Alþýðublaðið - 06.11.1940, Blaðsíða 3
-----------ALÞÝÐBBLIÐIÐ-------------------------••
Ritstj'óri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: AlþýSuhúsinu yið Hverfísgötu. -
Símar: 4902: Hitstjóri, 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraút 218. 4963: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurár í lau " ' . ®
A I, Þ Ý Ð U P R E N T S M I Ð J A N
«-----:------i------- .' ' —-------h—W-—-----:--♦
Ekkert annað en grýla?
MmVIKUDAGUR 6. NÓV. 1948
JÓNAS GUÐMUNDSSON:
m skattfrelsi
ER NÁZISMINN hér á landi
eklcert annað en . „grýla",.
ftmdin upp af ritstjóra Alþýðu-
blaðsins til þess að sverta Sjálf-
stæðisflokkinn og stimpla „|.)á.
sem gera sér far um, að standa
á rétti. okkar sem íslendinga“?
Svo segja blöð Sjálfstæðisfl.
Morgunblaðið og Vísir — Morg-
Unblaðið síðast í gær.
Árum saman hafá bæði þessi
blöð lofstmgið' Hitler og hossað
lærisveinum hans hér á' lándi.
En ef Alþbl. leyfir ,sér að nefna
slíka gtarfsemi nazisma, þáer það'
ekkert annað en „grýla“, sem „á
að kveða niður, reka öndverða
í faðm A1 þ ýðu b I a 5 s ri t s tj ó r a n s “,
#ns og Morgunblaðið komst að
iprði í gær.
Pegar nazistar byrjuðu að sýna
sig hér fyrir nokkrum árum ineð
hakakrossborða um handlegginn
og „Heil Hitler“ á vörunxmi, voru
peir ávarpaðir í Morguaiblaðinu
á eftirfarandi hátt af einum af
nuverandi þingmönnum Sjálfstæð
isflokksins:
„Vér bjóðum þjóðernishreifing-
una . velfcomna. Hvort sem þeir,
er að henni standa, kallast þjóð-
ernissinnar eða annpð . því likt,
eiga, þei r að tilheyra hinni ís-
lenzku sjálfstæðisstefmi og eru
h I n 1 i af S já lf s tæ ð is-
f I o klkn u m“. (Leturbr. gerð hér)
Og hvar eru svo þessir 'menn
í dag? Hvar annarsstaðar en í
Sjálfstæðisfiok'knum. Þeir hafa að
„forminu til lagt niður sinn eigin
flokk, ganga ekki sem stendur
með hakakrossborða um hand-
legginn og hrópa ekki „Heil Hitl-
er“ í hvert skipti, sem þeir hitt-
ast á götiunni. En þeir hafa fengið
nýtt og rýmra starfssvið í Sjálf-
stæðisflokknlum, eru orðnir hluti
af honum, eins og þingmaður
Sjálfstæðisflokksins sagði í upp-
hafi, að þeir væru. Og það er
ekki annað' sjáanlegt, en að þar
hafi þeim tekizt furðanlega vel
að koma ár sinni fyrir borð. Eða
skyldi það aðeins hafa verið til-
viljun, að við húsrannsókn á einu
góðu og gömlu Sjálfstæðisflokks-
heimili hér í Reykjavík fyrir
stuittu• síðan kom í ljós, að mynd
af Hitler var eitt af því, sem
var haft til skrauts og andlegrar
uppbyggingar? Það skyldi þó al-
drei vera, að slíkt stofustáss
væri komið inn á nokkuð mörg
Sjálfstæðisflokksheimilin hér í
seinni tíð?
Vissulega hafa nazistarnir
breytt um vinnuhrögð í Sjálf-
stæðisflokknum. En þeir halda
engu að síður áfram undiiVöðri
sínum fyrir þýzka nazismanum
og starfa nú hér sem „fimmta
herdeild" fyrir hann, hreiða út
rógsögiur um brezka setuliðið,
eins og kommúnistar, reyna að
stofna til illinda og slagsmála
við það, og hafa jiafnVel ekki hik-
að við að gera sig líklega til
þess að reka hér njósnir fyrir
þýzka nazismann, enda þótt öll-
um megi vera ljóst, að slíkt á-
byrgðarleysi felur í sér engu
minni hættu fyrir okkur sjólfa,
en fyrir það brezka setuliö, sem
hér hefir tekið sér bækistöð í
bráð. Er það máske slík starf-
semi sem Morgunblaðið kallar
,að „gera sér far um að standa
á rétti okkar íslendinga”?
