Alþýðublaðið - 14.06.1940, Blaðsíða 3

AL&*YÐ!jKLAÖ8€»
FÖSTUDAGUR 14. JÚNÍ 1940.
----------MÞÝÐUBLAÐIÐ --------------------------
Ritstjóri: F. R. Valdemarsson.
í fjarveru hans: Stefán Pétursson. Símar 4902 og 5021 (heima).
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Sellandsstíg 16. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu gengið inn frá Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2,50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
A L Þ Ý ÐDPEENTSMIÐ J AN H . JT .
Hvalreki á fjöru kommúnista
-----4----
VIÐBURÐURINN I LULEA í
Norður-Sviþjóð í byrjun
marz í vetur, þegar hús komm- *
ánistablabsins þar brann og fimm
manneskjur, þar á meðal tvær
konur og tvö böm, fómst í etd-
tnum, virðist ætla a'ð verða mikill
hvalreki á fjöru kommúnista-
fiokksins hér. Undir eins og
fyrsta fréttin barst hingað af
brunanum fullyrti Þjóðviljinn,
.án þess að nokkur rannsókn hef öi
fram farið, að um pólitíska í-
kveikju hefði verið að ræða, or-
sakaða af „múgiæsmgunU gegn
kiommúnistum, og bætti því við,
að það hefði „ef til vill“ verið
„tilviljun, að sá meiður bar á-
vöxt í Luleá, en ekki í Kaup-
mannahöfn, Oslo eða Reykjavík“!
F>ví var með öðrum orðum drótt-
að að þeim mönnum hér á landi,
sem hafa leyft sér að gagnrýna
skrílshátt og siðleysi kommún-
ista, að þeir væru með þvi að
æsa hér upp til ikveikju eða ein-
ftverra annarra illræðisverka
gegn þeim.
Alþýðublaðið svaraði þessum
smekklega áróðri' kommúnista-
blaðsins í sambandi við brunann
í Luíeá í ritstjómargrein þ. 28.
marz síðast liðinn. Það sagði eins
og satt var, að enginn vissi enn
sem komið væri, hvort bruninn
hefði orðið af mannavöldum eða
ekki, né heldur, ef svo væri,
hvort um henndarverk hefði ver-
ið að ræða gegn kommúnistum,
eða íkveikju framda af þeim
: sjálfiim með það fyrir augum, að
kenna öðrum um og reyna að slá
sjálfum sér upp svipað og sálti-
félagar þeirra, nazistar, e nu sinni
(þegar þeir kveiktu í ríkisþing-
húsinu í Berlín). En jafnvel þótt
þiað kæmi í ljós, að um raun-
verulegt hermdarverk gegn kom-
múnistum hefði verið að ræða,
þá hefðu þeir áreiðanlega engan
siðferðislegan rétt til þess að
bera sig upp undan því eftir öll
þiau ofbeldisverk, sem þeir hafa
framið og boöað gegn andstæð-
ingum sínum um víða veröld.
Nú hefir rannsókn á brunanum
í Luleá leitt í ljós, að um póli-
tíska íkveikju var í raun og veru
að ræða. Það voru nokkrir of-
stækisfullir sænskir íhaldsmenn
og sjálfboðaliðar í varnarstríði
Finna, sem í gremju sinni yfir
skrifum kommúnistablaðsins í
Luleá um stríðið á FinnJandi
létu leiðast til þess glæps, að
kveikja í híiisi blaðsins, þótt þeir
vissu, að það gceti kostað fólkið,
sem í því bjó, lífið, eins og líka
raun varð á.
