Alþýðublaðið - 14.03.1941, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 14. MARZ 1941.
ALÞÝÐUBLAÐiÐ
-----------AIÞÝÐDBLAÐIÐ -----------------------♦
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
\
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
----------------------------------------—------♦
1
Eftirtektarverð pögn
-----♦—---
Alþýðusamband islands
er einhver stærsta og öflug-
asta samtiakahei'lid í Iiandinu. Pað
er skipað á annað httndriað fé-
lagsheiidúm, sem h,afa inman
sinnia vébanda um 14 þúsúndir
vinnandi manna, sem dreifðar éru
tim aiit land.
Pað viðurkenna allir, aö þessi
merka samtakaheild hefir unnið
geysimikið starf. Pað er viður-
kennt, að sambandið hafi bætt
kjör fjölmennustu stéttarinnar í
landinu, vakið nýja hreyfingu
ineðali þjóðariunar, sem enginn
þorir lengur opinberlega að telja
óþarfa eða hættulega. Pað er
viðurkennt, að í Ikjölfar þessariar
hreyfinigar hafi vaxið ný menning
tog margvísleg umbótalöggjöf,
sem öll þjóðin nýt'uir góðs af
án tilílits til stétta.
Þegar þessi volduga samtiaka-
hei'td í landinu minnist aldar-
fjórðungs starfsemi sinnar, minn-
ast blöð ákveðins stjórnmála-
flo'kks ekki á það. Hvers vegna
ekki? Er það vegna þess, að
það sé svo ómerkur atbuirður,
að það taki ekki að geta hans?
Getuir það verið? Vitað er, að
varla getur svo ómerkan burgeis
í Reykjavík, að þessi sörnu blöð
breiði sig ekki út yfir afrek hans,
þegar hann á mierkisafmæli, svo
að ekki vantar rúmið í blöðin!
Ástæðan er allt önnuir.
Þessi blöð og sá fLokkur, sem
á þau oig stjórna þeim, hata
lr---------------------------
Útsala:
Pappír, ritföng,
Póstkort, myndir,
Snyrtivörur,
Hreinlætisvörur,
Búsáhöld, balar, fötur, gólf-
kústar.
Stoppteppi,
Skíðabhissur,
Kuldahúfur,
Kuldavetlingar,
Barnasvuntur,
Skriðföt,
Inniskór,
Leikföng og margt fleira.
Mikill afsláttur.
Weræl. KATLA,
Laugaveg 27.
þessa samtakaheild og vilja hana
feiga.
Kemur mönnum þetta á óvart?
Ef til vill ekki mér og þér. En
samt sem áður mun það koma
þeim verkamönnum á óvart, sem
undanfarin ár hafa lesið smjaður
þessara sömu blaða fyrir verka-
lýðssamtökunum og verkalýðn-
um, fullyrðingar þeirra urn vin-
áttu þei'rra i garð þessara sam-
taka og fjas þeirra um umhyggju
þeirra fyrir því að efla þessi sam-
tök og styrkja.
Menn sjá nú betur gegn um
s-mjaðrið og fleðulætin, þekkja
betur úl-fseyrun unda-n sauðargær-
unni.
1 Alþýðusamban-d Islands hefir
nýl-ega t-ekið þátt í og stjórnað
að mestu launasiamningum og
launadeilum fyrir hönd félaga um
gjörvallt lan-d. Að eins ein deila
hefir tapazt; hinar hafa allar unn-
izt. Eggeri Cla-essen, framkvæmd-
arstj-óri Vinnuveiten-dafélagsins,
'gaf húsbsend'um sínum skýrslu,
þegar m-argar þ-essiar deilur
vo'ru afstaðnar, io-g sagði á þá
leið, að atvinnurekendum hefði
gengiÖ verst að sigra verkalýðs-
félögin, þar sem Alþýðuflokks-
menn réðu bæjarstjórnum og at-
vinnutækjUm. í þiessum ummæl-
um speglast, eins vel Oig bezt
verður á kosið, kjarni þeirr-
ar baráttu, siem háð er miili
vinnuseljienda oig vinnukaupenda
og jafnframt afstaða stjþrnmál-a-
fiokikanna til v-erkalýðsins iog
samtaka hans. Því að í þessium
'sömu ummælum er einrng fólgin
yfirlýsing um þ-að, að atyinnU-
rekendum hafi gengið bezt í ,bar-
áttu-nni gegn verkalýðnum, þar
sem Sjálfstæðismenn réðu.
