Alþýðublaðið - 15.02.1941, Qupperneq 2

«
ALÞY&UBLAÐIO
Dóaiur félagsdóms:
Sératkvæii Sigurjéns 1
LAUGARDAGOR 15, FÉBR, 1941.
SÉRATKVÆÐI Sigurjóns Á.
Ólafssonar hljóðar þannig:
„Mál þetta er höfðað af Vinnu
veitendafélagi íslands gegn Al-
þýðusambandi íslands með
stefnu útgefinni 27. f. m.
Tildrög máls þessa eru eftir-
farandi, svo sem viðufkennt er
af málaflutningsmönnum
beggja málsaðila og sannað með
eiðfestum framburði þriggja
vitna:
Aðfaranótí og að morgni þ.
24. f. m. hófu starfsstúlkur, sem
eru meðlimir í Starfsstúlknafé-
laginu Sjöfn verkfall hjá veit-
ingamönnum, sem eru félagar
í Vinnuveitendafélagi íslands,
þar á meðal hjá eigendum Hót-
el íslands, Hótel Borg og Odd-
fellowhússins, og skipta þessir
þrír veitingastaðir einir máli í
sambandi við málshöfðun þessa.
Á Hótel Borg unnu 30 starfs-
stúlkur, á Hótel ísland 11 og í
Oddfellowhúsinu ca. 6. Allar
þessar stúlkur lögðu niður
vinnu er verkfallið hófst. Eig-
endur þessara veitingahúsa
hugðust hins vegar að halda
rekstrinum áfram, enda þótt
um 47 af starfsmönnum þeirra
hefðu lagt niður vinnu. Á Hót-
el Borg var veitingasölum
haldið opnum og gestir af-
greiddir með venjulegum hætti,
í Oddfellowhúsinu var veitinga-
sölunum haldið opnum, gestir
afgreiddir með venjulegum
hætti og auk þess áformuð, und-
irbúin og haldin veisla með 150
gestum að kvöldi þ. 24. f. m. Á
Hötel ísland var veitingasöl-
unum að vísu lokað, en matur
og annað afgreitt til hótelgesta
á herbergjum hótelsins. Til
þess að nefnd veitingahús gætu
haldið áfram starfsemi sinni
svo sem lýst hefir verið, var ó-
hjákvæmilegt að einhver leysti
af hendi starf stúlknanna, sem
var í því fólgið, að annast um
allar hreingerningar, allan
þvott í eldhúsi á matarílátum
og öðru, afhýðing kartaflna,
tilbúning á te og kaffi, af-
greiðslu til þjóna í býtiborð og
annað slíkt. Til þess að unnin
yrði þessi störf stúlknanna fóru
nefnd veitingahús þessar leið-
ir: Á Hótel Borg þar sem 5
stúlkur unnu venjulega í eld-
húsi kom húsmóðirin sjálf til
starfa í eldhúsið ásamt tveim
dætrum sínum, sem ekki höfðu
unnið slík störf áður, auk þess
sem matsveinn veitingáhússins
varð sjálfur að vinna að afhýð-
ingu kartaflna, uppþvotti á mat
arílátum og við að þrífa eld-
húsborð, en þessi störf höfðu
stúlkurnar eingöngu unnið áð-
ur. Þjónar veitingahússins af-
greiddu sig sjálfir í býtiborði og
sóttu matinn í eldhúsið. Á Hót-
el ísland var annar matsveinn-
inn kallaður tæpum tveim
klukkustundum fyrr til starfs
en venjulegt er að morgni þ.
24. f. m. til að vinna morgun-
verk stúlknanna auk þess sem
hann ásamt fyrsta matsveini
annaðist allan uppþvott matar-
íláta, en það hafði hann aldrei
gert áður.
Eigandi Hótel íslands kom
sjálfur til vinnu í eldhúsi hót-
elsins að morgni þess 24. f. m.
í Oddfellowhúsinu komu
bæði húsmóðir og húsbóndi til
starfs í eldhúsinu um morgun-
inn er verkfallið hófst og unnu
störf stúlknanna ásamt mat-
sveininum, sem vann að því að
þvo upp matarílát, þrífa borð
og afhýða kartöflur. Vegna þess
að óvenju mikið var að gera í
Oddfellowhúsinu þennan dag
vegna veisluhalda um kvöldið,
voru fengnar konur utan úr bæ
til snúninga og aðstoðar. Þjón-
ar og matsveinar í þessum þrem
veitingahúsum eru allir með-
limir í Matsveina- og veitinga-
þjónafélagi íslands og er félagið
meðlimur Alþýðusámbands Is-
lands.
