Alþýðublaðið - 17.02.1941, Side 2
MANUDAGUR 17. FEBR. 19«.
A^JÞVe^BLAPlP
I|8ra BlSgsidaS Jýnssom
AtviBnnrekeidnr hafa alltaf getað giant
anðtrAa sálir i verkalýðshreyfingunni.
_— -«.----
Nokkrar Iii9§ldðingar eftir kosningnna í Dagsforún
NÚ er stjórnarkosnjmgu í
Dagsbrún löngu lokið. Blöð
Sjálfstæðisflokksins hafa gum-
að mikið af þeim mikla
sigri, er flokkur þeirra hafi
unnið í þessum kosningum. En
sigurinn þakka þeir þeim
verkamönnum, sem fylgja
Sjálfstæðisflokknum í pólitík, .
og það er síður en svo að ég
ætli að fara að bera á móti
þessu. Því að það er víst það
eina sanna, sem þessir menn
hafa sagt í öllu því, er þeir hafa
skrifað um þessi mál, bæði fyr-
ir .kósningarnar, í kosningun-
um og eftir þær. En það er
einmitt vegna þessarar játn-
ingar, að það er ekki úr vegi
að rifja upp, hvernig atvinnu-
rekendur og flokkur þeirra hef-
ir hagað sér alla tíð gagnvart
sjómönnum og verkamönnum.
Á árunum fyrir aldamót var
engin greinileg starfsskipting.
Þeir, sem stunduðu sjó þá, unnu
að landvinnu, þegar ekki var á
sjó farið. En eitthvað munu
kjör þeirra, er þá unnu að
framleiðslunni, hafa verið
bág, því víðs vegar um landið
fóru sjómennirnir að stofna fé-
lög, sem þeir nefndu „Báran“.
Með þessum félagsskap hugðust
þeir að fá bætt kjör sín. En í
lögum þessara félaga voru eng-
in skilyrði sett um upptöku í
félögin, þangað gat hver komið,
sem vildi. Þegar eigendur fram-
leiðslutækjanna komust að því,
að þeir, sem að framleiðslunni
unnu, ætluðu að fara að bæta
hag sinn á þeirra kostnað,
gerðu þeir sér lítið fyrir og
gengu inn í þessi félög og-héldu
þar hrókaræður um það, að
framleiðslan þyldi ekki hærra
kaup. Og þeir létu það ekki
nægja, þeir tóku þá minnimátt-
. ar tali, báðu þá fyrst með góðu,
að vera ekki að þessari vitléysu,
en ef það ekki dugði, þá var
bara sagt: Þú færð ekki vinnu,
þú færð ekki' skiprúm, þú færð
ekki lán hjá mér. Flestir af
þessum framleiðendum voru
kaupmenn, sem settu verð á
vinnuna, settu verðið á fisk-
inn, sem þeir keyptu, og verðið
á vöruna, sem þeir seldu. Þess-
um mönnum fannst það sjálf-
sagt, eins og stéttarbræðrum
þeirra finnst nú, að það væru
þeir, sem réðu. Vinnulýðnum
*bæri aðeins að hlýða möglunar-
laust, og hann mætti vera þakk-
látur fyrir að haldið væri í hon-
um lífinu. Það, sem framleið-
endurnir unnu með því að kom-
ast inn í umræddan félagsskap,
var, að engum kjarabótum var
hægt að koma fram, og þeir
gátu haldið áfram að safna af-
rakstrinum af erfiði fólksins í
sinn sjóð, eins og áður. Félög
þessi munu svo að síðustu hafa
dáið út með góðri aðstoð „sjálf-
stæðismanna“ þeirra tíma. Að
vísu hétu þeir öðrum nöfnum
þá, en allt er þetta sama tó-
bakið. Allir þessir menn hugsa
um það eitt og það er þeirra
sameiginlega stefna, að auðga
sjálfa sig á kostnað vinnandi
stéttanna. Og það á ekki að
vera að skamma þá fyrir það,
en það er verkalýðurinn, sem á
að skammast sín fyrir að láta
þessa menn troða á sér.
II.
Um og eftir aldamótin lagð-
ist smábátaútvegurinn niður að
mestu, en í þess stað komu
skúturnar. Yfir skútutímabilið
var lítil hreyfing á verkafólki
til stofnunar félagsskapar um
að fá bætt kjör sín. Það potaði
hver sér og reyndi eftir megni
að fá úr bætt, en útgerðarmenn-
irnir fóru sínu fram. Hugsun-
arhátturinn var svo sem ennþá
sá sami: að skammta til hnífs
og skeiðar, en um fram allt ekki
meira og oft ekki það. Eftir
skútutímabilið koma togararn-
ir, línubátarnir og millilanda-
skipin. Þá komu til sögunnar
hinar ýmsu ■ starfsgreinar, - sem
menn skiptust niður í: togará-
menn, farmenn, mótorbátasjó-
menn, eyrarvinnumenn o. s.
frv.
