Tíminn - 06.04.1963, Qupperneq 6

TÓMAS KARLSSON RITAR
» > V
Þl N Ul- 'RÉTT! ÞINGFRÉTTIR
Ríkisstjórnin óttast dóm kjós-
enda og vill ekki ræða EBE-málið
Þórarinn Þórarinsson vék að
fyrri ræðu Gylfa Þ. Gíslasonar,
þar sem ráðherr-
ann hafði kallað
það McCarthy-
isma, er Þórar-
inn hafði vitnað
til ummæla ráð-
herrans í ræðu
hjá Verzlunar-
ráði íslands, þar
sem hann taldi
eðlilegt að ís-
iendingar breyttu stefnu sinni í
sjávarútvegsmálum og veittu út-
lendingum rétt tii fisklandana hér
og fiskiðju, en settar yrðu regl-
ur þó um þetta, þannig að hamlað
yrði gegn ofveiði á fiskistofnum.
Ráðherrann sagði þessi ummæli
slitin úr samhengi og þetta væri
hreinn McCarthy-ismi. Þórarinn
sagði þetta miUa vðkvæmni hjá
ráðherranum og furðulegt að
hann skyldi treysta sér tii að
þræta fyrir þessi ummæli. Fyrst
ráðlherrann væri að nefna Mc-
CartJhy-isma, ætti hann að snúa
sér að. sínu eigin málgagni og
uppræta rætur hans þar, en það
blað lætur sér sæma að kalla mig
11. þingmann kommúnista og
íleira í þeim dúr.
í ummælum ráðherrans, sem
vitnað hefði verið tii, kæmi það
skýrt og berlega fram, að ráð-
herrann teldi það rétt og síður en
svo nokkuð athugavert að breyta
stefnunni í sjávarútvegsmálum,
hvað snertir réttindi útlendinga
til landanna á fiski og rekstur
fis!kiðjuvera. Ráðherrann hefði
reyndar á þessu fyrirvara og segði
nauðsynlegt að setja um þetta regl
ur, en hverjir treysta þeirri ríkis-
stjórn, siem nú situr, til að setja
slíkar reglur, er yrðu okkur full-
komin vernd. í þessum fyrirvara
felst því lítil trygging.
Nú er ráð'herrann smeykur og
óttast dóm þjóðgarinnar yfir rík-
isstjórninni og stefnu hennar og
aðgerðum í þessu örlagaríka máli
og þá gengur ráðherrann svo langt
að fullyrða, að það hafi ekki svo
;mikið sem hvarflað að ríkisstjórn-
inni að veita- útlendingum nbkkur
réttindi hér á landi. í skýrslu ríkis
stjórnarinnar sjálfrar er það hins
vegar tekið skýrt fram, að höfuð-
munurinn á aukaaðild og tolla- og
viðskiptasamningi sé sá, að auka-
aðildinni fylgi samningar um við-
kvæm mál, þ.e. atvinnurekstrar-
réttindi útlendinga hér. Ríkis-
stjórnin vill fara aukaaðildarleið-
100 þús. króna
veðdeildarlán?
Við umræður um Stofnlánadeild
landbúna-ðarins lýsti landbúnaðar-
ráðherra Ingólfur Jónsson því yf-
ir, að lán úr veðdeild Búnaðar-
bankans myndu verða hækkuð í
100 þús. kr. og myndi farið að út-
hlut á þessum lánum eftir nokkra
daga.
ina og telur hana miklu betri en
1 tolla- og viðskiptasamningsleiðina.
Á því leikur enginn vafi, og þetta
veit hvert mannsbarn, enda ráð-
herrar ása'kað Framsóknarflokk-
inn um ábyrgðarleysi fyrir að
vilja fara tolla- og viðskiptasamn-
l ingsLeiðina. Skv_ þessu og skv.
skýrslu ríkisstjórnarinnar sjálfrar
; er ríkisstjórnin því rnjög inn á
því að semja um réttindi útlend-
inga hér á landi í sambandi við
aukaaðild og hin „viðkvæmu mál“,
sem talað er um í þessu sambandi,
eru fisklandanir og fiskiðnaður
fyrst og fremst. Það þarf töluverð-
an kjark að afneita jafn eindregið
sínum eigin skýrslum og þeim ótví
ræðu ummælum um þessi mál,
sem ráðherrann hefur viðhaft.
