Alþýðublaðið - 12.11.1940, Blaðsíða 2

ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓV. 1940.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Jén Blðndah
Tillogir bid afoám skattffelsisiis
og lýbvigingisjóðs ðtgerðariinar
i.
LÞÝÐUBLAÐIÐ gat þess ný
lega að ðindirritaður, sem
á ,sæti af hálfu Aílþýðuflokksins
í milliþinganefnd í skatta- og
tollamálum, hefði lagt Snam í
nefndinni tillögu, sem ætlaðar
vær'u sem grundvöllur fyrir um-
ræður um afnám skattfrelsis út-
gerðarinnar. Skýrði ég blaðinu
frá því að í tillögumlum væri m.
a. gert ráð fyrir að stofnaður
yrði sérsfakur nýbyggingarsjóður
útgerðarfyrirtækja, en gat þess
um leið að ég óskaði ekki að
öðru leyti eftir að skýra frá ein-
stökum atriðum tillagnanna á
þessu stigi málsins.
Ástæðan var sú að tillögurnar
voru lagðar fram sem umræðu-
grumdvöllur, en ekki sem neinar
úrslitakröfur, og ég áleit ekki
heppilegt að hefja deilur um ein-
stök atriði jafn viðkvæms máls,
meðan ek-ki hefði á það reynt
hvort samkomulag gæti ekki
náðst um tillögurmar i aðalatrið-
um 'j
Hver svo sem hin endanlega
afstaða Sjálfstæðisflokksins kiann
bð verða í þessum málum, virð-
ist það að m. k. harla eimkenni-
legt og ekki beinlínis lofa góðu,
að aðalmálgagn flokksins rýkur
upp með brigslum og rangfærsl-
tum á tillögunum, að þvi er vifð-
ist áður en það sér þær.
Jettif»ss“
fer annað kvöld (miðvikudags-
kvöld) vestur og norður.
Viðkomustaðir: Þingeyri, Isa-
fjörður, Siglufjörður, Akur-
cyri.
Stúlka
sem er vön skinnavinnu,
getur fengið atvinnu heima
hjá sér eða á saumastof-
unni í
KápoMðinni
Laugaveg 35.
Elisabeth Oðhisdorf
liest Lyrik
von Ooetke bis George
í Kaupþingssalnum á morg-
un, miðvikudag 13. nóv. kl.
8,30. Aðgöngumiðar við |
innganginn.
II.
Þar sem Mgbl., sýnilega í á-
kveðnum tilgangi, hefir skýrt
mjög ranglega frá tillögunum og
reynt að afflytja þær og gera ó-
vinsælar áður en almenningi gæf-
ist kostur á að ’kynna sér þær,
þykir mér óhjákvæmilegt að
skýra frá aðalinmihaldi þeirra,
enda þótt slíkt sem sagt hafi ekki
verið tilætlunin á þessu stigi
málsins. i
Aðalinnihald tillagnanna er
sem hér segir:
1. Skattfrelsi útgerðarimnar sé
afnumið.
2. Stofnaður sé nýbyggingasjóð
ur útgerðarfyrirtækja og njóti
fyrirtækin allríf;egra skatta-ogút-
svarsívilnana fyrir þann hlúta á-
góðans, er þau leggja í nýbygg-
íngarsjóðinn. 1
3. Á meðan útsvarslöggjöfin
hefir ekki verið tekin til gagn-
gerðrar endurskoðunar, njóti út-
gerðarfyrirtæki þeirra ívilnunar
eða verndar gegn útsvarsálagn-
ingu,að helmingur þess, sem lagt
er í varasjóð eða varið til að
greiða töp 2 undanfarinna ára sé
umdamþeginn útsvari.
4. Auk þess fjár, sem útgerð-
arfélög leggja í nýbyggingasjóð
og nýtur sérstakra ivilnana, sé
Vs þess, sem þau leggja í vara-
sjóð skattfrjáls. Regla þess gildir
einnig almennt um ömniur. félög.
