Alþýðublaðið - 24.05.1940, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGINN 24. MAÍ 1940
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
•--------- AiÞYÐUBLAÐIÐ ------------------
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
1 fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstig 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H.J.
------------------------------------------♦
Þegar býður þjóðarsómi....
„Á flótta“ og „í rúst“
----4---
Eftir Jónas Guðmundsson.
----4-I-
AÐ þarf að líta langt til
baka í sögu þingræðisins
í heiminum til þess að finna
dæmi jafn róttækra ráðstafana
og þeirra, sem brezka þingið
samþykkti í einu hljóði, eftir
aðeins tveggja og hálfrar stund-
ar umræður, í fyrrad. Hugurinn
hvarflar um 150 ár aftur í tím-
ann, til ungdómsáranna í sögu
þingræðisins, þegar grundvall-
arlagaþing stjórnarbyltingar-
innar miklu á Frakklandi sam-
þykkti á einni næturstund að
afnema öll forréttindi aðalsins,
eða hið byltingarsinnaða þjóð-
þing þess gaf út boðskapinn um
það til frönsku þjóðarinnar, að
föðurlandið væri í hættu og
gerði ráðstafanir sínar sam-
kvæmt því. Samþykktir brezka
þingsins í fyrradag nálgast það
mjög að vera byltingarkenndar
ráðstafanir, þótt þær séu gerðar
á löglegan hátt og með sam-
komulagi allra flokka, og sýna
það, hvers þingræðið, hvers lýð-
ræðið yfirleitt er megnugt, að
minnsta kosti á Bretlandi, þeg-
ar þjóðarheill er í húfi.
Með samþykktum brezka
þingsins er stjórn landsíns veitt
ótakmarkað vald yfir starfs-
kröftum, eignum og atvinnu-
rekstri hvers einasta borgara
þess. Hún ákveður vinnustað,
vinnustundaf jölda og vinnu-
láun verkamannsins. Hún tekur
við yfirstjórn hvers einasta fyr-
irtækis í landinu, skammtar
eigendunum arðinn af j eim og
tekur allan stríðsgróðe. sem
skatt til hins opinbera. Öllum
starfskröftum og ö'lum fjár-
munurh þjóðarinnar verður
ráðstafað með það eítt fyrir
augum: að vinna sigur í styrj-
öldinni og tryggja þar með
frelsi og framtíð Bretlands gegn
hinni ægilegu hættu nazismans.
Það hefði þótt forspá fyrir,
þótt ekki væri nema nokkrum
mánuðum síðan, að brezka
borgarasfettin myndi fallast á
slíkar ráðstafanir og fulltrúar
, hennar á þingi greiða þeim at-
kvæði í einu hljóði, eins og full-
trúar verkamanna. Því að
hvergi hefir trúin á einkafram-
takið, frjálsu samkeppnina og
atvinnurekendavaldið verið
eins rótgróin og hjá henni. En
það er glæsilegur vottur um
þroska og þjóðhollustu þessar-
ar gömlu yfirstéttar, að hún
skuli á stund hættunnar fyrir
land hennar hafa kastað fyrir
borð aldagömlum hleypidóm-
um, beygt sig af frjálsum vilja
fyrir nauðsyninni og afhent rík-
inu yfirráðin yfir atvinnufyrir-
tækjunum og arðinum af þeim
til þess að hægt sé að verja
hvorutveggja sem bezt í þágu
þjóðarinnar á þessum hættu-
tjmum, eins og vinnu verka-
mannsins. Það sannast hér bet-
ur en nokkru sinni áður, að
„þegar býður þjóðarsómi,
þá á Bretland eina sál“.
Engu að síður má merkja það
á öllu, að það er nýr andi, sem
nú gerir vart við sig á Bret-
landi. Það leynir sér ekki, að
það eru áhrif jafnaðarmanna,
fulltrúa verkamanna í brezku
stjórninni, sem eiga úrslitaþátt-
inn í því að nú loksins hafa
verið gerðar ráðstafanir til þess
að leysa hina gífurlegu orku
brezku þjóðarinnar úr læðingi.
Það er engin tilviljun, að það
eru nöfn Clement Richard
Attlees, Arthur Greenwoods,
Ernest Bevins og Herbert
Morrisons, sem í gær voru
mest nefnd í fréttunum um
hinar nýju, róttæku sam-
þykktir og ráðstafanir brezka
þingsins. En það ber líka að
viðurkenna, að hin yngri kyn-
slóð' brezku íhaldsmannanna,
Anthony Eden, Duff Cooper og
hvað þeir nú allir heita, sem
undir forystu Winston Chur-
chills hafa fengið sæti og áhrif
í stjórninni, eru nægilega laus-
ir við eldgamla hleypidóma og
sérhagsmunahyggju stéttar
sinnar til þess að skilja tímanna
tákn. Þeir vita, að Bretland get-
ur ekki sigrast á þeirri ægilegu
hættu, sem nú vofir yfir því,
nema með því að taka á öllum
þeim kröftum, sem það á til. Og
þeir vita líka, að verkamanna-
stéttin, sem nú á stund neyðar-
innar hefir verið kölluð til þess
að taka mikinn hluta ábyrgðar-
innar á framtíð brezku þjóðar-
innar og frelsi á sínar herðar,
muni ekki láta ýta sér til hlið-
ar að stríðinu loknu, ef sigur-
inn vinnst. En þeir beygja sig
fyrir þjóðarnauðsyn eins og for-
feður þeirra, aðalsmennirnir,
gerðu endur fyrir löngu þegar
borgarastéttin var að taka við
forystunni af þeim. Það er
þroskamerkið í allri þróun
brezku þjóðarinnar síðustu ald-
irnar og einn helzti votturinn
um það, hve heilbrigð, hve sí-
ung og hve ósigrandi sú þjóð er.
