Alþýðublaðið - 27.11.1940, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGUR 27. NÓV. 1940.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
---------MÞYÐUBLAÐIÐ-----------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Sfmar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau' i
AI, ÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
LeiftBrsókDii, sem snerist nppf leiftirflótta
AÐ vantar ekki, að Hitler
heíir farið v'íða á þessu
hausti. En þangað, sem hann ætl-
iaði sér — til London — hefir
hann ekki komizt. í stað þess
hefir hann ferðast fram og aftur
á meginlandinu. Það hafa verið
einsk. leifturferðalög: frá Berlín til
París, frá París til San Sebastian
og frá Berlín til Florenz. En þess
á milli hefir hann dvalið nokkra
daga um kyrrt i Berlín jog
Berchtesgaden til þess að taka á
móti heimsóknum stjómmála-
manna frá Moskva, Rómaborg,
Madrid, Budaþest, Búkarest,
BTatislava og Sofia. Hver ráð-
stefnan hefir rekið aðra: við La-
val, Franoo, Pétain, Mussolini,
Molotov, Ciano greifa, Suner, Te-
leki greifa, Czaky greifa, Anto-
nescm, Boris Búlgaríukonung og
Tuka. Það hefir verið rætt um
nýja skiþun í Evrópu og um
heimsbandalag á möti Bretlandi.
En árangurinn virðist ekki hafa
orðið mikill. Þrjú kúguð smáríki,
Ungverjaland, Rúmenía og Sló-
vakía hafa ekkí þonað annáð en
að gerast áðilar að þrívelda-
'bandalagi Þýzkalands, ítalíu og
Japan. Það er . allt og sumt.
Frakkland og Spánn hafa hliðráð
sér hjá því, að fara í stríðið fyrir
Hitler. Og Bretland er fjarr því
að vera sigrað, en nokkru sinni
‘ áður.
Búlgaríu var ætlað að ganga
undir sama okið og Ungverja-
land, Rúmenia og Slóvakía. En
hún kippti að sér hendinni á síð-
ustu stundu. Því meðan á ferða-
lögum og ráðstefnum Hitlers
stóð hófst sú viðburðarás suður
á Balkanskaga, sem nú virðist
vera i þann veginn að marka
tímamót í sögu gtríðsins. Mussio-
lini ætlaði að leika sama leikinn
.við Grikkland og stóribróðirhans
í Berlín er svo oft búinn að
leika við smáþjóðirnar norðan
Alpafjalla. Hann réðist fyrirvara-
laust með her manns frá Albaníu
'jnn í Grikkland, í þeirri von, að
geta lagt það undir sig með leift-
ursókn en fékk óvæntar viðtök-
ur. Og nú er her hans á leiftur-
flótta norður Albaníu, eltur af
hersveitum Grikkja og flugvélum
Breta, og Hitler enn of fjarri vett-
vangi til þess að geta hjálpað
honum.
Það væri vissulega of mikil
bjartsýni, að gera sér vonir um,
að sú sókn, sem nú er hafin af
Grikkjum með hjálp Breta, geti
orðið óslitin sigurför. Til lengdar
getur Hitler ekki horft aðgerða-
laus upp á það, að möndul-
bróðir hans í Rómaborg fari
hverja hrakförina eftir aðra fyrir
hinum sameiginlega óvini. Það
væri alltof hættulegt fyrir hann
sjálfan. Og enn verður að gera
ráð fyrir því, að hervél Hitlers
sé í Iagi og undir það búin að
greiða ægileg högg. En hvað sem
á eftir að gerast suður á Bal-
kanskaga, verður þvi ekki neit-
að, að möndulveldin hafa þegar
orðið fyrir álitshnekki af óförum
ítala, sem erfitt verður fyrir þau
að vinna upp aftur. Hin frækilega
vöm og sókn Grikkja og hiti
fljiöta hjálp Breta hefir vakið nýj-
ar vonir þeirra þjóða norðar og
austar á Balkanskaganum, sem
enn hafa ekki beygt sig undir
ok Hitlers, um að geta varið
frelsi sitt. Það sýnir sig bezt í
hinni skyndilegu stefnubreytingu
Búlgaríu. Og Tyrkland virðist á-
kveðnara en nokkru sinni áður,
að verja hendur sínar.
