Alþýðublaðið - 03.02.1941, Page 2
MÁNUDAGUR 3. FEBR. 1941.
ALÞVOUBLAÐIÐ
Nykomið:
Borðhnífar — Matskeiðar og Gaflar — Desertskeiðar og
Gaflar — Brauðhnífar — Salathnífar — Steikarhnífar og
Gaflar — Sjálfblekungar, ódýrir o. fl.
K. Einarsson & Björnsson
Bankastræti 11.
Leiknr peninoamaiBanna
með
f HAFNARFIRÐI er loki'ö
* stjórnark'Osningu í verka-
lýðsfélagimi Hlíf að þessu sinni.
Pótt atkvæðamunur pé eigi mik-
ill, er hann nægur \til þess að
veita íhaldinu formannssætið og
forystu í félaginu á yfirstandandi
ári. — Allir þeir verkamenn og
aðrir, sem einlæglega unna verka-
lýðsfélagsskap og skilja nauðsyn
hans, þótti þetta harmafrétt. Um
fiormanninn er vitanlegt að hann
er launaður smali íhaldsins, til
þess að ferðast tim landið og
reyna að tvístra og sundra verka-
lýð landsins, svo að stríðsgróða-
menn, braskarar og aðrir slíkir
fái aðstöðu til að ráða gróba
sínum og afstöðu. í Reykjavík
er einnig lokið baráttu Um stjórn
og forystu stærsta verkalýðsfé-
lags laudsins, Dagsbrúnar. Féllto
mönnum orð á annan hátt en nú
fyrir nokkrum árum, er svo var
að orði bornist, með réttu, að
lög Dagsbrúnar væru lög Reykja-
víkur. — Eftir margar tilfaunir
stríðsgróðamannanna og braskar-
anna til þess að ná Dagsbrún
á vald sitt, hefir þeim nú Ioks-
ins tekizt það. Tókst þeim nú að
fá í þjónustu sína nýjan þjón,
sem ávalt hefir talist vera biran
mesti andstæðingur íbalds 'og
kommúnista, og buðu hann fram
sem formann fyrir Dagsbrúnmeð
þeim árangrí, að þeir náðu stjórn
félagsins tií fulls í sínar hendur’.
Maður þessi, Héðinn Validimars
son, á all breytilegan stjómmála-
féri] að baki sér. — Um það
leyti, er hann varð kandidat í
bagfræði, fékk. Jónas frá Hriflu
auigastað á honum og fól bon-
úm fiorystu Landsverklunarinnar.
En um líkt leyti bafði Ólafur
Friðriksson með karlmennsku (Og
málsnilld, þrátt fyrir ofsóknir og
hatur íbaldsins, rteynt að hefja
verkalýðsbaráttuna til vegs á ís-
laradi. Þegar Héðinn var orðinn
nægilega ríkur, sá hann sér leib
á borði til þess að afla sér valda
og gerðist samherji Ólafs. —•
Jafnframt, eða um líbt leyti, tób
sá maður að láta til sín taka í
Alþýðuflokbnum, sem síðar varð
áhrifamesti og farsælasti foringi
hans, og aldrei brást. Það var
Jón Baldvinsson.
Ég ætla ekki að þessu sinni
að rekja sögu Héðins meðan hann
þóttist vera jafnaðarmaður, en
notaði aðstöðu sína til áð genast
formaður Dagsbrúnar, þykjast
vera hinn mesti andstæðingur í-
haldsins og bommúnista, log
ruddi sér braut til< þingsætís í
Reykjavík, en Jón Baldvinsson
sýndi ósérplægni sína og einlægni
í baráttunni með þvi ^ð gerast
landskjörfnn þingmaöur. Til þess
varð hann, meira og minna sjúk-
ur, að fieröast um landið fram og
iaftur, á meðan •Héðmn galt í |fe|æði
reynt að auba hröður sinn á með-
al verkamanna í Reykjavík.