Þórarinn vék síðan að atburðun-
| um í EBE-málinu á sumrinu 1961,
en þá var ríkisstjórnin að bolla-
leggja um að senda inn urnsókn
um fulla aðild. Adenauer kanslari
Vestur-Þýzkalands hefur margoft
látið hafa það eftir sér, að ísland
væri meðal þeirra landa, sem
vildu fá fulla aðUd að EBE. Ríkis-
stjórnin hefur viljað gera lítið úr
þessum ummælum kanslarans og
hann hlyti að vera farinn að kalka.
Adenauer er hins vegar ekki eins
kalkaður og íslenzku ráðherrarnir
ihvað þetta snertir, því að það
liggur skjallega fyrir í skýrs'lu
Evrópuráðsins um markaðsmálin
á árinu 1961, að ísland myndi
héldur vilja fulla aðild en auka-
aðild, ef Bretar gerðust aðilar.
Menn skulu ekki láta sér detta það
í hug, að embættismenn Evrópu-
ráðsins hafi veríð að búa þetta til.
Auðvitað hafa þeir fengið þessar
upplýsingiar frá íslenzku ríkis-
stjórninni eða fulltrúum hennar.
Þetta sker því úr um það, að ís-i
lenzka ríkisstjórnin hallaðist að1
fullri aðild íslands að EBE á ár-
inu 1961 og þarf ekki að karpa
um það atríði meira.
Erlendir fisksöluhringir og stór-
fyrirtæki sækja nú fast að bæta
aðstöðu sína í fiskiðnaðinum.
Svissneskt stórfyrirtæiki hefur nú
tekið yfir stærsta fiskiðnaðarfyrir-
tæki Norðmanna, Findus. Bretar
sækja nú fast að fá leyfi til fisk-
landana í Noregi og munu standa
yfir samningaviðræður um það.
Unilever-hringurinn brezki er að
leita hófanna um aðstöðu í Fær-
eyingahöfn á Grænlandi, og það
liggur nú fyrir, að erlendir fisk-
söluaðilar hafa verið að leita eftir
því að fá hér ein'hverja slí'ka að-
stöðu. Af því, sem fram hefur
komið hjá íslenzkum ráðherrum,
telja þeir vel koma til mála að
veita útlendingum slíka aðstöðu
og meira að segja telja það eðli-;
lega stefnubreytingu í sjávarút-
vegsmálum og aðalmálgagn ríkis-;
stjórnarínnar stimplar sig einangr
upnarsinna fyrir að hafa flutt
þetta frumvarp, sem kveður á um
| bann við því að útiendingar kom-|
; izt í fiskiðnað hér. Vegna þessa er
! nauðsynlegt að samþykkja þetta!
frumvarp strax á þessu þingi. ;
Eysteinn Jónsson sagði, að um-
mæli og tilvitnanir Gylfa Þ. Gísla-.
sonar í ræðu
Steingríms Her-
mannssonar um
erlent kapital
hefðu verið ó-
drengilegar. Ráð-|
herrann hefði |
gert sig sekan
um að slíta úr
samhengi um-1
mæli. Ekkert a*f
því, sem ráðiherrann hefði tilfært
eftir Steingrími Hermannssyni,
kæmi við afstöðu Framsóknar-
flokksins til réttinda útlendinga
til fisklandana hér og reksturs
fisksiðjuvera. Steingrímur Her-
mannsson ritaði grein í Tímann^
9. febr. s.l. um afstöðuna til Efna- j
hagsbandalagsins, og tók í því,
sambandi sérstaklega fyrir rétt-
mdi útlendniga til atvinnurekstrar j
hér á landi. Þessa grein veit ráð-j
herrann vel um og hefur lesið
hana, en hann gengur fram hjá
henni og kýs að rá:ðast aftan að
hinum unga manni, sem ekki hef-
ur tækifæri til þess að skýra af-
stöðu sína hér á þessum vett-
vangi. Skoraði á ráðh. að greina |
frá efni greinarinnar frá 9. febr.
Eysteinn sagði ótvírætt, að ríkis-,
stjórnin hefur talið mjög koma til i
greina að veita útlendingum rétt- j
indi ti'l fisklandana og fiskiðju.
