Alþýðublaðið - 15.11.1940, Side 3
FÖSTUDÁGUR 15. NÓV. 1940.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
—---------- ALÞTÐUBLAÐIÐ---------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau
A I, ÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
♦--------------------------------------------♦
Iftir árásina á ntanríkismálaráðlierrann.
BLÖÐ SjálfstæÖisflotoksins,
Vísir og Morgu'nblaðið,
virðast nú hafa séð sér þiann
kost vænstan, aÖ láta árásir sín-
ar á utanríkismálarábherrann
niður falla. Að\minnsta kosti eru
þær hættar i bili.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir ekk-
ert annað haft, en hneisu, af
frumhlaupi þeirra. Öllum hugs-
andi mönnum er það nú Ijóst,
að árásirnar á utanríkismáiaráð-
herrann voru algerlega tilefnis-
laúsar, og krafan um það, að
hann afsalaði sér utanríkismálun-
um, sett fram, „án þess að bent
væri á nokkrar misfellur í embr
ættisrekstri hans,“ eins og Tím-
inn, flokksblað forsætisráðherrans
og viðskiptamálaráðherrans,
komst að orðh á þriðjudaginn í
þessari viku. Hins vegar var það
upplýst í blaðaumræðunum, sem
út af þessum árásmn spunnust,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafði
þegar áður fgert tvær árangurs-
lausar tilraunir til þess að sölsa
'undir sig embætti utanríkismála-
ráðherrans og ekki hikað við það,
að stofna til stríðs í stjóminni út
af því, strax fyrstu dagana eftir
að konungsvaldið og æðsta stjórn
utanríkismálanna var flutt inn í
Iandið í vor, þegar við áttum í
fyrsta skipti að sýna það, að við
hefðum samheldni til þess, að
fara sjálfir með öll æðstu mál
þjóðarinnar.
Sjálfstæðisflokksblöðin gerðu
það að aðalárásarefni á utan-
ríkismálaráðherrann, að hann
hefði ekki „stöðvað skrif Alþýðu-
blaðsins" á móti þýzka nazism-
anum og með lýðræðisþjóðunum
í því stríði, sem nú stendur yfir,
Og töldu hann með því hafa
brugðizt þeirri skyldu sinni að
vaka yfir hlutleysi landsins!
Aldrei hefir hlægilegri árás verið
gerð á utanríkismálaráÖherra i
noklkru hlutlausu og lý^frjálsu
tandi! I fyrsta lagi er það ekkert
brot á hlutleysi landsins, þó að
Alþýðublaðið taki afdráttarlausa
afstöðu með lýðræðisþjóðunum á
móti þýzka naziSmanum. Og í
öðru lagi er prentfrelsi ríkjandi á
landi hér, og hvorki utanrikis-
málaráðherrann né stjórnin yfir-
leitt getur „stöðvað skrif“ blað-
anna, nema með þvi að brjóta
stjórnarskrána.
En blöð Sjálfstæðisflokksins
höfðu að vísu þessar staðreyndir
að engu. Þau reyndu að læða
þeirri nazistisku túlkun á hlut-
leysinu inn hjá þjóðinni, að það
nægði ekki, að ríkið væri hlut-
laust, heldur yrðu blöðin og ein-
staklingamir einnig að vera það,
og notuðu siðan slíka fölsun á
hlutleysishugtakinu sem átyllu til
árása á utanríkismálaráðherrann,
af því, að hann hefði ekki „stöðv-
að skrif Alþýðublaðsins" á móti
þýzka nazismánum og bælt þann-
ig niður prentfrelsið í landinu!
Það er nákvæmlega sama krafan
og sendiherrar og ræðismenn
þýzktu nazisfastjómarinnar hafa
verið með úti um allan heim
undanfarin ár til þess að hindra,
að nokkiur gagnrýni fengi að
koma fram á nazismanum!
En nú er allur þessi málatil-
búningur Sjálfstæðisflokkshlað-
anna fallinn um sjálfan sig. Og
ekkert hafa þau haft upp úr hon-
um annað en það, að gera sig og
nokkurn hl'uta Sjálfstæðisflokks-
ins enn einu sihni opinberan að
daðri sínu við nazismann. Enda
leynir það sér ekki, að þau eru
farin að finna það sjálf. Þess
vegna keppast þau nú við að
sverja af sér nazismann og lofa
Sjálfstæðisflokkinn fyrir einlægni
hans við lýðræðið.
Við kaupum daglega fyrst um sinn allar algeng-
„Sjálfstæðisflokkurinn," sagði
Vísir í ritstjómargrein sinni í
gær, „hefir ekkf gert neinar gæl-
ur við öfgaflokkana. Éf fyrrver-
andi stjómarflokkar hefðu tekið
jafn ákveðna afstöðu. gegn kbm-
múnistum og Sjálfstæðismenn
gegn nazismanum, hefði komm-
únisminn aldrei fengið að vaða
hér uppi svo, sem raun er á.