Og nú er Þjóðviljinn byrjaður
á ný að reyna að gera sér mat
úr þessum mikla hvalreka á f jöru
sinni. Hann ræðst nú með hinum
dólgslegustu illyrðum á Alþýðu-
blaðið í sambandi við íkveikjuna,
kallar einn af íkveikjumönnun-
um, sem enginn maður hér á
iandi hefir nokkru sinni heyrt
nefndan á nafn fyrr en í grein
Þjóðviljans í gær, „átrúnaðargoð
Alþýðublaðsins“(!) og lætur sér
ekki nægja minna en að bera Aí-
þýðublaðinu það á brýn, að það
hafi með grein sinni um brunann
Nagnús Sigorðsson banka-
stjéri ei sextngnr í dag.
-----♦----
Hefur stjórnað Landsbankanum i 23 ár.
í Luleá í vetur verið „að' æsa
upp til glæpaverka og réttlæta
það að brenna inni konur og
börn með því að það væri rnátu-
legt á kommúnista“!
Þjióðviljinn nýtur þess, að Al-
þýðublaðið befir ekki lagt það í
vana sinn að láta hann bera á-
byrgð orða sinna fyrir dómstól-
unum, hversu ósæmileg og stráks
leg sem þau hafa verið. En til
þess aö sýna, hve heiðarlega
kommúnistablabið segir frá grein
Alþýöublaðsins þ. 28. marz um
'brunann í Luleá, skal sá hluti
hennar, sem um er að ræða,
prentaður upp hér á eftir orð-
réttur:
„Það skal hér alveg ósagt
látið,“ sagði Alþýðublaðið þá,
„hverjar orsakirxbrunans í Luleá
hafa verið. En mehan ekkert
hefir sannast um það, virðist ekki
frekar ástæ'ða til þess að ætla,
að hann hafi orðiö af manna-
völdum, en margir aðrir brunar,
þótt húsið, sem brann, hafi i
þessu tilfelli verib eign kommún-
istaflokksins. Þar með skal þó
engan veginn þeim möguleika
neitað, að urn hermdarverk hafi
verið að ræða, og vissulega
myndi enginn heiðarlegur maður
mæla slíkri varmennsku bót, ef
það skykli sannast.
En það er líka þriðji mögu-
leikinn tii, og hann ef til vill
ekki sá óliklegasti: að kommún-
istar hafi sjálfir kveikt í húsinu
og fórnað því fólki, sem þar
brann inni, til þess að reyna að
skapa sjálfum sér samúð og
meðaumikun sem ofsóttum sak-
/
leysingjum, ef vera mætti, að
aðstaða þeirra batnaði við þaö
til að reka erindi Rússa til stuðn-
ings hinni ódrengi'egu og blóð-
Ugu árás þeirra á nágrannaþjóð-
ina á Finniandi. Þaö hefði þá
ekki verið í fyrsta ■ sinn, sem
pólitískir æfintýramenn af teg-
und kommúnista og nazista
heföu kveikt í húsi eða fórnað
nokkrum mannslifum tii þess að
kenna öðrum um og slá sjálfum
sér upp!
En setjum svo, að bruninn í
Luleá hafi verið hermdarverk,
Magnús sigurðsson
bankastjóri Landsbank-
ans er sextugur í dag. Hann er
kunnasti bankamaður íslenzku
þjóðarinnar og hefir hann verið
bankastjóri við Landsbankann
síðan um áramótin 1916—1917,
eða í 23 ár.
