Alþýðublaðið - 15.02.1941, Blaðsíða 3

LAUGARDAGUR 15. FEBR. 1941.
Af ,ÞVл IBLAOiD
--------- IIÞYÐOBLáDIÐ---------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: ,4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Stéttardómur.
Ingimar Jónsson fimmtugur
F"' ÉLAGSDÓMUR hefir kveðið
upp <íám sinn í máli Vinnu-
■veitendafélagsins gegn Alpýðu-
sambándinu út af vinnustöðvun-
inni á veitingahúsunum her í bæ.
Niðurstaða meiri hluta dómsins
■'&r sú, að Alþýðusanibandimi hafi
verið óheimilt að banna þjónum
-og matsveinum að vinna verk
atairfsstúlknantna og að vinna með
verkfailsbrjófum. Dóinur þessi
mtan koina öllum þeim, sem trúðu
því að verkalýðsfélögiri gætu
trúað dómstólunum fyrir rétti
sinium, mjög á óvart.
Réttur verka 1 ýö sfé I aga nn a til
að banna meðlimum sínuni að
vinna störf þeirra rnanna, sem
gerf hafa verkfalí, og til a'ð
banna meðiimtam sínum að vinna
með verkfallsbrjótum og hvítlið-
uim thefir um langt skeið verið
ótamþrættur hér á landi. Menn
mune sjálfsagt eftir því, iivemig
fór fyrir mönnum þeim, sem á
ámnurn gerðust sjálfboðaliðar í
hvítliðasveitum íhaldsins, sem
niota átti í vyinnuideilum. Þegar
hvítliðasveitimar voru lagðar
niður, fengu hvítliðamir hvergi
að vinna vegna þess, að verka-
lýðsfélögin bönnuðu meðlimum
sínum að vinna með þeim, og
banninu var efeki aflétt fyrr en
ríkisstjómin hafði samið um
seiktargreiðslu til verkalýðsfélags
fyrfr hvítliðana.
Hvergi á Norðurlöndum þefek-
ist það, að dómstólamir skoði
það skyldUí sína að vemda til-
naiunir atvinnurekenda til að nota
verkfallsbrjóta. í Noregi t. d.
finnast engin ákvæði í lögum tam
verkfallsbrjóta eða það, hvort
verkalýðsfélöguim sé heimilt að
þola það, að meðlimir þeirra
vinni með verkfallsbrjótum. í
norskum dómasöfnum má engu
að síður lesa dóina, þar sem því
er slegiö föstta, að verkamönnum
sé heimilt að leggja tiiður vinnu
. fyrirvaralaust vegna þéss, að at-
atvinnurekandi hefir í þjónustu
sinni gamlan verkfaDsbrjót. Verk-
fallsbrjótar eru þar sfeoðaðir slík-
iir regin fjandmenn verkallýðs-
samtakanna, að verikamönnuim er
taLið heimilt að gera fyrimara-
latast verkfaD, ef verfkfallsbrjótar
finnast á vinnustaðnu'm, oig það
fiótt allir fyrirvarar og frestir til
•verkfaDa séa strangari í Noregi
en annars staðar á Norðurlönd-
lum. f Danmörku var í lok síð-
ustu aidar þröngvað upp á verka-
lýðsfélögin samningsákvæði,
sem fól í sér heimild fyrir at-
vinnurekendur til að nota verk-
fiaDsbrjóta og ófélágsbundna
verkamenn til vinnui. í augum
Idanskra dómstóla, eru verkfabs-
brjótar pó svo geðslegar persónur,
að dómstólarnír hafa ekki að eins
haft þetta samningsákvæði að
engu, heidur beinlínis snúiö því
taáð. Má í dönskum dómasöfnum
sjá dóma, sem slá því föstu,
að verkalýðsfélögum sé. heimilt
að gera fyrirvaraiaust verklall,
ef starfssvið meðlima félagsins
liggur ]>að nærri starfssviði með-
lima annars verkalýðsfélags, sem
á í verkfalli, að einhverjar líkur
séu fyrir því, að meðlimir fé-
lags þess, sem ekki á í verkfadi,
geti gripið inn í starfsemi með-
lima félagsins, sem á í verkfaDi.