Þegar stjórn Alþýðusam-
bandsins varð það ljóst, að eig-
endur veitingahúsanna héldu á-
fram rekstrinum eftir að verk-
fallið hófst, með því að láta
menn sem voru félagsbundnir
í félagi ipnan Alþýðusambands-
ins vinna störf stúlknanna sem
voru í verkfalli og aðstoða ófé-
lagsbundna verkfallsbrjóta við
störf þeirra, þá ákvað hún með
skírskotun til 18. .gr. 1. nr. 80
frá 1938 að banna þjónum, mat-
sveinum og hljóðfæraleikurum
að halda áfram starfi sínu á
Hótel Borg, Hótel ísland og
Oddfellowhúsinu. Síðari hluta
dags þess 24. f. m. tilkynnti Al-
þýðusamband íslands stéttarfé-
lögum þessara aðila bann þetta
og lögðu þeir þá þegar niður
vinnu.
Vinnuveitendafélag íslands
leit svo á, að Alþýðusamband
íslands hefði ekki stoð fyrir
banni sínu í 18. gr. fyrrnefndra
laga og telur vinnustöðvun
þjóna, matsveina og hljóð-
færaleikara óheimila. Hefir
Vinnuveitendafélag íslands
höfðað mál þetta hér fyrir dómi
til viðurkenningar á skilningi
sínum á 18. gr. laga nr. 80/1938,
refsingar á hendur Alþýðusam-
bandi íslands og greiðslu máls-
kostnaðar. Eru^ kröfur Vinnu-
veitendafélags íslands í málinu
þessar:
1. Að viðurkennt verði að 28.
gr. laga nr. 80/1938 sé rétt
skilin þannig, áð þar sé að-
eins bannað þeim sem eru í
samá félagi eða sambandi og
þeir, sem verkfall hafa gjört,
að vinna þá vinnu, sem þeir
hafa lagt niður er verkfall
gjörðu, og sérstaklega að Al-
þýðusambandi íslands hafi
verið óheimilt að banna þjón-
um, matsveinum og hljóð-
færaleikurum að vinna
vinnu sína hjá veitingamönn-
um.
2. Að Alþýðusamband íslands
verði sektað fyrir brot á
framangreindum lögum og
dæmt til greiðslu málskostn-
aðar.
Skilningi sínum á 18. gr. og
kröfum í málinu til stuðnings
telur stefnandi að 18. gr. laga
nr. 80/1938 sé óskiljanleg mark
leysa, eins og hún er orðuð, en
að af greinargerð frumvarpsins
í þinginu og umræðum uin það
þar, megi ráða, að tilgangur
greinarinnar sé sá einn, að
banna félagsbundnum verk-
fallsbrjótum að vinna störf
verkfallsmanna. Telur stefn-
andi að hvorki þjónar, matsvein
ar né hljóðfæraleikarar hafi á
nokkurn hátt farið inn á starfs-
svið stúlknanna, sem gjört hafa
verkfall, og að því hafi bann
Alþýðusambandsins verið lög-
leysa.
Af hálfu Alþýðusambands ís-
lands hefir því verið haldið
fram í málinu, að 18. gr. marg-
nefndra laga bæri að skilja,
þannig, að óheimil sé sérhver
aðstoð félagsbundinna manna,
sem stuðlaði að því að afstýra
verkfalli, sem félag þeirra eða
annað félag í sama sambandi
hafi löglega hafið. Þá telur Al-
þýðusambandið að þjónar, mat-
sveinar og hljóðfæraleikarar
hafi stuðlað að því að afstýra
vinnustöðvun á starfssviði
starfsstúlkna með því sumpart
sjálfir að vinna störf þeirra og
sumpart með því að vinna í
nánu samstarfi við verkfalls-
brjóta er gengu inn í störf
stúlknanna og með því að þjón-
ar, matsveinar og hljóðfæra-
leikarar séu eins og starfs-
stúlkurnar, félagsbundnir í fé-
lagi innan Alþýðusambands ís-
lands, sem standi að verkfall-
inu, þá hafi þeim verið óheimilt
að halda þannig áfram störfum
og Alþýðusambandinu heimilt
að skipa þeim að leggja niður
vinnu. Hefir Alþýðusambandið
krafist þess, að öllum kröfum
stefnandans verði hafnað og
því tildæmdur málskostnaður.
Þá er því og haldið fram af
hálfu Alþýðusambands íslands,
að vinnustöðvun matsveina,
þjóna og hljóðfæraleikara hafi
verið heimil fyrirvaralaust, —
sem samúðarverkfall, þar eð Al-
þýðusambandi íslands sé heim-
ilt að fyrirskipa félögum innan
sambandsins að hefja samúðar-
verkfall, þegar nauðsyn krefji,
og til slíkra verkfalla þurfi eng-
an fyrirvara. Af hálfu Vinnu-
veitendafélags íslands er þess-
ari skoðun mótmælt og aðallega
vegna þess, að öll samúðarverk-
föll séu óheimil, ef viðkomandi
félag hefir gert vinnusamning
við þann, sem verkfallið bein-
ist gegn, en einnig er þessu mót-
mælt á grundveíli þess, að Al-
þýðusambandið hafi ekki heim-
ild til að fyrirskipa samúðar-
verkföll og loks að samúðar-
verkföll útheimti tilkynningar
fyrirvara skv. 16. gr. 1. nr. 80/
1938.
