Tíminn - 02.04.1963, Blaðsíða 6

TÓMAS KARLSSON RITAR
WBBM
ÞINGFRETTtR

ÞINGFRÉTTIR

Endurskoða þarf strax Iögin um
try ggingar gegn áföllum í búrekstri
Þeir Ásgeir Bjarnason, Gísli
Guðmundsson, Ásgeir Þor-
valdsson og Karl Kristjánsson
hafa lagt fram tillögu til þings
ályktunar um búfjártrygging-
ar, tryggingar gegn uppskeru-
bresti og fleira. Kveður tillag-
an á um að milliþinganefnd
verði látin endurskoða lög um
búf jártryggingar og enn
fremur lög um Bjargráðasjóð
fslands og miðist endurskoð-
unin fyrst og fremst gegn upp
skerubresti og öðrum áföllum
í landbúnaði með hliðsjón af
aflatryggingasjóði sjávarút-
vegsins. Skal Alþingi kjósa 3
menn í nefndina, Búnaðarfé-
lag fslands tilnefnir einn og
Stéttarsamband bænda einn.
Skal nefndin hafa lokið störf-
um fyrir lok október n.k.
í gremargerð, sem þessari til-
lögu fylgir, segja flutningsmenn:
Með tillögu þessari til þingsá-
lyktunar er Alþingi ætlað að hafa
frumkvæði um endurskoðun lag-
anna um búfjártryggingar og lag-
anna um Bjargráðasjóð íslands,
og að leltazt verði við að byggja
upp á grundivelli þessara laga
allsherjar tryggingastofnun fyrir
elzta atvinnuveg þjóðarinnar, land
búnaðinn, þar sem bótagreiðslur
kæmu til bænda, ef þeir yrðu fyr-
ir tjóni af völdum náttúruham-
fara, uppskerubrests vegna kais í
túnum, óþurrka eða grasleysis,
enn fremur vegna vanhalda í bú-
peningi:
íslendingar munu hafa verið
einna fyrstir þjóða til þess að
stofna eins konar búfjártrygging-
ar. Á því tímabili í sögu þjóðar-
ínnar, sem nefnt er þjóðveld'istíma
bilið, voru hreppsfélögin eins kon-
ar tryggingafélög. En regíurnar
voru þær í sambandi við tjón á
búfé, að ef bóndi missti XA hluta
af einhverri búfjártegund sinni
eða þar yfir, þá skyldu aðrir
bændur í þeirn hreppi bæta hon-
um hálfan skaðanin. Þetta var einn
þáttur af fleirum, sem hin forna
hreppaskipan gerði búendur sam
ábyrga um, að bæta skaðann, er
urðu ’ fyrir stórfelldum óhöppum.
Um margar aldir mun slík starf
semi hafa fallið niður hér á landi.
Það er ekki fyrr en á þessari öld,
að aftur er hafizt halda um sam-
hjálp, þegar náttúruhamfarir eða
1 stórskaðar verða á vissum svæð-
um eða sveitarfélögum, en það
var með stofnun Bjargráðasjóðs
íslands 1913.
Árið 1928 beitti þáverandi for-
sætis- og atvinnumálaráðherra,
Tryggvi ÞórhallsSon, sér fyrir setn
ífía þarf heimagönguskóla
Bjöm Pálsson hefur flutt á-
samt Gunnari Gíslasynl tillögu
til þingsályktunar um endur-
skoSun á reglum um unglinga
fræðslu utan kaupstaða. Kveð-
ur tillagan á um að ríklsstióm-
in gefi út nýja reglugerð' um
unglingafræðsluna, þar sem m.
a. séu ákvæði um, að aSstoð
vegna ólögboðinnar unglinga-
fræðslu utan kaupstaða verð'i
aukin þannig, að kennarar vlð
hana njóti svlpaðra launakjara
og aðrir kennarar. Ákveðið
verðí um skiptingu kostnaðar
við milllferðlr, húsnæð'i og fl.
og reglur settar um námsgrein-
ar og próf, sem tryggi það, að
unglingafræðslan í heimagöngu
skólum sé hliðstæð og í tveim-
ur fyrri bekkjum gagnfræðá-
skóla og miðskóla.