Þetta ætti að nægja fyrir
verkalýðinn til sjós og lands, og
það nægir til að mark-a stefnu oig
afstöðu þúsun-da verkamannai
Það ætti einnig að verða til þess
að auka einingu v-erkalýðssam-
takanna, starf þeirra og baráttq-
fyrir bættum kjörum alþýðunnar.
Það ætti að nægja tii að fletta,
ofan af þeim skriðdýrum í verka-
lýðsstétt, sem r©ka erin-di and-
stæbinganna, innan sinnar eigin
stéttar, en á því h-efir borib und-
anfarið — og er til smánar fyrir
verkálýðinn.
| Kaupmenn og kanpfélog!
Útvegum allskonar vörur frá Englandi
og Ameríku, Leitið tilboða hjá okkur.
Gotfred Gerahilft ^ Go. h.f.
Sími 5912. Kirkjuhvoii.
1
Stj órnmálaá standíð í F æreyj
um eftir hertöku eyjanna.
---♦---
Eftlr P. M. Dam formann Albýðuflokksins
T SAMTALI mínu við frétta-
mann Alþýðu-blaðsins lét ég
orð falla u-m, að ég kynn-i ekki
við að hef ja umræður hér á 1-andi
u-m innianlands stjó-rnmálaágrein-
jng okkar í Fæœyjum, nema því
aðeins, að anmar maður yrði til
að hefja þær umræður. \
Nú hefir það gerzt, og þar sem
bl-aðið hefir óskað umsagnar
minnar, leyfi ég mér að lýsa hér.
í sfuttu mál-i stjórnarástamdinu í
Færeyjum, eftir að brezk hérnað-
áryfirvölld s-ettu hér á land í ieyj-
unluim.
Breytlnoln vlð hertökn
eyjanna.
_____*i
i Þegar Þjóðverjar hernámn
Danmörku- og ChUrchill sikýrði
frá því rétt á eftir í útvarpinu,
að Bretlan-d myndi taka Færeyjar
un-dir síma vemd, var það hverj-
um manmi ljóst, að ekiki var Jum
sama stjórnarfyrirkomuliag að
ræða fyrir o-kk.ur og hingað til.
1 Þá var u-m tvo feosti að velja:
Anmað hvort Urðu Færeyingar
að halida áfram ríkisfélagsskap
við Danmörku mieð mýrri stjórn-
ars'kipan, eða þeir Urðu að slíta
öll rikisbönd við Danmörku og
stof-rta- alveg sjálfstætt riki.
Hverjum sem væri hefði reynzt
örðugt að gera hið síðamefnda á
einUm degi, alveg óviðbúiinn og
án fyrirva-ra, og enn örÖugra
hlaut það að vera jafn fámennri
og orkusmárri þjóð, sem Færey-
ingar eru-. Til þiess að síkýra,
hve torsótt þetta hefði verið, skal
iég aðeins geta þess, aö féliags-
mála-, skóla- og embættasíkipun
okkar er haldið uppi m-eð ríkis-
tiilagi —- um 2 milljónum króna
árieg-a. Geil þá, sem myndazt
hefði í þjóðlíf vott, ef fjárhæð
þess-i hefði verið numdin burtu,
h-efði verið ógeriegt að fylla,
nerna með þvi eiuu, að takia lán.
Vér höfðum engiin te'kjulög — og
fengjum við lán, svoma í einni
svipan? Og hver getur stjórnað
rí'kl m-eð því m-óti, að taka lán
í sjálfan r-eksturskostnað ríkiisins?