Engiun maður átti meiri sök
á því en Héðinn Valdimarsson,
að Alþýðuflokksmenn og Fram-
sóknarmenn gengu til kosninga
sem andstæðingar vorið 1937, og
bárust á banaspjótum, íhaldi og
kommúnistnm til ánægju. Og
þegar kosningarnar sýndu, að
réttara hefði verið að fylgja Jóni
Baldvinssyni og öðrum þeim, sem
eigi öskuðu eftir friðsliítum,
myndi hver góður drengur, sem
hvatt hefði til fjandskapar milli
þessara tveggja gömlu samherja,
hafa reynt að bæta fyrir glapræði
sitt með einlægri og áhrifameári
RÍKISSTJÓRNIN hefir gef-
ið út bráðabirgðalög um
breytingar á hegningarlögun-
um. Aðalbreytingarnar eru á
tveimur greinum í kaflanum
tun landráð:
í forsendum bráðabirgðalag-
anna segir svo:
„Dómsmálaráðherra hefir
tjáð ráðuneytinu, að nauðsyn
beri til þess að gera nokkrar
breytingar á 88. og 95. gr. al-
mennra hegningarlaga nr. 19
frá 1940 til verndar gegn hátt-
semi, er reynzt gæti skaðsam-
leg íslenzkum hagsmunum.
Með því að ráðuneytið telur
einnig vera nauðsyn slíkra
breytinga, fellst það á setningu
bráðabirgðalaga um það efni.“
Bráðabirgðalögin eru svo-
hljóðandi (breytingin er prent-
uð með feitu letri):
1. gr. 88. gr. almennra hegn-
ingarlaga nr. 19 frá 12. febrúar
1940 orðist þannig: Hver sem
opinberlega í ræðu eða riti
mælir með því eða stuðlar að
því, að erlent ríki byrji á
fjandsamlegum tiltækjum við
íslenzka ríkið eða hlutist til um
málefni þess, svo og hver sá,
er veldur hættu á slíkri íblut-
un með móðgunum, líkamsá-
rásxnn, eignaspjöllum og öðrum
athöfnum, sem líklegar eru til
barátta fyrir flokk sirtn. En H. V.
för aðrar leiðir. Hann tók upp
það ráð, að hefna sín á þteim,
seín höfðu talið hann vin siran, og
'gerði félagsskap við kommúnista,
þá menn, sem hann áður þóttist
vera andstæðastur. — En: „án
er ills gengis nema heiman háfi“.
Allir flokkar, sem H. V. hefir
starfað fyiir, hafa aö lokum lát-
ið á sannast þetta forna ofðtak.
H. V. lét kjósa sig einhvers
bonar formann í kommúnista-
flokkntom og virtist þar hinn skel-
eggasti, þar til bróðir Stalin réðst
í Finnlandsstriðið ftæga í árslok
1939. Það tiltæki Rússa mæltist
illa fyrir meðal íslendinga •—
nema hinna æsttostto kommúnista.
Þá sveik Héðinn Valdimarsson í
þriðja sinn þann flokk, sem hann
þóttist fylgja. — Fortíð hans
virðist á ýmsan hátt benida til
þess, að þá hafi síðtor ráðið
drengskapu.r en ótti við almenn-
ingsálitið og fallvaltleiki hins
pólitíska gengis.
Og nú' er hann kominn til i-
haldsins. Þar átti hann frá upp-
hafi heima. En það er hörmtolegt
að vita til þess, að böntom sbuli
hafa tekizt að afhenda þvi stærsta
verkamannafélagið á lanidinu, það
verkalýðsfélag, sem bontom var ■■
lengi trúað fyrir af Alþýðtoflokkn-
Cim í traiusti þess að hann væri
heiðarlegtor jafnaðarmaður, en
ekki grímuiklæddtor pólitískur
spekúlant og braskari, eins og
nú er öllum lýðum Ijóst.
að valda slíkrí hættu, skal sæta
varðhaldi eða fangelsi allt að
G árum. , Ef brot þykir mjög
sniávægilegt, má beita sektar-
hegningu.
2. gr. 95. gr. almennra hegn-
ingarlaga orðist þannig: Hver,
sem opinberlega smánar er-
lenda þjóð eða erlent ríki,
æðsta ráðamann þjóðhöfðingja
þess, fána þess eða annað við-
urkennt þjóðarmerki, skal sæta
sektum, varðhaldi eða fangelsi
allt að 6 árum.
Sömu refsingu skal hver sá
sæta, sem smánar opinberlega
eða hefir annars í frammi
skammaryrði, aðrar móðganir
í orðum eða atböfnum, eða
ærumeiðandi aðdróttanir við
aðra starfsmenn erlends ríkis,
sem staddir eru hér á Iandi.“
NÝJU PRESTARNIR SETTÍR
INN í EMBÆTTIN.