Ráðherrann er að reyna að snúa;
sig út úr þessu og segir, að aldrei |
hafi komið til greina að veita út-!
lendingum frjálsan aðgang að
fiskiðnaðinum. Því höfum við held
um ekki haldið fram, að ríkis-
stjórnin hafi sagt það. Ráðherrar
hafa stundum sagt að setja yrði
um þetta reglur og hafa stundum
nefnt hættuna af ofveiði í því sam-
bandi. Hitt er skýlaust, að ríkis-
stjórnin telur eðlilegt að við
breyttum stefnu okkar í sjávarút-
vegsmálum í sambandi við samn-
inga við EBE Menn verða því að
gera það upp við sig nú, hvort
þeir vilja styðja þá ríkisstjórn,
sem vill breyta stefnunni í sjávar-
útvegsmálum varðandi réttindi út-
lendrnga til fisklandana og fisk-
iðju. Það er haldlaust með öllu
þótt ríkisstjórnin segist vilji hafa
ein'hverjar reglur um þetta, sem
enginn veit hverjar eru_
Ein af ástæðunum fyrir því, að
Framsóknarflokkurinn er andvíg-
uraukaaðild að EBE, er einmitt
sú, að Framsóknarmenn vilja ekki
breyta stefnunni í sjávarútvegs-
málum varðandi réttindi útlend-
inga til fisklandana og fiskiðju, og
þetta frumvarp er einmitt flutt til
þess að fá inn í löggjöf strangari'
ákvæði um þetta efni.
Enginn efast um, að það er'
aukaaðild að EBE, sem ríkis-
stjórnin vill og aukaaðild fæst
ekki nema réttindi til atvinnu-
rekstrar hér séu veitt útlendingum
og samningar gerðir um „við-
kvæm mál“, eins og talað er um
í skýrslu ríkisstjórnarinnar, og
það eru einmitt samningar um
fiisklandanir og fiskiðju. Á því
leikur enginn vafi. Þetta veit ráð-
herrann, en ríkisstjórnin hefur nú
vegna kosninganna beyg a-f stefnu-
yfirlýsingum sínum og aðgerðum
í efnahagsbandalagsmálinu. Ríkis-;
stjórnin kallar það árásir á sig, að
bent er á þessar yfirlýsingaf um
að slíkir samningar hljóta að
fylgja aukaaðildinni eins og segir
í sjálfri skýrslu ríkisstjórnarinn-
ar. Enginn getur efazt um, að það
er aukaaðildarleiðin, sem ríkis-
stjórnin vill fara, enda qf það kall-
að ábyrgðarleysi af Framsóknar-
flokknum að berjast fyrir tolla-
og viðskiptasamningsleiðinni, en
hafna hvers konar aðdd.
í skýrslu ríkisstjórnarinnar seg-
ir skýrt, að munurinn á tolla- og
viðskiptasamningsleiðinni og auka
aðildarleiðinni sé einmitt sá, að
aukaaðildinni myndu fylgja samn-
ingar um „viðkvæm mál“, en tolla-
og viðs'kiptasamningi myndu engir
slíkir samningar fylgja. Nú er ráð-
herrann í þrengingum sínum að
reyna að halda þvi fram, að samn-
ingar um atvinnurekstrarréttindi
gætu einnig fylgt tolla- og við-
skipasamningi, þvert ofan í það,
sem rikisstjórnin sagði í skýrslu
sinni í haust. Það er sorglegt, að
ekkert skuli vera að marka, hvað
þessi ráðherra segir um þessi mál_
Ríkisstjómin fer nú undan í
flæmingi í þessu örlagamáli, og
málið fæst ekki rætt. Þeir, sem
kvöddu sér hljóðs um skýrslu rík-
isstjómarinnar um efnahagsbanda-
lagið í nóvember í fyrra, hafa ekki
enn fengið að taka til máls á þessu
ári, þótt komið sé fast að páskum.
Málið hefur aðeins veríð einu
sinni til um ræðu á 64 dögum.
Þannig er nú komið lýðræðinu og
þingræðinu í dag.
Gylfi Þ. Gíslason hefur sagt, að
allir flokkar hafi verið frá upp-
hafi þeirrar skoðunar, að full að-
ild íslands kæmi ekki til greina.
Þetta er ekki sannleikanum sam-
kvæmt. Sumarið 1961, þegar við
hófum viðræður við rikisstjórnina
um þetta mál, lýstum við því strax
yfir, að' Framsóknarflokkurinn
teldi þegar við fyrstu athugun, að
full aðild kæmi alls ekki til greina
og íslandingar gætu ekki gengið
undir samstjómina. Stjórnarflokk-
arnir fengust ekki til að gefa
sams konar yfirlýsingu, og hafa
reyndar enn ekki viljað lýsa því
yfir, að ekki kæmi til mála, að
íslendingar gengju undir sam-
stjórnina.
