Alþýðublaðið - 27.12.1940, Blaðsíða 3

fÖSTUDAGUR 27. DES. 1940.
ALÞÝÐUBLA99Ð
JUiÞÝÐUBlAÐID
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Sfmar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau1 .a
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Jólaboðskapur ‘atvinnurekenda.
■C1 RÁ BLAUTU BARNSBEINI
hef.ir okfcur öllum, rífcum
jafnt sem fátæfcum, verið kennt
,að Iíta á jðlin sem hátíð friðarins
á 'jörðu og bræðralagsins meðal
mannanna. Og þótt ófriður geysi
'hú’ úti í heimi, hefir ekfci gíður
þött ástæða til þess að minna á
þessar hugsjnöir jólahátíðarinnar
Um þau jól, sem nú eru um garð
gengin.
1 En það er sitt hvað, að hylla
slíkar hugsjúnir í orði og sýna
þser í verfci. Það hefir enn einu
sinni sannast á jólaboðsbap at-
vinnurefcenida í ár, bréfum þeim,
sem V'innuveitendafélagið og ein-
stakir atvinnurekendur skrifuðu
verka 1 ýð sfé 1 ögununi síðustu dag-
ana fyrir jólin. Þar er ekki verið
að gera neinar gælur við hugsjön
friðariins og bræðrálagsiniS, meðal
mannanna. Þar er textimn þessi:
Við, atviwnuriekendiurnir skulum
hafa stríðsgrööann, og þið, verfca-
mennimir, sömu fcaupuppbót,
eins og hingað til!
Það mun vera leitun á annarri
eins ósvifni og þeirri, sem at-
vinnuriefcendiur hér leyfa sér að
fejóða veifcamönnum upp á í
'þessum bréfum. I meira en hálft
annað ár hafa ’verkaimenn, til
þess að halda niðri dýrtíðinni í
landinu, sætt sig við þaö, að
kaup þeirra hækkaði ekfci neana
tutn helming eða í mesia lagi ium
þrjá fjórðu hluta þeirrar hæfck-
unar, sem yrði á framfærslu-
kdstinaðinum. Kaupið hefir þvi
allan þennan tíma farið raun-
vemlega læfckandi. Verkamenn
beygðu sig fyrir lögbindinglu
kaupsins á slikum grundvelli
fram til þessara áramötia í ftrausti
þess, að verðlag *h mofckrluim
jhelztu innlendlum ' nauðsynjum
yrði látið fylgja fcaupinu, eins og
lofað var í upphafi, og efcki
hæfckað hlutfallslega meira en
það, enda gat enginn maður, sem
nokkum snefil af sanngirtii hefir
tíl að bera, ætlast til þess, að
verfcamenn taekjiu á sig slíkar
fómír að öðrtim kosti, því það
hefði verið sama sem að undir-
gangast, að dýrtíðinni væri hald-
íð niðri svo að segja eingöngu á
fcostnað verkalýðsins og anuarra
iíaunastétta í landiniu.
1 En að vísu hefir það síðan
kiomið í Ijós, að hvorki sann-
giminni né orðheldninni er fyrir
að fara hjá forráðamönnum fram-
leiðenda og atvinnuTefcenda.
