Alþýðublaðið - 12.07.1940, Blaðsíða 3
ALÞYÐUBLAÐIÐ
•---------- ALÞÝÐQBLAÐIÐ -----------------------•
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefón Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
A L Þ Ý Ð U PRENTSMIÐJAN H. F.
------------—----------------------------------»
Hræðslan við samtök verzlunarfðiksins.
AÐ hefir síðustu dagana
ekki um annað meira verið
talað í blö'ðum höfu'ðstaðarins,
en um baráttu verzlunarfólksins
fyrir því, að fá dýrtíðaruppbót
á laun sín eins og aðrar stéttir
launpega í landinu.
Við skynsamlega íhugun hlýt-
ur öllum að verða það 1 jöst, að
.árangursleysi þeirrar baráttu
híngað tíl stafar ekki af neinu
öðru en því, að verzlunarfölkið
vantar stéttarsamtök *til þess að
knýja fram hinar sanngjörnu
kröfUr sínar. Það hefir hé:r' í höf-
uðstaðnum engan annan félags-
skap með sér en Verzlunar-
mannafélag Reykjavíkur, þar sem
vinnuveitendur þess eru einnig
meðlimir og raunverulega öllu
ráðancli, þannig að félagið er al-
gerlega ófært um það, að gæta
hagsmuna verzlunarfólksins gagn-
vart þeim. í vitund þess iiafa
kaupmennimir líka þrjózkast við
að verða við kröfum starfsfólks-
ins Um dýrtíðaruppbótina. Og þó
að stjórn félagsins léti í vor
flytja frumvarp til laga á alþingi
um að lögbjöða dýrtíðaruppbót-
ina, þá er það engin sönnun þess,
að ráðandi klíkan í félaginu hafi
ekki um leið tryggt sér þaV nð
þáð fmmvarp yrði fellt, e:rs og
raun varð á.
Það er að minnsta kosti nú að
fullu upplýst, að það voru fleiri
en Framsóknarmennimir þrír í
efri deild, sem áttu þátt í því,
að frumvarpið var svæft. Við at-
kvæðagreiðsluna um það, hvort
afþrigði skyldu veitt frá þing-
sköpum til þess aö frumvarpið
gæti orðið útrætt, vantaði ekki
nema eitt atkvæði, til að nægur
meirihluti fengizt meÖ því. En
þá kom það einkennilega í ljós,
að einn þingmaðurinn var fjar-
verandi — og það var einmitt
Sjálfstæðismaður! Vísir var í gær
að reyna áð klóra yfir þessa ó-
þægilegu staðreynd með þeirri
mótbám, að það hefði hvorki
gert til né' frá, þótt þetta at-
kvæði hefði komið frpm við at-
kvæðagreiðsluna, því að þá hefði
formaður Framsóknarf I okksin s,
sem opinberlegast beitti sér gegn
fmmvarpinu, getað fengið ein-
hvern af þeim fjórum flokks-
mönnum sínum, sem sátu hjá
við atkvæðagreiðsluna, til þess
að veita honum lið og tryggja
það, að framvarpið yrði undir
öllum kringumstæðum svæft. En
allir sjá, hve léleg málsvörn
þetta er fyrir Sjálfstæðisflokkinn,
sem þannig lét frumvarp verzl-
unarfólksins falla á því, að einn
af fulltrúum hans vantaði við at-
kvæðagreiðsluna, svo að ekki sé
minnzt á hitt, að Vísir veit ekk-
ert um það, hvort nokkur jreirra
fjögra Framsóknarmanna, sem
hjá sátu, hefðu fengist til þess
að greiða atkvæði með því, að
frumvarpið yrði svæ-ft.
Vísi er það líka bersýnilega
ljöst, hve óverjandi þau óheil-
indi em, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn sýndi á alþingi í þessu máli.