Ráðherrann sagði, að það væri
furðulegt, að ég skyldi leyfa mér
að halda því fram, að samband
hefði ekki veríð haft við stjórn-
málaflokkana á sumrinu 1961, því
það hefði verið haldinn fundur í
utanríkismálanefnd 2. júní og
stjórnmálaflokkunum gerð grein
fyrir afstöðu ríkisstjórnarinnar til
málsins.
Það er rétt, að það var haldinn
fundur í utanríkismálanefnd 2.
júní og viðskiptamálaráðherra
gerði grein fyrir viðhorfi ríkis-
stjórnarinnar. Bókað er í fundar-
gerð nefndarínnar, að ráðherrann
hefði lýst því yfir, að ríkisstjórn-
in teldi það ekki raunhæft að ís-
land gerðist aðili að EBE eins og
stæði þá, og ríkisstjórnin teldi
að ekkert ætti að aðhafast í mál-
inu og bíða átekta. Svo kemur
fréttin um það 18. ágúst eins og
þruma úr heiðskíru lofti, að ríkis-
stjórnin sé búin að afla sér jáyrða
frá fulltrúum ýmissa félagssam-
ta'ka í landinu um að send yrði
þegar í stað inn umsókn um aðild
íslands að EBE. Svo leyfir ráð-
herrann sér að halda þvl fram, að
ríki'sstjórnin hafi haft samráð og
samband við stjórnmálaflokkana
þótt þeir fengju ekkert um þetta
að heyna frá 2. júní til 18. ágúst,
að þetta kom í blöðum. Hverju
eiga menn að trúa í málflutningi
þessa ráðherra, þegar dæmi eins
og þessi geta gerzt?
Gylfi Þ. Gíslason sagði, að ríkis-
stjórnin hefði frá fyrstu tíð talið,
að full aðild
H kæmi ekki til
greina, og bíða
ætti átekta eins
' °S gert var. Ekk-
- ?■ .ert væn að
marka fréttabréf
Á—. - Evrópuráðsins,
því að fréttamað
urinn, sem sikrif-
aði þetta, hafði ekkert samband
við ábyrga, íslenzka aðila; væri
þetta óráðvendni fréttamannsins
að kenna, því að ekki væri fótur
fyrir því, að ríkisstjórnin hafi
verið að hugsa um fulla aðild.
Varðandi samstjórnina var ríkis-
stjórnin frá upphafi þeirrar skoð-
unar, að ekki kæmi til mála að
ganga undir ákvæði Rómarsátt-
málans. í fyrstu var þó ýmsum
leiðum velt fyrir sér og hverjar
hugsanlegar væru færar fyrir ís-
land, t.d. full aðild með sérstökum
prótókolli, og þegar í upphafi var
það ljóst, að ekki er hægt að fá
réttindi innan EBE.
Þórarinn Þórarinsson sagði, að
það væri segin saga, þegar fréttir
berast erlendis frá um fyrirætl-
anir íslenzku rí'kisstjórnarinnar,
að ríkisstjórnin teldi þær tilihæfu-
lausar. Varðandi Adenauer væri
boríð við kölkun, og varðandi Evr-
ópuráðið óráðvendni fréttamanns.
En það, óráðvendnin og kölkunin
í þessu máli, er annars staðar en
hjá Adenauer og Evrópuráðinu.
Eysteinn Jónsson sagði að ráð-
herrann hefði viðurkennt að ríkis-
stjórnin hefði veríð að velta fyrir
sér fullri aðild með prótókolli.
Full aðild var það samt, enda vildi
ríkisstjórnin ekki lýsa yfir að hún
útilokaði hana sumarið 1961.
Fjarritarasamband
miklar á að þetta verði fram-
kvæmt, ef einkaviðræður Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna ganga
að óskum, og yrði þetta þá fyrsti
raunhæfi árangurinn af þrettán
mánaða viðræðum um afvopnun.
Tserapkin taldi í ræðu sinni, að
framkvæmd málsins þyrfti ekki að
sæta neinum hindrunum. Hins veg
ar hafnaði hann öðrum tillögum
Bandaríkjanna, sem þau lögðu
fram um leið og tillöguna um
beint samband milli Moskvu og
| Washington. Ein þeirra tillagna
var á þá leið, að bæði löndin
| skyldu tilkynna hinu um alla
! meiriháttar flutninga á herliði o.g
j heræfingar, en Sovétríkin nalda
i því fram, að þetta myndi ekki
i ciraga úr stríðshættu, heldur vera
í hugsanlegum árásaraðila í hag.
6
T í M IN N , laugardaginn 6. apríl 1963 —