Björn Pálsson mælti fyrir
þessarl tillögu í sameánuðu Al-
þingl í fyrrl viku, og segði hann
m.a., að heimavistarskólar, þar
sem ungllngar úr sveitum og
minni kauptúnum geta stund-
að nám, væru of fáir, þannig
að árlega verði að neita mörg-
um um skólavist. Fræð'slumála
kerfi okkar er að mestu byggt á
lögum frá 1946. Samkvæmt
þeim er unglingum i kaupstöð-
um skylt að stunda nám í tvo
vetur að loknu barnaprófi. —
Kröfur til menntunar hafa auk
izt mjög. Gagnfræðaskólar og
mið'skólar með landsprófi hafa
verið stofnaðtr í kaupstöðum
og stærri kauptúnum. Þar er
námsaðstaða unglinga sæmilega
góð. I sveitum og minnl kaup-
túnum er aðstaða unglinga til
náms önnur og lakari. Hérað's-
skólum í sveitum hefur raunar
verið breytt þannfg, að ungling
ar geta lokið þar gagnfræða-
prófi eða landsprófl. En slíklr
skólar eru of fáir, til þess að
allir unglingar dreifbýlisins
geti notið þar skólavistar. —
Nokkur sýslufélög hafa enga
heimavistarskóla fyrlr unglinga.
— Allir hljóta að viðúrkenna
að fræðsluþörf unglinga er
jöfn, hvort sem þelr eiga heima
í dreifbýli eða kaupstað. Þjóð
félaginu er skylt að gera að-
stöð'u unglinga til fræðslu og
þroska sem jafnasta eftlr því
sem við verður komið. Núver-
andi ástand þarf úrbóta. Tvær
leiðir eru til, og sennllega er
bezt að fara báðar. Það er að
stofna fleiiri. heimavistaskóla í
drelfbýlinu ög efla helmagöngu
skóla í sveitum.
Reglugerð um heimagöngu
skóla utan kaupstaða er frá
1930 og sett skv. lögum frá
1930. Reglugerðin er miðuð við
aðrar aðstæður og að'ra tíma
en nú eru. Heimagönguskóla
þarf að miða við það, að ung-
lingar njóti þar sömu mennt-
unar og í tveim fyrri bekkjum
gagnfræð'askólanna. Yrði þá um
eins vetrar nám að ræða hjá
unglingum, sem hefðu Ioldð
fullnaðarprófi, en tveggja vetra
hjá þeim, sem aðelns hefðu lok
ið barnaskólaprófi. Ákveða þari
í reglugerð um rétttndii og
skyldur slíkra skóla. Samræiha
laun kennara og ákveða um
skiptingu kostnaðar við milli-
ferðir, húsnæði, kennslu og
fleira niilli ríkissjóðs; sveitar-
félaga og nemenda. Ánið 1961
tll 1962 hefur ríkissjóður styrkt
heimagönguskóla á 12 stöðum.
95 nemendur nutu þar kennslu
og ríklssjóður greiddi 165 þús.
kr. til þessara skóla eða kr.
1740 fyrir hvern nemanda. —
Héraðsskólar með 100 nemend
um kostar ríkið um 1 milli.
á ári eða kr. 10 þús. á hvern
nemanda. Með tilliiti til væntan
legra launahækkana verður sá
kostnaður ca. 12 þús. kr. á ári
fyrir hvern nemanda. Elgi muní
fjarri lagi að námskostnaður
unglinga í slíkum skólum sé 15
þús. yf ir veturinn. Heildarkostn
aður hjá ríkú og nemanda vert^
ur því ca. 25 til 27 þús. kr. —
í heimagönguskólum er náms-
kostnaðurinn annar og minni.