Af þessu má sjá, hversu herfi-
legt ranghermi það er hjá Mgbl.
að ég vilji „einskorða varasjóði
útgerðarinnar við það eitt, að
þeir fari til nýbygginga á skip-
unum“, en það gaf Mgbl. tilefni
til árása á Alþýðuflokkinn fyrir
tilfinningaleysi fyrir „hag hinna
vinnandi manna á sjó og lamdi‘->
sem Mgbl. segir að eigi að njóta
varasjóðiannia í hærri kaupgreiðsl
um heldur en afurðaverðið leyfir
þegar verðfall þeirra dynur yfir.
Það kynnu nú einhverjir að gera
sér ákveðnar hugmyndir um það
hvaða „vinnandi" menn í liandi
það eru, sem Mgbl. finnst nauð-
synlegt að tryggja nægilegt lifs-
uppeldi með varasjóðunum, ef
tekjur útgerðarinnar kynnu að
bregðast á ný.
Skulu nú hvert þessara 4 aðal-
atriða í tillögunum gerðar að
nokkru umtalsefni.
1. Eins og margoft hefir komið
skýrt fram í Alþbl. er það ófrá-
víkjanleg krafa af hálfu Alþýðu-
flokksins að skattfrelsi útgerðar-
arinnnar verði afnumið, enda er
réttmæti þessarar kröfu orðið svo
alvið'urkenint, að jafnvel Mgbl.
segist alltaf hafa verið með henni
og eru þó ýmsum enn í fersku
minni skrif núverandi borgarstjóra
bg annara í blaðið um þetta efni,
að ekki sé minnzt á tillöguna
frægu um „sjómannaskólann",
sem útgerðin átti að byggja gegn
því að skattfrelsi hennar fengi
að háldast áfram.
Hinn óhemjulegi stríðsgróði út-
gerðarinnar er nú svo alviöur-
kenndur að það er óþarfi að
ræða það atriði nánar, hvort það
sé rétt að eitthvað af honum
falli af mörkum til hinna almennu
þarfa þjóðarheildarinnar, og það
meira en nemur einum sjómanna-
skóla, en hann myndi varliatoosta
meira en sem svaraði til ágóð-
ans af tveimur beztu togarasöl-
sölunum. Sízt af öllu ætti að
amast við því, að byggður verði
sjómannaskó'i, eftir að Mgbl. hef-
ir með sannfærandi og hjartnæm-
um orðum sýnt fram á það í
leiðara 2. þ. m. að öll velgengni
þjóðarinnar hvíldi sem stæði á
herðum sjómannastéttarinnar. Er
vonandi að blaðið verði minnugt
orða sinna næst þegar samiðverð
ur um kaup og kjör sjómanna.
En það er einkennilegt hugar-
far að ætla sér að misnota hina
almennu samúð með sjómanna-
stéttinni til þess að koma útgenð-
armannas'éttinni undian opinber-
um skyldum, nema því að láta
fyrir náð einhverja mola detta
af borðum sínum til sjómanna,
og er þó góður sjómannaskóli
ekki síður úfgerðarmönnunum
sjálfum til hagsbóta, heldur en
sjómönnunum.
2. Mörg undanfarin ár hafa
verið afarerfið fyrir sjávarútveg-
inn, sem heild, þótt einstök fyr-
irtæki hafi skilað góðum arði og
síldveiðin gengið vel sum árin.
Þarf ekki að rekja þá sögu hér.
Orsakirnar til erfiðleika sjávar-
útvegsins eru margar, markaðs-
töp hvað saltfiskinn snertir, inni-
lokunarstefna annara þjóða i
verzlunarmálum, gífurlegur afla-
brestur á vorvertíðinni mörg ár
í röð, úreltar verkunaraðferðir
aflans, skökk peningapólitík og
loks má nefna það að látið hiafði
verið unidir höfuð leggjast á vel-
gengisárum útgerðarinnar að
safna nægilegu fé í varasjóði til
þess að standast hin erfiðu ár og
til endurnýjunar skipunum. Af-
leiðingin hefir orðið sú að ekki
hefir verið hægt að halda við, hvað
þá he’du’* auka skipaflo'ann, fram
leiðslutækin, sem þjóðin á af-
komu sína uindir, meir en nokkru
öðru. Togararnir eru velflestir
orðnir gamlir og úreltir og sem
heild er flotinn úr sér genginn
og langt á eftir tímanum. Sem
stendur munu lítil tök á því að
kaupa ný skip, og má búast við
því að svo verði þangað til stríð-
inu er lokið og fyrst á eftir verðá
skipin í geypiverði.