En þó að þetta sé aðalstarf
hans og hann hafi getið sér hið
bezta orð í því starfi, þá hefir
hann ekki orðið síður kunnur
af samningum, sem hann hefir
starfað að fyrir hönd íslands
við erlendar þjóðir. Má fullyrða
að þau störf séu ein hin vanda-
sömustu og þýðingarmestu, sem
hægt er að fela nokkrum ís-
lenzkum manni. Verður og að
segja, að þó að mikið sé alltaf
deilt út af slíkum málum, þá
getum við íslendingar við unað,
þegar litið er á hina erfiðu að-
stöðu okkar. Það eru þýðmgar-
mikil störf, sem Magnús Sig-
urðsson bankastjóri hefir haft
með höndum undanfarna rúma
tvo áratugi — og íslenzka þjóð-
in stendur í þakklætisskuld við
hann. Það er ekki hverjum
Unnið af pólitísku ofstækí, þó
að ekkert hafi komið fram, sem
í?endir í þá átt. Hvaða rétt eða
ástæðu hafa kommúnistar
til þess að bera sig upp undan
slíiku ofbeldisverki? Hvaðan er
sa hugsunarháttur runninn, sem
kemur fram í hinum blóðugu
pólitísku ofbeldisverkum á þess-
urn síðustu og verstu tímum,
nema frá 'kommúnistum sjálfum
bg núverandi bandamönnum
þeirra, nazistum? Hvaðan kem
ur kommúnistum siðferðislegur
ré'ttur til þess að tala með
vandlætingu um ofsóknir og of-
Magnús Sigurðsson bankastjóri.
manni gefið að hafa slík störf
með höndum. Þau hafa áhrif á
líf allrar þjóðarinnar, afkomu
hvers einasta heimilis í landinu
og líf og framtíð hvers einasta
einstaklings.
Þessa munu menn minnast í
dag, er Magnús Sigurðsson
bankastjóri er sextugur að aldri.
beldisverk gegn þeim, á sama
tíma og þeir lofsyngja blóðug-
ustu illræðisverk, sem framin eru
af kommúnistum sjálfum? Hvað
sögðu sænsku kommúnistamir
og hvað kommúnistasprauturnar
hér heima, þegar rússnesku árás-
arflugvélamar vom að varpa í-
kveikjusprengjum sínum niður
yfir varnarlaus heimili og sjúkra-
húis og elta flýjandi konur og
börn með vélbyssuskothríö austur
á Finnlandi? Hvað sagði Þjóð-
viljinn sjáifur um slíka var-
inennsku nú síðast á páskadag-
Frh. á 4. síðu.
lendinga, sem starfa hér í gamla land-
inu, mitt úti í Atlantshafi“.
V.
Nú er aðeins eftir niðurlag þessarar
sögu, sem í stuttu máli er á þá leið, að
það er barnalega heimskulegur mis-
skilningur ef ekki „lögn og forbannet
dikt“ og stolnar fjaðrir, að aðstoðar-
lækninum hafi nokkurn tíma verið
fyrirhugað hvað ]>á gefið umrætt stál-
lunga. Hann hefir því ekki heldur gef-
ið það Landsspítalanum eða landinu.
Gangur málsins er sá, að dr. Macintosh
ritar danska aðalræðismanninum í
Lundúnum hinn 1. ágúst f. á., þá ný-
kominn frá íslandi, kveðst hafa heim-
sótt Landsspítalann, dáðst að vinnu-
brögðum þar, talað við læknana (the
doctors), sem látið hafi í ljós (aðspurð-
ir — sjá síðar!), að þeir mundu gjarn-
an þiggja stállunga þess háttar, sem
Nuffield lávarður hefir nýlega gefið
sjúkrahúsum í Bretaveldi. (The doctors
expressed a desire to be reciþients of
one of the „Iron Lungs“ which Lord
Nuffield has recently presented to hos-
pitals throughout the British Empire).