'Verkaimenn vom sviknir um það
jafnvægi, sem lofað var milli
kaupgjaMsins og verblagsins á
innlendum nauðsynjum, og byrð-
ituim dýrtiðarinnar þar með alveg
tvelt yfir á herðar þeirra og hinna
launastéttanna. Verðið á helztu
nauðsyrvjum linnlendum hefir ekki
.aðeins verið hæfckað langt um-
fram fcaupið, heldur meira að
segja töluvert uimf ram verðið á
innfluttum vömm. Kaupið hefir
enn efcki hæfckað nerna unr 19,5
— 27%. En mjólfcin hefir hækkað
um 47o/o, fcjötið um 67—72% (úti
urn land þó allt að því urn 100
0/0) og fiskurinn um 100% eða
jáfnvel ennþá rneira! Og sam-
tímis hafa útgerðarmenn iog aðr-
ir útflytjendur rakað saman
gróða, sem á sér ekkert fordæmi
áðuir í sögu íslewzkra atvinnu-
vega. i
Hvaða furða, þó að verfcaimenn
geri eftir slíka brigðmælgi og
slík rangindi, kröfu tii þess nú,
þegar fcaupgjaldsákvæði gengis-
laganna em að falla úr giidi, að
þeim verði dýrtíðin framvegis að
fullu bætt og kaupið héðan í frá
látið fylgja verölaginu á iífsnauð-
synjum? Maður skyldi ekfci ætla,
að nofckur teldi sig hafa siðferð-
islegan rétt til þess að mæla í
móti svo sjálfsagðri kröfu, eins
og nú árar fyrir alla aðaiatvinnu-
vegi landsins. En hvað kemuT í
ljós? I jólaboðskap Vinnuveit-
endafélagsins og einstafcra at-
viunurekemia til verkalýbsfélag-
anna er verkamönnum boðið upp
á samninga á þeirn grundvelli
að dýrtíðaruppbótin á kaupið
haldi áfram að vera sú sarna og
hún hefir verið hingað til sam-
kvæmt gengislögunum, með öðr-
um orðurn: að fcaupið haldi raun-
veruiega áfram að lækka, því
meira, sem dýrtíðin vex! Verka-
menn eiga áfram að bera byrðar
dýrtíðarinnar af völduim striðsins,
en atvinnurefcendurnir að stinga
stríðsgróðanum í sinn vasa.
Þannig vilja herramir í Vinnu-
veitendafélaginu, Eggert Claes-
sen og Kjartan Thofs, hafa það!
Þannig hljóðaði þeirra jólaboð-
sfcapur! ;
Það er bezt fyrir atvinnurek-
endui', að þeim sé sagt það alveg
undir eins, að þeir missfcilja al-
gerlega tímanna táfcn, ef þeir í-
mynda sér, að þeir geti talað’
þannig við verfcamenn til lengd-
ar, eftiir þetta. Það vair i'skýrt
frá því. í brezfca útvarpinu núna
um jólin, að námumenn á Eng-
landi fengju mifcla launahæfcfcun
um áramótin. Þar hafa tímarnir
bersýnilega skapað þá sanngirni
og ábyrgðartilfin.ningU' hjá at-
vinnurekenidlum, sem til þess þarf,
að tryggja samheldni og sam-
ábyrgð þjóðarinnar. Hér virðist
sá sfcilningur efcki vera enn fyrir
endi hjá þeim. Þeir halda víst, að
þeir lifi enn á tímum vaxandi
afturhalds og fasisma. Árið, sern
í hönd fer, niun kenna þeim ann-
að. ; !
Dodecaneseyjar.
-- ■——*-■
Hinar leyndardómsfnllu eyjar Musso-
linis milli Grikklands og Egiptalands.
t
EFTIRFARANDI grein er þýdd úr Daily Herald og er
eftir fréttaritara blaðsins í Palestínu, Harry Levin.
Fram að þessu hefir lítið verið talað um Dodecaneseyjarn-
ar, en nú hefir athygli nýlega versð vakin á þeim við frétt-
ina um það, að landstjóri Mussolinis á eyjunum, de Vecchi,
hafi sagt af sér. Harry Levin heimsótti eyjarnar skömmu
áður en stríðið brauzt út milli ítala og Grikkja.
F.U.J.
Málfundur í kvöld kl. 8.30 í
fundasal félagsins.
KOMIÐ til Rhodes, sögðu hin-
ir glaðlyndu umboðsmenn
ferðamannaskrifstofanna fyrir fá-
einum mánuðum. — Það er gim-
steinn Diodeoaneseyjanna.
Þessi eyja. hefir allt sér til á-
gætis. Loftslagið er framúrsfcar-
andi, gistihúsin frábær, dásam-
legir forngripir: jarðnesk Para-
'dís í kliðandi Miðjarðarhafiniu.
