Alþýðublaðið - 22.11.1940, Síða 3

FÖSTUBAGUR 22. NÖV. 1940
A«LÞ?|>U BLAÐIÐ
IÞÝðUBLAÐIð
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (héima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau ,
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Alpýðusaii|bandspingið:
Stefna AlÞýðnMhsins: Islanð Ifðveldi.
ING Alþýruflokksins hefir
nú í stórum dráttnm mark-
að s'.efnu flokksins í náinni fram-
'tíð í þeim málum, sem mest eru
aðkallandi. /
Við þessi tímamót í sögu Al-
þýðuflokksins, þegar gerð hefir
verið skipulagsleg aðgreining á
Alþýðusambandinu og Alþýðu-,
flokknum, er vert að minnast
þess að á þingunr Alþýðusam-
bandsins, sem hafa jafnframt
verið þing Alþýðuflokksins, hafa
höfuðlínurnar verið lagðar í flest-
um þeim stórmálum, sem leyst
hafa verið hér á landi hinn síð-
asta áratuginn. Má þar t. d. nefna
breytingu á fátækralöguinum,
færslu kosnmgaréttarins í 21 ár,
ríkisrekstur síldarverksmiðja, ný-
breytni í framleiðsluháttum út-
geröa innar, alþýðu íryggingar, ný
býlamálið, sem Jón Baldvimsson
fyrstur flutti á alþiugi, samsölu
á saltfiski og síld, hraðfrystihús-
in o. m. fl., sem of langt yrði
upp að telja hér.
Alþýðuflokkurinn hefir þannig
mótað stefnuna og fengið hina
flokkana til þess að fallast á
skoðanir sínar í aðialdráttum. Hin
markvissa og þrautseiga barátta
Alþýðuflokksins fyrir góðum mál .
stað og skynsamlegri lausn hefir
að lokurn sigra'ð í aðalatriðunum.
Og svo er þetta enn.
Á því þingi flokksins sem nú
er nýlokið gerði Alþýðufiokkur-
inn, fyrstur allra hinna íslenzku
stjórnmálaflokka, ályktun í' því
málinu, sem á næstiu mánuðum
hlýtur að kref jast lausnar, en það
er skipun hins <■ æðsta valds í
landinu.
Þjóðin hefir verið s.vo
að segja óskift um það allt frá
1918, að segjia skyldi upp samn-'
ingnum við Dani er lög stæðu
til og Islendingar taka
í eigin hendur alla stjórn mála
sinna.
Nú hafa óviðráðanleg atvik hag
að þvi svo, að þetta hefir gerst
fyrr en við var búist, og okkur
er þess algerlega varnað aö ræ’ða
málið við sambandsþjóð okkar,
Dani. Kannske er það báðum
þjóöunum bezt, því þá vekjast
ekki upp gamlar væringar, sem
annars hefðu að líkindum orðið,
og spilt gátu frjálsU framíiðar
samstarfi þeirra.
Hitt er öllum ljóst nú. að ekki
getur orðið um neitt samband í
hinum gamla skilningi að ræða
lengur milli Islands og Danmerk-
ur. Island varð í siðustu styrj-
|51d og enn í þessari að bjargast
eitt og á eigin spýtur, og frá
Danmörku getum við eiuskis
styrks né hjálpar vænzt umdir
slíkum kringumstæðum.
Samband íslan'dg dg Dan-
merkur á því engan rétt á
sér lengur. Enginn hér á landi
mun gera ráð fyrir því að það
verði tekið upp aftur og ólíklegt
er að Danir líti ekki eins á það
mál eftir þá atburði, sem nú hafa
gerst.
Á næsta alþingi verður að
ganga frá skipun þessara mála
til frambúðar, ef unt er.
Sú skipan, sem nú er á þessum
málum, er ekki til frambúðar
enda er hún miðuð við sam-
stjórn allra aðalfiokkanna, en vit-
anlega getur hún af ýmsum á-
stæðum rofnaö hvenær, sem er.
Hvernig málum Evrópu verður
skipað að ófriðnum loknum get-
ur enginn sagt um nú, en við
trúum því, íslendingar, að hið
forna íslenzka lýðvekli eigi eft
ir að rísa upp aftur og okkur
er skylt að vinina að því að svo
verði. Annmarkarnir á skipun hinn
ar æðstu stjórnar innanlands urðu
sjálfstæði landsins að falli til
■ forna og ber okkur því umfram
allt skylda til þess að búa sem
bezt um þann þýðingarmikla þátt
hinnar nýju stjómarskipunar okk
ar.
