Alþýðublaðið - 12.03.1941, Blaðsíða 3

/
MIÐVIKUDAGUR 12, ma*z 1941_________________________ALÞYÐUBLADÍÐ
---------- ALÞYÐDBLAÐIÐ -------------------------
t
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
,Stutt gaman skemmtilegt*.
Jón Sigurðsson:
AttfinnHkBflun Claessens.
Enn um deilu hárgreiðslustúlknanna
og meistarafélags hárgreiðslukvenna.
------4.----
Ó að meirihluti bæjarstiórn-
ar Reykjavíkur hafi ef til
vill ekki giert sér miklar vonir
Um útgerð „Þórs“ fyrir bæjinn,
og hann hafi raunvemlega neyðst
til að taka ákvörðun um að gera
'jiann út í þeim tilgangi að reynia
að lækka fiskverðið í bænum,
samkvæmt tillögum Alþýðuflokks
ins, þá lék þó mörgum bæjar-
búum nokkur forvitni á að sjá
hvernig henni reiiddi af. Þeir gátu
gátu vari>st þeirri hugsun, að hún
hlyti að skera úr gömlu og loft -
ítrekuðu deilumáli Ineirihlutans
og minnihlutans í bæjarstjórn,
Sjálfstæði'sflokksins og Alþýðu-
flokksins.
Við síðustu bæjarstjórnarkosn-
ingar barðist Alþýðuflokkurinn
fyrir því að Reykjavík tæki upp
bæjarútgerð, eins og HafnarfjörÖ-
ur. Flokkurinn lýsti því yfir, að
ef hann fengi vald til þess frá
kjósendum bæjarins, myndi hann
.kaupa togara og efna til útgerð-
a: á vegum bæjarins i allstórum
stíl. Þá var ekki stefnt að bein-
um gróða, enda var þá við
mikla erfiðleika að stríða í út-
gerðarmálum, heldiur var ein-
göngu aÖ j)ví stefnt, að'auka at-
ívinnu í bænum, svo að atvinnu-
leysið yrði ekki óbærilegt og fá-
tækraframfærið ójjolandi fyrir
gjaldþegnana.
íhaldið taldi þessa stefnu Al-
þýðuflokksins fásinnu og vildi
enga slíka bæjarútgörð. Þaðvildi
heldur aiukið fátækraframfæri ’Og
aukin útsvör til að standa straum
af því — log það sigraði. Bæj-
arbúar fengu því völdin í hpnd-
ur — og AlþýÖuflokkurinn i (Rvík
fékfc ekki tækifæri til að fram-
kvæma stefnu sína, eins og Al-
þýðuflokkurinn í Hafnarfirði gat,
eftir að hafa sigrað íhaldið í
bæjarstj órnarko sningunum þar.
Nú hefir reynslan dæmt á
milli þessara stefna. Reynslan
hefir dæmt stefnu Alþýðuflokks-
ins nétta, en stefnu íháldsins al-
gerlega ranga. Það er alveg" víst,
að ef Aiþýðuflokkurinn hefði
sigrað í bæjarstjórnarkosningun-
um 1938 og hann látið bæinn
kaupa 5 togara, þá ætti Reykja-
víkurbær þá ekki aðeins skulid-
lausa nú, heldur hefði bærinn
haft svo mikinn gróða af útgerð-
inni, að hann hefði getað greitt
með honum allan framfærslu-
kostnaðinn, sem nemur nú allt
að þremur miiljónum króna, eða
nam á síðasta ári og slept öll-
urn gjaldendum. bæjarins við út~
svar á þessu ’ári. Auk þess hefði
bærinn veitt f'jölda mörgum bæj-
arbúum atvinnu á togurunum og
jafnvel getað, eins og bæjarút-
gerð Hafnarfjarðar gerði í fyrra
lútið togara sína fara á saltfisks-
og upsaveiðar, svo að atrinna
pkapaðist fyrir fiskverkunarfólk,
verkákonur og aðra í Iiandi, sem
minnsta hafa haft atvinnuna.