En þeir gleymdu þvi, að þarna
eru líka eyjakastalar.
Hinar tólf Dodecaneseyjar, en
Rhodes er stærri en hinar ellefu
til samans — liggja miðja vegu
milli Egyptaiands og Grikklands.
Og í dag eru þær lykillimn að
styfjöldinni í Miðjaxðarhafi.
Kitt sinn tyrhneskar.
Frá fyrstu tímum, þegar Fön-
ifciumenn höfðu tangarhald á
þeim, hefir verið ijóst, lrveirsu
mikla hernaðarlega þýðingu þær
hafa.
Áðurven ítalir náðu þeim 1912,
áttui Tyrkir þær. En megniið af
íbúunum eru Grikfcir. Forfeður
þeirra hafa búið á Dodecanes-
eyjum frá því sögur hófust.
Það vefcur strax wndrun ferða-
mannsins, sem kemur tii Rhodes,
hvemig vegirmr eru. Það liggja
ágæt'ir vegir upp hæðimar, en
svo enida þeir allt í eirtu, eins
og örlögin hafi ákveðið, að þeir
skyldu ekki vera lengri.
Vegir þessir liggja að vel og
hyggilega vörðum hreiðrum — í
fjallahlíðunium, sem skýla ítölskU
vígjwnium. V
En auðvi'tað geta ókunnugir
efcfci haft hugmynd 'um það,
hversu rnörg þessi vígi eru.
Sumir þessir sfcútar í fjalla-
hlíðunum vom einu sinni aðeins
einn salur, nú eru þar göng, for-
salix iog öllu haganlega fyrir
komið. j
ítalir hafa byggt vegi á Rhod-
es, sem éru samanlagt wm 300
mílur.
Einn þessara vega, sem liggur
frá höfuðborginni, liggur fram
með ströndinni. Og fram með
þess'um vegi liggj'a víggirðing-
ar.
Vegna hafgdanna
Tollþjónamir 'voru vanir að
segjia ferðamönnum, sem undr-
uðust þessar víggirðingar, að þær
væru til þess að vama hafgúun-
um að toomast á land.
Sennilega er það líka vegna
hafgúanina, lað sjúknaihúsin og
virkin hafa verið byggð. Þegar
ég var þar, var fullt á götunum
iog í kvikmyndahúsunum af ein-
kennisbúnUm hermönnium.
Hermennirniir voru flestir Ungir
inenin, döfcfchærðir og laglegir.
Margir þeirra voru úr sveitum
Suður-italíu. Einin þeirra að
minnsta fcosti var ekki hrifinn af
að vera þarnia.
Hann safcnaði sveitaheimilisins,
að þvi er hann sagði. Þar var
nóg að gera, en hér var hann
bara að eyðia tímanum. Hann
yppti öxlum og kvaðst efcfci vera
hrifinn af hermennsfcu En for-
inginn vildi, að hann væri þarna
og hann hlaut að ráðia.
Jæja, ég býst ekki viö að hon-
um leiðist lengur. [
Á Rhodes erui þrjár litlar hafn-
ir. Rétt hjá einni þeirra stóð hið
100 feta háa líknesfci, sem vareitt
af sjö furðuverfcum veraldar í
gamla daga. [
ítalir hafa eytt milljiónum ster-
lingspunda í að bæta þessar hafn
ir. Auk j>ess hafa þeir eytt stór-
lum fjárhæðum í fleiri eyjar, svo
sem Leros, Cos og Stampalia.
Einkum Leros — hina ieynd-
aTdömsfyllstu af Dodecaneseyj-
unum.
Til þess að tryggja, að leyndar-
dómar eyjarinnar breiðist ekki út,
hafa þúsundir GrLkkja og Tyrkja
verið fluttir þaðan.
italiir hafa haft í hyggju, að
gera Leros að Gibraltar í litlu
broti. Hin góða höfn Porto Lago
getur geymt stærstu omstuskip.
