Alþýðublaðið - 25.09.1940, Blaðsíða 2

ALÞYÐUBLAÐIÐ
MIÐVIRUDAGUR 25. Sepí. I94Ö
- BINDINDISSÍÐA ALÞYÐUBLAÐSINS
IDAG skrifa nokkrir forvígismenn bindindismanna hér á
landi í öll dagblöð bæjarins um hið óleysta vandamál,
áfengisbölið, og ráðstafanir gegn því. Birtist sérstök bind-
indissíða í hverju blaði af þessu tilefni.
Bindindissíðu Alþýðublaðsins skrifa: Benedikt G.
Waage, forseti íþróttasambands ísland.::. séra Eiríkur Ei-
ríksson, formaður Sambands ungmerinaféiaga Islands, og
Þorsteinn Þ. Víglundsson skólastjóri.
ívarp frá formanni sambands
■ngmennafélaoa Islands.
ÞA:Ð sk'ortir ekki fyrst og
fremst, að menn séu ekki
sammála um skaðsemi áfengis,
enda mikið um pað mál rætt og
ritað. Hin almennu rök eru iOig
næsta augijós, svo að skynsem-
inni ætti a"ð vera auðvelt að velja
ög hafna í þessu efni, en því
miður er henni ekki hieypt að
og flestu fórnað, sem manninum
ætti að vera dýrmætast, svo sem
heilsunni og möguleikum til
sæmilegrar afkomu. Hér er þörf
vakningar. Þessi mdl verða að
ná til hjartnanna. Ekki sem með-
auimkvun með öðrum, heldur lif-
and itilfmning hvers og eins fyr-
ir því, að nú er allt í veði, að
þjóðin éfiú í vök að verjast,
meir en nokkru sinni fyrr. Hætt-
an er nú ekki einungis á erlendri
strönd. Hér heima verðum við að
reisa virki. Þau verða að vera
einstaklingar, he'dbrigðir og sterlc-
ir. Menn er kunna að stjórna
sjálfum sér, að ekki þurfi er-
lennt vald að grípa í taumauia.
Við fslendingar göngum nú und-
ir ægilega strangt próf. Við þörfn
Umst þess, en ættjörðin.ni ríð-
ur á að við fáum staðist. Nú
eigum við allt undir drengskap
annara hverju framvindur ávetri
komanda og ef til vill um lengri
framtíð, en veram þá verðir
drengskapar. Hver íslendingur pr
hagar sér fyrirlitlega, stuðlar að
fyrirlitning heimsins á okkur, legg
ur þeirn málstað lið, er vill
þrengja kost okkar. Engin kyn-
slóð hefir átt slíku hiutverki að
gegna, sem sú er nú lifir þessa
mánuðina. Líkiegt er að á hennar
herðum hvíli endan]«égar ákvarð-
anir umheimsins á o-kkur. tsiand,
sögueyjan forn fræga má sin
nokkurs, en giftusamlega tekst
aðeins til þar sem göfugiytidir
menn gæddir sjáifstjórn eru að
verki. Málstaður ættlands okkar
hefir fyrr verið í "höndum fárra
gegn mörgum o.g vel farið. Svo
má enn ver'ða geri hver einstakl-
ingur skyldu sína.
ÁfengiÖ er upplausnarefni skap
gerðar rnanns og líkams«orku.
Skólunum ber að setja efst bar-
áttuna við þann óvin. Hvers kon-
lar félagsskapur í landinu, er heita
vill tímabær, verður nú að hefja
nýja sókn gegn áfengisnautninni.
Ogþáekki sízt iþróttafélög lands-
ins og ungmennafélög. Ný íþrótta
lög hafa verið sett. Einstöku mað-
ur taidi U. M. F. í. væri gert
þar of hátt undir höfði. Vei væri
að arþjóð dæmdi verðieika félaga
og einstaklinga í íþróttum, sem
og öllu öðru menningarstarfi,
eftir átökum þeirra viÖ Bakkus
harðstjóra.
Fyrir blóðugar árásir eru her-
menn stundum örfaðir með á-
fengi. Sókn okkar íslendinga er
þess eðlis, að hún tekst því að-
eins að algáðir menn skipi fylk-
ingar.
Eiríkur J. Eiríksson.
Benedikt Waage skrífar
Um áfengfsbölið
A LLIR MENN, sem komnir
□l eru til vits og ára, vita, að
ifengisnautn er skaðLeg öllum
nönnum, konum jafnt sem körl-
imi að hún dregur úr þreki
nanna og þrótti, og iamar og
nergsýgur þjóðina. Og þegar
ram liða stundir verður drykkju-
naðurinn óvinnufær. Hann getur
:kki notfært sér þá möguleika,
em góð vinna skapar, vegna
>ess að Bakkus hefir hertekið
lann. Hve mörg dýrmæt dags-
ærk fara ekki forgörðum vegna
ifengisnautnarinnar. Það er rétt,
ið æskumaðurinn geri sér þett.a
jóst, áður en það er of seint.
dunið, að bölvun og ógæfa fylg-
r hertöku Bakkusar, hvar sem
íann fer og hverjir sem kunna
tð vera veitendur. Einkum er á-
engisnautnin hættuleg og skað-
eg æskumanninum — ungling-
inum, sem þurfa á Öllu sínu þreki
að halda, ýmist við bóklegt nám
eða verkleg störf, og þeir menn,
sem veita unglingum áfenga
drykki, vita sannariega ekki hvað
þeir era að gera.