Það bezta er aldrei oí gott!
ji Daglega nýtt
1; Nautakjöt j!
j Hakkað kjöt ;j
1; Hangikjöt t
Kjötfars ;j
!; Kjöt af fullorðnu. j!
I; Kindabjúgu ;j
Miðdagspylsur !;
!; Folaldakjöt j!
I; Enn fremur allan áskurð. ;j
i: Jén Mathlesen.
jj Símar 9101 — 9102.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
AÐ MÁ VARLA MINNA
vera en ég þakki Morg-
unblaðinu sendinguna í fyrra-
dag, þar sem það fann alveg sér
staka ástæðu til þess að henda
fyrstu steinunum að mér, er
það nú á ný, eftir skikkjanlega
hegðun í rúmt ár, byrjar grjót-
kastið á ,,glerhús“ okkar Al-
þýðuflokksmanna. Á meðan
,,glerhúsið“ er enn nokkurt
vígi og ég er ekki fallinn fyrir
hinni „hröðu sókn“ Morgun-
blaðsmanna mun ég reyna eftir
mætti að endursenda skeytin,
sem að mér verður beint.
„i flótta“.
Árum saman hefir það klingt
við í Sjálfstæðisblöðunum, ef
við Alþýðuflokksmenn höfum
fært okkur úr stað, að nú væri
þessi og þessi ,,flúinn“ og hefði
skilið allt eftir „í rúst.“ Hvað
eftir annað hafa Sjálfstæðis-
blöðin látið þetta klingja um
mig og nú síðast gerir Morgun-
blaðið það í gær.
Ég hefi ekki hirt um að svara
þessum skrifum, en vil nú í eitt
skipti fyrir öll gera þessa reikn-
inga upp við þá Morgunblaðs-
menn og aðra pólitíska and-
stæðinga mína. Mér finnst það
gegna furðu, að málgögn Sjálf-
stæðisflokksins, bæði dauð og
lifandi, skuli ekki sjá, hve
hlægileg þau gera sig með slík-
um skrifum sem þessum, og
hve ósamkvæm þau eru sjálfum
sér, er þau reyna að telja fólki
trú um, að það sé eitthvað sér-
stakt við það að athuga, ef Al-
þýðuflokksmaður flytur sig
búferlum.
Flytji Alþýðuflokksmaður úr
einum stað í annan, heitir það
á máli Mgbl. „flótti.“
Fái hann eitthvað að gera í
hinum nýja stað, heitir atvinn-
an „bitlingur” og þó allt hafi
verið í hinu bezta lagi, er hann
fór úr sínu fyrra starfi, (maður
talar nú ekki um, ef eitthvað
hefir verið að) — heitir að hann
hafi skilið við allt ,,í rúst.“
Svo lengi eru málgögn
Sjálfstæðismanna búin að
tönnlast á þessum firrum, að
þau hafa ekki læknast að fullu
á rúmlega árs reynslutíma.
En samtímis því sem þetta er
skrifað og skrafað um okkur,
vita þau að í þeirra eigin flokki
gerist nákvæmlega hið sama,
og það í miklu stærri stíl en í
Alþýðuflokknum.
Ég gæti nefnt hér heila runu
nafna í þessu sambandi bæði
smærri og stærri spámanna
Sjálfstæðismanna, sem bæði
fyr og síðar hafa breytt til um
starf — „hafa flúið“. — Þeir
hafa fengið sér ný störf — bitl-
inga — og þó margir hverjir
þeirra séu mætir menn, hafa
þeir ekki skilið við allt í blóma,
heldur ,,í rúst“, eins og það
heitir á máli Morgunblaðsins.
Ég vil hins vegar ekki nefna
nöfn þessara manna né reyna
að gera þeim svxvirðu með því
að segja að þeir hafi „flúið“ og
skilið allt eftir „í rúst“. Ég á
ekkert sökótt við þá og ég veit
ekkert hvaða ástæður hafa leg-
ið til þess, að þeir breyttu til.
Enda varðar mig og aðra satt
að segja ekkert um það, það er
þeirra einkamál.
