
Austurstræti er ekki um það að
ræða. Þar er bersýnilega af
fullum ásetningi þeim fréttum
stungið undir stól, sem gætu
orðið álitshnekkir fyrir þýzka
nazismann, en áróðursfréttum
hans sjálfs haldið á lofti, hversu
lygilegar sem þær eru. Slíkur
fréttaburður getur ekki verið
annað en vísvitandi tilraun til
þess að rugla vitund almenn-
ings um það, sem fram er að
fara, í áróðursskyni fyrir þýzka
nazismann, og er sannast að
segja furðulegt að Morgunblað-
ið, sem telur sig vera blað lýð-
ræðisflokks og þjóðlegs flokks,
skuli álíti slíka starfsemi sér
samboðna eftir allt það, sem
afleggjarar þýzka nazismans
úti um heim eru orðnir uppvís-
ir að, svo sem til dæmis í Nor-
egi og Hollandi,
skattsvik. Einmitt út frá þessu
sjónarmiði er það ákvæði frv.,
að fyrst eftir að lögin ganga í
gildi skuli falla niður viðurlög
við skattsvikum, ef menn vildu
létta á samvizkunni.
7. Þá kem ég að þeirri rök-
semd Landsbankans, sem ég
undrast mest, sem sé að heppi-
legra væri að tryggja framtöl á
vaxtafé á einhvern annan hátt.
Að vísu er dálitið erfitt að ræða
uro þetta atriði, þar sem ekkert
er um það sagt, hvernig þetta
nrætti verða.
En nú vill svo til, að ég hefi i
höndum mér fyrri umsögn stjórn-
ar L. í. um þetta efni, og þykir
mér rétt, að I .ljós komi afstaða
hennar þá.
Áður en milliþinganefndin
samdi frv., fór hún þess á leit
„við stjórn Landsbankans, að hún
segði álit sitt um þær leiðir,
er nefndinni sýnast færar til þess
að koma í veg fyrir að dregnar
séu undan skatti verðbréfaeignir
og innstæður í bönkum og spari-
sjóðum og vaxtatekjur," eins og
regir í svarbréfi stjórnar Lands-
bankans, dags. 17. nóv. 1938 og
áfram: „Virðist nefndinni aðal-
lega um tvær leiðir að ræða til
þess að ná betur til eigna og
tekna af þessu tægi, nefnilega
aukið eftirlit og vaxtaskattur. ...“
Um fyrri leiðina segir siðar
m. a.: „verður að skoða leynd
viðvíkjandi innstæðueigendunum
sem fjöregg lánsstofnananna, sem
umgangast verður varlega." (Let-
urbreytingar minar). Niðurstaðan
um frekara eftirlit er siðan:
„Landsbankinn vill því ráða frá
að lengra sé gengið i þessum efn-
um en þegar er gert með 33. gr.
tekjuskatts!aganna,“ og loks: „Af
því sem að framan er sagt er það
ljóst, að Landsbankinn er mót-
fgllinn öllurn nýmælum í þessa
átt og vill leggja á móti þvi, að
nokkur af þessum leiöum verði
farin. Vill þvi Landsbankinn
beina því til nefndarinnar, hvort
ekki rnuni vera hægt aö ná við-
unandi árangri í þessum efnum
með þeirri heimild, sem felst í
33. gr. tekjuskattslaganna." (Let-
urbr. mínar.)
Af því, sem hér er tilfært úr
bréfi Landsbankans, virðist ein-
sætt, að stjórn hans myndi ekki
síður setja sig upp á móti hverju
því eftirliti með framtali á vaxta-
tekjum, sem að gagni mætti
koma, þar sem hún telur leynd
viðvikjandi innstæðueigendum
beinlínis „fjöregg“ lánsstofnan-
anna. Heimild 33. gr. tekjuskatts-
Iaganna til þess að spyrja láns-
stofnanir um innstæður er alger-
lega ófullnægjandi, í fyrsta lagi
nær hún ekki til verðbréfanna, í
öðru lagi mega bankarnir taka á
móti innstæðum nafnlausttm, á
númer eða tilbúin nöfn, í þriðja
lagi vegna hræðslu við það, að
jafnvel þessu ákvæði sé beitt í
framkvæmd, og cr stjórn Lands-
bankans sennilega ekkj með öllu
ókunnugt um það. Væri því fróð-
legt að vita, hvers konar ráð-
stafanir Landsbankinn getur fall-
izt á, sem tryggðu framtöl á
vaxtafé á annan og betri hátt en
frv. gerir ráð fyrir.
Vert er að geta þess, að fyrir
síðasta ríkisdegi Danmerkur lá
allviðtækt stjórnarfrumvarp, sem
að vísu mun ekki hafa hlotið af-
greiðslu ennþá. Aðalatriði þess
voru, að öl) verðbréf skyldu
skráð á nöfn og allar innstæður
í bönkum og sparisjóðum sömu-
leiðis. Þessum aðilum væri síðan
skylt að gefa skattayfirvöldum
upp nöfn og innstæður allra við-
skiptamanna. Ég hygg, að slík
löggjöf væri ólíkt viðsjárverðari
og liklegri til að valda lánsstofn-
unum fyrirhöfn og óþægindum
heldur en umrætt frv.; en vitan-
lega er rétt að athuga þessa leið,
ef aðrar reynast ekki færar.
8. Þá kem ég að þeirri full-
yrðingu stjómar Landsbankans,
að þær hugmyndir, sem margir
virðast gera sér um þær fjár-
hæðir, sem ekki eru taldar fram
til skatts, séu stórum ýktar. Ég
hefi áður drepið á að örðugleik-
ar séu á því, að gera sér nákvæma
grein fyrir þvi, um hve miklar fjár
hæðir er aö ræða. Til þess að
fullyrða ekki of mikið vil ég að
eins láta í ljósi þá skoÖun að
upphgeðin sé einhversstaðar á
milii 30—50 millj. kr„ sennilega
þó nær hærri tölunni. Eftir ís-
lenzkum mælikvarða er hér um
mikla upphæð að ræða. Sé geng-
ið út frá 4 o/o sem meðalvöxtum,
ætti skatturinn að gefa 300—500
þús. kr. í ríkissjóð, ef ekki yrði
breyting á framtölunum. Hins
vegar verður ekkert áætlað um
skattaukann, ef samþykkt frv.
leiddi til þess, að betur yrði tal-
ið fram. Bezta ráðiö til þess að
ganga úr skugga um þetta atriði,
er að samþykkja frv. Sýni það
sig, að engin veruleg brögð séu
að því, að vaxtafé sé dregið
undan skatti, myndi enginn óska
eftir því, aÖ lögin væru látin
gilda stundinni lengur.
9. Þessar yfirlýsingar, sem get-
ið er i bréfi stjórnar Lands-
bankans, um að verðbréfakaup-
menn þekki þess engin dæmi, að
bréf séu keypt til þess að leyna
skattsvikum, eru syo þýðingar-
lausar, aö rnikið má vera, ef
jafn reyndir og veraldawanir
menn eins og bankastjórar
Landsbankans leggja mikiÖ upp
úr þeim, jafnvel þótt þær komi
fram „opinberlega". Ætli þeir,
scm „gleyma" að telja fram ver'ð-
bréf sin og tekjur af þeim,
„gleymi“ ekki einnig að skýra
verðbréfasölunum frá þvl, í
hvaða skyni verðbréfin eru
keypt?!
—o—
Að lokuiti þetta: Því verður
ekki neitað, að miklu vaxtafé er
leynt við skattaframtöl og að að-
Frh. á 4, síðu,