Þess vegna er hann nú að reyna
að reka slyÖruorðið af þeim
flokki með því, að gera sem mest
úr því, hve vel ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins hafi gengiö fram
í því í rikisstjórninni, að hlutur
verzlunarfólksins væri réttur með
bráðabirgöalögum. Það skal al-
veg ósagt látið, hve einlægir
ráðherrar Sjálfstæðisflokksins
hafa verið í þessu máli. En að
þeir hafi „sótt það fast“, eins og
Vísir segir, að gefin yrðu út
bráðabirgðalög um dýrtíðarupp-
bót fyrir verzlunarfólkið, verður
að minnsta kosti ekki með nein-
um sanni sagt, eftir þær upplýs-
ingar, sem nú eru fram komnar,
að erindi Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur hafi legið vikum
saman í ' stjórnardeild annars
Sjálfstæðisflokksráðherrans án
þess að á það væri minnzt við
hina ráðherrana! Annars hefir
fullkomin skýring nú verið gefin
á neitun ríkisstjómarinnáf með
þeim upplýsingum félagsmálaráð-
herrans í viðtali við Alþýðu-
blaðið í gær, að bráða-
b i r g ð a 1 ö g séu ekki gefin út
af stjórninni, nerna ráðherrar
allra flokkanna séu sammáta.
Fyrir verzlunarfólkið era varn-
arskrif og yfirklór Sjálfstæðis-
flokksblaðanna í launamáli- þess
ákaflega lærdómsrik. Þau vilja
reyna að telja verzlunamrfðlkinu
trú um, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi barizt og berjist enn fyrir
því, að það fengi þá dýrtíðarupp-
bót á laun sín, sem það hefir far-
ið frain á og því beri með öll-
um rétti. En þegar á reýndi á
alþingi, greiddu ekki aðeins tveir
Sjálfstæðismenn atkvæði beinlín-
is á rnóti frumvarpí verzlunar-
fölksins í neðri deild, heldur lét
einn Sjálfstæðismaðurinn sig
vanta við úrslitaatkvæðagreiðsl-
luna í efri deild til þess að tryggt
væri að frumvarpið yrði svæft!
Og svo koma bæði Sjálfstæðis-
flokksblöðin og segja, að alþingi
hafi neitað verzlunarfólkinu um
dýrtíðaruppbótioa í þeim tilgangi
að knýja það til að stofna með
sér stéttarfélag og ganga i Al-
þýðusambandið! Hvernig það á
að koma heim og saman við þá
staðreynd, að Alþýðufiókkurinn
greiddi allur atkvæði með frum-
varpi verzlunarfólksins á alþingi
og að ráðherra han sstuddi mála-
leit'un þess á sama hátt í rikis-
stjórninni, má hamingjan vita!
Það ættu þá að vera Framsókn-
arflokkurinn og Sjálfstæðisflokk-
urinn, sem væm svo áfram um
það, að verzlunarfólkið stofnaði
með sér stéttarfélag og gengi í
Alþýðusambandið. Því að þeir
svæfðu málið í ágætri samein-
ingu og með bróðurlegri verka-
skiptingu á alþingi.
Nei, Sjálfstæðisflokkurinn ótt-
ast það nú, að verzlunarfólkið
'sjái í gegnum svikavefinn, inyndi
með sér stéttarfélag og gangi í
allsherjarsamtök verkalýðsins til
þess að knýja fram rétt sinn.
Þess vegna j>arf nú að vekja
andúð verzlunarfólksins á sam-
takaleiðinni með því að reyna
að telja því trú unr. að það eigi
að kúga það inn í stéttarsamtök
launþeganna í landinu. Verzlun-
arfólkið ætti að íhuga þennan
nýja loddaraleik Sjólfstæðis-
flokksins í launamáli þess vel.
Þá sér það, hvað það er, sem
vinnuveitendur þess og flokkur
þeirra, Sjálfstæðisflokkurinn, ótt-
ast. Það skal að vísu alveg ó-
sagt látið, hvort óttinn við það,
að verzlunarfólkið stofni með sér
stéttarsamtök, nægir til þess að
vinnuveitendur þess láti nú loks-
ins undan og verði við hinni
sanngjörnu kröfu þess. En hvað
sem því líður, er hitt öruggara,
að gera nú þegar alvöru úr því
að stofna stéttarfélag verzlunar-
manna. Og í öllu falli er sú ráð-
sföfun ein varanleg trygglng fyrir
því, að hagur verzlunarfólksins
verði í framtíðinni ekki fyrir
borð borinn á eins ósvífinn hátt
og nú.