Ösigrar Mussolinis á vígvellin-
urn hafa þegar haft í för með
sér ósigra fyrir Hitler á stjórn-
málasviðinu. Trúin á ósigran-
leika möndul\teldanna er farin.
Til skamms tíma höfðu þau
hvergi verið sigmð nema á sjón-
lum. En siðan í haust hafa þau
einnig beðið hvern ósigurinn eftir
þinnan í loftinU og borgir þeirra
orðið að þola sömu loftárásirnar
og þau hafa látið gera á Bret-
land. Og nú hafa þau orðið fyrir
fyrsta stóra áfallimu á landi.
Fleiri munu fara á eftlr.
Stúdentaráð Háskóla íslands.
AðgðMfiiiMlllar
að dansleik stúdenta 1. des. að Hótel Borg, verða seldir í
Haskólanum (skrifstofu stúdentaráðs, 2. hæð, sími 5959) 1
dag og á föstudag kl. 5—7 e. h. Vegna takmarkaðs aðgangs
er þess vænst, að stúdentar taki aðeins með sér einn gest.
Aðgangur leyfður aðeins stúdentum og íslenzkum gestum
þeirra.
STJÓRNIN.
—ÚTBREIBIB ALÞÝBSJBLABIЗ
riðrik Bjarnason sðngkenn
ri og tðnskáld sextngnr.
FRIÐRIK BJARNASON, söng-
kennari’og tónskáld « Hafn-
arfirði, á sextíu ára afmæli í
dag. Er hann löngu orðinn þjóð-
kunniur maður fyrir lög sín, sem
hvert einasta barn bamaskólanna
hefir lært og haft unUn af að
syngja, eitt og með öðrum. Eitt
lag hans ætla ég sérstaklega að
að minnast á, það er lagið við
texta Þorsteins Erlingssonar „Fyr
var oft í koti kátt“. Þegar ég
Sem drengur í Bamaskóla Reykjla
víkur heyrði þetta lag fyrst, fékk
ég þá strax svo rniklar mætur
á þvi, að það er mér alltsaf minn-
isstætt. Mér fannst textinn fallast
svö vel í faðm við lagið, að á
innilegra samband viarð alls ekki
kosið, og í hvert skifti, sem ég
söng það, streymdi um mig sönn
gleði og ánægja, og eiinatt hlakk-
aði ég til, er röðin kom að þvi.
Þótt Friðrik hefði ekki gertnema
þetta eina lag, væri það eitt nóg
til þess að halda nafni hans á
Iofti, það mun lifa meðal bama
og fullorðinna sem gott dæmi
þess, hvemig á að samlaga sig
skilningsheim barnsins.
Friðriki hefir heppnazt aðfmna
hinn ríkjandi tón bamsins, og
hann mótar hann á maigvislegan
en alitaf sannan hátt; hann kyn-
okar sér ekki víð tónendurtekn-
ingu í sífellu, ef orðin heimta
það, aðalatriðið er, að hjá barn-
inw vakni rétt tilfinning fyrir því,
sem orðin láta í ljósi. Þau lög,
sem við auðkeninum sem „barna-
söngva“, eru: í raun réttri oft
ekkert annað en barnóraljóö, fund-
in upp af fullorönum, þrungin raun
skökku tilfiuningaflani er alls ekki
hæfir baminu, en Friðrik hefír
hiustað ettlr rödcl barnslns betur
en margir aðrir — það er víst
óhætt að segja betur en allir aðr-
ir hér á landi, og fyrir það á
hann þúsundfaldar þakkir skilið.
Hann hefir gefið barninu gaum,
þegar það er eitt samain, þegar
það leikur og syngur ótmflað fyr
ir'sjálft sig, og þannig hefir hann
kynnzt hinum ,einu réttu tónum
þess.
Friðrik Bjarnason.
og tók kennarapróf í Hafnarfirði
árið 1904. Nótumar lærði hann
fyrst að þekkja, er hann var um
tvítugt en varð mikið ágengt á
skömmum tima. Sérstaklega hefir
Friðrik (kynnt sér söngkennslu i
skólum á Norðlurlöndum og í
Þýzkalandi, og hefir hann í því
skyni gefið út margar skólasöng-
baikur, sem notaðar hafa verið
við söngkennslu um land allt, og
væri óskandi, að fleira kæmi frá
hans hendi af því tagi; á því er
brýn nauðsyn.