Frh. af 1. síðu.
intubréfi 3, II: „Aunan grawd-
völl geiur ewginn lagt, en þann,
se«m lagðtor er1, sem er /Jesús
Kristur.“ Að ræðum þeirra lokn-
tom pnedikaði biskupinn.
Kirkjan viar fullskipuð safnað-
anneðlimum, og var athöfnín
mjög tilkomuimikil.
Gamiall verfeamaður.
Iert 1 ákvæinn hegn-
ingarlaganna m landráð.
-----«,--
Ný bráðabirgðalög, sem ríkis-
stjórnin gaf út fyrir helgina.
------UM DAGINN OG VEGINN------------------
Hræðilegur ósiður drengja. Lögregla og vegfarendur ættu
að hjálpast að til að afnema hann. Enn um síldarverÖið.
Kuldi í Landsbókasafninu. Fréttir um aflahlut sjómanna —
og leyndib um stríðsgróðann. Kartöflulaus bær.
------ATHUGANIR HANNESAR Á HORNINU.--------
EG ÓK NÝLEGA í bíl upp Tún-
götuna. Á undsán mér ók
vöruflutningabíll og var fariS
nokkuð geist. Gatan var þakin
hrími og víSa glerhálir blettir. —
Þegar við komum á móts við hús
þýzka konsúlsins fórum við fram
hjá hóp nokkurra ungra drengja
— og stukku þrír þeirra úr hópn-
um og gripu aftan í vöruflutninga-
bílinn. Einn þeirra missti hand-
takið og féll á götuna, en hinir 2
héldu, þar til kom á móts við Í.R.-
húsið. Þar missti annar takið og
skall í götuna og litlu síðar missti
hin það líka; hann gat þó staðið, en
sentist næstum utan í steinvegg,
sem þarna er nálægt.
ÉG FULLYRÐI, að það var að-
eins að þakka snarræði bílstjór-
ans í bílnum,, sem ég var í, að 2
drengirnir lentu ekki undir bíln-
um. Vegna þes's meðal annars, að
gatan var glerhál á köflum, gátu
drengirnir, ef til vill, runnið á
mikilli ferð undir hjólin á bílnum,
sem ég var í, enda varð bílstjór-
inn minn- að snarbeygja eitt sinn,
sem gat líka verið hættulegt fyrir
aðra vegfarendur, til þess að forð-
ast að aka yfir einn strákinn.
ÞAÐ HEFÍR að vísu oft verið
minnst á þennan hræðilega ósið
drengja hér í Reykjavík, þennan
hættulega og heimskulega leik 10
til 15 ára stráka. Menn hafa heimt-
að, að lögreglan tæki hart á slíku
sem þessu, og ég álít, að ef lögregl-
an sér slíka hegðun, þá eigi hún að
taka ákaflega hart á því. En ég
hygg, að þetta dugi ekki. Það er
heldur ekki nóg að bifreiðastjórar
stöðvi bílana og hafi hendur í hári
óþokkanna, heldur verða vegfar-
endur sjálfir að grípa þá og gefa
þeim ráðningu. Hygg ég að það séu
ekki margir foreldrar, sem myndu
reiðast því, þó að strákurinn kæmi
heim með rauða vanga fyrir slíkan
verknað, því að þetta er einmitt
ákaflega mikið áhyggjuefni for-
eldra hér í bænum. Því er betra
fyrir drengina að hætta áður en
verra hlýst af.
ÉG SPURÐI nýlega að því,
hvað tunna af síld myndi kosta,
þegár hver síld kostar 50 aura hér
í Reykjavík. Maður nokkur skrif-
ar mér og segir, að tunnan muni
kosta með þessu verði um 150 kr.,
nema ef um hálfar síldir sé að
ræða, þá kosti tunnan 300 krónur.
Þetta er dáfallegt verð eða hitt þó
heldur — og er bersýnilega okrað
á fleiru en mjólk og mjólkuraf-
urðum.
„GESTUR í LANDSBÓKA-
SAFNINU“ skrifar mér og segir,
að á safninu sé ólíft fyrir kulda.
