Alþýðublaðið - 01.06.1940, Blaðsíða 3
----------ALÞÝÐUBLAÐIÐ ---------------------------
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
I fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið ínn frá Hverfisgötu.
Simar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuðí. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJ AN H.P.
Dagur sjómannanna.
Ó að sjómannadagurinn sé
dagur hátíðar og skemmt-
ana, þá er hann og um leið, og
fyrst og fremst, dagur samtaka
sjómanna, herhvöt þessarar
stéttar um samtök og samstarf
um vaxandi menningu hennar
og bætta aðstöðu í þjóðfélaginu.
í níu síðustu mánuðina hafa ís-
lerízku sjómennirnir haft á
hendi vandasamasta og hættu-
legasta starfið fyrir íslenzku
þjóðina. Þeir hafa haldið uppi
sambandi hennar við umheim-
inn, flutt út framleiðsluvörur
hennar og sótt fæði, klæði og
skæði henni til handa. Ekkert
starf á þessum háskatímum hef-
ir verið bundið jafn miklum
hættum og krafizt meira áræð-
is, dugnaðar og varfærni, og ís-
lenzk sjómannastétt hefir sann-
arlega sýnt það, að hún hefir
haft álla þessa eiginleika til að
bera í ríkum mæli. Þó að sjó-
menn okkar séu ekki hermenn
á erlendan mælikvarða og hafi
ekki stundað heræfingar, þá
hafa þeir samt í starfi sínu á
hafinu, á miðunum kringum
okkar vogskorna land, fengið
þjálfun í þessum kostum og til-
einkað sér þá jafnvel betur en
aðrir hermenn tileinka sér hin-
ar ýmsu kúnstir hermennsk-
unnar.
Það er athyglisvert, að verða
þess var, þegar maður flefctir
Sjómannadagsblaðinu, sem út
kemur á morgun, að víoa í því
kemur berlega fram, áð sjó-
mönnum hefir sviðið sú bsrátta
er þeir urðu að heyja í vetur
fyrir því að fá sómasamleg kjör
og áhættuþóknun fyrir starf
sitt og stríð. Það er ekki vegna
fjár þess, sem deilt var um, —
heldur vegna hins, að sjómenn
þykjast sjá það af þeirri and-
stöðu, er þeir urðu að mæta, að
starf þeirra er ekki metið af
vissum stéttum og vissum mönn
um eins og skylt er .Sjómenn-
irnir ganga ekki með minni-
máttar kennd gegn neinum
mönnum eða neinum stéttum,
og þeir skilja það því ekki, að
nokkur geti litið á þá sem
starfsmenn, sem hægt sé að
skammta úr hnefa, án þess að
spyrja þá um, hvort þeim líkar
betur eða ver. En þetta kom í
ljós í þeirri deilu, sem nú er
nýafstaðin.
Það er venja að þegja um
slíkt við hátíðleg tækifæri, en
tala þess meira um hetjuskap
og fórnarlund, drengskap og
dugnað — og láta þar við sitja.
Alþýðublaðið getur ekki feng-
ið það af sér og lætur öðrum
það eftir.
Það er líka erfitt að þola það
fyrir sjómennina eins og aðra,
að þeir skuli til dæmis þurfa að
taka á sínar herðar byrðar út-
svarshækkunarinnar hér í
Reykjavík, á sama tíma, sem
stórgróðafyrirtæki sleppa alveg
við slíka hækkun.
Þeir, eins og aðrir, sjá í slík-
um aðferðum yfirstéttarpólitík,
sem talið var að ekki myndi
geta átt sér stað á þessum tím-
um, en skýtur samt upp koll-
inum á áberandi hátt.
í Sjómannadagsblaðið ritar
Sigurjón Á. Ólafsson, formaður
Sjómannafélags Reykjavíkur
athyglisverða grein um starf og
baráttu sjómanna. Af tilefni
Sjómannadagsins á morgun
finnst Alþýðublaðinu rétt að
taka upp nokkur orð úr þessari
grein. S. Á. Ó. segir meðal ann-
ars:
„Hvernig væri umhorfs hjá
þjóð vorri, ef þessi framleiðslu-
og flutningatæki þjóðarbúsins
(kaupskipaflotinn og fiski-
skipaflotinn) yrðu að stöðvast?
