Alþýðublaðið - 03.02.1941, Qupperneq 3

alþyðublaðið
.MaNUDAGUR 3. PEBR. 1941.
——" MÞÝÐUBIAÐIÐ —
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Sírnar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 2.50 á mánuði. 10 aurar í lau
AI, ÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
J
Finnur Jénsson:
£tlar ihaldið aö lörna bðtafitvegiiam
fyrir toflaraeigenfior og spekfilanta ?
Tveir bæir — trar fjárbagsáællanir.
FJÁRHAGSÁÆTLlJN Reykja-
vík.ur fyrir áriö 1941 var
samþykkt i bæfarstjórti í vikiuinn j
sem leið. Á henni ©r sama íhalds-
handbragöið og á öllum fjárhags-
áætlunum höfuöstaöaríns undan-
farin ár. Og eru þó allar ástæö-
ur til að hún hefði litið út með
nokkuð öðrum hætti.
Gífuríegur stríðsgróði hefir á
síðasta hálfu öðm ári safnast á
fárra manna hendur héir: i hiænUm.
Og langmestur hluti' hans hefir
allt fram á þennan dag verið
skattfrjáls. Maður skyldi ætla, að
það hefði mátt leggja á hann svo
hæfileg útsvör í ár1, að bærinn
hefði átt að geta grynnkáð eitt-
hvað á skuldum sínum og gert
eitthvað til þess að hefja eða
undirbúa verklegar framkvæmdir
:með það fyrir augum, að tryggja
atvinnu fyrir bæjarbúa, þegar
Bretavinnan fer að minnfca og
aftur harðnaT í ári. Bn íhalids-
meirihlutinn í bæjarstjórninni
hefir ekki haft manndóm í .sér til
þess. Allt á að hjakka í sania i-
haldsfarinu og verið hefir. Það er
að vísu gert ráð fyrir að hækka
útsvarsupphæðina úr 5,9 milljón-
lum upp í 7,4 milljónir og láta
striðsgróðanh borga mismuninn.
Það kallaði borgarstjórinn í viið-
tali við blöðin á dögunum „hæfi-
legt útsvar“ á stríðsgróðann, sem
nú þegar nemur mörgum tugum
milljöna, Bn sú hækkun útsvars-
upphæðarinnar er ekki nema fyrir
útgjaldahækkuninni af völdttm
dýrtíðaririnar. Fyrir opinberum
framkvæmdum tii þess að tryggja
atvinnuna i bænurn er ekkert
hugsað, þó að alls staðar bíði
verkefnin fyrir bæjarfélagið. Og
til þess aö greiða lausaskuldir
bæjarins er tekið stórlán, 3 millj-
ónir króna. En við stríðsgróðan’-
um er varia hreyft. Því bæjar-
stjórnarmeirihlutimn er í vasa
stríð sgróðamannanna.
Aðeins örstoot frá Reykjavík er
annar bær, Hafnarfjörður. Hann
er að vísu miklu minni. Það eru
því litlar npphæðir, sem reiknað
er með á fjárhagsáætlun hans í
samanburði við þær, sem getur
að líta á fjárbagsáætlun Reykja-
víkur. En í bæjarstjórn Hafnar-
fjarðar er ekkl íhaJdið, heldur
iafnaðarmenn, í meirihluta, enda
er munurinn á f járhagsáætlunum
bæjanna eftir því.
Útsvarsupphæðin i Hafnarfirði
1941 er hækkuð frá því í fyrra úr
230 þúsund krónum upp í 830
þúsund krónur, eða með öðrum
orðum feffölduð. Ekkért af
þessari hækfcun kemur þö niður á
fclmenningi í bænum. Stríðsgróð-
inn er látinn borga hækfcunina.
Og hinum aufcnu tefcjum er varið
til þess að greiða einn þriðja
hluta af öllum skuldum bæjarins,
eða samtals 400—500 þúsund
krónum. Þar af ganga 300 þústtnd
krónur upp í skuld til hafnar-
sjóðs, en hann á að nota þær
til þess að byggja hafnargarða á
næsta ári. Þannig er' meö fjár-
hagsáætlun Hafnarfjarðar fyrir
árið 1941 hvorttveggja tryggt í
senm: stórkostleg lækkun á skuld-
Mm bæjarins og stórbostleg at-
vimna fyrir íbúa hans, því að
hafnargarðamir erw að langmestu
leyti: gerðir í verkamaivnavinnu.
Það em ólíkar íjárhagsáætlanir,
fjárhagsáætlun Reykjavífcur og.
f járhagsáætlun Hafnarf jarðar í
ár. A þeifri fyrrnefndu er, þrátt
fyrir góðærið og stríðsgrööann,
atlt miðað við sömu kyrrstöðuna
eg íhaldið, sem verið Jrefir
Á þeirri síðarnefndu er gert
ráð fyrir að nota góðærið log
stríðsgróðanin til þess að greiða
niður skuldir og ’hefja fram-
fcvæmdir til þess að trýggja
framtíðaTvinnu.