Kveðst hann hafa kvartað undan
þessu, en ekki fengið fullnægjandi
svar. Ég snéri mér til umsjónar-
manns ,,Safnahússins“, Haraldar
Péturssonar og spurði hann um
þetta, því að ýmsir munu hafa
kennt honum um kuldann — og
svaraði hann, að hann væri sam-
mála þessari kvörtun, því að eng-
inn liði eins mikinn kulda í þessu
veglega húsi og hann og starfsfólk
háns. Sagði hann, að leiðslurnar
væru raunverulega algerlega ó-
fullnægjandi' og væri hægt að laga
þetta með því að breyta leiðslun-
um •— og myndi það ekki verða
gert fyrr en veturinn væri liðinn.
helztu miðstöðvum ísl. menningar.
ÉG HEFI tekið eftir því, að
Morgunblaðið hefir undanfarið ver
ið að birta fréttir um það, hver
hlutur bátasjómanna hefur verið
undanfarið. Það er vitanlega ekk-
ert um þetta að segja; bara að rétt
sé frá sagt. En ég spyr: Hvers
vegna er blöðunum neitað um frétt
ir um aflasölur togaranna? Er það
gert að eins til þess að dylja al-
menning þess gífurlega gróða, sem
útgerðarmenn raka saman? Al-
þýðublaðið hefir við og við getið
einstakra túra út og um sölur, en
þær fréttir hefir það ekki getað
fengið þar, sem blöðunum ber að
fá slíkar fréttir, því að blöðun-
um er neitað um það. Þó að þetta
sé ef til vill smámál, þá kemur
fram í þessu, eins.og svo mörgu
öðru, sú stéttapólitík, sem rekin er
gegri verkalýðnum.
BÆRINN er kartöflulaus og róf-
ur svo að segja ófáanlégar. Slíkt
hefir ekki komið fyrir í manna-
minnum. Er þetta vitanlega mjög
bagalegt, enda ekki við því búist.
Talið er líklegt, að kartöflur komi
utan af landi hingað einhvern
næstu daga. Hefir verið von á þeim
þeim um nokkurn' tíma.
Hannes á horninu.
Merkjasala oe skomt
od hjá í. S. í. í gær.
MERKJASALA var í gær á
götunum til ágóða fyrir
íþróttasamband íslands. Voru
það skátar, sem seldu merkin.
Þá htelt í. S. í. skemnitun í
gær kl. 4 í Iðnó. Þegar fbirseti
I. S. I. Benelikt Waage hafði
sett samkomunia flutti Sveinn
Björnsson sendiherra ræöu. Fjór-
rr menn úr: Giímufélágihiu Áwnann
sýndto hnefaleika, tveir menn úr
Árm. sýncíu borðtennis, þá sýndto
fimleikáflokfcur karla úr K. R.
lei'kfimi tondir stjórn Vignis And
réssonar. Að lokum sýndto skátar
skopleikinn „Manntal“.
Þá hafði í. S. I. útva’rpstíma kl.
9 tom kvöldið.
FJÁRSÖFNUN FYRIR
DRYKKJUMANNAHÆLI.
Frh. af 1. síðu.
„Þátttakian í söfnuininni fór
fram úr öllum vonum. Mikill
fjöldi mannia lagði fram fé soig
mikið safnaðist. Það er óhætt að
fuUyrða, að hér i bænum hafi
safnast tom, 10 þúsund krónur', en
ekki er þó búið að geria söfnun-
ina Upp að öllu lteyti. Þá áttí
söfnuin einnig að fara fram um
land allt, en ég hefi enn ekki
fengið skýrslur um hvernig hún
hefir gengið.
Allir, sem störfuðu að fjárs'öfn-
uninni hér, luku upp einum
mtonni um það, að fólk hefði sýnt
mikinn skilning í þessu málefni
og væri auðfundið, að það ætti
óskorað fylgi bæjarbúa.
SENDISVEINARNIR.
Frh. af 1. síðu.
farandi samþykkít í eimu hljóði:
„Fjölroennuir fundur sendi-
sveinia, haldinn sunnudaginn 2.
febrúar 1941 og boðað til hans
af þeim sjálfum, vegna knýjandi
nauðsynjár á að félagsskapur
þeirra sé starfræktu’r, skorair á
þá menn, sem em í stjórn Sendi-
sveinafélags Reykjavíkuir og hafa
algerlega brtogðist tiltrú.
félaga þeiira í baráttunni fyrir
hættum kjörum að halda fund í
félaginto innan hálfs mánaðar."