En það er einmiíl um þetta
leyti, sem skriður kemur á að
verkamenn, sjómenn og verka-
konur fari að hugsa til hreyf-
ings um að verða meira en á-
nauðugir þrælar, ,,Dagsbrún“
var að vísu til, en mjög áhrifa-
lítil, enda voru þar alltaf ýms-
ir menn, sem voru á valdi at-
vinnurekendanna og vildu
ganga skemmra í kröfum en
aðrir, og stundum var sá hóp-
urinn stærri og réði þá úrslit-
um um kaupmál. Eftir að Sjó-
mannafélagið var stofnað og
það var kunnugt að lög þess
leyfðu engum útgerðarmanni
eða starfandi skipstjóra rúm
innan vébanda þess, þá urðu út-
gerðarmenn smeykir og sögðu,
að bezt væir að drepa þennan
óskapnað í fæðingunni .Enda
leið ekki á löngu þar til þeir
gerðu tilraunina.
Það var í verkfallinu út af
lifrinni 1916, sem Sjómannafé-
lagið fékk sína eldskírn og
stóðst hana. En það voru til
undirlægjur og skriðdýr þá
engu síður en undirlægjumar
og skriðdýrin úr verkalýðsstétt,
sem eru að fylla dálka Vísis og
'Mor^unjblaðains nú. En voru
svo fáir og smáir, að það gerði
félagsskapnum ekkert til. Og
það leið heldur ekki á löngu að
sjómennirnir sáu hvað slíkt gat
verið hættulegt félagsskap
þeirra. Eri þá tóku úígerðar-
menn það ráð að bjóða einstöku
stjórnendum félagsins góð kjör,
en þau voru ekki þegin. Þá tóku
þeir það ráð að útiloka þá alla
frá vinnu á sjó, sem í stjórn fé-
lagsins sátu. En ekkert dugði,
því þarna áttu í hlut sjómenn
og þeir vissu, hvað þeir vildu,'
þeir vildu lyfta stétt sinni upp
og kenna henni að bera höfuð-
ið hátt, eða að minnsta kosti
engu lægra en þeir, er allan
gróðann hirtu af striti þeirra.
Og þess vegna er þeirra félag
enn þann dag í dag það styrk-
asta, sem til er hér. Þess vegna
fá þeir bætt kjör sín á ýmsan
hátt við hverja samninga.
Sjómennimir þekkja kær-
-----------«-----------
leika bárunnar, sem kemur æð-
andi til þess að færa skip þeirra
í kaf, þeir þekkja líka af reynsl-
unni, að það er sams konar kær-
leiki, sem útgerðarmenn hafa
til þeirra og þeirra félagsskap-
ar. Það sýndi sig þegar hvíld-
artímalögin voru til umræðu á
alþingi, það sýndi sig þegar
verið var að fá tryggingar sjó-
mannanna hækkaðar, til þess að
konur þeirra og börn færu ekki
á vonarvöl, þegar slys bar að
höndurn, það sýndi sig þegar’
verið var að koma á hafnarfrí-
inu, svo að sjómenn gætu kom-
ið heim til konu og barna.' í
einu orði sagt, það hefir sýnt
sig á öllum tímum, að atvinnu-
rekend'ur og Sjálfstæðisflokk-
urinn eru á móti sjómönnum og
verkamönnum í baráttunni fyr-
ir bættum kjörum þeirra, en
þeir eru áfjáðir í það að fá
þetta fólk til þess að kjósa sig
á alþing og í bæjarstjórnir til
þess að þeir geti haft betra
tangarhald á því og sveigt það
til undirgefni við sig, svo ekki
minnki gróði þeirra.
III.
En Sjálfstæðisflokknum hef-
ir ekki verið nóg að hafa yfir-
ráðin yfir meiri hlutanum af
blöðum landsins, gefa út tíma-
rit, senda erindreka út um allt
land o. s. frv. Þeir hafa þurft
að leita allra bragða í herferð
sinni gegn verkalýðnum, og eitt
af'þeim tækjum, sem þeir grípa
oft til ,eru prestarnir (því flest-
ir prestar fylgja Sjálfstæðis-
flokknum að málum). Það hef-
ir ekki verið neitt óvanalegt að
heyra presta þruma úr stólun-
um: Sælir eru fátækir, því þeir
munu guðsríki erfa. Sérhver er
það nú líka sælan, að hafa ekki
þak yfir höfuðið, ekki mat, ekki
klæði, ekki hita, ekki Ijós, ekk-
ert, sem gerir lífið bærilegt,
hvað þá þægilegt. Þá er ekki
óvanalegt að heyra prestana
svona rétt fyrir jól ákalla þá,
sem ríkir hafa orðið á striti
fátæklinganna, og segja: Gefið
þeim fátæku, svo þeir megi
verða jólafagnaðarins aðnjót-
andi. En einkennilegur má sá
guð vera, sem býður þjónum
sínum hér á jörðu fyrst að
styðja arðránsmennina við arð-
ránið með predikunum eins og
aö framan er lýst, og síðan að
skipa arðræningjanum að gefa
þeim, sem hann hefir arðrænt,
svo hann sjái jólagleði. En slík-
um vopnum skirrast þessir
menn ekki við að beita, til þess
aó koma sínum rnálum fram.
