Alþýðublaðið - 12.09.1940, Blaðsíða 3

■■-------- ALÞTÐUBLAÐIÐ -----------------"
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
♦------------------i----------:----------♦
Landsverzlun er nauðsyn.
IÐSKIPTAMÁLARÁÐ-
-HERRA hefir nú tilkynnt
að mokkrar helztu nauðsynjavöm-
tegundir, sem ekki eru nú þeg-
ar á „frílista", verði innan
skamms settar á sérstakan „frí-
lista“ þannig, að leyft, sé að
kaupa þær frá Bretlandi án !eyf-
gjaldeyris- og innflutnings-
nefndar.
Við ski p t am á la rá ðherran n hef i r
tekið þessa ákvörðun með til-
liti til þess tvenns, að mjög til-
finnanleg vöntun er nú á ýms-
um vörum, sem nauðsynlegar
verða að teljast, en þjóðin hins-
vegar svo óvenjulega vel birg
af erlendum gjaldeyri, að óverj-
andi væri, að fresta innkaupum
á þeim vörum, sem hún nauðsyn-
lega þarf á jað halda nú þegar
jog í náinni framtíð, þar eð fyr-
irsjáaníegt er, að þær muni halda
áfram að stiga í verði ef stríðið
heldur áfram, þannig að stór-
fé myndi tapast, ef frestað yrði
að kattpa þær inn.
Þessi ákvörðun viðskiptamála-
ráðherrans, að gefa frjálsan i>nn-
flutning frá Bretlandi á nokkrum
nauðsynjavörum, sem ekki hafa
hingað tíl verið á „frilista“, virð-
ist því vera mjög tímabær og
ætti að verða til þess, að bæta
úr tilfinnanlegri vöntun, sem hér
er farin að gera vart við sig á
ýmsu þvi, sem erfitt er án að
vera.
En eftir er enn að finna leið
til þess að birgja landið upp
til lengri tíma, en hægt hefir
verið hingað til, að því allra
nausynlegasta, kornvöru, kolum,
«líu, salti og öðrum matvælum
og hráefnum, sem við mjögsenni
lega yrðurn að kaupa miklu
hærra verði síðar, að minnsta
kosti, ef stríðið heldur áfram.
Þessar brýnustu nauðsynjavörur
hafa þegar um langan tíma verið
á „frílista", án jress þó, að birgð-
rirrar af þeim hafi vaxið í land-
inu sv>o nokkru nemi, þegar kol-
in ein eru undanskilin. Inn-
flytjendunum þykir ástandið ó-
tryggt, þrátt fyrir allt, sem nú
bendir til þess, að stríðið verði
langvinnt >pg verðlag fari hækk-
andi á eríendum markaði. Þeir
reikna einnig með hinum mögu-
leikanum, að stríÖinu kumni að
vera lokið fyrr en varir 6g verð-
fallið dynji yfir og vilja þá ekki
eiga það á hættu, að hafa mikl-
ar vörubirgðir fyrirliggjandi. Af
þeim er þvi ekki við því að
búast, að landið verði birgt upp
af þeim nauðsynjavöram, sem nú
-er frjáls innflutningur á, umfram
það, sem þeir hafa þegar gert.
Á þetta er mjög rækilega bent
í nýrri grein um gjaldeyrismálin,
sem viðskÍDtamálaráðherrann
skrifaði í Tímann síðastliðinn
þríðjudag. Og þessvegna • kernst
Jiann líka að þeirri niðurstöða,
að ekki sé hægt að birgja land-
ið upp aÖ þessum brýnustu nauð-
synjavörum, svo um muni, nema
því aðeins að ríkissjóður gerði
innkaup á þeim, „>og væri þá
skammt eftir að almennri lands-
verzlun", eins og viðskiptamála-
ráðherrann kemst að orði.
Það er vissulega rétt, ef átt er
við almenna landsverzlun með
þær brýnustu nauðsynjavörur,
sem um er rætt. Og það er held-
u,r ekki sjáanlegt, hvað verið gæti
því til fyrirstöðu, að landsverzlun
yrði sett á stofn með slíkar vör-
ur, annað en sérhagsmunir heild-
söluverzlananna. Það er viður-
kennt, aÖ æskilegt væri, að birgja
landið sem bezt upp að þessum
brýnustu nauðsynjum, að nægur
erlendu pgjaldeyrir sé nú fyrir
hendi til þess, og að það geti
kostað þjóðina milljónir króna,
að ínnkaupum á þeim sé frest-
að. Og það er einnig viðurkennt,
að eina leiðin til þess, að safna
slíkum birgðum, eins og- nú stend
ur, sé, að ríkissjóður geri inn-
kaup á þeim. Hvað ætti þá að
vera þvi til fyrirstöðu, að lands-
verzlun mieð slíkar vörur verði
sett á stofn? Þjöðarhagsmunir
mæla að minnsta kosti ötvírætt
með því, að það verði gert, og
þaÖ hið allra fyrsta.
