Alþýðublaðið - 18.09.1940, Qupperneq 2
ALÞY-DUBLAÐRÐ
MIÐVIKUDAG 13. SEPT. 1940
Athygli skal vakin á því, að umsóknung um ellilaun og
örorkubætur skal skilað fyrir lok þessa mánaðar.
Umsóknareyðublöð fást í Góðtemplarahúsinu alla
virka daga kl. 10—12 og 2—5. Umsækjendur geta fengið
aðstoð við að fylla út umsóknir sínar á sama stað og tíma.
Borgarstjérimii.
Hraðferðlr alla dága.
Blfrefðastðð Mureyrar. Bifrelðastðð Steiidérs.
St. JésefsskéSI I Hafiaflrðf
tekur tll starfa 1. oktéber
Innilegar þakkir færi ég skipverjum á Bjarnarey
fyrir þá rausnarlegu vinargjöf er þeir færðu mér á 50
ára afmæli mínu, 11. þ. m.„
BJARNI GÍSLASON, HAFNARFIRÐI.
Nárosfiokkar Reykjavíknr;
ékeypis kennsla fyrir
f ék se» vinnur á daginn
SIGURVONIR HITLERS
MINNKA Frh. af 1. síSu.
likur til þess nú en áður, aS
Bretar sigruSu í styrjoldinni. Lík-
urnar fyrir því, aS ÞjóSverjum
heppnist innrás í Bretland,
minnka meS degi hverjum, sagSi
hann, og ÞjóSverjar veröa að
sigra loftflota Bretlands til þess
að sigra, en það eru engar líkur
til þess lengur, að þeir geri það.
Styrkleikáhlutföllin milli flugflota
Þýzkalands og Bretlands voru
3:1; én nú eru þessi hhitföll stöð-
ugt að breytast Bneram í vil.
Þá benti fliotamálaráÖherrann á.
að þegar þýzk flugvél væri skot-
in niður í Bretlandi, væru flug-
mennirnir, sem í hénni væru,
Þjóðverjum glataðir, en öðru
máli væri að gegna Um flugmenn
í brezkum fhtgvélum, sem eyði-
iagðar væru í ioftbardögum.
Margir þeirra komast lífs af og
starfa áfram í ílughernum. .
SKEMMDARVARGAR
Frh. af 1. síðu.
Annar bíllinn stó'ð hjá Hring-
braut 124, en hinn á Stýri-
mannastíg. Höfðu verið snúnir
allir húnar af bílunum og brot-
in rúða í öðrum þeirra.
Þúsundir vita, að gæfa fylgir
trúlofunarhringum frá Sigut
þór, Hafnarstræti 4.
rT', VO undanfarna vetur
I- hafa starfað hér í bæn-
um námsflokkar undir stjórn
Agústs Sigurðssonar cand.
mag. og hefir verið svo mik-
il aðsókn að flokkumim, að
ekki hefir verið hægt að taka
við nærri því öllum, sem hafa
sótt um inntöku í flokkana.
Tíðindamaður Aiþýðnblaðs-
ins hafði tal af Ágúst Sigurðs-
S5Tni um fræðslustarfsemi
þessa, og fsr viðíalið hér á eftir:
— Hvert er markmið náms-
f'okkastarfseminrar ?
„I sem styztu máli sagt: að
gefa þeim, sem einhverra að-
stæðna vogna hafa orðið útund-
með skólagöngu, tækifæri til þess
að leggja stund á eina eða fleiri
námsgreinar í frístundum sfnum
Margar orsakir geta iegið til þess
að ungt fólk hefir orðið að hætta
skólagöngu fyrr en það sjálft
vildi.
Margir unglingar ver'ða aðfara
að vinna fyrir sér strax og þeir
geía, sumir hafa orðið fyrir veik-
indum. p. s. frv. En þá eru þeir
ííka tnargir, sem langar sérstaklega
að stunda eina eða tvær náms-
greinar samhliða atvinnu sinni
en kynoka sér við að setjast
aftur á skólabekk og byrja á
öllú því sama, sem þeir stunduöu
í barnaskóla :— og. þehn eru náms
f’okkarnir aiveg sérstaklega ætl-
aðir“.
—■ Hvernig er. kennslunni hag-
að? ‘
„Að svo úiiklu leyti, sem því
ver&ur viðkomið í hverri náms-
grein, er kennslan fyrst, og fremst
hjálp til sjálfsnáms, þ. e. a. s.
kennarinn leggur áherzlu á að
sýna nemendunuim hvaða aðferð
þeir geti haft við að nenia þann
kafla kennslubókarinnar, sem um
er að ræða í hverjum tínna. Svo
er auðvitað farið yfir hið lesna
og svarað spurningum, sem lrafa
komið frarn hjá nemendunum við
iesturinn“.
— Hvaða námsgreinar verða
kenndar í vetur, og hverjir verða
kennarar námsflokkanna ?