Það er fjarri Alþýðublaðinu,
að vilja halda því fram, að Sjálf-
stæöisflokkurmn sé allur „gegn-
sýrður af nazisma". Þó að naz-
istamir í flokknum séu því mið-
•ur alltof margir, og sumir, þótt
ótrúlegt sé, hátt settir í hon-
um, þá er .hitt þó vitað, að allir
liinir gætnari flokksmenn hafafrá
upphafi verið nazismanum alger-
lega fráhverfir og haft megnustu
skömm á öllu daðri Sjálfstæðis-
fiokksins við hann.
En þessir menn hafa því miður
aldrei megnað að fá flokkinn til
þess að gera h.reint fyrir sínum
dyrum og segja í eitt skipti fyr-
ir öll skilið við þá, sem halda
uppi hinum stöðuga nazistaá-
róðri innan hans. Blöð Sjálfstæð-
isflokknum, Morgunblaðið og
Vísir, eiga ekki litla sök á því.
Þó að það sé einnig vitað, að í
ritstjórn þeirra beggja. eiga sæti
að minnsta kosti nokkrir menn,
sem ekkert vilja af nazismanum
'vita, hefir áhrifa hinna um langt
skeið gætt svo mjög viö þau,
að oft hefir verið líkara því að
um þýzk nazistablöð væri að.
ræða, en þjóðleg blöð á lýðræð-
isgrundvelli.
Hvað eiga menn til dæmis að
hugsa um hinar margendurteknu
tilraunir Morgunblaðsins og Vísis
síðan stríðið hófst til þess að
falsa hugtak hlutleysisins í vií-
Und þjóðarinnar með það fyrir
augum, að hindra’ alla opinbera
gagnrýni á þýzka nazismianium?
Þau hafa heimtað, að hlutleys-
ið væri lagt þannig út, þvert ofan
í alþjóðaiög, að ritfrelsið væri
raunverulega afnumið í landinuog
Alþýðublaðinu bannað, að segje
meiningu sína um nazismann eða
láta í ljós samúð sipa með lýð-
ræðisþjóðunum. Það hefir átt að
■vera ósamrýmanlegt hlutleysi
okkar! Eða hyerjum er ekki enn
í fersku minni auglýsingastarf-
semi sú, sem um langt skeið var
haldið uppi utan á húsakynnum
Morgunblaðsins í Austurstræti til
þess. að básúna út sigurfregnir
og blekkingar þýzka nazismans,
þó að vandlega væri hinsvegar
jafnan þagað um þaö, sem hon-
um gekk á móti? Og til hvers
annars en að afsaka villimenn-
sku þýzka nazisman^ gat Morg-
unblaðið fyrir skömmu síðan
borið þau hróplegu ósannindi á
borð fyrir lesendur sína, að ungi
' Nýlega var skýrt frá félags-
st.ofnun í því skyni, að koma
upp 10 þ.úsund mála nýrrí síld-
arverksmiðju. Þar á að „hamra
í gegn“ að hlutaféð eða framlögin
verði ,,ska'ttfrjálst“. Reykjavik
er að bjóða út innanbæjarlán,
nokkrar milljónir, tillaga hefir
koniið fram um, að skul dabréfin
vefcði „undanþegin eignaútsva/ri“
og vafalaust er fleira svipað á
döfinni hingað og þangað um
landið.
Svona. er nú ástandið i dag.
. Þetta hefir ekki gerst ailt í einU
helduir smátt. og smátt. Og rétt
er að taka það skýrt friam, að
allt er þetta ofur eðlilegt og á
allt sínar eðlilegu orsakir. Á
þeim tímum og undfe þeim kning-
ums æð jm sem allai' skattaívílnan
irnar e.u gerðar voru þær full-
komin nauðsyn og sjálfsögðhjálp
af Iiálfu þess opinbera.