Þó þarf Jangan fyrirvara til ann-
arra verkfaDa í Danmörku.
\
En hvernig er þetta hér? í 18.
grein laga um stéttarfélög og
vinnudeilur frá 1938 er atvinnu-
rekendum bannað að stuðla að
því að afstýra löglegri vinnu-
stöðvun með aðstoð einstakra
tneðlima þeirra félaga eða sam-
banda, sem að vinmistöðvUninm
standa. Hvergi á Norðuriöndum
ier til ákvæði í lögum eða samn-
íngum, sem gengur svona langt
í því að vernda verkfaDsrétt
verkalýðsfélaganna og rétt þeirra
til þess að þurfa ekíki að ]>ola
það, að atvinnurekendur noti
þeirra eigin meðlimi eða meðlimi
sania sambands fcil að afstýra því,
að vinnustöðvun verði. Maður
skyldi því ætla, að Félagsdómtar
gæti fallist á, að réttur íslenzkra
verkalýðsfélaga væri f þessum
efnum a. m. k. jafn mikiD Og
réttur féiaganna á Norðurlöndum.
Reynslan sýnir allt annað.
Þegar starfsstúlkurnar hófu
verkfall sitt á veitingahúsunum
(hér í bænum þann 24. f. m. á-
kváðu eigendur veitingahúsanna
að 'halda nekstririum áfram, en
til þess að það væri hægt,
þurfti verkfaDsbrjótá. Eigendur
veitingahúsanna fóru sjálfir á-
samt heimilisfólki sínu og fólfei
utan úr bagað vinna verk stúllkn-
anna. En það dugði ekki. Þeir
gátu ekki afstýrt verkfallinu með
þessu liði einu. Þeir létu sér þvi
ekki nægja að láta það viðgang-
ast, að þjónar, hljóðfæraleikarar
og matsveinar störfuðu í nánuí
órjúfanlegu samstarfi við hina ó-
félagsbun dnu verkfaD sbrj óta,
heldur beinlínis jafnvel settu
stoma þessara aðila til starfa sem
verkfaDsbrjóta. Á einu veitinga-
húsanna var matsveinninn t. d.
kallaður til starfa um tveínr klst.
fyrr að morgninum en vant var,
eingöngu til að vinna morgun-
verk stúlknanna, sem gert höföu
verkfall, og síðan var hann lát-
inn halda áfram að vinna verk
þerrra. Á hinum tveim veiitinga-
húsanna voru þessir nrenn látnir
vinna störf stúlknanna. Þ'jónar,
hljóðfæraleikarar og matsveinar
eru allir í félögum innan Al-
þýðusambands íslands, og vildu
áreiðanlega ekki verða til þess
að skáða málsstað . stárfsstúlkn-
anna.. A1 þýðusainbandið giat að
sjálfsögðu ekki horfl á - áðfárir
Frh. á 4. síðu

EN hvers vegna gekkstu
þá í Alþýðuflokkinn,
en ekki í einhvern annan
stjórnmálaf!okk?“
Ég lagði þessa spurningu fyr-
ir Ingimar Jónsson skólastjóra
í morgun, þegar ég hafði sam-
tal við hann, en hann á fimm-
tugsafmæli í dag. Ingimar var
að segja mér af því, hversu
mikinn áhuga hann liefði haft
á stjórnmálum frá fyrstu tíð.
Ingimar Jónsson svaraði
spurningu minni á þessa leið:
„Ef ytri aðstæður knýja
manninn ekki til þess að
taka ákveðna stefnu, kemur
ákvörðunin innan að. Það
köllum við frjálst val. Þá er
aðeins um tvennt að ræða,
sem orkar á viljann og valið.
Annað er rökrétt hugsun.
Hitt eru tilfinningar manns-
ins. Ég býst við að hvoft-
tveggja hafi ráðið afstöðu
minni. Mér hefir alltaf virzt
jafnaðarstefnan gera skýr-
asta grein fyrir því, hvernig
samfélagi manna í siðmennt-
aðu nútíma þjóðfélagí yrði
heppilega fyrirkomið. Og
barátta jafnaðarmatma fyrir
bættum kjörum þeirra', sem
lakari aðstöðu hafa í þjóðfe-
laginu, fullnægði bezt krðf-
um tilfinninga min'ná.