Ég geri ráð fyrir, að hvert
mannsbarn í landinu skilji þýð-
ingu þess.
Nú 'ræður þjóðin yfir skipa-
stól, sem er eitthvað hátt á 5.
tug þúsunda rúmlesta. Á hon-
um starfa rúmlega 5 þúsund
manns, þegar flest er, eða um
4,5% af þjóðinni. Mikill hluti
þessara manna eru á stöðugu
ferðalagi um höfin. Á ófriðar-
svæðunum bíða þeirra ófyrir-
sjáanlegar hættur: Kafbátar,
flugvélar, tundurdufl og her-
skip, með öllum þeim morðtól-
um og vígvélum, sem beitt er í
nútíma hernaði, geta mætt hin-
um friðsama farmanni á leið
hans áður en nokkurn varir. —
Fleyið er horfið í djúp hafsins
eftir örfáar mínútur, margir
látnir eða lemstraðir. Skipsbát-
urinn hefir máske náðst á flot
eða jafnvel ekki. Þeir, sem í
bátinn komast velkjast á haf-
inu, oft margra tugi, ef ekki
hundruð mílna frá landi. Dög-
um saman velkjast þeir, áður
en þeim er bjargað, þolandi
vosbúð, kulda, matar- og vatns-
skort. Þannig hefir verið æfi
mörg hundruð, ef ekki þúsunda
farmanna, síðan stríðið hófst.Ef
til vill eru þeir fleiri, sem hafa
látið lífið, sumpart strax, eða
eftir miklar hörmungar og
þjáningar. Hið sama getur hent
hvern íslenzkan farmann á okk
ar litlu fleytum.
Hversu mikil hugprýði og
fórnfýsi felst ekki í starfi far-
mannsins. Það er því sorglegra
til þess að vita, að til skuli vera
menn, sem bæði tala og skrifa
á þann veg, að hér sé ekkert að
þakka, allt skraf manna um
hættur sé ,,hræðsla,“ allar kröf-
ur þessara manna um að fá
greitt fyrir það að leggja líf sitt
í hættu umfram aðra þégna
þjóðfélagsins sé „frekja“ og
„stappi ósvífni næst,“ og þar
ALÞYÐUBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. JONI 1940.
Sjómaimadagurinns
Ivarp frá stéttarfélogum sjómanna
f Iðnó fi hvðld
sonar.
Munlð hina ágæfu hljómsveit
IBNÓ
Aðgöngumiðar á kr.
seldir frá kl. 6.
2,50
EINS og venja hefir verið
undanfarin ár, siðan Sjó-
mannadagurinn hófst, hfeir
hann verið haldinn fyrsta
sunnudag í júnímánuði. Og
verður hann því að þessu sinni
haldinn næstkomandi sunríu-
dag, 2. júní, á morgun.
Vegna þeirrar breytingar,
sem orðið hefir á vertíðarskipt-
um fiskiflotans, verða fá fiski-
skip í höfn þennan dag. Einnig
er líka breyting á ferðum verzl-
unarflotans. — Siglingaleiðir
þeirra skipa hafa lengst. Við
það verða ferðirnar lengri, og
skipin sjaldnar heima. Vegna
þess verður allt annar blær yfir
hátíðahöldunum. Og ýmsum
atriðum, sem eru mikilvægur
þáttur í skemmtun dagsins
verða algjörlega að sleppa. En
þrátt fyrir það, verður renyt að
halda sem mest í horfinu og
gera daginn sem hátíðlegastan
að öllu leyti.
Vér viljum því hér með ein-
dregið skora á alla sjómenn,
sem í landi eru, og aðra unn-
endur sjómannastéttarinnar og
bæjarbúa yfirleitt, að fylkja
liði um hvert einstakt atriði
skemmtiskrárinnar. Sækja
skemmtanirnar vel og stundvís-
lega og yfirleitt leggja kapp á
að gera daginn sem hátíðlegast-
an og skemmtilegastan.