Því er sv-o hér við að bæta,
viðvíkjandi skilnaðarmál'mu, að
það gat ef til vill verið vafa-
s-amt, hvort orð Churchills í út-
v-arpinu, að Bretland ætliaði að
skila frjálsri Danmclrku aftur
Fær-eyjum, hefðu ekki gert o'kkur
örðugt Um að gera-st sjálfstætt
(íki í fullri sátt og samvinnu við
Br-etland.
Jafnaðarmenm töl'du þ,að nú
au'gljóst, að vandinn o-g örðu-g-
leikarnir við skilnað svona í
ei’nni svipam voru slíkt ofur-efli,
að vér mundum elski sigrast á
þeim, nema m-eð því mó-ti, að
ofr-eyna oss og særa. Hins veg-
ar töilidíum vér tiltækilegt, að
koma á bráðabirgða sfjórnarskip-
i urt, án þess að gan-ga úr rikLsfé-
[ lagsskap við Danmörku n-é að
I glata þeim fjárhagsgrumdvel li,
| sem félagsmála-, skóla- og emb-
s ættaskipun vo-r er reist á. Megiin-
1 un-dirstaða þ-essarar skoðuinar var
sú hugsun, sem komið hafði fram
hjá f-orsætisráðherra Bretlands,
að Danmörk væri riki áfram, þótt
í böndum væri, og að Bret-
1-and vildi varðveita Fær-
eyjar fyrir það. Slík varðveizla
var au-ðvitað ómöguleg nneð öðru
móti en því, að Bretland vildi
greiða vegna da'nska ríkisi-ns það,
sem það hafði að lögum skuld-
bumdið sig til að greiða Færeyj-
um.
Sjálfstæðismenn og samban-ds-
menn voru s-öm'u skio-ðunar iog vér
um þetta, og þessir þrír flokkar
urðu ásáttir um að reyna þessa
lei-ð. Var því senid viðræðunefnd
til Bretlanids. Sannaðist þá á-
gizkun vo-r út í æs-ar.
I samræmi við þ-etta var svo
komið á þeirri s-tjómskipan, sem
áður hefir verið skýrt frá hér í
blaðinu. Hún er skynidiráðstöfun
tíl bráðabirgða. Enginn veit, hvað
morgun-dagurinn ber í skauti
sínu. Jafnaðarmen-n töl-du því,
jafnhliða o-g þeir samþykktu
bráðabirgða stjórnarskipuni-na,
að brýna nauðsyn bæri ti-1 að
bjarga sér að sem ánestu leyti
sjálfir, og lögðu þeir því til, að
'löigþingið aflaði sér svo mikilla
tekna, sem unnt væri að fá. Hver
vissi nema til þess kæmi, að
ganigur stríðsins breytti viðhiorfi
brezka ríkisin-s til Dan-merkur?
Ef það kæ;ni fyrir, væni' ráun-
veiuiega öll fjárhagsbönd slitin
við Danmörku. Mundum vér þá
'Standa andspænis fjárþroti, sem
þjóö vor fengi eigi af borið,
nema úr væri bætt.
Þjóðarflokku'rinn (FólkafJokk-
úrinn) var á móti stjómarskipun-
inni og heimtaði algerðan skilnað
við Danmörku, sem hann, gagn-
stætt skoðun og aðgierðum Bret-
lands, kvað ekki vero til lengur
sem ríki, og gæti því ekki veitt
Fær-eyjum neinn styrk lengur.
Allir huigsandi menn telja það
sjálfgefið, að ekki er hægt að
g-era kröfu um að stofna sjálf-
stætt ríki, nem-a jafnframt sé bent
á nægilegar tekjur til að stan-da
straum af stjórn ríkisins. En það
var merkilegast uim skilnaðar-
kröfu Þjóðarfl-ofcksins, að gersam-
lega var örgrannt um, að hann
b-enti á n-ein-a leið til að afia
nauðsynlegra tekna til að stjórna
ríkinu með. Og þ-að var efcki
þessi neikvæða eyða í skilnaðiar-
kröfuna ein, sem b’öskraði öllum
þei-m, sem vo-ru raunverulgeir
sjálfstæði-ssi'nnar. Menn un-druð-
Ust hinn enn meira og skelfdust,
-að Þjóbarflökkurinn var reglu-
bundið á móti öllum nýjum
tekjuöfllunum fyrir þingið. Hann
]-agði-st fast á mótí tollum og
háum, beinum skatti á mi-klar
tekjur. Þjóðarflokkurinn beitti þvv
sem vopni, að segja frá því, ,að
einmitt núna á þessum tíma væri
togaraútgerðin skattfrjáls á Is-
landi. Hér á íslandi mun mönn-
Um veitast það torskilið, að
skilnaðarfl'okkur í jafn litlu og
fátæku landi; og Færeyjum, geli
reist sjálfstæðiskröfur á því, að
lofa fólki tolla- og skattafrelsi.
