Alþýðublaðið - 19.06.1940, Page 2

MIÐVIKUDAGUR 19. JÚNÍ 1940
ALÞYÐUBLAÐiO
20 STK. PAKKINN KOSTAR KR. L90
Hátfiðabðld prentara um
næstu belgi að Hólum.
•»...
500 ára afmœll prentlistarinnar
og rtim 400 ár síöan fyrsta ís-
lenzka pr ent smiðjan var stofnsett
Almenn ntishemínnEejrkvik
Inga i Hljðmlistargarðinum.
-----4.--—
Skemn&tunin verður SiaMin nm
næstu helgi til ágéða fyrir bðrn
VO að segja allir starf-
andi prentarar í Reykja-
vík yfirgefa borgina eld-
snemma á sunnudagsmorg-
un og fara fylktu liði norður
til Hóla í Hjaltadal.
Þar ætla þeir að halda hátíð-
legt 500 ára afmæli prentlist-
arinnar, en um leið er þess
minnst, að fyrir rúmum 400 ár-
um var fyrsta íslenzka prent-
smiðjan reist á Hólum.
Gert er ráð fyriir þvi að um 150
manns, prentarar og gestir þeirra,
fari héðan úr bæwum,
en á Vatnsskarðá mæta Akureyr-
arprentaramlir hópnum að sunnan
og fara þeir síðan saman að
Hólum.
Áætlað er að koma að Hólum
seint á sunnudagskvöld og verð-
ur gist þar um nóttina í skóla-
húsinu.
Aðalhátíðahöldin verða á mánu
daginn, en það er nafndaigur
Gutenbergs og hefjast þáu með
guðsþjiónustu í Hólakiirkju og
mun sér,a Friðrik Rafnar ipré-
dika. Síðan verður staðlurinn
skoðjaður undir leiðsögn kennara
bændaskólans. Þennan dag verð-
ur hátíðarmiðdegisverður í boði
Hins islenzk.a prentarafélags og
verður þar mikið um ræður og
söng. Einnig verða að líkindum
kvikmynda- og skuggamyndasýn-
ingar.
Meðan miðdagsverðurinn stend
•ur verður Hólastað afhent að
gjöf ákafiega vönduð Guðbrands-
biblía og verður utan um hana
fagur skápur, sem er smíðaður
af Helga Hallgrímssyni og hag-
lega skreyttur af Ágústi Sigur-
mundssyni listamanni.
Um kvöltðð verður dansleikur.
Á þriðjudag verður haldið til
Varmahlíðar og verður þar skiln-
aðarveisla prentara. Ráðgert er
að koma aftur heim um nóttina.
Heiðursfélagar H. I. P. þeir, Sig-
urður Kristjánsson, Friðfinnur
Guðj,ónsson, Jón Árnason, Guð-
jón Einarsson og Kristinn Auð-
unsson eru boðsgiestir í förinni.
Þá kemur út bæklingur með
ferðalýsingu af leiðum, semfam-
ar verða og em prentaóar einnig
munnmælasögur um einstaka
staði.
Hólastaður verður mjög skreytt
ur af tilefni þessarar merkilegu
heimsóknar.
Lo’ks má geta þess að af til-
efni 500 ára afmælis prentlist-
arinnar gefur Isafoldarprent-
smiðja h. f. út eina hina vönduð-
ustu bóik, sem út hefir komið hér
á landi. Margir kunnir menn
leggja til efni í bókina.
Þess skal getið að á mánudag
og þriðjudag munu engin blöð
koma út héir, i Reykjavík.
Aðalfnadnr Bók-
menntafélagsins.
IFYRRADAG var aðalfund-
ur Bókmenntafélagsins
haldinn í Iestrarsal Landsbóka-
safnsins.
Fundarstjóri var kosinn
Benedikt Sveinson. Forseti fé-
lagsins, dr. Guðmundur Finn-
bogason, skýrði frá útgáfustarf-
semi félagsins á árinu. Verður
hún á þessa leið:
Skírnir kemur út, 1. hefti af
4. bindi Annálanna, en um þá
útgáfu sér Jón Jóhannesson
cand. mag., og stór bók, ,,TJm
íslenzkar þjóðsögur“, eftir dr.
Einar Ól. Sveinsson.
Notað
tlmbur
Og
pakjárn
til sölu.
Upplýsingar í síma 2551.
RÆÐA CHURCHILLS.
Frh. af 1. síöu.
Bretaveldis, að berjast áfram,
árum saman og einir, ef nauð-
syn krefði.
13|4 miiljón nndir vopn-
nm taeima á Englandi.
Að svo mælti snéri Churchill
sér að því að ræða það, sem síð-
ar gerðist. Sjö áttundu þess her-
liðs, sem vér höfum flutt til
Frakklands frá styrjaldarbyrj-
un, sagði Churchill, eða 350 000
menn af 400 00, hafa verið flutt-
ir heilu og höldnu heim aftur.