Við vonum svo og óskum, að
dagurinn verði öllum til gleði
og ánægju og aukins skilnings
á þeim málefnum er snerta heill
og hag sjómannastéttarinnar,
og aukinnar samvinnu um þau.
Hittumst heilir á Sjómanna-
daginn, 2. júní.
Stjórnir stéttarfélaga
sjómanna.
PUTTALÍN,
Brynjólfur Jóhannesson.
Síðasta sýniniar
Leikfélagsins i vor.
T EIKFÉLAG REYKJAVÍK-
UR er nú í þann veginn að
ljúka þessu leikári sínu. Félag-
ið hefir í vetur sýnt allmörg
góð leikrit og er Fjalla-Eyvind-
ur vitanlega þeirra fremstur,
en sjálfsagt er líka að nefna
í því sambandi „Brimhljóð“ eft-
ir Loft Guðmundsson og „Dauð-
inn nýtur lífsins.“ Nokkrir nýir
leikendur hafa komið fram á
sjónarsviðið, og þó að ekki sé
enn gott að spá um framtíð
þeirra, er þess að vænta, að
Leikfélaginu takist að endur-
nýja sig því að vitanlega er það
lífsskilyrði þess.
Einhverntíma falla „kanón-
urnar“ eða „stjörnurnar,“ þó
að þær séu lífseigar. Það er þó
varla hægt að hugsa sér leik-
listarlíf okkar Reykvíkinga án
til dæmis Brynjólfs Jóhannes-
sonar. Það er sama hvað hann
leikur, alltaf skapar hann nýja
persónu. Það er sama hvort
hann fer með hlutverk, sem eru
alvarlegs eðlis, eins og í Arn-
grími holdsveika, skopleg, eins
og Sigvalda eða sprenghlægi-
leg, eins og í Stundum og
stundum ekki, það er allt af ný
persóna, sem hann skapar —
og þó það væri ekki fyrir ann-
að en að sjá þennan kjánalega,
linmælta skrifstofuþræl með lit-
lausa hárið og að því er virðist
litblindu augun, þá margborg-
ar sig að sjá Stundum og stund-
um ekki — og mig grunar, að
það sé einmitt þetta, sem dregið
hefir svo marga í Leikhúsið til
að sjá þennan gamanleik. Þessi
leikur hefir nú verið sýndur 18
sinnum og verður hann sýndur
í 19. sinn á morgun. Það mun
nú fara að fækka sýningum á
honum — og þar með gefst ekki
oftar tækifæri til að sjá þessa
merkilegu og ógleymanlegu
persónu Brynjólfs Jóhannes-
DANSIÐ í KVÖLD ÞAR
SEM FJÖLDINN VERÐUR.
Ölvuðum mönnum
bannaður aðgangur.
fram eftir götunum. Lengi mun
sjómannastéttin minnug slíkra
skrifa og slíkra ummæla. ís-
lenzkir farmenn og fiskimenn
hafa fram á þenna dag skilið,
hvaða þýðingu þeir hafa fyrir
þjóð sína. Þeir hafa ávallt sýnt
og munu sýna fullan þegnskap,
þótt hætturnar vaxi og skörð
komi í fylkingar, og hvergi
hopa á hæl frá skyldustörfun-
um.
Tvö síðastliðin ár hafa sýnt
þjóðinni það, að sjómannastétt
in getur verið einhuga stétt.
Nýafstaðin átök við atvinnu-
rekendur um áhættuþóknun
hafa ennfremur sýnt, að sam-
hugur og samvinna er nú ríkust
í huga sjómannanna.
Á hættunnar stund verða all-
ir að vera sem einn.“
Já, það er vilji sjómanna-
stéttarinnar, en svo er annarra
að svara því fyrir sig, hvort þeir
vilji fórna nokkru til þess að
svo geti orðið.
*#
Telpn bjarpð frð
drnbnnn.
¥ GÆRDAG vildi það til, að
10 ára gömul telpa, dóttir
Bmun sendisveitarráðs, datt I
sjóinn, en var bjargað af miklu
snarræði.
Var telpan á hjólhesti á Gróf-
arbryggju og hjólaði ut af
bryggjunni.
Haukur Magnússon járnsmiður
var þar aö vinna við togara,
Frh. á 4. síðu.