Flokksþingið taldi ekki rétt
að binda stjórn flokksins og
þingmenn við einstök atriði í slkip
un þessa mikilvæga máls önnur
en þau, að Island yrði lýðveldi,
sjálfstætt og óháð, og mun því
stjórn flokksins og þingmenn
táka höndum saman við aðra þá,
sem vinna vilja að lausn þessa
máls á þeim grundvelli.
Vegna þess að skipi með fulltrúa utan af landi
hefir seinkað, verður setningu aðalfundar fé-
lagsins frestað þangað til kl. 9 á mánudags-
morgun 25. nóvember.
Fundurinn verður í Kaupþingssalnum.
STJÓRNIN.
ÚTBREIBIB ALÞÝBDBLABIB
ÁlyistasElr iim aaikna
pýðuf rseðslu og stofnun
Siúsnsæðraskélu i M¥ik«
XXXXXÞööööCXX
firaiar bannir
AÞINGI Alþýðusambands-
ins voru eftirfarandi á-
lyktanir samþykktar. Voru þær
bornar fram af menntamála-
nefnd þingsins:
,,Þinginu er Ijóst, að fyrir at-
beina Alþýðuflokksins hefir
þegar allmikið áynnizt um
aukna og bætta alþýðumenntun
í landinu, enda þótt þingið
telji, að enn sé um margt á-
bótavant í þeim málum. Al-
þýðusamtökunum ber því
skvlda til að vera á verði gegn
öllum tilraunum til þess að
draga úr alþýðufræðslunni.
Þingið telur nauðsynlegt að
hagnýt framhaldsmenntun sé
aukin þannig, að skipulag
fræðslumálanna tryggi það, að
hæfileikar efnilegs fóíks úr al-
þýðustétt fái notið sín sem
bezt.“
Þá samþykkti þingið eftirfar-
andi ályktun, sem menntamála-
nefnd h fði borizt frá kvenfull-
trúum á þinginu:
.,Með því að húsmæðra-
fræðslu sveitanna hefir nú með
löggjöf verið komið í viðun-
andi horf leyfir 16. þing Al-
þýðusambands íslands sér að
benda á hve óviðunandi það er,
að ekkert skuli enn hafa verið
gert af hálfu hins opinbera fyr-
ir þennan þátt uppeldismála í
kaupstöðum landsins og þá sér-
staklega Reykjavík, þar sem nú
býr næstum þriðjungur allra
landsmanna.
Alþýðusambandsþingið lítur
svo á, að heilbrigði, menning og
fjárhagsafkoma heimila og þá
um leið bæja- og sveitarfélaga
sé að verulegu leyti komin und-
ir hagsýni og kunnáttu hús-
freyjunnar, því sé það brýnt
hagsmunamál þjóðfélagsins, að
ungar stúlkur séu sem rækileg-
ast búnar undir störf sín á
þessu sviði. Enn fremur vill
þingið benda á, að með því að
allir stjórnmálaflokkar virðast
hafa einhvern áhuga á þessu
máli, ætti með núverandi sam-
stjórn flokkanna að vera ágætt
tækifæri til að hefja fram-
kvæmdir.
Fyrir því skorar Alþýðusam-
bandsþingið á ríkisstjórnina að
undirbúa og leggja fyrir næsta
Alþingi lög, er tryggi ungum
stúlkum í Reykjavík og öðrum
kaupstöðum landsins góða að-
stöðu til húsmæðranáms. Sé
kennsla öll og fyrirkomulag
slíkra skóla miðuð við þarfir og
fjárhag allra alþýðuheimila í
kaupstöðum landsins og að ung-
ar stúlkur geti lært þar öll þau
hússtörf, sem starfsstúlkur á
heimilum þurfa að inna af
hendi.“
i áfeagismðlnm.
Alþýðuflokksþingið gerði svo-
hljóðamdi ályktuh í áfengismál'un-
um:
„16. flokksþing Alþýðuflokks-
ins enduimýjar samþykktir síð-
ustu flokksþinga um áfengislög-
gjöf og áfengismál og leggur
s,taka áherzlu á, að þegar á
næsta alþingi verði samþykktlög
um héraðsbönn og að ekki verði
leyfð bruggun á sterku öli í
landinu".
Áskorun tll fslenzku rfk
isstjérnartnnar.
VÉR undirritaðir íslenzkir
borgarar leyfum oss hér
með að skora á hina hæstvirtu
íslenzku ríkisstjóm, að hlutast til
Um það við brezku ríkisstjórnina
að rannsókn í máli þeirra íslend-
inga, sem fluttir hafa verið til
Bretlands, verði hraðað eftir
föngum og þeir verði fluttir heim
til ættlands sins að henni lok-
inni.