Sjálfstæðismenn neituðu að hafa
nokkur mök við nazista. Þess
vegna kafnaði hreyfingin í fæö-
ingunni."
ar tegundir af tómum flöskum og ennfremur
tóm glös af öllum tegundum, sem frá okkur eru
komin, svo sem undan bökunardropum, hárvötn-
um og ilmvötnum. — Móttakan er í Nýborg.
Áfengisverzlun ríkisins.
Jú, þeir „neituðu" laglega „að
hafa nokkur mök við nazista!"
Þegar nazistar hófu göngu sína
hér skrifaði einn af núverandi
þingmönnum Sjálfstæðisflokksins
i Morgunhlaðið:
„Við bjóðum þjóðernishreyfing-
una velkomna. Hvort sem þeir,
er að henni standa, k'altast þjóð-
ernissinnar, eða annað því líkt,
eiga þeiir að tilheyra hinni ís-
lenzku. sjálfstæðisstefnu og eru
hluti af Sjálfstæðisflokknum"!
Allir vita, að nú er þetta enn-
þá sannara, en þegar það var
skrifað. Nazistarnir eru í dag
„hluti af Sjálfstæðisflokknum“
og halda þar áfram moldvörpu-
starfi sínu.
Og hver hefir afstaða Sjálf-
stæðisflokksins til kommúnista
verið síðustu árin? Hverjum er
meira ’um að kenna, en honum,
að þeir „vaða hér uppi svo, sem
raun er á“? Hver hjálpaði kom-
múnistum til þess að ná Dags-
brún út úr Alþýðusamhandinu,
nema S jálf stæðisf lokkurinn ?
Sagði ekki Morgunblaðið: „Sjálf-
stæðismenn segja já!“, þegar
kommúnistar efndu til atkvæða-
greiðslunnar um lagabreytingar
sínar í Dagsbrún í því skyni?
St'uddi ekki Sjálfstæðisflokkurinn
kommúnista til valda í Hlíf í
fyrra og var hann ekkf studdur
til valda þar af þeim síðaBtliðinn
vetur? Hefir ekki Sjálfstæðis-
flokk'urinn fram á þennan dag
stutt „landssamband". kommún-
ista með því að láta Hlíf vera
i því og greiða því skatt?
Getum útvegað yður af lager frá Ameríku allar stærðir
af hinum heimsfrægu „FRICK“ hraðfrystivélum, ásamt
tilheyrandi ventlum og rörum.
Leitið tilboða hjá undirrituðum áður en þér festið kaup
annarsstaðar. «
Einkaumboð fyrir FRICK COMPANY, Waynesboro,
Pensylvania, U. S. A.
IMslS Jénssoaa & Go. h.f.
Bárugötu 2. Sími 1744.
eftir A. Krarup-Nielsen, í
þýðingu Karls ísfelds, er
nú komin í bókaverzlanir.
Skemmtileg bók handa
ungum og gömlum.
Og hefir ekki Sjálfstæðisflokk-
urinn tvö wndanfarin ár ver-
4ð í bandalagi við kommúnista í
bæjárstjórn Norðfjarðar og stjórn-
að þar með þeim?
Og slíkur flokkur — sem hefir
nazistana innan sinna vébanda,
og hefir um lengri tíma verið
ýmist leynt eða ljóst í banda-
lagi við kommúnista — hælir sér
af því, að „hafa ekki gert neinar
'gælur við öfgaflokkana11!
Hlutav. happdrætti
Kvennad. Slysavarnafélags ísL
sem dregið var um hjá lögmanni
14. þ. m.: 318, 319, 1022, 1139,
1198, 1406, 1529, 1558, 1675, 1832,
1873, 2117, 2143, 2392, 2442, 2807,
2808, 3418, 3588, 3638, 3645, 3781,
3862, 4141, 4529, 4610, 4701, 4900,
5218, 5222, 5493, 6364, 6448, 6832,
7220, 7237, 7446, 7681. Fólk er
góðfúslega beðið að framvísa vinn-
ingsseðlum á skrifstofu Slysa-
varnafélagsins í Hafnarhúsinu.
Þessar breytingar á gengislögunum voru sam-
þykktar af stjórn Alþýðusambandsins hinn 1. jan-
úar 1940, og eru enn í gildi, en falla úr gildi 1. jan-
úar næstkomandi. Munu nú flest verkalýðsfélög hafa
sagt upp samningum til þess að geta gert á þeim
breytingar um áramótin. Er þess að vænta. að sam-
komulag geti orðið um nýja kaupsamninga, því að
áherzla var á það lögð af öllum þremur stjórnar-
flokkunum, að lögbinding kaupgjaldsins væri aðeins
til bráðabirgða, en hið eðlilega væri í þeim efnum,
að aðilar sjálfir semdu án afskipta löggjafarvaldsins.