Á l>essum miklu alvörutímum
er það sérstakLega áríðandi, að
æskulýðurinn fái fulia fræðslu
um skaðsemi áfengra drykkja, að
hann fái fulla vitoeskju uni hið
rnikla böl, sem jafnan siglir í
kjölfar áfengisnaut'nar. Þessi
fræðsla á ekki aðeins að vera í
höndum heimilan,na, heldur líka
skólanna og æskulýðsfélaganna.
Einkum hafa skólurnir veglegt
starf að vinna í þessum efinuin.
Þeirra er það, að forða uingiing-
unum frá alls konar óreglu.
Hættan er mest fyrir unglingana,
þegar út í iífið kemur. Þá knma
félagarnir með flöskuna. Fyrsta
staupið kostar venjulega ekki
mikið, en verður oft örlagaríkt.
Hina ungu o.g uppreninandi kyn-
slóð ve-ður að vernda fyrir á-
fengisbölinu. Og þetta er hægt,
ef vér aðeins erum samhuga og
samtaka.
Daglega heyrum vér, að svo
og svo margir menn hafi verið
„teknir úr umferð" hér í höfuð-
sfaðnum vegna áfengisnautnar.
Era þetta menn á ölium aldri,
en þó rnest unglingar, og þar á
meðal kvenfólk. Meðal þessara
manna eru menn, sem ekki mega
missa einn einasta vinnudag,
hvað þá fleiri daga. Menn sem
fyrir f jölskyldu hafa að sjá
Menn, sem eiga heimili, ættingja
org vini. Menn>, sem raunvierulega
mega ekki missa einn einasta
dýrmætan vinnudag, vegna fjár-
hagsorðuig'eika. En Bakkus spyr
ekki að því. Hann heimtar allt:
f jármuni, heilsu, hagsæld og jafn-
ve’ lífið sjálft, ef því er að skipta.
Ef vé;:' islendingar ætlum oss
ekki að hrapa gersamlega fyrir
ætternisstapa, þá verðum vér að
söðla um i áfengismálunuin, er
varða svo mjög heill og harri-
ingiiu þjó’ðarinnar.
Vér verðum að fá alla skóla
landsins til þess, að fræða þjóð-
ina ’um áfengisböiiö og manna
hana svo og mennt-a, að hún
verði bindindissöm. Það er
hneysa og þjóðarskömm, að slíkt
skuli koma fyrir, að „taka þurfi
menn úr umferö“ vogna ölvunar
og óregiu. Almenningsálitinu
verður áð breyta. og skólarnir.
ættu blátt áfram að hafa sérstakt
eftirlit með nemendu'm sínurn í
þessrim efnum. Mundu þeir hljóta
Irakkir fyrir frá foreldrum og
f j á rhal d sm ö n num n ámsmánn a.
Margir skólar gera riú þegar ^Ju-
yert í þessurn efnum, og ber að
þakka það og viðurkenna.
Englnn heldur þ.ví nú lengur
fram í alvöra, að vér islending-
ar eigum að drekka áfengi eins
og kaffi, svo að vér gefum ver-
ið samkvæmishæfir. Slíkt væri
þjóðarvoði; og sá tími er liðinn,
sem beíur fer, að stjórnmála-
menn geti haft slíka kenningu sér
til framdráttar, þótt þeir kunni
enn að hafa eitthvað af siíku tæi
sér til dægradvalar. Ég vona, að
enn séu Islendingar svo þjóð-
ræknir, að þeir viljí vera lausir
við það að sjá þjóðina tortímast,
hvort heldur er i áfengisnautn
eða öðrum lösturii, því að betra
væri það, að landið sykki í sval-
an mar, en að fyrir þjóðinni ætti
þa’ð að liggja, að veröa áfenginu
að bráð.
Vér verðum að vera samhugá
öig samtaka um það,' að kenna
æskuiýðnum að forðast. áfenga
drykki, og alla óreglu yfirleitt.
Vér verðurii að kenna æskulýðn-
Um að skilja það, að drykkju-
máBurinn hýður þess aldrei bæt-
ur, hvorki andlega eða líkamlega,
að hafa orðið þræll Bakkusar.
Vér verðum að gera uppvaxandi
kýnslóð það Ijóst, að sú þjöð,
sem eyðir ár eftir ár milljónum
'króna f áfengis- og tóbakskaup,
hlýtur t9.) úrkynjast og tortímast
að iokum, ef ekki er séð.við slíku
í Hma. Öliurn íslendmgum verður
að vera það Ijóst, að. áfengið er
mesti vágestur þjóðarinnar. Mun-
um, að mennt er máttur, og lát-
Þorsteinp li. ffiglnndsson. skólastj
Eitur fyrir 8 aura —
— sykur fyrir 6 aura,
EG er staddur í búð hér í
kaupstaðnum. Inn kemur
lítil stúlka á að gizka 7 ára. —
Hún er fátæklega klædd og
mögur, þessi litla, góðlega
stúlka. Andlitið er skinið og
glærir baugar kringum augun,
sem eru rauðleit og döpur. Hér
leynir sér ekki skorturinn. —
Hvað hefir hún í hendinni?