Það kemur sér betur fyrir for-
eldra ef börn þeirra geta haft
fæði oig húsnæði í heimahúsum,
en að greiða fyrir það annars
staðar. Víða eru efnl takmörk-
uð að miinnsta kosti þar tll
unglingamir geta sjálfir farið
að vinna fyrir námskostnaði.
Mest er þörfin fyrir helma-
gönguskóla í sýslum, þar sem
ekki eru héraðsskólar. Skályrði
til að starfrækja þá eru mjög
inisjö'fn. Strjálbýli má eigi vera
rnikið, samgöngur þurfa að vera
góðar og húsakostur viðunan-
legur. Víða eru þessi skilyrði
fyrir hendii ef þjóðfélagið léti
sinn hlut eigl eftir ltggja.
Veturinn 1961 til 1962 vom
26 nemendur í ' helmagöngu-
skóla á Staðarstað og Reykhól-
um 17. Ríkissjóður grelddi 88
þús. kr. fcil þessara skóla. Ef
þessir 43 nemendur hefðu dval
tg á héraðsskóla myndi það
hafa kostað ríkið 5 sinnum
meira. Þessi mismunur er bæði
ósanngjam og óvlturlegur. Það
er fullt verk fyrir kennara að
kenna 20 nemendúm. Eðlilega
er ekki hægt að fá menn fcil
að kenna vlð heimagönguskóla
nema þeir hafi svipuð kjör og
stéttarbræðra þeirra hafa við
héraðsskólana. All víða munu
prestar hafa kennt við slíka
skóla og sætt sig vi® lág
kennslulaun af því þeir hö'fðu
aðrar tekjur. — Engin von er
þó fcil þess að prestar leggi á
sig mikla aukavinnu án þess að
fá fyrir það viðunandi greiðslu.
ingu laga um búfjártryggingar.
Þau lög voru síðan endurskoðuð
árið 1943 og aftur 1952 og þá nokk
uð breytt. Samkv. búfjártrygginga
lögunum er ekki skylt að tryggja
búfé nema kyinbótaggripi, sem
notaðir eru í kynbótafélögum, en
hins ’vegar er heimilt að tryggja
þar einstaka gripi, sem fengið
hafa verðlaun á sýningum og heil
kúabú og sauðfjárbú gegn van-
höldum og slysum, er nema meira
en 5% á ári.
Á árunum 1952, 1953 og 1954
greiddi rikissjóður í búfjártrygg-
ingarsjóð 100 þús. kr. á ári, alls
300 þús. kr.
Á fjárlögum yfirstandandi árs
eru 160 þús. kr. til búfjártrygg-
inga. Er sú þátttaka ríkisins allt
of lítil, miðað við verðlag og gildi
peninga nú. Bændum þykja ið-
gjö'ld til trygginganna of há, og
nota þeir þvi lítið heimild lag-
anna um að tryggja bústofn sinn.
Framhald á 15 síðu.
Á ÞINGPALLI
★★ Frumvarpið um tónlistarskóla var til 2. umr. í neðri deild I
gær. Ingvar Gíslason flytur tvær breytingatillögur við frum-
varpið. Meg frumvarpinu á að lögfesta, að’ stuðningur ríkislns
við tónlistarskóla megi ekfei nema meiru en sem svarar einum
þriðja af rekstrarkostnaði skólanna. Ingvar taldl hér allt wf
skammt genglð, þegar verið væri að setja löggjöf til frambúð-
ar um stuðning ríkisins við tónlistarfræðslu og of lítið skref
fram á við miðað við það, sem veitt er nú til þessara skóla
á fjáriögum. Skólagjöld í tónlistarskólum nema nú allt að
kr. 2.400,00 á nemanda og það er því varla nema á færi efna-
melri foreldra að setia börn sín almennt til tónlistarmennta.