Meðan þjóðin er að safna fjár-
magni — sparifé v- 'fifr nauð-
synlegt að bankar tog spari-
sjióðir njóiíi slikra ívilnana. Meðan
samvi>nnufél ögin háðu barátttuna
fy.rir tiiveruréitti sínuim við harð-
snúið útlent og innlent, fésterkt
kaupimmna\-ald. var eðlilegt að
þau nytu slíkra hlunnindia. Með-
an síklariðnaðurinH barði-st í btj'kik
imi var eðiilegt að hann fengi
slí'kain stuðning. Meðan Eiímskipa-
félaigiði háði harða samíkepni við
erlend félög' ag átti í vöík að
verjast var1 bein nauðsyn oig pað
væri siká'tt- og útsvairsfrjálst. Þeg-
ar siltfiskverzlunin varð fyrir
mesíu áfallinu var réttlátt aðhún
nyti' skáttfrelsis o^g sama má
segja um síldarverzlunina. Með-
an va.r verið að koima í fastar
skorður mjólkuxskipulaginu var
rétt að sú verzlun nyti ívilnunar,
og meðan togaraieiögin börðust
í því að halda sér frá gjaldþroti
var sjálfsagt að veita þeim sk.ma
ívilnun. Þannig er það að allt það
skattfrélsi og skattaívilnanir sem
nú eru í lögum voru eðlilegar
og sjálfsagðar á þeim tímum sem
þær vorlu seítar.
Afleiðingar.
En afleiðingar þessia geta orð-
ið þjóðfélaginu dýrkeyptar ef
haidið er áfram á þessari brau,t
lengar en hrýn þörf er á. Þegar
einhver hefir náð til sin ákveðn-
um hlunninduim þó þau eigi að-
eins að vara uui stund, vill hann
pólski Gyðingurinn, sem skaut
þýzka sendisvei'tarritarann í Par-
ís fyrír tveimur árum, hefði fram-
kallað Gy ðin gaof s ók n i rnar í
Þýzkalandi, sem þá voru búnar
að standa árum samati?
Er það furða, þó að nazism-
iim grafi um sig i S.jálfstæðis-
fiokknum, þegar slikur áróðuir er
rekinn af blöðum hans? Og
finnst mönnum slíkar staðreyndir
um áhrif nazismans á stærsta
stjórnmálaflokk landsins vera svo
litilfjöríegar ,að hægt sé að segja,
að það sé ekkert annað en
„grýla“, þegar Alþýðublaðið bencl
ir á þær?
------------♦------------
ógjarnan sleppa þeim aftur. Hann
iítur á það sein árás ó sig og. af-
koimuanögulei'ka sína eigi að af-
nema hliunninidin og hann fer að
rekina. með því að þau hjddist
áfram.
Er reynslan sú að fyrirtækieða
emstaklinjgar, sem. hafa fengið slík
hlunnindi þó aðeiins til bráða-
birgða sé, fara að líta þau sem
sjálfsögð, og télja það árás á til-
verurétt sinn ef við þeim er, hrófl-
að, og það alveg án tillits til
þess þó hagur þeirra hafi stór-
batnað og ákvæðanna sé raun-
verulega ekki nein þörf lengur.
Nú er þó svo bomið, að flest-
5r eða allir landsmenn sjá að
komíð er útfyrir öll takmörk í
þessuím efnuni. Bæjar- o.g sveit-
arfélögin missa . meira og meira
af þeim fyrirtæk.ju!m, sem þáu
eága og þjurfa að skattteggjía til
þess að geta dreift byrðnnum
naagilega og eftir verða „skatt-
þrælar“’ þjóðfélagsins, þ .e. þeir,
. sem engan atv.imxut’ékstu'r hafa
en taka föst laun fyríir vinnu sína-.