Skulu nú kröfur og staðhæf-
ingar málsaðila athugaðar:
I. Um skilning aðila á 18. gr.
1. 80/1938, Greinin er svo-
hljóðandi:
TiLHVNiame.
frá rfklsstjérnlnni.
Brezka herstjórnin hefir tilkynnt, að auk gæzluskips-
ins við Reykjavík séu nú gæzluskip á eftirfarandi stöðum:
Á Eyjafirði: fyrir sunnan Hrísey.
Á Seyðisfirði: h. u. b. 1 sjómílu fyrir utan Vestdals-
eyri.
Á Reyðarfiiði: h. u. b. 1 sjómílu suðaustur af Hólma-
nesi.
Á Hrútafirði: í námunda við Hrútey.
Öll skip, sem ætla að sigla inn á einhvern þessara
fjarða, verða áður að fá til þess leyfi gæzluskipsins á hverj-
um stað.
Bannað er að sigla inn á þessa firði á tímabilinu frá
einni stundu eftir sólarlag til einnar stundar fyrir sólar-
upprás.
Reykjavík, 14. febr. 1941.
Ólafssonar
„Þegar vinnustöðvíuin Kfifii'
i verið iögtega hafinj er
þei'm, sem hán að einhverj u
leyti beinist gegn, óheimilt
að stuðla að þvl að afstýra
■ henni með aðstoð einstakra
< meðlima þeirra félaga eða
sambanda, sem að vinnu-
stöðvuninni standai“' ,
Orðalag greinarinnar virðist
skýrt og ótvírætt banna sér-
hverja aðstoð meðlima þeirra
félaga, sem í deilu eru og með-
lima þeirra félaga, sem eru
innan sama sambands og fé-
lag það, sem að. deilunni
stendur, ef aðstoðin stuðlar að
því að afstýra því, að vinnu-
stöðvun verði á starfssviði því,
sem vinnustöðvunin hefir ver-
ið löglega boðuð á. Tilvitnan-
ir málafærslumanns Vinnu-
veitendafélags íslands í at-
hugasemdir við einstakar-
greinar frumvarpsins txl 1. nr..
80/1938 á Alþingi og ummæli
einstakra þingmanna á þingi
staðfesta þessa nxðurstöðu
fremur en hnekkja. Kom það
greinilega fram á Alþingi, að
aðaltilgangur greinarinnar var
að vísu sá að banna félags-
bundna verkfallsbrjóta, en
það var ekki einasti tilgang-
urinn, því það er beinlínis tek-
ið fram, að bannið við að nota
slíka menn til vinnu er aðeins
nefnt sem dæmi um hvaða að-
stoð sé ólögleg í verkfalli, en
alls ekki sem tæmandi upptaln
ing. Rétturinn getur því ekki
fallist á kröfu Vinnuveitenda-
félags íslands um þann skiln-
ing á 18. gr. 1. 80/1938, að í
henni felist aðeins bann við að
nota félagsbundna verkfalls-
brjóta, þeirra félaga, sem í
verkfallinu eru.
II. Krafan um, að bann Al-
þýðusambands íslands við
vinnu þjóna, matsveina og
hljóðfæraleikara á Hótel Borg,
Hótel ísland og Oddfellowhús-
inu hafi verið ólögmæt.
Samkvæmt þyí, sem sagt
hefir verið undir I. hér að
framan hefir eigendum marg-
nefndra veitingahúsa verið ó-
heimilt að halda áfram rekstri
veitingahúsanna með aðstoð
þjóna, matsveina og hljóð-
færaleikara, sem allir eru í fé-
lagi innan Alþýðusambands
íslands, sem að því er upplýst
er í málinu stendur að verk-
fallinu. Spurningin er því sú
hér, hvort Alþýðusambandinu
hafi verið heimilt að skipa
þessum mönnum að leggja nið-
ur vinnu fyrirvaralaust eða
hvort sambandið hefði átt að
kæra málið fyrst fyrir Félags-
dómi eða boða vinnustöðvun
með 7 sólarhringa fyrirvara.