Leggur Ingvart il að skólarnir fái úr ríkissjóði allt að helmingi
og aldrei minna en einn þriðja hluta rekstrarkostnaðar, en þó
ekkl lægri upphæð, en sem nemur framlagi hiutaðeigandi sveit
arfélags. Enn fremur að rekstrarstyrkirnir skuli ákveðnir í
fjárlögum í samráffii við skólastjóra. Sagði Ingvar, að það sem
fyrst og fremst vekti fyrír sér me? flutningl breytingatillagn-
anna væri að koma í veg fyrir að skólagjöld séu svo há að
þau getl orðið til trafala þeim, er vilia sækja tónListarskóla,
þótt efnalitlir séu. Helzt ættu skólagjöld með öllu að falla
nlður og með tillögunum væri gerð tilraun til að reyna að
koma á helm'mgasbiptum á rekstrarhagnaðl skólanna milli
ríkis-, bæjar- og syeitarfélaga.
★★ Óskar Jónsson sagði, að fagna bæni þessu frumvarpi, sem spori
í rétta átt, en kvaðst vllja taka undir vtð tillögur Ingvars Gísla
sonar, að rétt hefði verið að ganga lengra, þegar löggjöf værl
sett um þessi mál.
★★ í efri deild var frumvarpið um almannatryggingar til 2. umr.
— Karl Kristjánsson sagði, að þær bótahækkaniir, sem frum-
varpið gerði ráð fyrir væru hvergi nærri nógar til að vega
upp á móti þeim gífurlegu hækkunum á framfærslukostnaði,
sem orðlð hefðu vegna aðgerða núverandi ríhisstjórnar. Ýmsar
mikilsverðar breytingar hefðu verig gerðar á þessari löggjöf
á undanfömum ámm, enda væri þetta löggjög, sem þyrfti að
vera í sífelldrl og vakandi endurskoðun og henni á að breyta
jafnóðum til samræmás við þá þróun, sem þjóðfélagið tekur.
★★ Páll Þorsteinsson gerði athugasemdri við ýmsar greinar fmm-
varpsins. Minnti hann á m. a., að yfirleitt hefði þeirri reglu
verið fylgt, að krónutölu á bótum almannatrygginga hefði verið
breytt hverju sinni til samræmis við launahækkanir hjá opin-
berum starfsmönnum. Nú standa fyrir dyram miiklar hækkanir
á launum opinberra starfsmanna og beð'ið samninga eða kjara-
dóms um úrslit þeirra mála. Rétt væri því ag bíða með: þetta
frumvarp fram tll haustþings, því að skv. frumvarpinu ættu
hækkanlmar hvort eð er ekki að koma til framkvæmda fyrr
en á næsta ári. Ef fylgja ætti áfram hinni sjálfsögðu og eðlilegu
reglu um að láta bætur hækka til samræmis við launahækkanir
opinberra starfsmanna þyrfti aftur að breyta lögunum í haust.
Sagðist Páll vllja í þessu sanfbandl spyrjast fyrir um það,
hvaða stefnu ríkisstjórnin hygðist taka í þessum málum.
★★ Þá benti Páll á, að undanfarið hefðu breyfcingamar á almanna-
tryggingalögunum einkum beinzt í þá átt að afnema hin ýmsu
skerðingarákvæðl sem í þeim liafa verið. Nú efttr heildarendur
skoðun ætti samt að viðhalda skerðingarákvæði varðandi dag-
peninga vegna slysa- og veibinda. Væri þetta ákvæði mjög
ranglátt og væri ólíkt verra hinum skerðlngarákvæðunum, sem
fyrir hefðu verið, því að þau hefðu takmarkag sig við miklar
tekjur, en þetta væri takmarkað við mjög lágar tekiur. Hvað
snertir húsmæður væni t.d. þannig frá gengið, að þær ættu
enga von til að geta fengið slíkar bætur skv. fmmvarpinu.
6
T í MIN N. briðiudaginn 2. aDrfl 1963