Vísir gerði sér mikinn mat úr
því á dögunum, að Alþýðublað-
ið léði þeirri kröfu lið sitt, að
l
rýmkað yrði um innflutning fr.á
Bretlandi á nokkrum nauðsynja-
vörum, sem vöntun er orðin á
hér á landi. En það var mjög
einkennandi fyrir blað heildsala-
stéttarinnar, hve vel það gætti
þess, að fara sem fæstum orðum
Um þá tillögu Alþýðublaðsins,
að sett yrði á stofn landsverzlnn
með komvörur, kol, salt, olíu og
önnur þau matvæli og hráefni,
sem ekki hefir tekizt að birgja
landið nægiíega vel að, þóttfrjáls
i'nnf tutningur væri á / þeim. Nú
hefir verið boðað, að innflutn-
ingur verði gefinn frjáls fráBret-
landi á nokkrum fleiri nauðsynja-
vörum, en hingað til hafa vexið
á „frílista". Sjálfsagt verður því
fagnað og ekki hvað sízt af kaup-
mönnum, sem vænta sér aukinnar
viðskiptaveltu iog aukins gróða.
En þar með er á engari hátt
leyst úr þfeim vanda, hvernig
landið skuli birgt upp að þeim
brýnustu nauðsynjavörum, sem
áður var frjáls innflutningur á
og komið hefir í ljós, að einka-
framtakið treystir sér ekki til að
auka innkaup sín á í bili, þó að
allar líkur séu taldar til jress, að
það gæti sparað þjóðinni stórfé.
Vísir kemst því varla hjá því til
lengdar, að taka afstöðu tii kröf-
unnar um landsverzlun með þær
vörur. Nú verður hann að
sýna, hvað honum gekk til með
kröfum sínum um aukinn inn-
ALÞVÐUBLABID
FIMMTUÐAGUR 12. SEPT. 1940
Ffdrællanir Hltlers:
Sundurlimun Frakklands.
MEÐÁN Hitler lætur hverja
niðuriæginguna á fætur
annari dynja á- stjóminni í
Vichy, eru stjómmálamenn hans
önnum kafnir við að búa til nýtt
landabréf yfir Frakkland, sem á
-aö vera undirstaða friðarskilmál-
anna, ef Þjóðverjar skyldu vinna
styrjöldina. Samkværnt fregnum
frá Þýzkalandi og ítalíu, á að
leika Frakkland þannig, að eftir
stríðið geti það ekki talizt eitt
af stórveldumv Evrópu. Ennfrem-
ur hafa nazistarnir í hyggju að
einangra það viðskiptalega frá
Stóra Bretlandi.
Þjóðverjar hafa þegar hafizt
handa um að koma þessum mál-
um í frantkvæmd. Enda þótt
Hitler lýsti því hvað eftir annað
yfir fyrir stríðið, að hann gerði
engar kröfur um Elsass-Lothring-
en, hefir hann þegar innlimað
þau nú bæði þriöja rikinu, en
be»r Wagner og Búrckel eru þar
fvlkisstjórar nazistaflokksins.
Eins og kunnugt er, hafa þýzk-
ir flugumenm veitt fjárstyrk
hreyfingu hinna svo kölluðu ó-
háðu í Bretagne og Nonnandie,
enda þótt það hafi komið þeirn
að mjög litlum notum. Þeir létu
rigna yfir íbúa þessara héraða
meslu firnum af áróðursritum,
sem börðust fyrir „hinum sögu-
lega rétti“ þeirra til sjálfstæðis,
og komu með þá fáránlegu vizku,
að Bretonar og Norman>nar væru
alls ekki Frakkar, heldur af hin-
um ómengaða norræna kyn-
þætti. Kröfugöngur voru stöku
sinnum skipulagðar með aðstoð
nokkurra æsingama’nna í Rennes
og fleiri stöðum. En sannleikur-
inn er sá, að Hitler lætur sig
engu skipta „söguleg réttindi".
Allt og surnt, sem hann hefir í
hyggju, er að ná fótfestu á
ströndum Frakklands við Ermar-
sund. Og þetta hyggst hann að
geta framkvæmt á þann hátt að
koma sér upp lénsríkjum eða
vemdarríkjum á ströndinni.
Eitt slfkt vemdarríki mýndi
verða kallað „Flandern", en það
verður samsett úr Suður-Hol-
landi, Norður- og Vestur-Belgíu
og frönsku héraðunum umhverfis
Calais og Boulogne. Belgía yrði
ekki lengur sjálfstætt riki. Calais,
Dunkerque, Ostende, Zeebrúgge,
Vlissinger og Antwerpen myndu
verða flotahafnir undir stjórn
þýzka ríkisins.