Alþjóðarheill krefst því að lagð
á'r veTÖi t'il hljÖár veTule’gár upp-
hæðir af stríðsgróðanum til þess
að skipin verði sem fyrst endur-
nýjuð að stríðinu afloknu. Til
þess væru hugsanlegar ýmsar
leiðir t .d. að hið opinbera tæki
meginhluta stríðsgróðans í sín-
ar hendur og sæi síðar um end-
urnýjun framleiðslutækjanna. —
Tekjurnar af stríðsgróðanum
eru alveg sérstaks eðlis. Þær eru
aðeins að litlu leyti ávöxtur af
dugnaði og atorku einstakling-
anna, heldur að mestu leyti
hreinn happagróði, sem hinar
ytri ástæður hafa skapað, og
enginn einstaklingur á því sið-
ferðilegan rétt á að njóta hans
framar öðrum. Ef nokkur ein stétt
ætti það eru það sjómenmirnir,
sem leggja líf sitt í hættu til þess
að afla hans.
Flestar þjóðir hafa slegið fastri
þeirri meginreglu, að það væri ó-
réttláít að einstakir menn eöa
fámennar stéttir auðguðust um-
fram aðra af hinum óverðskuld-
aða stríðsgróða og að réttu ætti
því meginhluti hans að falla tii
hins opinbera .
Ég býst tæplega við að sam-
komulag gæti orðið um slíkt hér
á landi, þar sem stærsti stjónn-
málafiokikurinn og ráðherrar hans
allt fram til þessa tíma, hafa
haldið daubahaldi í þá kröfu, að
mestallur stríðsgróðinn fengi að
vera skattfrjáls. En lágmarks-
krafan hiýtur að vera sú að hið
opinbera tryggi sér, að veruleg-
um hlu'a stríðsgróðans verði var-
ið á þann hátt, sem þjóðinni
allri megi verða að gagni. Við
þetta sjónarmið eru tillögur min-
ar um nýbyggingasjóð útgerðar-
fyrirtækja miðaðar.
Er ætlast til þess, að af þvi
fé, sem lagt er í nýbyggingásjóð-
inn séu aðeins greidd 10% í
'ekjus'katt og að ekki megi leggja
á það hærri útsvör en 15%. Sam-
tals gæti hið opinbera þá ekki
tekið nema 1/4 af þessum hluta
sitrlðsgróðans og verður það með
engu móti talin frekleg skatt-
lagning. Auk þess er mjög senni-
legt að ýms bæjarfélög og jafn-
vel flest þeirra þurfi þess ekki
með a. m. k. ekki á næsta ári
að taka 15% af því sem lagt er
í nýbyggingarsjóðinn í útsvör. Á
Patreksfirði eru útsvörin um 40
þús., en það mun varla meira en
lk—xh hluti þess, sem annar Pat-
reksfjarðartogarinn hefir grætt á
hæstu aflasölu sinni.
Það má vera að ýmsum þyki
stríðsgróðinii of lágt skattlagður
ef þessar tillögurumnýbyggihga-
sjóðinn ná fram áð ganga, en á
hitt er að lita, hversu mikið er
í húfi fyrir þjóðina alla, ef skip-
in verða ekki endumýjiuð.