Þeir standa algerlega varnarlaus-
ir, af þeim má taka allt sem þeir
vinna sér inn, ef sveitarfélögin
válja ganga svo langt. Ekkert er
til sem bainnar þehri þaö. Ríkið
getur tryggt sig imeð hækkuðum
óbeinum sköttum og með því að
taka nýjar einkasölur til tekna-
öflunar. Ef litiö er t. d. á skatt-
frelsi togaranna þá era mestar
líkur tll a’ð mörg toigarafélög
greiði álitlegan skatt í ríkissjóð
af tekjum sínuim á áriml 1941,
vegna þess að hiin gömlu töp
verða hjá flestuim meira en greidd
upp á árrnu 1940. En ákvæðin
uni úIsvarsgreiðsluna haldast til
ársloka 1942. Það era því sveitiar-
félögin ein, sem öil þessi skafta-
fvilnun veidur mestra erfitðleifea.
Það era þau, sem svift erlu mögsi-
leikanum til þess að ná þeim
tekjum, sem þau eiga að fá, þar
sem þexm var upphaflega á þær
vísað af löggjafarvaldinu.
En hvað á nú að gera? Allir
eru saimmála um að það ástand
Sjérn nú er getur ekki fhaldist
rnikið lengur og alveg óhjákvæmi
Jegt er þessvegna að hreyta til.
RangLætið, sem kemur fram í
því að þeir, sem mest græða,
botlgi lítil eða engin útsvör og
Sikatta, þ. e. sé stept við að bera
byröar þjóðfélags.ms með öðr-
um þiegnum þess eða ívilnai
stórkosttega á því sviði, hlýtur aS
leiða til algers hruns fyrir fjár-
hag sveitarfélagia landsins. Og
það sem þó er kannske ennþá
hættulegra er sá uppreisnarandf
sem slikt ranglæti óhjákvæanilega
hlýtur að skapa. Við megum vel
iminnast þess, að það va;r þessi
þróun — skattfrelsi aðalsins og
kirkjunnar í Frakklandi —- sem
á sínum tíma varð aðalo/rsöki'n til
frönsku stjórnarbyltingarinnar .
Það sem nu á að gem og þarf
nauðsynlega að gera að mínum
dómi og g.era nú þegar á næst*
alþíngl, er ao lalnetna iiestar
skatta- og útsvarsívilnanfe og
og breyta öðrum. En jafnframt
verður oð setja útsvars- og skatta-
lög, sem tryggi að aldrei sé hægt
að taica melra samanlagt í skatt
tíi ríkisins og útsvar til sveitar-
sjóðsins, en ákveðinn hluta tekna
hvers manns eða fyrirtadcis.
I útsvafslögin vantar nú ákvæði
sem fyrjrbyggir það, að á mönn-
um oig fyrirtækjujn sé niðst vii
1 álagniugu- útsvaranna. Það á-
kvæði þarf að setja í lögin og
skiatit ipg úísvar þarf að leggja
á samtímis og af sömu skatta-
nefndum. Hlutfallið mlllí skatts
til ríklsins og útsvars tii sveitar-
félaganna þarf að samræma og
breyta álagningarreglunum sam-
kvæmt því.
Mörg fyrirtæki eru nu orðið
þannig að sjálfsagt er að útsvar!
þeirra sé skift milli sveitarfélaga
landsins og ættu öll slik útsvör
lað renna í jöfnumrsjóð sveiitar-
félaganna og greiðast þaðan tH
þeirra eftjr ákveönuari reglum.
Það er t /d. ekkert vit í því, að
Tóbakseinkasala ríkisins gireiði al
eins útsvar til Reykjavíkuirbæjar.
Allir landsmenn nota tóbakið, er
húin seluir og rHrið, en ekki
Reykjavíkurbær, heíir allan veg
og vanda af því verzlunarfyrir-
tæki. Sama er um Sildarverk-
smiðjur ríkisins. Sigiufjörður og
Raufarhöfn eiga ekki að fá alit
útisvar þeirra heldur ber að skifta
þvi milli allra kaupsíaða og kaup
túna landsins, sem sildarútveg
hafa. Sama er um Sölusambandið,
Frh. á 4. síðu.
D
II
falla á allan tekju- og eignarskatt, sem ekki
hefir verið greiddur í síðasta lagi næstkom-
andi föstudag 8. þessa mánaðar. Vextirnir reikn-
ast frá 15. júlí þessa árs.
Tollsíféri
ifstofan,
afraarstræti 5.