Þaninig er munurinh á bæjar-
stjórn, sem íhaldið, ræður, og
bæjarstjóm, sem jafnaðarmenn
hafa meirihluita í.
HJNN óhemjumikli gróði,
sem margir útgerðarmenn
hafa fenigið af því að selja fisk
til útlanda, svo og Bretavinnan,
hefir vissulega komið sér vel,
þó engan ypginn verði sagt, að
ísfiskgróðinn hafi lent á réttum
stað- og sízt þegar hann hefir
fengist á þann hátt, að greiða
bátaútvegsmönnum og sjó-
mönnum aðeins brot af því
verði, sem fiskurinn hefir selst
fyrir á erlendum markaði.
Mörgum hefir fundist verð
það, er greitt hefir verið fyrir
fisk til útflutnings í ís undan-
farið, 50 aurar kg., mjög hátt,
þó hafa flestir þeir, er
en
keyptu, fengið af þessu gróða,
sem er að hundraðshluta langt
umfrám það, sem kaupmönn-
um og heildsölum er leyft að
taka af innfluttum vöruih.
Békfiœrslanámskelé
hefisft á morgnm
Þorí. Þórðarsoii sími 2370.
lignin Strandgata 50
(Áðnr Eign Boðvarshræðrs I Mafinarfirði>
er til sölu, með íbúðar- og geymsluhúsum, lóðum og öll-
um tilheyrandi mannvirkjum. Ennfremur fiskreitur 12050
fermetrar að stærð, á svonefndu Háahrauni, ásamt fisk-
geymsluhúsi.
Tilboð óskast.
Nánari upplýsingar eru gefnar í útgerðarlána- eða
lögfræðingadeild bankans.
LANDSBANKI ÍSLANDS.
ísfiskútflutningurinn er að
vísu áhættusamur, en þó virðist
ekkert réttlæti í því að leyfa að
taka tvöfaldan, þrefaldan eða
jafnvel fjórfaldan gróða af fisk-
inum, sem fluttur er út ísaður.
Vitanlega má segja, að þetta
sé samtakaleysi útgerðarmanna
sjálfra að kenna og að þeim beri
að sjá um sig. Sjómennirnir
hafa hinsvegar engin tök á því
að lagfæra þetta. En þó þetta
megi kallast deyfð af hálfu út-
gerðarmanna, má benda á, að
hið opimbera hefir á ýmsan
hátt, þegar svipað hefir staðið
á, talið sér skylt að taka í
taumana.
• Innflytjendum er lögbannað
að taka óhæfilegan ágóða af
vörum, er þeir selja. Sjómenn
og útgerðarmenn geta lagt upp
síld til vinnslu í ríkisverksmiðj-
urnar og fengið sannvirði fyrir
síldina að frádregnum kostnaði.
Sama er að gegna um síld tii
söitunar. Síldarútvegsnefnd á-
kveður á ári hverju, hvað salt-
endur megi taka fyrir söltun-
ina, svo og lágmarksverð á síld
tii sjómanna og útgerðarmanna.
Allt er þetta gert með löggjöf
eða opinberum ráðstöfunum, og
allt hefir þetta verið gert í því
skyni að tryggja rétt útgerðar-
innar og þeirra. sem að henni
vinna.
En hvers vegna er ísfisksala
bátaútgerðarinnar látin af-
skiptalaus? Gróði af kaupum á
síld, hvort heidur til söltunar
eða bræðslu, eða af saltfisk-
kaupum, er þó alveg hverfandi
bæði að hundraðshluta og eins
að krónutölu, samanborinn við
gróðann af ísaða fiskinum, og
myndi hátaútveginum og sjó-
hiönnum hafa munað miklu
meira um hann, heldur en
nokkrar aðrar upphæðir, er þeir
hafa fengið fyrir opinberar ráð-
stafanir.
Þetta má ekki lengur svo til
ganga. Þeim, sem með þessi mál
fara, má ekki lengur líðast þetta
afskiptaleysi.
Vertíð er að byrja og fram-
boð af fiski hefir aukist gífur-
lega. Þetta hafa fiskkaupendur
notað sér og eru nú búnir að
lækka fiskverðið, þó ekki hafi
enn borist fregnir um, að mark-
aður hafi versnað. Gegn þessu
standa menn varnarlausir, því
þótt ísfiskverðið hér á landi sé
mjög lágt, miðað við söluverð
erlendis, er það samt miklu
hærra en hægt er að gera sér
vonir um að fáist fyrir saltfisk
eða hraðfrystihúsin geti greitt.
Menn slást því um að selja fisk-
inn, jafnvel þótt verðið sé sett
niður á þennan ósanngjarna
hátt. .
Vitanlega stendur þessi ísfisk-
sala aðeins meðan stríðið varir
og getur dottið niður þá og þeg-
ar. Hún fer eins og Bretavinn-
an, hún getur ekki til íram-
búðar komið í staðinn fyrir
annan atvinnurekstur. Það ber
því brýna nauðsyn til að halda
áfram annarri framleiðslu, sem
gefur vinnu í aðra hönd, svo
sem nokkurri saltfiskverkun <jg
hraðfrystingu fisks.