Undangengna daga, sagði
Churchill, hefir oss tekizt að
flytja heim meiri hluta þess
herliðs, sem vér höfðum nálægt
samgönguleiðum á Frakklandi,
enn fremur feiknin öll af birgð-
um hersins, rifflum, skotfærum
og öðru, sem þar var safnað
saman fyrstu níu mánuði styrj-
aldarinnar.
Vér höfum nú á þessum
eyjum, sagði hann, mjög öfl-
ugan og voldugan her. Vér
höfum nú 1 250 000 menn
undir vopnum í Bretlandi.
Þeim til stuðnings höfum vér
varnarsveitir bæja og hér-
aða, sem skipaðar eru sjálf-
boðaliðum, samtals um 500-
000 menn. Vér megum búast
við, að hergagnabirgðir vorar
aukist stórkostlega á næstu
vikum og mánuðum.
Þeir menn, sem ekki hafa
verið kvaddir til vopna, menn,
sem gegna störfum í vopnaverk-
smiðjum og hergagna og ann-
ars staðar, gera landi sínu mest
gagn með því að sinna störfum
sínum áfram sem bezt, þar til
þeir verða kallaðir í herinn.
Vér ætlum að kveðja til vopna
og æfa stórum aukið lið. Vér
höfum hér einnig meðal vor
hersveitir frá samveldislöndum
vorum. Hersveitir frá Kanada
voru komnar til Frakklands, én
þær voru kvaddar heim aftur,
og urðu kanadisku hermönnun-
um mikil vonbrigði að því.
Endurflutningur þeirra til
Bretlands fór skipulega fram og
voru allar fallbyssur kanadisku
hersveitanna og önnur hergögn
þeirra flutt aftur til Bretlands.
Þessar hersveitir væri nú til-
búnar til þess að taka þátt í
vörn móðurlands síns.
Átás á England
Þar næst gerði Churchill
að umtalsefni aðstöðu Breta
til þess að verjast innrás. Til
þess að ráðast inn í Bretland
með her manns, sagði hann,
er nauðsynlegt að miklir
flutningar fari fram á sjó.
Þegar búið væri að flytja ó-
vinaher til landsins þyrfti að
staðaldri að sjá slíkum her
fyrir auknum hergögnum og
öðrum nauðsynlegum birgð-
um, því að slíkur her myndi
eiga í stöðugum orustum, —
enginn þyrfti að efast um, að
slíkur her yrði að berjast án
þess nolckurt lát yrði á.
Þegar hér var komið
minnti Churchill á, að Bretar
ættu lierskipaflota. Mér hefir
aldrei dottið í hug, sagði
Churchill, að kleift væri að
koma í veg fyrir að settir
væri á land 5000 til 10 000
menn, á dimmri nóttu eða
þokumorgni. En ef flutt
væru fimm herfylki, sem
ekki hefðu þyngstu hergögn
meðferðis, þyrfti 200 til 250
skip til flutninganna, og þeg-
ar tekið væri tillit til þess,
hver not væru að flugvélum
til þess að njósna um slíka
flutninga og að oft væri auð-
ið að taka Ijósmyndir úr lofti
-— sem væru mikilvægar upp
lýsingar um þá, lægi í augum
UNDANFARNA daga hefir
verið unnið sleitulaust að
því, að koma sem beztu skipu-
lagi á alla starfsemi, sem mið-
ar að því að koma sem áílra
flestum börnum í sveit í sumar.
Þetta er erfitt starf og seinlegt
— enda hafa heyrst raddir um
það, að lítið sé gert, og engan
árangur beri allt það, sem ver-
ið sé að undirbúa. Þetta er mis-
skilningur. Það er eðlilegt að
seint gangi, þegar um margs-
konar erfiðleika er að etja, og
þegar þess er gætt, að þetta er
fyrsta sinni, sem unnið er að
þessu máli skipulega.
Það er ákaflega líklegt, að
hægt verði að koma öllum
börnum, sem þess óska, í sveit
í sumar.
En til þess að þetta verði
hægt, þarf allmikið fé, og það
er einmitt þetta, sem allt velt-
ur á.
Framkvæmdanefndin ásamt
fulltrúaráði, sem skipað er full-
trúum frá fjölda mörgum fé-
lögum í bænum, eru einmitt nú
að undirbúa mikla fjársöfn-
un í þessu skyni. Ákveðið hefir
verið að á laugardaginn verði
mikil skemmtun í Hljómskála-
garðinum.