Kristindómurinn og jaffí-
aðarstefnan hafa hjálþast að
við að móta lífsskoðun mína
og að vissu leyti runnið sam-
an í eitt. Ég á mjög erfitt
með að skilja, hvernig krist-
inn maður getur verið and-
vígur jafnaðarstefnunni.“
Þannig lýsir emn af allrá kunn-
ustu forvdgismönnum Alþýðu-
flokksins og verkalýðshreyfingar-
innar lífsskoðun sinni, því að
Ingáimar Jónsson hefir verið með
frá fyrstu tíð og allt af í fremstu
röð. Hann er viðuTkenndur eánn
af rökfimustu og gáfuðustu for-
svarsmönnum alþýðusamtakanna,
enda eru þau mörg, trúnaðar-
störfin, sem honum hafa verið
íalin fyrir þessi samtök.
Ég spUrði Ingimar einnig um
æsku hans.
„Faðir minn var bóndi. Síðast
bjó hann í Laxárdal 'I Gnúp-
verjahreppi, og ég var næst
yngstur 10 systkina. Föður minn
missti ég, þegar ég var á 10.
ári, en móðir mín lifir enn hér í
bænum, háöldruð. Hún brá ekki
búi, þó að hún missti fyrirvinn-
una, heldur hélt áfram og naut
aðstoðar bræðra minna, sem voru
að komast upp. Strax eftir fenn-
inguna réðist ég í vinnumennsku,
og var ég vinnumaður, þótt ung-
uþ væri, í næstu 2 ár.
mennta?
„Ég veit það eiginlega ekki.
Én ég þráði allt af, frá þvi að ég
var kornumgur, að kynnast leynd-
ardómum lærdóms og menntunar.
Ég man, að séra Magnús Helga-
son kom eitt sinn þar, sem ég
var vinnumaður, og var mér sagt
að fylgja hionum áleiðís. Ég herti
upp hugann og spurði þennan
fræðaþul uim möguleika til náms,
en séra Magnús var þá skóla-
stjóri Flensborgarskólans. Hann
leysti vel úr Öllum spumimgum
mínUm, og frá þeim tíma stefndi
ég markvisst að því, að afla mér
fmma á menntabrautinni. Næsta
ár réði ég mig því ekki í vinnu-
mennsku, en fór í vegavinnu, af
því að meira var upp úr því að
hafa; og um haustið fór ég í
Flensborg. Ég hafði vonað, að
sumarkaupið myndi endast, en
það gerði það ekki, og varð ég
því að hætta á miðjum vetri og,
án þess að taka próf og iara
ftil sjóróðra suður í Eeflavík á
vertíðipni. En ég fór aftux á
Flensborg og útskrifaðist þaðam
eftir tveggja vetra nám. I kenn-
araskólann fór ég svo 1911, og.
lauk þaðan prófi eftir tvo vetur.
En það var eins og sú menntun,
sem ég fékk á þessum skólum,
gerði ekki annað en að æra upp
í mér enn meiri þorsta, og ég
gerði þvi frekar að teggja en
letja, þegar við ræddum um
framhaldsnám, nofckrir skóla-
bt’æður á skemmtigöngu kvöM
íeitt í Reykjavík 1913. Og svo tók
ég próf upp í Menntaskólann. I
þeim skóla sat ég einn vetur i 4.
bekk. En efniin voru þröng, og
ég vai'ö að hafa allar klær úti til
jað hafa ofan í mig og á. Þess
vegna stundaði ég kennslu allt af
meðfram náminu. Ég las þvi utan
skóla 5. og 6. bekk og tók stú-
dentspróf 1916.“
— Og svo fórstu í Iguðfræðinia?
„Ég ætlaði að taka iæknisfræð-
ina, og hugur minn stóð mest tíi'
hennar, en sjónin var svo iéleg,.
að ég treysti mér ekki þess vegna.
Ég valdi því guðfræði, enda
stóð hugur minn næst til henniar.