Allt þetta skraf er því hræsni
og yfirdrepsskapur, sem er
hvorttveggja í senn, hlægilegur
og fyrirlitlegur, og þeim einum
til minnkunar, sem slíkt ber á
borð fyrir almenning. Slík
hræsnisskrif eiga ekki hvað
minnstan þátt í því að rugla
dómgreind almennings og grafa
ræturnar undan því heilbrigði,
sem blöðin hafa skyldu til að
vernda og styrkja í þjóðfélag-
inu.
Það verður vonandi svo hér
á landi, a. m. k. þar til vinir
Mgbl., er nú ráða ríkjum í
Þýzkalandi, eða samherjar
þeirra í Rússlandi, hafa náð
hér völdum, að mönnum sé
frjálst að flytja sig'til, ef þeir
géta það af eigin rammleik, án
þess að vera hundeltir með því
ár eftir ár sém einhverju Ö-
dáðaverki.
„t rtst“
Þá er ekki nægilegt hjá mál-
gögnum þessum að tala um
,,flóttann“ einan, heldur er því
bætt við, ef menn þessir hafa
eifthvað sinnt opinberum störf-
um, að þeir hafi skilið við allt
„í rúst“ er þeir fóru burtu.
Það er þó nær sanni, og ekki
ámælisvert út af fyrir sig, að
víkja opinberlega að því,
hvernig opinberir starfsmenn
hafa skilað af sér þeim störf-
um, er þeir hafa haft með
höndum, er þeir hætta þeim.
Hins vegar er vitanlega skylt
að ræða þau mál með rökum og
gera þann reikning rétt upp. En
hvenær hefir það verið gert í
málgögnum Sjálfstæðismanna,
þegar um okkur Alþýðuflokks-
menn hefir verið rætt? Aldrei.
Og það sem er enn verra er þáð,
að ómerkilegir áhangendur
flokksins hafa fengið í flokks-
blöðunum rúm fyrir hinar rót-
arlegustu getsakir og árásir í
garð okkar þar sem allt hið
versta hefir verið útmálað með
sterkum litum, en ekkert fært
fram af því, sem við höfum vel
gert og að miklu gagni hefir
komið. Svo hefir veriö um
,,rústirnar“, sem við höfum átt
að háfa skapað á Norðfirði,
ísafirði, Hafnarfirði og víðar.
Allir þeir menn í Sjálfstæðis-
flokknum, sem nærri hafa kom-
ið opinberum málum, vita á-
stæðurnar fyrir hnignun at-
vinnulífsins í kaupstöðunum
undanfarin ár. Þéir vita að það
er sú óáran til sjávarins, sem
verið hefir nú í hartnær ára-
tug í sumum landshlutum, sem
þessu hefir valdið. Þeir vita
einnig, að atvinnufyrirtæki ein-
staklinganna hafa farið ,,í nist“
á þessum sömu árum og þeir
vita vel að hvert einasta þorp
og kaupstaður á landinu hefir
strítt við sömu örðugleikana,
hverjir svo sem þar hafa stjórn-
að.
En hvenær hefir þetta verið
viðurkent? Aldrei, þegar í hlut
áttu þau sveitarfélög, sem Al-
þýðuflokksmenn stjórnuðu.
Hvert er það þorp og hver er
sá kaupstaður, þar sem fjármál-
in hafa ekki verið og eru jafn-
vel enn ekki „í rúst“?
Það á að vera einn þáttur-
inn í þeirri samvinnu, sem þjóð-
stjórnarflokkarnir hófu, að
reisa bæjar- og sveitarfélögin
úr þeiín rústum. Ýmislegt hefir
verið til þess gert og meðan að
því er unnið ætti a. m. k. þeim
blöðum, sem telja sig styðja þá
viðleitni, að vera sæmst „að
þegja“, eins og Mgbl. ráðlegg-
ur Alþýðublaðinu í grein sinni
í fyiradag.
Ég hefi áður hér í blaðínu
hrakið lið fyrir lið allar ásak-
anir og aðdróttanir í minn garð
út af stjórn minni á málefnum
Neskaupstaðar. Ég þarf ekki að
endurtaka það hér, heldur vísa
til þess.
Hinu held ég fram, að fá bæj-
Frh. á 4. sfðu.
Að gefnu tilefni skal athygli bifreiðaeigenda og bif-
reiðastjóra vakin á því, að samkvæmt 6. gr. reglugerðar frá
19. marz 1940, um sölu og afhendingu benzíns og takmörk-
un á akstri bifreiða, ber eiganda og umráðamanni hverrar
bifreiðar að geyma vandlega benzínviðskiptabók sína og af-
henda hana lögreglustjóra, þar sem bifreiðin er skrásett,
þegar hún er útnotuð. Að öðrum kosti verður ný bók ekski
látin í té, og eru bifreiðastjórar þess vegna hér með aðvar-
aðir um að glata ekki benzínviðskiptabókum sínum.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 23. maí 1940.
AGNAR KOFOED-HANSEN.