III. SfÓRV-ELDASTYRJÖLDIN.
N
Eins og kunnugt er, var óttinn við að stórvelda- -
styrjöld kynni að brjótast út, ekki hváð sízt ástæðan
til þess, að samstjórn' þriggja stærstu flokkanna var
mynduð í apríl 193S. Enda fór það því miður svo,
að um mánaðamótin ágúst og september 1939 brauzt
stríðið út, eins og allir vita. Flestar þjóðir, hvort
sem þær hafa tekið virkan þátt í stríðinu eða reynt
að verjast því, og hvort sem þær hafa getað haldið
hlutleysi sínu eða ekki, hafa farið inn á þá braut
eftir að stríðið skall á, ef þær voru ekki búnar að
því áður, að mynda samstjórn stærstu flokkanna.
Það varð líka strax ljóst eftir að stríðið brauzt
út, að nauðsynlegt var að unnið væri sáman af al-
hug að vissum málum, því að svo margur vandi
steðjaði að ríkisstjórninni á þeim tírnum, að erfitt
hefði orðið fyrir hvaða flokksstjórn sem var, að
halda svo á málum að vel yrði við unað, þegar um
harða stjórnarandstöðu hefði verið að ræða. Ofan á
alla erfiðleika styrjaldarinnar, s. s. lokun markaða
okkar íslendinga í mörgum löndum, erfiðleikum á
sölu afurðanna og innkaupum nauðsynjavara bætt-
ist svo það, að 9. apríl s.l. hertóku Þjóðverjar sam-
bandsland okkar, Danmörku. *Þá þegar þótti sýnt,
að sambandið milli íslands og Danmerkur myndi
ekki geta orðið með sama hætti og áður. Þess vegna
samþykkti Alþingi einurn rómi hinn 10. apríl 1940
að táka konungsvaldið í hendur íslenzku ríkisstjórn-
arinnar og að fela henni algerlega meðferð utan-
ríkismála. Þéssi einróma s-amþykkt Alþingis mun
yfirleitt hafa verið talin sjálfsögð af Iandsmönnum
og meðal erlendra ríkja, og mælst vel fyrir og ekki
hafa þótt annað en eðlilég eins og á stóð.
En svo steðjuðu nýir atburðir að okkur þegar
Bretar hertóku ísland hinn 10. maí s.l.
Ný og vandasöm verkefni komu fyrir ríkisstjórn-
ina, viðfangsefni, sem þurft hefir*að glíma við alla
tíð síðan og oft hafa verið örðug, þótt segja megi að
þau hafi verið leyst sæmilega. Að sjálfsögðu mót-
mælti íslenzka ríkisstjórnin hernáminu kröftuglega
og um leið treystir hún þeim orðum brezku ríkis-
stjórnarinnar, að setuliðið hverfi héðan strax í stríðs-
lok' með öll sín hernaðartæki. Eins vill íslenzka rík-
isstjórnin og þjóðin öíl vænta, að það verði efnt,
sem Bretar lýstu yfir við hernámið, að engin af-
skipti verði höfð af innanlandsmálum, fyrir utan
þær ráðstáfanir, sem beint standa í sambandi við
hernámið og hernaðaraðgerðir, sem eru óhjákvæmi-
legar. — Þótt öðru hvoru hafi risið ágreiningur um
það, hvort þessi yfirlýsing hafi verið haldin eða
ekki, má þó segja, að í höfuðatriðum standi föst
með reynzlunni sú yfirlýsing Breta, að íslendingar
sjálfir skuli fara með sín eigin mál.
IV. LÖGGJAFARSTARFSEMIN 1939 OG 1940.
Auk gengislaganna, sem áður hafa verið nefnd,
og sett voru árið 1939, og ráðstafana þeirra, er gerð-
ar voru hér þegar Danmörk var hertekin, þykir mér
hlýða að geta einstakra mála, sem afgreidd hafa
verið á alþingi 1939 og 1940, sem sérstaklega snerta
hagsmuni og stefnu Alþýðuflokksins.
Á Alþingi 1939 voru afgreidd m. a. lög, er gerðu
sveitar- og bæjarfélögum auðveldara um innheimtu
útsvara, en það var orðið mjög hættulegt fyrir mörg
þeirra, hve erfitt var um innheimtu þessara gjalda.
Alþýðuflokkurinn studdi nokkuð að þessari laga-
setningu og hafði áhrif á samþykkt, laganna á Al-
þingi.
Þá voru og sett lög um stríðstryggingu íslenzkra
skipshafna, þar sem stofnað var íslenzkt vátrygg-
ingarfélag í því skyni að hafa með höndum stríðs-
tryggingu á íslenzkum sjómönnum. Þá voru einnig
Niðurlag á morgun.