Undantekningar hafi einmitt verið
gerðar um sjúkrahús (institutions —
ekki aðstoðarlækna), sem.'sinna brezkum
sjúklingum (cater for the British —
ekki sem hafa aðstoðarlækna, er fengið
hafa „yfirgripsmikla menntun í ensku-
mælandi löndum“). Honum er þess
vegna -ánægja að tilkynna, að Lands-
spítalanum hafi verið gefið greint á-
hald með venjulegu skilyrði um
greiðslu flutningskostnaðar (informing
you, that a respirator has been allotted
to this hospital, subject to the usual
condition of your being prepared to pay
transport charges). »
Tilboð þetta gekk síðan venjulega ut-
anríkismálaboðleið til rétts hlutaðeig-
anda, stjórnarnefndar ríkisspítalanna,
sem þá gjöfina með þökkum og veitti
henni viðtöku. Það er eiður sær, að að-
stoðarlæknirinn væri hér orðaður við
fremur en maðurinn í tunglinu, nema
hvað ég hefi nú heyrt, að á farmbréfi
hafi staðið nafn hans ásamt venjulegri
áritun til Landsspítalans, sem getur átt
þá eðlilegu og hversdagslegu skýringu,
að dr. Macintosh hafi átt í fórum sínum
nafnspjald hans, en ekki yfirlækna spít-
alans, sem og sennilega hafa lítt tranað
sér fram. En til að koma í veg fyrir all-
an mögulegan — og ómögulegan — mis-
skilning stóð aftan við áritunina: One
Iron Lung' (for Hospital) þ. e.: Eitt
stállunga (fyrir sjúkrahús).
Það er gjafabréfið, sem að framan er
vitnað í, svo og 9 önnur bréf, sem gengu
um málið, er ég í áður nefndu bréfi
mínu til forstjóra Landsspítalans taldi
sanna til hlítar, hvernig í málinu lægi.
Engu síður hélt aðstoðarlæknirinn
herkjunni, skrifaði hortugt og að vísu
mjög einfeldnislegt bréf til svars bréfi
mínu og vildi láta skiljast, að hann
stæði báðum fótum í jötu. Málið ætti
forsögu á undan gjafabréfinu. Ég sá
mig' því til neyddan, hafði engar vöflur
á, skrifaði dr. Macintosh, slcýrði hon-
um frá hinum einkennilegu blaðaskrif-
um og spui’ði hann beinum orðum, hvað
hæft væri í því, sem fullyrt væri, að
gjöfin hefði raunar verið fyrirhuguð
eða jafnvel gefin prívatmanni, sem aft-
ur hefði beint henni til Landsspítalans
og við værum því í þakkarskuld við
hann fyrir hina góðu gjöf (that you in
fact intended to present or even pres-
ented a private gentleman in Reykjavík
with the iron lung, but he again turned
it over to the hospital, and thal^ con-
sequently we are indebted to him for
this great gift).
Ég hefi nú í dag, hinn 5. júní, fengið
svar við þessari fyrirspurn, sem er
vissulega nákvæmlega eins og ég’bjóst
við. Dr. Macintosh segist blátt áfram
ekkert botna í þessum pósti (cannot un-
derstand the . . . paragraph) og greinir
aftur sem ýtarlegast frá öllum tildrög-
um gjafarinnar til spítalans og spítal-
ans eins. Hann fer enn hinum lofleg-
ustu orðum um stofnunina — ekki aö-
stoðarlækninn! (I was impressed with
the equipment) og starfsemi hennar
(the high standard of work). Það er eins
og honum hafi ekkert virzt á skorta
nema stállunga (I noticed that you —
ekki ég, sem hann er að tala við, held-
ur Landsspítalinn — taki menn vel eftir
því og athugi síðar! — had not got an
iron lung), og hann spurði, hvort spít-
alinn mundi geta haft gagn af slíku á-
haldi (enquired whether it was likely
that you*— aftur ekki ég, heldur spít-
alinn — would be able to use one pro-
fitably). Áður hafði Nuffield lávarður
heimilað að gefa slík tæki til nokkurra
sjúkrahúsa utan Bretaveldís (alls ekki
til aðstoðarlækna!), sem stæðu brezk-
um þegnum opin, þegar nauðsyn krefði.
(Lord Nuffield had previously given
permission for these iron lungs to be
allocated to certain hospitals outside
the Empire which were kind enough to
lend their services when necessary to
the British community). Og það var af
þessari ástæðu, að Landsspítalanum var
gefið stállungað (and it wás for this rea-
son that one was allocated to your hos-
pital). Hinn óvenjulegi aðstoðarlæknir
er ekki nefndur á nafn!
Niðurlag greinarinnar á morgun.