„íslenzka Magnús Finnbogason
magister, ísl. bókmenntir, ekki
enn ákveðið úm kennara, upp-
Iestur Sijgurður Skúlaspn mag-
ister, hagfræði og félag^f.ræði Ól-
afur Björnsson, cánd polit., at-
vinnu og viðskiftalandafræði
Knútur Arngrímsson kennari,
reikningur Hermann Jónsson kenn
ari, en dönsku og ensku kenni
é&-“
— Hvar verður kennt?
„Kennslan fer fram í Atvinnu-
deild Háskólans og Keninaraskól-
anum“.
— Er dýrt að vera í námsflokk-
Unuim?
„Kennslugjald er ekkert, aðeins
mjög lágt innritunargjald. Reykja
víkurbær styrkir flok'kana til þess
að gera félitlu fólki kleyft að
stunda þar nám“.
— Hafa ekki verið stofnaðir
námsflokkar víðar en í Reykja-
vík?
námsflokkar á Vífilsstöðum, og
í haust verða stofnaðir námsflokk
ar á nokkrum stöðum, t. d. á.
Akureyri. Þar byrjar starfsemi
þeirra með því að mokkrir á-
gætir fyrirJesarar flytja þar ■ en-
indi þeir Siguröur Nordal pró-
fessior, Jakob Kristinsson fræðslu-
málastjóri 'Og Árni Friðriksson
fiskifræðingur. Þessi kynningar-
erindi ver'ða ftutt 2.—6. okt. að
bá'ðum dögurn meðtöldum. —
Vona ég að í framtíðhmi verði
hægt að hafa fyriflesfrastarfsemi
í sambandi við námsflókka viðs-
vegar um landið".
— Hvar hafið þér kynnst náms-
flokkastarfsemi?,
„I Svíþjóð, þar sem ég hefi
starfað nokkur ár hjá Folkbild-
ingsförbundet, sem er’ alþýðu-
fræðslufélag með deildum um
alla Svíþjóð. Svíar hafa haft
skipulag'ða nám'sflokkastarfsemi í
nærri því 30 ár og hefir hún
alls staðiar gefíst vel. Hið sama
má segja um þá reynslu sem hef-
ir fengist hér á landi.
Nemendurnir eru áhugasamir
Pg vinná heima; og félagsstarf-
semi námsflokkanma kynningar-
fundir hafa orðið heilbrigður fé-
lagsskapur, þar sem nemendurnir
hafa lagt fram krafta sína til að
gera fundina skemmtilega. Má
nefna, a'ö síðastliðinn veíur kom-
um við upp hjá okkur leikflokki
„Jú, sí'ðastliðinn vetur störfuðu og söngflokki
Námsflokkar Reykjavíkur
starfa, í vetur eins og að undanfþrnu.; (Kennslá hefst 21. okL).
Þessar námsgreinar verða kenndar: ísjenzka, danska, enska, ísl.
bókmenntir, hagfræði og félagsfræði, atvinnu- og viðskiptalanda-
,■ h •
fræði, upplestur og reikningur. Kennslan fer fram í Atvinnudeild
Háskólans og Kennáraskólanum. Kennararnir eru allir sérfræð-
ingar, hver í sinni grein. Kennslán ér ókeypis. Innriturtargjald.
er 7 kr. fyrir eina námsgrein, 10 kr. fyrir tvær námsgreinar. Inn-
ntun hjá undirrituðum 17. til 28. sept. kl. 5—7, Freyjugötu 35,.
efstu hæð.
Forstöðumaður námsflokkanna.
GEYMIÐ AUGLÝSINGUNA.
Jónas Guðroundsson:
MaFfemli
Nl.
„Hvaða breytingar eru það,sem
ekki verður komist hjá að gera
ef ummynda á rótgróið auiðvalds-
skipuiag?" Svarið er augljóst;
það verður nauðsynlegt og óhjá-
kvæmilegt að breyta stjórn stór-
iðnaðarins. Nú er stóriðnaöurinn.
í höndum óábyrgra mamna, er
leita hagnaðar. Emnfriemur er
livert stóriðnaðarfyrirtækið ó-
háð öllum hinum; það er alls
engin samstillinig miili þeirra. Hið
ósamstilta starf stóriðnaðarins
hefir í för nneð sér hin endur-
teknu kreppu og deyfðartímabil,
sem valda svo miklum bágind-
um verkalýðsins í iðnaðarlöind-
unuim. Smáframléiðslan, sem
stunduð er af einstökum mönn-
umij er sjálfir eiga tækin, sem
þeir vinna með, er ekki uindir-
orpin slíkuim vandræðum. Enn-
fremiur hefir eign framleiðslu-
tækja smáiðnaðarins engar af hin-
oq lelilr.