Uppeldisfræðingurinn og tón-
skáldið Friðrik Bjamason em
tvær óaðskiljanlegar hliðar í sama
manni. Svipar honum í því til
svissneska tónfræðingsins Hans
Georg Nageli, sem manna mest
barðist fyrir útbreiðslu karlakórs-
söngsins og samdi verk fyrir
hann. í tónsmíðum sínum er Frið-
rik hundinn uppeldisfræðilegum
megmreglum, að festa hið góða
þg gamla í sessi og brydda ekki
að ófyrirsynjiu upp á flóknu og
stirfnu nýnæmi, sem á örðugt
uppidráttar. 1 bezta skilningi er
Friðrik vinsæll í því, sem eftir
hann liggur; þó munu fyrri lög
hans reynast einna langlífust, en
margt mUn enn vera óprentað,
svo að erfitt er að rnynda sér
fullnaðarskoðuu um afköst hans,
en eðlileiki og íburðarleysi fastr-
ar skapgerðar, sem leitar látlaiusr-
ar tjáningar af óhagganlegri sam-
kvæmni, einkennir Friðrik í lög-
Um hans, sem út hafa komið.
Bezta gjöfin, sem hægt værf
að gefa Friðrik á næsta stór-
afmælisdegi hans, væri áreiðan-
lega heildarútgáfa af lögum hans
í einu eða fleiri bindum. Værí
það stórfróðlegt og nauðsynlegt
öllum þeim, sem láta sig íslenzka
tónlistarþróun einhverju skipta,
og mun hér mikið verkefni ó-
leyst fyrir menntamálastjórn
landsins. En 1 þetta sinn verðum
við að láta okkur nægja, að óska
Friðrik allra heilla og þakkahon-
um ósérhlífið starf í þágu ís-
lenzkrar söngmenningar.
H. H.
Steðaferðir bana
Eftirtaldir staðir eru leyfðir fyrir sleðaferðir barna:
AUSTURBÆR:
1. Arnarhvoll. •
2. Torgið fyrir vestan Bjarnaborg milli Hverfisgötu
og Lindargötu.
3. Grettisgata, milli Barónsstígs og Hringbrautar.
4. Bragagata frá Laufásvegi að Sóleyjargötu.
5. Liljugata.
Friðrik hefir ávalt gert sér far
Um að ala börnin og unglingana
þpp í lifandi sammeyti v'ið tón-*
ana, honum hefir frá því fyrsta
skilizt, að brýn hörf var á tón-
rænu uppeldi, og hann hefir al-
ið nemendur sína upp við tón-
l’isit' og með tónlist; í því starfi
hefir forðazt dauðar yfirheirsl'ur
ástæðum verið nærtækastur, hann
hefir forðast( dauðar yfirheyrzlur
og „stagl“ og gengið á snið við
stirðbusa’.eg kerfi mótaðra sann-
inda. Hin lífrænu tengsl við efn-
ið hafa verið honum fyrir mesttu,
hann hefir skilið, að tónli'starinn-
ar verður ekki leitað einhversstað
ar utan gátta, hún býr í okkur
_sjálfum, hún fylgir lífi okkar,
okkar smáu gleði- og áhyggju-
efnum, hún er vinur okkar og
huggari.
Friðrik er ættaður frá Stokks-
eyri, þar sem faðir hans var org-
anisti, og ‘ er hann kominn af
hinni eftirtektarverðu Bergsætt,
sem alið hefir svo marga gáfu-
menn í söng og tónlist. Úr mik-
illi fátækt, brauzt hann til mennta I
6. Túnblettir við Háteigsveg beggja megin við Sunnu-
hvolshúsið.
VESTUSBÆR:
1. Bráðræðistún sunnan Grandavegs.
2. Vesturvallagata milli Holtsgötu og Sellandsstígs,
3. Blómvallagata milli Sólvallagötu og Hávallagötu.
4. Hornlóðin við Garðastræti suhnan vert við Tún-
götu.
Bifreiðaumferð um þessar götur er jafnframt bönnuð.
LÖGREGLUSTJÓRINN.
Aðalínndnr sundfél. Ægis
verður haldinn í .Varðarhúsinu annað kvöld
kl. 8,30 stundvíslega .Félagsmenn, fjölmennið.
STJÓRNIN.