Ég hélt því áfnaun að lesa og,
kenna og 1920 tók ég embættis-
próf í guðfræði og var vigður
til prests að Mosfelli í Grímsnesi
1922.“ ! i : : >
— Og hvernig líkaði þér prest-
skapurinn? í ,
„Ég kunni ágætlega vel við
mig í því starfi. Æg sá eftir
því að fara frá Mosfelli eftir
6 ára þjónustu, enda er ég líka
sveitaanaður í orðsins fy.Dstu
merkingu og kanin bezt við mig
í sveitinni. En ég hefi líka alltaf
haft yndi af Ren-nslu, enda hefi
ég stundað hana svo að segja ó-
&litið í 27 ár. Þess vegna neit-
aði ég ekki boðinu um að gerasf
skólastjóri Gagnfræðaskölans,
þegar hann var’ stofnaður hér
1928. Ég feann vel við mig í þvl
starfi. ’— Það munu vera um
1300 unglingar, sem hafa (sótt
skólann í þessi 12 ár. Sikólinn átti
í byrjun við nofckurta misskilning
að etja, sem spratt af pólitiskri
togstreytu, setn v,ar frá Upphafl
alröng, en skólinn hefir átt við
sívaxandi vinsældir að búa, og
hefir sóknin að honum vaxið með
hverju ári.“ I
— Hvenær byrjaðir þú að hafa
afskipti af stjómmálum?
„Ég hafði mikinn áhuga á póli-
tík strax, þegar ég var krakki.
Ég man jafnvel eftir því, að ég
fylgdist með í kosningunum 1901.
En þegar ég kom hingað og fór
í skóla, gáfust mörg tækifæri til
að lenda í nhnimu út úr póli-
tík. Arið 1916 var fyrsta
Jafnaðaranannafélagið stofnað, og
ég gekk strax í það. Það leið
ekki á löngu þangað til ég
þóttist verða að segja mitt álit á
ftandum, og svo fór, að ég var
kosinn í nefndir og fenginn til
að mæta fyrir flokkinm á fund-
Mm. Annars talaði ég í fyrsta
sinni opinberfega á kjósenda-
ftindi í Báramni 1919 hjá
„Jakobínum“, K>g þar fékk ég
mína eldskim. Ég óð þar inn til
andstæðmganna og upp á „ser,u“.
Var geirf allmikið óp að stráksa,
(Frh. á 4. síðu.)
Stefián Jáiiann Stefáns
son nm Ingimar Jónssoia
■ .....-»-------
EG hefi haft samstarf við Ingimar Jónsson í stjórnmálum um
20 ára skeið. Að vísu var það ekki náið á því tímabili, er hann
starfaði sem prestur austur í Grímsnesi. En bæði áður en hann
tók við prestsþjónustu, og þó einkum eftir að hann lét af því
embætti og gerðist skólastjóri hér í bænum, höfum við haft mjög
náið samstarf í stjórnmálum, og við lengi setið saman í mið-
stjórn Alþýðuflokksins.
Séra Ingimar er hinn ákjósanlegasti samstarfsmaður, og'
ber margt til þess. Hann er allt í senn, vel menntaður, þaul-
kunnugur opinberum málum, ágætlega gáfaður, samvinnuþýður
og tillögugóður, fús til starfa, enda hafa hinir ágætu starfskraft-
ar hans oft verið notaðir af Alþýðuflokknum. Einkum eru það
tvö svið þjóðmála — að sjálfsögðu fyrir utan skólamálin —, er
Ingimar leggur á gjörva hönd. Eru það skattamál og landbún-
aðarmál. Hefir og mjög reynt á ágæta krafta hans í þessum
málum, og hygg ég, að þeir landbúnaðarfrömuðir og bændur,
er starfað hafa með honum, t. d. í mæðiveikisnefnd, muni bera
honum þá sögu, að gott sé að hlíta hans ráðum.
Séra Ingimar er nú í dag 50 ára: Haiin hefir um meira en
20 ára skeið unnið mörg ágæt störf fyrir Alþýðuflokkinn. Ég
efast ekki um, að hann eigi eftir að vinna mörg og mikilvæg
störf í þágu flokks síns og hugsjóna sinna. Ég þakka honum fyrir
unnin störf, árna honum allra heilla, ekki sízt vegna þeirrar
eigingjörnu flokksóskar, að hans megi enn lengi njóta í fremstu
fylkingu Alþýðuflokksíns,
Stefán Jóh. Stefánsson.
Hvérníg gaztM br-oíizt .til