En ek'kert af þessu var hægt
að gera, vegna þess að meiri-
hluti kjósendanna var jiafn skamrn
sýnn og leiðtqgar íhaldsins og
fól þeim forystuna í bæjarstjórn
og þar með allt vald yfir mál-
efnuín Reykjavíkur.
Við höíum nýlega fengið skýrsl
ur Um afkomu Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar. Við þær skýrluít
þarf engu að bæta. Þær sýna að
Bæjai'útgerðin þar hefir verið
mesta bjargráðafyrirtæki, ekki að
eins fyrir sjómanna- og verka-
mannafjölskyldurnar, heldur og
fyrir bæjarfélagið í heild og þar
með jafnt verkamanna og kaup-
man na-heimi lin.
Hið sama hefði verið hægt að
gera hér, ef vit og fyrirhyggja
hefði ráðið, en eklki afturhald,
þröngsýni og flokkslegt ofstæki
Kialdsins í þessum bæ.
f Það var í raun og venu sögu-
legur fundur í bæjarstjórn Reykja
víkur, þegar þeir Bjarni Bene-
diktsson, Valtýr Stefánsson, Guð-
mundur Ásbjömsson, Jakiob Möll-
er, Guðmundur Eiriksson, oghvað
þeir nú heita, allir fulltrúar i-
haldsins „bitu í grasið“ og sam-'
þykktti „að fara þess á leit við
ríkisstjórnina“ að hún „leigði
þeim togarann „Þór“ til bæjar-
útgerðar. Þétta var sannarlega
ekki með glöðu geði gert og það
var ekki laust við að brosi brygði
fyrir á andliti Jóns Axels, er
hann fékk þessa tillögu sam-
þykkta.
En það ef þó aigert aukaat-
riði. Aðalatriðið er að „Þór“
fékkst til leigu og var gerður út
af Reykjavíkurbæ. Hann fór tvo
fisksölutúra til Englands og
græddi stórfé Þetta fé átti að
nota til að lækka verð á fiski
hér í bænunl, og nú eru Jor-
stöðumenn útgerðai innar, Jón Ax
el. og Sveinn Benediktsson að
ræða um það, hvemjg skuli nota
féð, því að bæjarútgerðin er úr
sögunni. Ríkisstjórnin tók „Þór“
til tundurduflavieiða.
Það má segja að bæjarútgerð
íSfeykjavíkur hafi vérið „stuít gam
an — skemmtilegt". Hún nægði
til þess, þótt liún yrði ekki lang-
lífari, að sanna, að stefna Alþýðu
flokksins 1934 og 1938 var rétt
og stefna ihaldsms röng.
Robiiison-fjölskyldaii
heitir stórmynd frá Radio Pictur-
es, sem Gamla Bíó sýnir núna.
Aðalhlutverkin leika Thomas
Mitchell, Edna Best og Freddy
Barholonew.
Reykjavíkuraimáll h. f.
sýnir revyuna „Hver maður sinn
. skammt1" annaö kvöld kl. 8.
AEGNA ÞESS, hve mikið
hefir verið rætt O'g ritað
um deilu hárgneiðslukvenna og
bæjarbúum er kurinugt að mestu,
hvað gerzt hefir til síðustu mán~
aðamóta, finnst mér hlýða að
gefa yfirlit yfir það, sem gérzt
hefir síðan.
. 27. febrúar s. 1. skrifaði vara-
formaður Sveinafélagsins, frk.
Sveina Vigfúsdóttir, grein í
Morgunblaðið og gerir þar mjög
glögga grein fyrir þvi, sem gerzt
hefir 1 þessum málum, skýrir frá
tilboði þvi, sem sent var fyrst af
hálfu sveinanna til samkomulags
og síðan segir hún einnig frá
því smánarlega úrslitatilboði, sem
meistarar svöruðu tiiboði svein~
anna með.
Þrátt fyrir þessa dæmafáþ
frekju samninganefndar meistara-
félaigsins xéttu sveinarnir út hend-
ina til sátta enn á ný, með til-
boði 3. marz s. 1., sem fól í sér
töluverða lækkun frá hinu fyrra
tilboÖi.