Fjármálin 09 aratmað-
urran.
Sagt hefir verið, að amtmað-
uriinn hafi öll fjárráðin. Það er
r-angt. Lögþimgið ræður algerlega
eitt yfir því fé, sem þaö heimtir
inn með tollum, beinum sköttum
oig á annan hátt. Amtmáður
ræður emgum eyri af því fé.
Afsökun Þjóðarflokksins fyrir
því, að vera ekki með skattalög-
únum, nefnilega að þeir vilji ekkí
af]a fjár handia dönsku amtsvaldi,
er ekkert annað en fölsun, eins
og málum er fcomið.
Bretar féllust á, að lána amt-
manninum, sem Umboðs-mtanni
tíansfca ríkisins, það fé, sem til
þess þurfi, að standast útgjöld
ríkisins í Færeyjum. En amtmað-
urinn ræður jafnvel efcki yfir
þes-su fé eins og hann viill. ,Lög
niæla fyrir Um það, til hvers nota
skuli féð. Amtmaður h-efir engan
rétt til að breyta þ-essum lögum,
án samþyk-kis þingsins.
■ Amtmaður hefir sfcul'dbundið
sig til að staðfesta öll tolliar og
tekjuiagafrumvörp þingsins, sem
hafa ekki í för með sér útgjöld
fyrir ríkið. Hann var þannig and-
vígur nýja skattafyrirfcomuliaginu,
en sitaðfesti þó fruimvarp það,
sem meiri hlutinn samþykkti.
Fmyska peninga-
seðlarnlr
Alli-r flokkar urðu ásáttir um,
að vegna hinnar miklu fisfcum-
setningar yrðum vér að fá prent-
aða nýja seð-la, og vegna til-
mæl-a frá Bretum voru gömlu
tíönsku seðlarnir auðfeenndiir og
látnir gilda aðeins í Færeyjum.
Af þessuim seðlu-m voru til um
2,4 mil-ljónir, og tryggði Bretland
vero þeirra með pundum.
Nýju seðlarnir, sem prentaðir
hafa verið, eru baktryggðir með
pundum.
Þessir seðlar hafa sérstöðu í
öllum heiminum að því leyti, að
fyrir þeim er tvöf-öl-d trygging. í
Bretlandi eru þ-eir tryggðir með
pundum, og á hinn bóginn hefir
amtmaðurinn, samkvæmt fulltrúa-
umboði sínu fyrir ríkið log Natio-
nalbankann, ábyrgzt þeim siama
gildi og danskar krónur munu
hafa. Af þessu ætti að leiða það,
-að ef Bretar ganga með sigri af
hólmi, verða pundin verðmeiri en
mörkin, og fylgir þá króna vor
pundinu. En ef Bretar bíða ó-
sigur, verður markið og danska
krónan þar m-eð í hærra gilrii,
og þá fylgir krón-a vor dönsku
krónunni, samkvæmt ábyrgð amt-
mannsins ríkisins vegna.
Ágóðinn af seðlagerðinni fellur
lögum samkvæmt til lögþingsins.
Það var þessi tvöfalda trygging,
o-g svo það, að Bretar vildu fá
seðlana gefna út, s-em kunnugt
er, sem gerði þ-að að verkuni, að
vér greiddum ekki atkvæði með
seðlafrumvarpi Þjóðarflokksins.
Frh. á 4. síðu. -