Egg. Hún yrðir á búðarstúlk-
una: „Mamma biður þig að
kaupa þetta egg af sér. — Hvað
fæ ég marga aura fyrir það?“
„Fjórtán aura,“ segir búðar-
stúlkan. „Ég á að fá eina sigar-
ettu og strausykur fyrir af-
ganginn,“ sagði barnið. Það
fékk hún. Vindlingurinn kost-
aði þá 8 aura.
Síðan hefir litla stúlkan ver-
ið mér umhugsunarefni. Hún á
sárfátæka foreldra, sem bæði
eru ánauðugir þrælar tóbaks-
nautnarinnar. Bágt á sú móðir,
sem veit barnið sitt skorta föt
og fæði, en er svo langt leidd
sjálf, að hún neyðist til þess að
taka bit'ann frá munninum á
því til þess að fullnægja
nautnaástríðum sínum. Þeirri
móður er meira en lítið ábóta-
vant. Og sterk er sú ástríða, er
svæfir þannig móðurástina og
móðurumhyggjuna.
Það er órannsakað mál, hve
mikið börn líða fyrir eiturlyfja-
nautnir foreldranna. — Hvern-
ig geta t. d. heimilisfeður, sem
hafa innan við 2000 kr. árslaun,
og konu og 2—4 börn á fram-
færi, leyft sér að eyða 2—400
krónum af árstekjum sínum
um því skólana . brýna fyrir
æskulýðnum nytsemi og hollustu
bindindis í hvívetna.
Hvernig getur fámenn þjóð eytt
milljómtm króna árlega til á-
fengiskaupa, án þess að bíða tjón
á sálu sinni o'.g Hkamlegu atgervi
barna sinnia?
Ben. G. Waage.
fyrir tóbak? Þess munu mörg;
dæmi. Þessi sóun á fé fátæks
manns hlýtur að bitna á börn-
um hans. Þau verða að líða á
einn eða annan hátt fyrir það',.
að faðirinn eða báðir foreldrarn
ir eyða af ónógum framfærslu—
eyri meira eða minna fyrir tó-
bak og önnur eiturlyf.
íslenzka þjóðin er illa stödd.
Hún eyðir milljónum króna á
ári fyrir tóbak og áfengi. Þrátt
fyrir alla baráttu og starf"
verður varla annað greint en
að eiturlyfjanotkun fari vax-
andi með æsku þjóðarinnar. ís-
lenzka konan, íslenzka móðirin,
hefir verið holivættur og
verndari íslenzku æskunnar frá
landnámstíð. — Sómatilfinn-
ing og skapfesta íslenzku mæðr
anna hefir bjargað þrásinnis,
þegar við, hið grófgerðara kyn,
höfum tapað siðferðisjafnvæg-
inu og ekki vitað okkar rjúk-
andi ráð. — Nú er þetta breytt.
Nú er það algengt að sjá ís-
lenzka móður reykja, og það
við vöggu hvítvoðungsins, og
ekki óalgengt að sjá hana viti
sínu fjær vegna ofdrykkju.
Þetta er sorgleg saga.
Við löstum einokunarkaup-
mennina fyrir það að halda að
þjóðinni tóbaki og brennivíni,
en hirða minna um hitt, þótt
matvöru skorti í landinu. En
hvað gerir nú íslenzka þjóðin
sjálf? Hún verður að skammta
sér nauðsynlegar vistir, en eng-
inn skortur er á tóbaki, —' og
áfengið flæðir um Iandið. Er-
ekki þetta gort okkar af ís-
lenzkri menningu ómerkilegt
karlagrobb? — Liíum við ís-
lendingar ekki eins og skækja,
sem selur líf sitt og líkama til
þess að afla sér lífsviðurværis
eða nauðsynlegra tekna, en
uppgötvar það ekki fyrr en of
seint, að hún hefir sólundað lífi
sínu eða lífsmætti á viðurstyggi
legan hátt?
Þorsteinn Þ. Víglundsson.
Hjartans þakkir fyrir mér sýnda vináttu á 65 ára
afmælisdegi mínum.
EMANUEL' COKTEZ.
AlDýðnllokksíélae Reykla^lkor
heldur fund í Iðnó miðvikudaginn 25. sept. kl. 8,30 að kvöldi
'(gengið inn um norðdrdyr).
FUNDAREFNI:
1. Félagsmál.
2. Undirbúningur fulltrúakosninga til sambandsþings..
3. Ingimar Jónsson: Framtíðarskipulag alþýðusamtak-
anna. (Álit 13.'mar.ria nefndarinnar.)
4. Önnur mál.
Félagarþ Mætið vel og stundvíslega.
STJÓRNIN.