Auglýsið í Alþýðublaðinu.
FÖSTUDAGUR 12. JÚLI 1940.
Það bezta er aldrei of gott! ;
nýtt |
Naut&kjöt ;!
Hakkað kjöt ;;
Hangikjöt ';
Kjötfars ;;
Kjöt af fullorönu. !;
Kindabjúgu ; |
Miðdagspylsur !;
Folaldakjöt ;!
Enn fremur adlan áskurff. ;j
ff anL 's.sæ,
með og án sápu.
B Ó N í pökkum.
Kristalssápa 1.10 pk.
Afþurrkunarklútar
nýkomnir.
EEEKMA
Asvallagötu 1. Sími 1678
marfjir llfir, nýkomlð
VeggfóOrarinn.
Slml 44S4.
Reiðhjólaviðgerðir eru fljót-
ast og bezt af hendi leystar í
Reiðhjólasmiðjunni Þór, Veltu-
sundi 1.
Daglega
nýrra lífskjara, getur þetta ekki
af eigin ramleik og þá verður
að veita því til þess opinbera
hjálp í einhverri myndi
Á Eskifirði eru nú um 700
íbúar. Af þeim eru um 4 hundr-
uð á aldrinum 18—60 ára eða
sem kalla mætti vinnufært fólk.
Um 300 manns eru því börn og
unglingar og gamalmenni. Eru
þeíta svipuð hlutföll og í öðr-
um kauptúnum þó þar séu til-
tölulega fleiri börn en í öðrum
svipuðum þorpum. Stafar það
" vafalaust af því, að barnmörgu
fjölskyldurnar eiga örðugra með
að flytja sig burtu en hinar, sem
færri hafa börnin.
Eins pg ég áður sýndi fram á,
er með öllu ókleift fyrir það
fólk, sem er nú á Eskifirði að
bjargast þár án þess hið opin-
bera leggi þangað hjálp í ein-
hverri mynd. Sú hjálp hefirbing-
að til verið Jögð þangað í bein-
um ríkisstyrk til fátækrafram-
færslu, atvinnubótafé og fátækra-
jöfnunarfé. Hefir þetta flest árin
nuinið um og yfir 50 þúsundlim
króna samanlagt.
Allmargt dugandisfólk á Eski-
firði hefir komið sér þann veg
fyrir þar, að um það j>arf ekki
að hugsa og það mun bjargast
þar hjálparlaust áfram. Þö er
nauðsynlegt, eins og ég mun síð
ar víkjá að, að gera ráðstafanir
til j>ess að bæta aðstöbu þess'
fólks, sem eftir yrði og síðar
tæki sér þarna bólfestu.
Við lauslega athugun virðist
mér sem flytja muni þurfá burt
af Eskifirði 20 fjöískyldur og
koma þeim fyrir á þeim stöðuin
sem þeini er kleift að bjargast
hjálparlaust. Eru þetta flest barn-
margar fjölskyldur, en þó ekki
allar. Er á vegum þeirra sam-
tals um 200 manns. En hvað
á þá að gera við þetta fólk?
Um það hefi ég þessar tillögur:
1. Vattarnes. >
Yst í Reyðarfirði sunnanverö-
um liggur kostajörðin Vattarnes.
Þessi jörð er einna bezti útræðis-
staður á Austfjörðum og þó víð-
ar væri leitað, fyrir svökallaða
„trillubáta“. Örstutt að róa og
oft góður aíli,
Jörð þessi er hvað landkosti
snertir hin ágætasta, lándrými
mikið og góð ræktunarskilyrði,
bagbeit góð á sumram og fjöru-
beit fyrir fé á vetmm. RíkissjÓð-
ur á jörðina og nú býr þar mað-
ur 6ð ára að aldri er á næstunni
mun hyggja að bregða búskap
ef liann getur komist að s^emi-
lega lífvænlegu starfi.