Tilboð þetta var sent sem úr-
slitatilboð til sáttasemjara með
tilmælum um að hann kæmi þvi
áfram til meistaraféliagsins, sem
hann og gerði.
Meistarar neituðu tilboðinu.
Þegar svo var komið, að úr~
slitatilboð var komið frá báðum
aðilum og ekki hafði náðst sam-
komulag, réðst sáttasemjari í lað
koma með miðlunartillögu, er
borin var undir leynilega at~
kvæðagreiðslu í báðum félögum,
sveina og meistara.
Miðlunartillagan var svo hljóð-
andi:
MIÐLUNARTILLAGA
sáttasemjara til samnings milli
Meistarafélags hárgieiðslukvenna
bg Sveinafélags hárgreiðslu-
kvenna í Reykjavík.
1. gr. Samningur milli Vinnu-
veitendafélags íslands og Al-
þýðusambands íslands vegna
S\éinafélags hárgreiðslukvenna
frá 11. desbr. 1939 skal haldast
óbreyttur með þehn undantekn-
ingum, sem segir í eftirfarandi
gieinum.
j 2. gr. ! síað orðanna: „fari slík
vinna . . . byrjaðan hálftíma" i
E-’ið 2. gr. samningsins komi:
,.fari slík vinna eftir lokunartímia
fram úr fjórðungi stundar, skal
greiða fyrir framhaldsvinnu að
þessum stundarfjórðungi liðnum
75 aura fyrir hvern byrjaðan hálf-
tíma.“
3. gr. 3. gr. samningsins hljóði
þannig: Kaupgjald sveina skal
verar A. Heils dags vinna: Lág-
markskaup á mánuði skal vera
fyrsta missirið (6 mánuði) að
loknu námi 150 kr.; annað miss-
irið 165 kr.; þriðja missirið 180
kr. og þar eftir 200 krónur.
B. Hálfs dags vinna: Lágmarks-
kaup á mánuöi skal vera fyrsta
missirið 100 kr.; annað missirið
110 kr. og þriðja missirið 125
krónur.
4. gr. samningsins orðist þann-
ig:
Á allt kauipgjald samkvæmt
samningi þessum skal greiða á-
samt grunnkaupinu fulla dýrtíð-
arupphót samkvæmt verðlags-
vísitölu kauplagsnefndar fyrir
þann piánuð, sem vinnan er unn-
in í.
5. gr. I stað „14“ í 7. gr. komi:
„20“.
6. gr. í stað „1940“ í 15. gr.
komi: „1941“.
Sáttasemjari 1. sáttaum.dæmis,'
Reykjavík, 6. marz 1941.
Bjöm Þórðarson.
Frá samningi aðila frá 11. dez.
1939 felur þessi miðlunartilla.ga
sáttasemjara í sér aðeins efnis-
breytingar á 4 greinum af 16,
sem í samningnum eru:
2. gr. miðlunartillögunnar skýr-
ir sig sjálf.
3. gr. er um kaupgjaldið. ,
Heilsdagsstúlkur höfðu kr. 150,
00 pr. mánuð, en gerðu kröfu til
að fá kr. 200,00.
' Tillagan • gerir ráð fyrir, að
kaupið verði það eftir li/2 árs
starf að námi loknu.
Hálfsdagsstúlkur höfðu kr.
100,00 pr. mánuð, en gerðu kröfu
til að fá kr. 125,00.
Tillagan gerir ráð fyrir, að
kaupiö verði það eftir 1 ár að
námi loknu.
Fjárhagslega séð fyrir meistara
felur tillagan ekki í sér neinar
breytingar frá því sem áður gilti,
því það voru að eins nýsveinar,
sem höfðu áður kr. 150,(K) pr.
mánuð, en þær, sem eldri vom í
iðninni, höfðu flestar hærra, og
allt að kr. 200,00 pr. mánuð eða
jafnvel þar yfir, þær, sem eftirsótt-
ar vom.
4. gr. inniheldur fulla dýrtíðar-
uppbót til handa stúlkunum, og
er þar tekið tilliit til og gengið
iijn á fullar kröfur stúlknanna
því viðvíkjandi, enda varla hægt
annað, þar sem meginporri alls
verkafólks hefir fengið það og
jafnvel þótt ekki hafi verið sagt
upp samningum, eins og til er
sums staðar úti á landi.