Að ö'ðru leyti eru tillögurnar
um nýbyggingarsjóðinn þannig í
aðaldráttum:
Fé það, sem lagt er í' nýbygg-'
ingasjóðinn, verði algerlega skilið
frá rekstri útgerðarfyrirtækisins
pár til pví er varfö tll nýhygg-
inga. Sjóðnum sé stjórnað af
þriggja manna stjórn, er ríkis-
stjórnin skipi og er stungið upp
á því að Alþýðusambandið og
Vinnuveitendafélágið tilnefni
hvort sinn mann í stjórn sjóðs-
ins. Þannig er til ætlast að hið
opinbera hafi hönd í bagga með
því, að fénu verði varið til ný-
bygginga og að því verði skyn-
samlega varið. Ennfremur sér
stjóm sjóðsins um ávöxtun fjár-
ins og er gert ráð fyrir að það
verði geymt í bönfcum eða rikis-
tryggðum verðbréfum, en ríkis-
sjóður sjái sj'öðnum fyrir' bráða-
birgðarlánum, ef fé hans væri
ekki nægilega tiltækilegt þegar
á þyrfti að halda til nýbygg-
inga. Sjálfur sjóðurinn ætti að
vera skatt- og útsvarsfrjáls. Kjósi
útgerðarfyrirtæki að taka fé sitt
úr sjóðnum, án þess að verja því
til nýbygginga skal meginhlutinn
af því falla til ríkissjóðs. Sé því
eingöngu varið til þess að' koma
upp nýjum framleiðslutækjum í
landiru eða til annara framleiðslu
aukningar.
Ákvæðin um nýbyggingarsjóðinn
eiga því að tryggja, að veruleg-
um h‘u‘a stríðsgróðans verði var-
ið til framleiðsiuaukningar, en
\,e,,ði ekki að cyðs'ueyri einstakl-
inga eða hins opinbera. Athug-
andi er, hvort ekk iværi hægt að
vei'a öðrum en ú'gerðarmönnam
aðgang að því að leggja fé í
nýbyggingasjóðinn og njó a sömu
skattaívilnana, enda gerist þeir
þátttakendur í útgerðarfyrirtækj-
um, þegar fénu er varið til ný-
bygginga að stríðinu loknu.
Að sjálfsögðu eru þetta aðeins
frumdrættir að skipulagi nýbygg-
ingasjóðs’ins, eða umræðugrund-
völluir, en :mér þátti óhjákvæmi'legt
a.ð skýra frá abialefni tillagnanna,
áður en Mgbl. héldi áfram til-
raunum sínum til að afflytja þær
og gera tortryggilegar. Mér er
það ljóst að mörg vandiamál, sem
ekki er rúm til að ræða hér, eru í
sambandi við stofnun sjóðisins,
t ,d. er sennilega rétt að setja
eitthvert takmark fyrir þvi, hve
fmikið fé ei .t fyrirtæki megi ’.eggjá
til hliðar til nýbygginga.
3. Flestir munu sammála um
að útsvarslöggjöf okkar þurfi
gagngerðrar endurskioðunar og
herir millibinganefndin ládð vinna
allmikið verk til undirbúnings
slíkri löggjöf. En hitt er auðsætt
að þeirri endurskoðun verður ekki
lokið fyrir næsta þing. Sem
stendur eru útsvarsálagningunni
lítil takmönk sett. Að vísu má
vænta þess, að tekjustofn sveitar-
félaganna aukist svo á næsta ári
ef skattfrelsi útgerðarinnar er af-
nUmið, að hægt verði að lækka
útsvarsstigana verulega, en þeir
eru sem kunnugt er ekki bundnir
með lögum. Það þótti þó rétt að
gefa útgerðinni nokkra viðbótar-
tryggingu gegn ösanngjörn'um út-
svarsálögum, með því að ákveða
að helmingur þess ,sem lagt er
í varasjóð eba varið til þess að
greiða eldri töp skuli vera út-
svarsfrjáls. Er það gert til þess
að létta fyrir því að félögin komi
upp varasjóðum, til þess að geta
staðið á móti töp'um síðar meir,
svo þau þurfi þá ekki að herja á
garðinn, þar sem hann er lægstur,
en það eru launagreiðslur verfca-
fólksins. Að vís'u er ekki nein
trygging fyrir því til hvers vara-
Frh. á 4. síðu. 1
Nýkoalfli
Lífstykki og Mjaðroabelti — Brjósthaldarar,
T ey g j ubandabelti — Teygjubaiidabuxur —
UUarsokkar — Flauel.
Verzl. Dyngja, Laugaveg 25