Þar er flugstöð og flotastöð.
Austurhluti eyjarinnar, sem
snýr að Anatolia, hefir verið
traustlega viggirtur.
HerniAarleo Þýðing.
Árið 1925 urðu tveir ítalskir
þingmenn uppveðraðir yfir því
að hægt væri að senda ítali til
Dodecaneseyja. Þeir vildu Iáta
senda þangað fimrn milljónir !-
tala. j
En Mussolini varð ekki hrifinn
af uppástiungunni. Hann sagði,
að eyjarnar væru hemaðarlega
rhikilvægar vegna legu sinnar' og
rfiyndu fcoma að miklum noturu,
þegar að því fcærni að auka
rikið. f
Á þessum eyjium eru nú 140
þúsund íbúar, en þar eru aðeins
fáeinar þúsundir Itala, flest em-
bættismenn eða kaupmenn.
En samt sem áður hefir Muss-
oiini verið duglegur að láta
hýggja á eyjumum. Við Via del
Littorio má sjá, hvað ítalir eru
kornnir langt í húsgerðarlist.
Báðum rnegin hinnar fáguiðu
götu enu stjórnarráðsbyggingar,
aðalsitöðvar fasistanna o. s. frv.
Feneysfcuir stíll, Sifcileyjastíll og
Austiuirlandastíll sést þar hvað
innan um annað. Og þetta er
efcki einiunigis gert i því augna-
miði að hrífa íbúama, heldur til
að gneipa mikilleik fasiismians í
stein.
Italir hafa veitt eyjiaskeggjum
brauð og leifci, og ýmiskioinaT ’
efnahagsleg gæði. En eyjaskeggj-
ar, sem em nær allir Grikkir,
hafa allir samúð með Grikkjuni.
, Þráit fyrir það, þótt reynt hafi
verið af fremsta megnii að gera
eyjasfceggja að góðuim, itölskum
borguiUm, vilja þeir efcki yfir-
stjórn ítaia.. Og í kirkjunum er
þeim kennt að halda tryggð við
Grikki og gríska mermingu.
Vegna þessa voru bófcstafstrúar-
rnenn á Rhodes refcnir úr landi
áxið 1922.
Meðan eyjamar vom undir
Tyrlíjium voru þær þekktar undir
nafninu „eyjar forréttindanna“.
En þrátt fyrir það veittu þær
Grikfcjum lið í frelsisstríði þeirra.
Þegar ítalir komu árið 1912
virtist eyjasfceggjuim birta af
degi. Á friðarráðstefnunni barðist
Venizelos fyrir hinni „aldagömlú
og óbreytanlegu viðleitni þeirrá
til að saraeinast Grikkland!i.“
Hann komst aÖ samkomulagi,
Rhiodes átti að fá að vera, en
hinar eyjarnar voru látnar af
hendi við ítali. .
En árið 1924 voru allar eyj-
arnar látnar iaf hendi við ítali
með samþyfcki Tyrkja.
Upp frá því hefir eyjaskeggjum
verið haldiið í hnappheldwnni. Ár-
ið 1930 voru uppreisnir þar. Það
voru síðustu tjáningar hinna óá-
nægðu.
Nú er svo' komið, að í fljótu
bragði virðast eyjaskeggjar hafa
Sætt sig við örlög sín, en óró-
leikinn er stöðugt lundir yfirhorð-
inu. Ey jaskeggja hefir ekfci vant-
að annað en þrekið, — og nú
hefir striðið sett einn þröskuld-
inn enn þá í veg iyrir íbúa þess-
ara eyjia leyn dard ömanna.
Slysavanaíélags íslaads
verður haldinn í Reykjavík sunnudaginn 23.
febrúar Í941. Breytingar á lögum félagsins
verða til umræðu auk venjulegra aðalfundar-
starfa. Fundarstaður og tími verður nánar aug-
lýstur síðar.
STJÓRNIN.