í 5. gr. er gert ráð fyrir þvi, að
í veikindatilfellum haldi stúlkum-
ar fullu kaupi í 20 daga í stað
14, sem áður var.
Ekkert tillit var tekið til krafna
þeirra um bættan vinnutíma,
aukið sumarfrí eða slysatrygging-
ar á fötum vegna bruna.
Ég veit að flestir halda, eftir
að hafa lesið það, sem að framan
greinir, og hvert orð er þar sann-
leikanum samkvæmt, að meistar-
ar hefðu tekið slíkum samningi
fegins hendi og samþykkt miðl-
unariillögur sáttasemjara mótat-
kvæðalaust, en það var nú síður
en svo.
Við atkvæðagreiðslu í meist-
arafélaginu, er fór fram s. 1.
sunnudag, var tillagan felld með
34 atkv. gegn 15.
Atkvæðagreiðsla fór fram s. 1.
föstudag hjá sveinum, og var til-
lagan samþykkt af þeiin með 22
gegn 6.
Sveinafélagið sýndi þar, éins
og áóur, að það er fúst til sátta.
Margur mun nú spyrja — og
það ekki að ófyrirsynju —: hvað
er það, sem Vinnuveiteni afélag
Islands og Meistarafélag hár-
greiðslukvenna ætla sé með
þessari fádæma ósvífni gagnvart
stúlkunum ?
Fyrst neita meistarar, eða
Claessen fyrir þeirra hönd, að
ræða við þær um samninga fyrr
en þær fa]]i frá kröfum sínum
um grunnkaupshækkun. Þar á
eftir kemur hin hlægilega liðs-
bónarauglýsing meistaranna til
almennings um baráttu gegn
hækkun hárgreiðslukostnaðar.
Þá framkoma sumra meistar-
anna gagnvart stúlkunum, þegar
þær eru að verja rétt sinn gegn
lögbrotum, er framin voru með
vinnu nemenda, að vísu i skjóli
lögreglústjóra.
Þá blekkingarfullar greinar
Claessens í Morgunblaðinu, sem
þá voru tættar sundur lið fyrir
lið í Morgunblaðinu af fyrrver-
andi formanni sveinaféiagsins.
Þar næst hin svívirðilegia at-
vinnukúgun Claessens, þar sem
hann sem framk væmdastj óri
Vinniuveitendafélagsins skiifar
hverjum einasta meðlim Vinmtu-
veitendafélagsins hér í bæ og
máske víðar, — senidir þeim lista
með nöfnum hárgreiðslustúlkn-
anna og leggur blátt bann við,
að nokkur þeinra sé tekin til
neinnar vinnu.
Þá tilraunir Claessens til þess
að fá nokkrar stúlkur til þess
að svikja sjálfar sig og stéttar-
systur sínar með því að segja
sig úr félaginu og taka Upp
vinnu. En sem betur fór fengust
engar þeirra til slíkra verka, euda
sveinafélagið ekki jafn iaust í
viðjum og starfsstúlknafélagið
„Sjöfn“ og óhægra að koma
Frh. á 4. síðiu.
sa2!31353535aesasí25a
ÍAlt er keypt: I
££ Húsgögn, fatnaður, bús-
áhöld, myndir og mál- a
ta verk, rafmagnsáliöld, ö
u grammófónar og plötur, u
& bækur og fl. og fleira.
m Forn- m
n verzlunin, i
Grettisg. 45. Sími 5691.
9,50 meter, og allt til
peysufata.
Vírofin
SILKISVUNTUEFNI
í úrvali.
FEEMING ARK J ÓLAEFNI
margar tegundir.
KÁPUEFNI
frá kl. 17,75 meter.
PEJÓNAGARNIÐ
margeftirspurða komið
aftur- ,
Verð og vörugæði viður-
kennt.
VERZL. GUÐBJARGAR
BERGÞÓRSDÓTTUR.
Öldugötu 29. Sími 4199.