um stjórnmálalegu, efnahaigslegu
og andlegu afleiöinguim stóriðm-
.aðarins, — sjálfstæðismissi, á-
nauðarok vinnuveifandans, óvissu
um að halda atvinnumni. Giagnið
af sósíalisman im má fá með þvi
að br-eyta stjórn stóriðniaðarfyrir-
tækjanna. Við smáiönaðinum
þarf ekki að snerta. Á þann hátt
má halda miklu af kostum ein-
staklingshyggjunnar og að sama
skapi verður andróðurinn gegn
nauðsynlegum endurbótum
minni.“
Þannig fellst höfundur á meg-
inröksemd jafnaðarstefnunnar og
telur það fyrsta sporið, sem stíga
þarf í áttina til endurbóta. Þetta
er það atriðið, sem mestri and-
stöðu hefir sætt alira kennmjga
jafnaðarmanna, — kenningin um
þjóðnýtingu — þ. e. breytta
stjórn stóriðjunnar, — og sem
menn hafá leikið sér að að reyna
að misskilja o,g hártoga. Jafn-
aðarmenn krefjast ekki og hafa
aldrei krafist annarar þjóðmýt-
ingar en þjóðnýtingar stóriðj-
unnar. Með því að breytia um
stjórn í stóriðnaðinum og reka
hverja iðngreinina í samræmi við
aðrar og að hagsmunir heildar-
innar réðu um þann rekstur
þeirra, héfir verið og er krafa.
þeirra. Önnur vandamál eru öll
minni og leysast rnörg af sjálfu
sér, þegar þessu er fullnægt.
En hvernig má þetta verða
öðru vísi en með ofbeldi? Er
hægt að taka stóriðjufyrirtækin
af eigendunum nema annaðhvort
með „löglegu" ofbeldi, þ. e. eign-
arnámi samkvæmt löigum, eða
með ólöglegu ofbeldi, þ. e. í bylt-
ingu eins og t. d. í Rússlandi?
Því svarar höf. út frá þeirri
meginreglu, að þvinga ekki friam
hreytingar örara en fólk er þrosk-
að fyrir þær, á þá leið, að í
fyrstu verði að koma á svo katl-
aðri „blandaðri“ stjórn fyrirtækj-
anna. Fulltrúar eigenda, verka-
fólksins og hins oplinbera taka
sameigintega við stjórninni. Það
verður fyrsta stigið.
Með samvinnu má reka margar
greinar stóriöjunnar á hagkvæm-
an hátt, eftir að stjórn fyrirtækj-
anna liefir verið breytt, en sam-
vinnan ein án íhlutunar rík-
isvaldsins megnar aldrei að
breytá stjórn þeirra. Samvinnan
kemur þá fyrst að góðu haldi,
er yfirstjórnin er komin í hendur
„b!andaðr,a“ stjórna, sem fullt til-
lit tekur til állra aðila, sem rekst-
lurinn snertir, og samræmir hann-
öðrum iðngreinum.
Höfuðáherzlurnar ber ^því að
legigja á það, að stjórn stóriðju-
fyrirtækjanna verði „biönduð“
og iðngreinarnar síðan samræmd-
ar. Með því eru tryggð öll hin
nauðsynlegustu sjónarmið, sem
taka þlarf tillit til.
Með því að íýl^ja þessari þró-
un markvisst næst fljótlega góð-
ur árangur. DeiJurnar minnka,
tortryggnin minnkar, flokka-
drættirnir hverfa. Á þennan hátt
telur.höf. nauðsynlegt að „cjreifa
valdinu". Einkenni einræðisins er
satneining alls valds hjá einni
persónu: „foringjantpn“. Dreifing
valdsins meðal ábyrgra starfs-
hópa, stjórna og framkvæntda-
nefnda er lífsnauðsyn ef ná skal
árangri. Með því móti er ekki
hætta á því, að of hratt verði'
farið í umbótunum en það er, að
dómi höf., jafn skaðlegt, að fara
of hra‘t, eins og h'tt að þverskall-
ast gegn bréytingu, sem alment
er krafizt að sé gerð tpjgf
nauðsynleg er orð'in. Með því
móti er einnig trygt að ekki verði
staðið of lcngi og of fast gegn
nau'ðsynlegum og skynsamlegum
breytingum. „StjórnmáíaSeiðir til
betra mannféliags (og gleymtum
því ekki, að vér verðum að fiara
margar aðrar leiðir líkia, ef vér
ætliuim að ná markinu) er sú, sem
fólgin er dreifinigiu valdsins og
ábyrgri sjálfstjórný segir höfund-
urinn.
IX.
Stjórnmálaleiðir er aðeins ein
maiigra samhliða leiða sem liggja
að hinu fjarlæga takmarki. Henn-
ar hefir mest verið getið hér
vegna þess að það er hún, sem
flestir einblína á sérstaklpga þeg-
ar um takmark heildarinnar er
aö ræða. En eftir þeirri leið einni
verður aldrei komist að miarkinu.
Mjög þýðingarmikið atriði er trú-