Hefir fengist leyfi til að hafa
skemmtunina þar og er það í
fyrsta skipti, sem slíkt leyfi er
uppi. Það væri enginn hægð-
arleikur að útbúa slíkan inn-
rasarher, koma honum fyrir
í skipum og flytja hann til
annars lands. Þegar ekki
væri fyrir hendi öflugur her-
skipafloti slíkum herflutn-
ingum til verndar. Herflutn-
ingaskip óvinánna myndu án
efa verða fyrir árásum áður
en þau kæmust til stranda
Bretlands.
Churchill sagði, að það væri
mikilvægt atriði, hvort nokkrar
nýjar aðferðir hefði komið til
sögunnar, er kollvörpuðu
margra ára reynslu, en það virt-
ist vera augljóst, að engin inn-
rás í stórum stíl gæti heppnast,
nema brezki flugherinn hefði
verið gersigraður. Vér verðum
að vera þess megnugir, sagði
Churchill, að veita þessum herr-
um ómjúkar viðtökur.
Orostau am Frakkland
bðln, ornstan um Eng-
land að byrja.
Annað mikilvægt atriði er,
hvort oss muni auðnast að sigra
Þjóðverja í lofti. Vér eigum nú
mjög öflugan loftflota, og hefir
það margsinnis sannast, að vér
höfum betri flugmenn og betri
flugvélar af ýmsum gerðum en
óvinaherinn. Sú hefir reyndin
orðið í þeim orustum, sem þegar
hafa háðar verið.
Þegar til þess kemur, að verja
þessar eyjar, er mjög margt
verjendum í hag. Styrkleiki vor
í lofti, að því er árásarflugvélar
snertir, er tiltölulega meiri en
Þjóðverja, sem hafa misst mik
veitt. Sýnir það meðal annars,
að stjórnarvöld Reykjavíkur-
bæjar álíta að hér sé um mikið
nauðsynjamál að ræða.
Ákveðið hefir verið, að hátíð-
i-n í Hljómskálgarðinum hefjist
klukkan 3 og standi fram á nótt.
Verður þar ákaflega margt til
skemmtunar og veitingar í
tjöldum, verður og dansað þar
og leikið sér eftir öllum kúnst-
arinnar reglum.
En vitanlega er ekki nóg, að
fá ágóðann af slíkri skemmtun.
Ákveðið hefir verið að efna til
mikils happdrættis þennan
sama dag. Hestamannafélagið
Fákur hefir hvað eftir annað.
auglýst eftir þeim, sem ætti
númer það, er upp kom í happ-
drætti þessa félags, en vinning-
urinn var gæðingur einn, sem
allir vilja eiga. Það kom allt í
einu upp úr kafinu í gær, að
eigendur miðans eru börn
Scheving Thorsteinsson lyfsala,
og hafa þau nú gefið gæðing-
inn til happdrættis fyrir Reykja
víkurbörnin, en auk þess verða
10 ágætis munir í happdrætt
inu. Er líklegt, að Reykvíking-
ar kaupi miða í þessu happ-
drætti.
Ýmislegt fleira verður gert
til fjársöfnunar fyrir þessa
starfsemi um næstu helgi og
verður þess getið nánar síðar.
inn fjölda árásarflugvéla. Þjóð-
verjar eiga hinsvegar miklu
fleiri sprengjuflugvélar, en
Bretar áttu þó nú orðið mikið af
sprengjuflugvélum af fullkomn
ustu gerð, sem notaðar yrðu til
varnar landinu.
Churchill kvað sérfróða
menn og ráðunauta stjórnarinn-
ar þeirrar skoðunar, að Bretar
ættu að geta varist innrás, og
það eru góðar og gildar ástæð-
ur, sagði hann til þess að gera
sér vonir um, að úrslitasigur
falli oss í skaut.
Ef hernaðarlegri mótspyrnu
yrði hætt í Frakklandi, en hvað
þar gerist, er enn óvíst, myndu
Þjóðverjar geta snúið sér að
Bretlandi af öllum kröftum.
ChurchiII kvaðst þeirrar
skoðunar, að Frakkar létu
mikið tækifæri ganga úr
greipum sér, án tillits til
framtíðarinnar, ef þeir héldu
ekki áfram stríðinu sam-
kvæmt menningarlegum
skuldbindingum sínum, sem
vér höfum ekki séð oss fært
að losa þá við. Orustan um
Frakkland er búin. Orustan
um Bretland er í þann veg-
inn að byrja. Undir henni er
kenning kristinna manna
komin, framtíð vor og Breta-
veldis og allra þjóða. Ef vér
sigrum, geta allar þjóðir
glaðst við sólarskin frelsis og
hamingju, en sigri Hitler, híð
ur vor allra myrkur, sem er
svartara en svartasta myrkur
miðaldanna. Eigi Bretland
og Bretaveldi langa framtíð
fyrir höndum, verður sagt
eftir þúsund ár um baráttu
vora nú, að þá hafi verið stór-
kostlegasta stundin í sögu
vorri.