Þjóðverjar hafa þegar hafið á-
róðursherferð, sem þeir byggja
á „sögulfegum gögnum“, í því
skyni að sanreina Flandern, norð-
Jægu héruðin, sem Frakkakon-
ungar Jþgðu undir sig fyrir sjö
eða átta öldurn. Þýzka útvarpið
hefir básúnað það óréttlæti, sem
framið var með friðinum í West-
falen árið 1648, þar sem Nið-
urlönd fengu tvö héruð af Fland-
ern.
flutning áður en verðlag hækk-
aði e'jn á erlendum markaði, sér-
hagsmunir heiidsalastéttarinnar
eða sameiginlegir hagsmunir
þjóðarinnar — hvort honu-m er
virkilega eins um það hugsað,
að spara þjéft»Mii störfé og hann
hefir látið í veðri vaka.
I því skyni að skilja Elsass-
Lothringen frá Frakklandi og
gera það að þýzku landi, hefir
Haushofer prófessor og fleiri
ráðunautar Hitlers stungið upp á
því, að gera Burgund að sérstöku
riki, til að skilja ' að
landamæri Þýzkalands og
Frakklands. Þetta ríki á að
mynda úr þremur héraðum, Bur-
gund, Franche-Comté og Cham-
pagne, ásamt þeim hluta af Loth-
ringen, sem ekki féll í hluta
Þjóðverja 1871. Útbreiðslumála-
ráðuneyti Göbbels liefir brugðið
sér aftur í miðaldir til þess að
finna sögulega réttlætingu þess-
arar ráðabreytni.
Þetta er nú um einkahagsmuni
Hitlers að segja. En hann styður
ennfremur kröfur Itala um Sa-
voyen, Nizza -og Korsíku.
Auðvitað hafa íbúar þessara
héraða aldrei látið sig dreyma
um annað en að tilheyra Frakk-
landi. En hatur „foringjans" á
Frakklandi er svo magnað, að
hann svífst einskis til þess að
niöurlægja það.
Svikararnir í Bordeaux og
Vichy, sem eru um þessar mundir
að svívirða Churchill fyrir aö
vilja frelsa Frakkland, og hafa
dæmt til dauða de Gaulle hers-
höfðingja, yfirfioringja allra
frjálsra Frakka, liafa sennilega
ekki athugað það, hvaða örlög
bíða Frakklands, ef Bretland tap-
ar stríðinu. Þegar þeir gáfust upp
bjuggust þeir við, að Hitler
m-yndi ekki á neinn hátt breyta
Frakklandi. Þeir hefðu átt að vita
það, að rneðan Hitler er nægilega
voldugur mun hann halda áfram
að skipta Frpkklandi. Að-eins sig-
ur Breta getur bjargað Frakk-
landi frá seinvirkum dauðdaga í
höndum hinna pölitísku kvik-
skurðarmanna, nazistanna, sem
franska þjóðin hefir verið svo
skammsýn að vænta miskunnar
af.
Flug „Hafarnar
ins“ í ágúst.
HAFÖRNINN“ hefir flutt
um 200 farþega í síð-
astliðmim mánuði.
Fór „Hafömi-nn“ 30 ferðir milli
Norðu-r- -og Suðurlands eða 15
ferði-r fram og aftur. Tvö póst-
flug voru farin til Austurlands-
ins, komið við á flestum Aust-
fjörðunum og Egilsstöðum. Þris-
var var flogið til Raufarhafnar -og
Þörshafnar. Flugstufndir voru sam
tals 103 og lent á 25 stöðum
víðsvegar á landinu.
I seDtembermánuði hefir lítið
verið fliogið vegna óhagstæðs veð-
urs.
Flugvélin hefir -oftast verið
geym-d á Akureyri næturlangt
frá því flugskýlið við S-kerja-
fjörð brann.
Flugmaður er örn J-ohnson, en
vélamaður Bárður Tómassion.
ÞEIR, SEM HAFA KEYPT
Rafmagnsofna
frá verksmiðju vorri án rofa, eru vin-
samlegast beðnir að koma ofnunum í
Tryggvagðtn 28
(kjallarann) og fá rofana í setta. Tékið á móti ofn-
unum á tímabilinu frá 13.—26. þ. m. kl. 8—17.
H.F. RAFTÆKJAVERKSMIÐJAN.
Skipstjéra-oy stýri mai naf éla g Reybjavíbnr
efnir til skemmtiferðar næstkomandi sunnudag kl. 9. —
Farið verður að Geysi, Laugarvatni og Þingvöllum. Lögð
verða drög að því, að Geysir gjósi. — Dansað á Þingvöll-
-um um kvöldið. — Áskriftalisti ligþur frammi á skrifstofu
Farmannasambandsins, Ingólfshvoli.
Áríðandi gð menn séu búnir að tilkynna þátttöku sína
íyrir föstudagskvöld.
FÉLAGAR FJÖLMENNIÐ.
STJÓRNIN.
Reykjavik
Hraöferðlr alla daga.
Bifrelðastðð Abureyrar. Bifreiðastðð Stefndórs.