Ýmsir hafa komið fram með
uppástungu um það, hvernig
ætti að verja ísfiskgróðanum.
Lang réttast væri, að hann
gengi fyrst og fremst til þeirra,
sem afla fiskinn, þ. e. til báta-
útgerðarinnar af bátafiskinum.
í öðru lagi þarf að sjá um, að
saltfiskur verði verkaður fyrir
þá markaði, sem eru opnir og að
hraðfrystihúsin haldi áfram
störfum. Sé ekki hægt að
tryggja þetta á annan hátt, teldi
ég réttast, að það yrði gert með
því að jafna söluverði á erlend-
um markaði milli fisktegund-
anna.
Fyrir þessu er fordæmi um
kjötið. Verð á frystu kjöti og
saltkjöti hefir verið jafnað um
mörg undanfarin ár, og ber ekki
á öðru en að bændur sætti sig
vel við það.
Sjávarútvegs- og atvinnumál-
in eru nú í höndum Sjálfstæðis-
flokksins, sem hefir talið sig
færastan allra flokka til þess að
fara með þau, og einkum haldið
fram, að hann hefði færari
menn en a’llir aðrir flokkar til
þess. Vafalaust koma ráðstaf-
anir þær, sem hér hefir verið
drepið á, í bága við hagsmuni
ýmsra ráðandi manna í Sjálf-
stæðisflokknum. Hins vegar eru
þar og margir bátaútvegs-
menn, er hefðu hag af þeim, og
þó stórútgerðarmenn séu þarna
mikils ráðandi, verður að krefj-
ast, að öðrum sé einnig tryggt
nokkurt réttlæti, enda er af-
skiptaleysi það, sem sýnt hefir
verið um hag bátaútvegsmanna
og sjómanna í þessu máli, alveg
óverjandi.
Finnur Jónsson.
Tákn ofl stórmerM I íjármálnm.
Efitir Hallbjérii Halldérsson.
Þ
RIÐJUDAGINN 21. janúar
1941 gat almenningUir að
lesa eftirfarandi frétt í uiugerð
ie£st í fyrsta dálki á fyrstu. síðu
í Alþýðublaðinu:
„Seldi fyrlr einn þniðja ,úr mill-
jón í elnnl feitð!
Hæsta aflasala hingað tll.
Binn togarinn seldi f síðustu
férð sinni til útlanda ísfisk fyrir
»3 700 sterlingspund. Það eru rúm
lega 350000 krónur í íslezkum
peningum eða yfir 1/3 milljón —
úr einum túf.
Mun þetta vera hæsta aflasalan
eríendis hingað til“.
Þetta mega nú kallast fréttir
í lagi! Það er raunar meira. Það
er sannkölluð tákn og stórmerki
í fjármálum okkar Ísíendinga —
ein af mörgum, því að síðan
hafa fcomið ennþá meiri geipi-
fréttir af aflasölu-undrum og fjár-
hæðafimum.
Sjálfsagt hafa aœrgir' vænzt eft
ir nokkrum skýringum á undrun-
um af hálfu blaðanna, sem menn-
ingarhlutverk þeirra er talið að
vera það, að fræða almenning
meðal annars með skýringum á
undmm félagsmáianna, en ekki
hefi ég enn tekið eftir neinni, sem
verðskuldi eftirtekt alþýðu.
Sú skýring á sér þó stað, og
hún er sú, að brezkur gjaideyrir
er fallinn í verði Um helming að
minnsta kosti, en það þýðir, að
um helminguir af þessum fjár-
hæðafirnum er tekinn handa
þeiin, sem eignast þær, af ofckur.
íslendinigum, innflutningskaup-
mönnum og iðnaðarmönnum og
þar með .af einyrkjum og öllum
kaUpþegnum, — aliri alþýðu
íandsins, ef hann verður einhvern
tíma greiddur með þvi gengi, sem
reiknað er’ með í fréttunum, —
fjámpptekt, sem höfðingjar Sturl-
ungaaldar hefðu ekki þurft að
skammast sín fyrir. öll þessi firn,
sem hamingjan má vita hvori
nokkum tíma verða reifcnuð út,
græðir aðstöðugóð eignastétt okk-
ar á Bretum og okkur, — bæði
ytra og heima, — hvort tveggja
skattfrjálst!
Fyrir tæpum tveim árurn var
þessari sömu eignastétt bjargað
frá hruni með þvi að fella ís-
lenzkan gjalldeyri í verði. Þá var
kennt, að ekki væri unnt að halda
þvi uppi, en — hvemig verður
þá hægt að halda því niðri nú?
Það er sarnt gert, en er það
ekki líka tákn og stórmerki?
Nú mætti láta kqrna sér til
hlugar, hvort ekki vaari tilvalið
að setjia fjármálastjómendur vora
og aðra land-ráðamenn í það
verk um sinn að færa verðgildi
íslenzkrar myntar svona hægt og
rólega til rétts vegar, svo að ekki1
þyrfti mjög að taka til óeðlilegrar
seðlaútgáfu. (Frh. á 4. síðu.)