IV.
En þrátt fyrir allt þetta og
ótal margt fleira, sem ekki er
hægt að telja upp í einni blaða-
grein, hefði Sjálfstæðisflokkn-
um ekki tekizt eins vel og raun
er á orðin að blekkja óþrosk-
aðar og auðtrúa sálir og fá þær
til að trúa róginum og lyginni
um þá menn, sem barizt hafa
fyrir þeim umbótum, sem
verkalýðnum hafa hlotnazt, ef
hann hefði ekki fengið í lið með
sér svikarann Héðin Valdi-
marsson. Það er þá fyrst, þegar
hann hefir tekið upp sama róg-
inn og sömu lygina um fyrr-
verandi samstarfsmenn sína og
Sjálfstæðisflokkurinn, og rutt
brautina fyrir þá til þess að
kljúfa og sundurdreifa samtök-
unum sem Sjálfstæðisflokkur-
inn gat náð yfirráðum yfir,
Dagsbrun og Hlíf í Hafnar-
firði. En það er .skammgóður
vermir. Ef ekki opnast augu
verkamannanna nú þegar, þá
hljóta þau þó að opnast þegar
kemur til næstu samninga, því
þá munu þeir sjá, að vinnu-
kaupendur verða ekkert gráð-
ugri í að láta af gróða sínum
til þeirra, en þeir hafa verið
frá byrjun, þá’fá skriðdýrin og
nagdýrin að sjá sína sæng út-
breidda.
V.
Á árunum 1922, ’23 og ’24,
þegar ég ferðaðist nokkuð um
til þess að stofna verkalýðsfé-
lög úti um land, þá var æfin-
lega fyrsti fundurinn, sem
haldinn var á hverjum stað,
opinber og þangað máttu allir
koma. Það kom aldrei fyrir að
ekki kæmi annaðhvort einn eða
fleiri vi nnukaupendur á fund-
ina eða einhver útsendari frá
þeim. Þeir fengu á slíkum fund-
um málfrelsi eins og aðrir
fundarmenn, en ávallt mót-
mæltu þeir félagsstofnun og
reyndu að sýna fram á, hvað
mikil vitleysa það væri fyrir
verkafólkið að vera að stofna
slíkan félagsskap, það hefði
ekki nema aukin útgjöld fyrir
það í för með sér, alveg eins og
eitt skriðdýrið var að halda
fram í Vísi nýlega, að Dags-
brún ætti ekki að ganga í Al-
þýðusambandið, því það hefði í
för með sér aukin útgjöld.
Það bar allt að sama brunni,
það var sama hvort það var í
Reykjavík, vestur ú Snæfells-
nesi eða norður á Hornströnd-
um, hugarfar kaupmannsins,
útgerðarmannsins, atvinnurek-
andans, til sjómannsins og
verkamannsins var það sama:
yfirdrottnunin, gróðafíknin og.
kúgunarviljinn var sá sami
hvar sem komið var. Þetta er
það, sem skriffinnarnir núna
kalla að framleiðendur geri af
góðum huga og umhyggju fyr-
ir hinum vinnandi stéttum.
Eru verkamenn nú svo
heimskir, að þeir sjái ekki í
gegnum slíkar blekkingar? Ein-
hver Hermann, sem sjáanlega
er skriðdýr, sagði í Mgbl. ný-
lega þessa gömlu lygatuggu:
Því betur sem atvinnuvegirnir
ganga, því meira ber verkalýð-
urinn úr býtum. Ég held að
það sé nú rétt að reka þessa
lygi ofan í þennan aumingja
Hermann. Togararnir hafa selt
í sumar og haust og vetur svo
vel, að aldrei hefir þekkst ann-
að eins, sumir komizt upp í um
hálfa milljón króna í túr. En
afkoma alls hins vinnandi lýðs
hefði ekki verið að neinu leyti
betri fyrir það, vegna þess að
ísfiskveiðar hvort þær ganga
vel eða illa gefa enga aukna at-
vinnu í landi. Það, sem hjálp-
aði síðastliðið ár var Bretavinn-
an, ekki sala togaranna skátt-
frjálsu.
Eitt af því, sem þessir skúm-
ar í Mgbl. og Vísi hafa haldið
fram í sambandi við þessar
kosningar og reyndar áður, er
að við Alþýðuflokksmenn höf-
um stolið Alþýðubrauðgerð-
inni og Iðnó. Þar sem ég er nú
einn af þeim, sem er bendlaður
við þennan þjófnað, verð ég að
krefjast þess sem opinber
starfsmaður, að þeir ákæri mig
til sakadómara og fái mig þar
dæmdan. Ef þið Hermann og:
Axel og ,,fígúran“ Héðinn
Valdimarsson verðið ekki við
þessari áskorun, þá lýsi ég ykk-
ur opinbera lygara að því, sem.
þið hafið um þetta skrifað, og:
skora á ykkur að draga ykkur
út úr opinberu lífi, því að
skúmaskotin hæfa ykkur bezt..
SEMJIÐ U M KAUP.
SIGURÞÓR, Hafnarstr. 4.