Rétturinn verður að líta svo
á, að þegar vinnustöðvun hafi
verið löglega hafin, þá sé
deiluaðilum heimiþir vissar að
gerðir fyrirvaralaust, enda sé
það í þágu hvorugs deiluaðila
að þræða tilkynningarfyrir-
varann út í æsar. Telur réttur-
inn að félagsbundið verkafólk
hafi til þess fulla heimild að
neita að vinna verk verkfalls-
manna og neita að vinna með
verkfallsbrjótum og að stétt-
arsamband félaganna hafi til
þess fulla heimild að banna
meðlimum sínum að halda á-
fram störfum, þegar hætta er
á að þeir vinni verk verkfalls-
manna eða vinni í nánu sam-
•bandi við verkfallsbrjóta. Á-
kvörðun og tilkynning um
verkfall, sem samþ. hefir verið
af stéttarsambandi, nær að
sjálfsögðu ekki aðeins til
þeirra einstaklinga sem í fé-
lagi því eru, sem verkfall gera,
heldur einnig: till aMra með-
lima sambandsins. Hefer þétta
verið svo hér um langan ald-
ur og á Nörðurlöndum, þar
sem dómstólárnir liai'a mikla
reynslú í þessum efhum, er
því beihlínis slegið. fostu með
dömum, að begar vihnustöðv-
un iiafi verið löglega hafin, þá
sé öðrum stéttarfélöguxn heim-
ilt að láta meðlimi sína Ieggja
niður vimiu fýrirvaralaust, ef
hætta er á, að þeir geti að ein-
hverju léyti griþið.ihxE í! venju-
lég störf þeirra, sem í verk-
falli eru, eða ef um náið sam-
starf er að ræða við verkfalls-
brjóta.
í þessu máli er það upplýst,
að samstarf þjóna, matsveina
og jafnvel bljóðfæraleikara og
starfsstúlknamxa er mjög ná-
ið. Eru stúlkurnar bæði tengi-
liður á milli þjóna og mat-
sveina í starfi þeirra og nánir
aðstoðarmenn beggja. Það er
og upplýst I málinu, að eigend-
ur- veitingahúsanna létu bæði
matsveina og þjóna vinna störf
stúlknanxxa eftir að þær hófu
verkfalT, og að þeir héldu á-
fram með aðstoð þjóna, mat-
sveina og hljóðfæraleikara —
þrátt fyrir verkfall stúlkn-
anna. Verður rétturinn að lita
svo á, að með þessu hafi eig-
endur veitingahúsarma notað
þjóna, matsveina og hljóð-
færaleikara til að aðstoða sig
vxð að afstýra vinnustöðvun
á starfssviði stúlknanna og að
! Alþýðusambandinu hafi verið
heimxlt að afstýra slíku lög-
broti skv. 18. gr. laga nr.
80/1938 með því að fyrirskipa
þessum starfsmönnum að
Ieggja þegar í stað niður
vinnu. Krafa Vinnuveitenda-
félags íslands um að bann Al-
þýðusambandsins verði talið
ólögmætt verður ekki tekin
til greina.
HI. Um sektarkröfu stefnanda
á hendur Alþýðusambandi ís-
lands.
Með því að stefndur hefir í
engu brotið lög nr. 80/1938
verður þessi krafa ekki tekin
til greina.
IV. Krafa stefnanda um máls-
kostnað.
Eftir atvikum þykir rétt að
málskostnaður falli niður.
Samkvæmt framansögðu
verður niðurstaða málsins sú,
að engin af kröfum Virmuveit-
endafélags íslands verður tekin
til greina og málskostnaður fell-
ur niður.“
JÚGÓSLAVÍA.
(Frh. af 1. síðu.)
niál Júgóslavíu og Þýzkalands,
*>g í öðxium frtegnum er boriö á
móti því, að Hitler hafi haft í
nokkitum hótunum við hina jugp-
slavnesfcu ráðherra eða gert
nokkrar kröftir til þess, að Jugto- .
slavía gengi inn í bandaLag’,.
möndulveldanna.
1 Lonidion er sú sfcoðuxx látin. i
Ijós, að Júgioslavía rnuni verja
sig, ef á hana yrði ráðizt, cg í!
Ankara er á það bernt, að Jugo-
slavía væri algerlega einangmð,
ef Þjóðverjum tækist að leggja
lundir sig Grifcfcland með árás í
gegnum Búlgaríu. Hins vegar
hafi Þjóðverjar' efcki meiia.lsðinni
1 Rúmeníu ein það, að vafasamt
sé, að þeir titeysti sér til að
ráðast á Grikkland í : gegnum
Búlgaríu fyrst um sinn, nema þvi
að eins. að þeir gæíu samtímis
ráðist á það í gegn tum Jugo-
slavíu.
Jugoslavar eru. hu sagðir hafa
750 þús. manns undir vopnum.
STRSÐIÐ I ALBAANÍU
Frh. af 1, síðu.
Segir ein fnegn, að þeir hafí tekið
SJBh /Ú00 fanga síðustu dagana.