Reykjavík, 26. október 1940.
Árni Jónsson, alþm. Guðm. Ás-
björnsson, Fjölnisvegi 9. Bjarni
Benediktsson, settur borgarstjóri.
Bjarni Jónsson, dómkirkjuprestur.
F. Hallgrímsson, prófastur. Árni
Pétursson, læknir. Valtýr Stefáns-
son, ritstjóri. Matthías Einarsson,
læknir. A. Claessen, Laufásvegi
40. Helgi Tómassion, læknir. Þór-
arinn Þó arinsson, ritstjóri. Ásta
M'agnúsdóttir, ríkisféhirðir. Guð-
tún Jónasson, bæjiarfulltrúi. H.
Benediktsson, Fjólugötu 1. Ás-
geir Þorsteinsson, Fjölnisvegi 12.
Ólafur Briem, skrifstofustjóri.
Einil Jónsson, vitamálastjóri. Berg
ur Jónsson, alþm. Vilm. Jónsson
alþm. Sigurgeir Sigurðsson, bisk-
up. Kristján Guðlaugsson, rit-
stjóri. Niels Dungal, pröf. Jón
Hj, Sigurðsson, prófessor. Sigur-
jón Á. Ólafsson, alþm. S'.efán Pét-
ursson, ritstjóri Alþbl. Jón Kjart-
ansson, ritstjóri. Guðm. Hannes-
son f. v. prófessor. Scheving
Thorsteinsson, lyfsali. Halldór
Hansen, læknir. Sig. Pétursson,
skipstjóri, Pálsbæ, Seltjarnarnesi.
Ásg. Sigurðsson, skipstjóri m.s.
Esja. Friðjón Skarphéðinsson,
bæjarstjóri, Hafnarfirði. Bogi Ól-
afsson, yfirkennari, TjarnargötU
39. Jakiob Gíslason, verkfræðing-
ur, Tjarnargötu 39. Sveinn M
Sveinsson, Tjarnargötu 36. Helgi
Sigurðsson, verkfræðingur. Ragn
hildur Guðmundsdóttir hjúkrun-
a'rkona. Egill Guttormsson, Fjólu-
götu 21. Ólafur Daníelsson, dr
phil. Agnar Kofoed Hansen. G
Vilhjálmsson, framkvstj. Baldvin
Einarsspn, fulltrúi. Tómas Tóm-
asson, Bjarkargötu 2. Miaría P
Maack, hjúkrunarkona. Þórður
Sveinssion, læknar. Páll Stein-
í dósum og lausri vigt.
Matbaunir,
Maccarony,
Búðingar,
Súputeningar,
Súpujurtir,
Súpulitur,
Lárviðarlauf,
Matarlím.
KKA
Ásvallagötu 1. Simi 1678
TpiwMifi
Shni 3570.
x>ooooooooooc
grímsson, ritstjóri, Tjarnargötu
3 B. K. Zimsen, Bjarkargötu 6.
Brynj. Stefánsson, Marargötu 3.
Árni Sigurðsson, fríkirkjuprestur.
Haraldur Árnasou.
Ritsafn Jóns
Trausta.
AÐ hefir ekki verið með
ÖIIu vansalaust, að um
nokkurra ára skeið hafa bækur
eins vinsælasta skáldsagniahöf-
undar okkar, Jóns Trausta, ver-
ið því nær ófáanlegar. En nú
hefir verið hafizt handa Um heild-
arútgáfu á ritium hans og er mjög
myndarlega af stað farið. Er það
íengda^onur skáldsins, Guðjón Ó.
Guðjónsson prentari, sem hefir
tekið að sér að koma öllum verk-
um þessa afkastiamikla rithöfund-
ar út til lesendanna í hinUm vand
aðasta búningi.
1 fyrra ktím fyrsta bindið á
markaðinn, og voru þar Heiðar-
býlissiögurnar, en núna rétt ný-
lega er annað bindi komið með
niðurlagi Heiðarbýlissagnianna, og
Samtiningi, nokkrum af smásög-
urn skáldsins.
Það væri að bera í bakkafull-
an lækinn að fara að rita hér
um verk Jóns Trausta. Um hann
hefir verið ritað og rætt, bæði
með og móti. En hann hefir stað-
ið af sér allar kyljur og svipti-
bylji duttlungafullra ritdómara,
sem þótti þessi sjálfmenntaði al-
Frh. á 4. síðu.
Til
sDniDaagsms
Dilkakjöt,
Svið,
Lifur,
Hjörtu,
Buff,
Gulace,
Saltað tryppakjöt,
Ærkjöt.
G^kaupíélaqiá
KJÖTBÚÐIRNAR.