Ég tel, að á þessari jörð ætti að
skipuleggja nýbygð þar sem því
væri svo fyrir komið, að hver
ábúandi hefði nægilegt land til
að geta haft 1 kú, 20—30 kind-
ur og hæfilega stóran matjurta-
garð fyrir heimili sitt, en aðal-
lega væri ætlast til að björgin
kæmi úr sjónum og ættu hverjir
tveir ábúendur að vera saman
!um trillubát. 1 sumar mun land-
ið verða mælt upp á Vattarnesi
og þarf að því lokriu að gera
skipulagsuppdrátt að þeirri ný-
bygð þar á nesinu, sem koma
ætti. Á þennan stað mætti flytja
flestallar þær fjölskyldur, sem
frá Eskifirði þyrftu að fara og er
enginn efi á því, að flestar þeirra
mundu geta komist þar af hjálp-
arlaiust í framtíðinni. Auðvitað
er að hið opinbera þarf að hjálpa
til við flutning fólksins þangað
og til þess að útvega því bú-
stofn og framleiðslutæki. En
vart mun'di það kosta meira en
nú er lagt á 2 árum til frain-
færslu og opinberrar hjálpar á
Eskifirði. Sjálfsagt tel ég að sú
hjálp sem til þessa yrði veitt
væri látin í té að nokkru sem
styrkur en að nokkm setn vaxta-
laust lán, sem endurgreiða mætti
á löngum tíma. Væri með því
fengin trygging fyrir því að ný-
byggjarnir seldu ekki eða förg-
uðu á annan hátt því, sem þeim
yrði fengið í hendur.
2. Hólmar í Reyðarfirði.
í mjólkurvandræðum Eskfirð-
inga hafa þeir gripið til þess
ráðs að fá leigða stórjörðina
Hólma í Reyðarfirði og hefir ver-
ið lagt þar í allmiklar ræktunar-
framkvæmdir. Af þessum fram-
kvæmdum og Hólmum yfirleítt
hefir sveitasjóðurinn stórar byrð-
ar. Leigurnar greiðast illa og
blettirnir mjög misjafnlega hirt-
ir af þeim sem hafa þá.
Hólmar liggja í 8—10 km. fjar-
lægð frá Eskifir'ði og er yfir á
og brattan háls — Hólmaháls-
inn — að fara. Sæmilegur bíl-
vegur er að vísu þarna á milli
en telja má ógerlegt fátækum
mönnum að hugsa um grasnyt
þar, því svo mikill hlýtur að vera
aliur tilkostnaður. Áburðúr sá,
sem tilfellur á Eskifirði hagnýtist
þar heldur ekki' og verður því
útlendur áburöur einn notaður
þar.
Að mínum dómi á að hætta
þessum Hólmabúskap. Hann er
of erfíður og of kostnaðarsamur.
Hólmana tel ég að ætti að taka
og gera að 3—4 nýbýlum, þar
sem eingöngu væri stundaður
landbúnaður. Að vísu er oft fisk-
ur í Reyðarfirði, þó lítið sé nú
hjá því sem áður var, og er ekki
að efa að dugandismenn er þar
byggju gætu aflað sér þar nægi-
legs fiskjar til heimiia sinna.
Dúntekjan, sem þar var um eitt
skeið mjög mikil, er nú óðum
að minka, mest fyrir vanhirðu
og vantandi eftirlit. Er ekki að
efa- að ef rækt væri við lögð
mætti auka dúntekjuna á Hólm-
um stórkostlega. Sjálfsagt væri
að þeir sem nýbýlin reistu á
Hólmum væra frá Eskifirði. Sá
staður hefir mest til ræktunar-
innar lagt og er því rétt að hann
verði hennar aönjófandi.
Niðurlag á morgun.
Y. K. F. Framsðkn
biður allar þær konur, sem eru
atvinnulausar, að koma til við-
tals í skrifstofu fclagsins í dag
kl. 4—10 og á morgun frá kl.
10 árd. til 10 e. h.
STJÓRNIN.