Alþýðublaðið - 18.03.1941, Blaðsíða 2

ÞRIÐJUDAGUR 18. MARZ 1941.
ALÞÝÐUBUÐIÐ
(NiðuJl.)
jéBJAS GIJeMIJNPSSON:
Má lýðræðia verlM slg ?
III.
Hvað er lýðræði annað en
htigslinar&elsi, skoðanafrelsi, at-
hafnafrelsi og ritfrelsi? spyr Jón
Kjartansson, annar af ritstjrónum
Morgunblaðsins.
Öllum kemiur saman um pað,
að petta séu meginatriði alis lýð-
ræðis. En jafnframt pví, sem öll-
iuni' kemlur saman um það, þá
ætti ölluaái líka að geta fcomið
saiman um hitt, að einn mesti
glæpurinn, sem hægt eT að
drýgja gegn þessu sama lýðræði,
er það, að neyna skerða eða af-
nema þetta fielsi, og almesta níð-
ingsverbið, sem hægt er að vimna,
er að vinna að þvl að yfirlögiðu
ráði og eftir fyiir fram gerðri á-
ætlun, að svifta heilar ‘þjóðir
frelsi þeirra, þessari dýrmætostu
undirstöðu alls maimlegs llfs og
heilbrigðrar menningar.
Um það verður ekki lenigur
deilt, að að því stefna þær þrjár
stjórnmálastefnur, sem nefndar
etlU' einu nafni einræðisstefnur, þ.
e. kommúnisminn, nazisminn og
fasisminn.
Helgaista, sö lang helgasta
skylda hverrar þjóðar er því að
verja sig gegn þessum stefnum.
Því nái þær að festa rætur, er
hugsana-, skoðana-, rit- og at-
hafnafrelsið farið. Að þekkja
þessar stefnur, vinnubrögð þeirra,
áróðut, smjaður, lygar, hótanir
og hverja þð 'áðra mynd, sem
þær biTtast í, og umfram allt,
að Ijá þeim einskis fangs á
nokkru tæki, til áróðurs,
sem til er í lýðr’æðislandi, er þvi
ein af frumskyldum þjóðfélags-
ins. Og komi það í ijós, að þær
hafi fest rætur í einhverju lýð-
ræðisríki, er það ein sjálfsagð-
asta skylda valdhiafanna að út-
rýma þeim þegar í stað og með
hverjum þeim hætti, sem tiltæki-
legur er.
R8aC83J3S83Jaí3iaöí3
lýkoaið
H. P. Sosa,
Worchestersósa,
Tómatsósa,
Sunneysósa,
Pickles,
Capers,
i
Savora sinep.
Colmans Mustarð.
Tiarnarbúóin
Tjamargötu 10. — Sími 3570.
EMEKKA
Ásvallagötu 1. — Sími 1678.
xxmimzuxmzmí
Hvernig höfum við íslendingax
nú verið á verði í þessum efn-
um? Höfum við gert skyldu okk-
ox í því að varast þennan áráð-
ur og verjast honum, þegar hann
fcom í íjós?
Því fer alls fjarri. Allir fl'okkar
hiafa um skeið a. m. k. látið
blekkjast af einræðisstefnunum
meira - og minna.' En alveg sér-
staklega hefir þó Sjálfstæðis-
flokfcurinn hneiigst að þegsu í
einu og öllu.
Hér eru fáein ófullkomin dæmi.
Var það til að „vernida lýðræð-
ið“, að bæði blöð Sjálfstæðis-
fliO'kksins gengu bersetksgang í
áróðii fyrir nhzismann, áður en
núverandi styrjöld brauzt út? Er
það til að vernda lýðræðið, sem
Morgunblaðsmenn hafa hvað eft-
ir annaö tekið höndum saman við
kommúnista, sem vitað heör ver-
ið að var hreinn landráðafl'O'kkur
isíðustu árin? Var það til að
varðveita lýðíæðið, sem Mgbl.
bafði smiiði og handverksmenn
í þjónustu sinni til að auglýsa
utan á húsi sinu, „'sigra Hitlers"
í surniar, og er það af sérstakri
elsku á lýðræðinu, að sama blað
hefir ekki ónáðað neinn hand-
verksmann út af sigrum Breta í
Afríku, sem em sízt ómerkari?
Og kannske það sé alveg sér-
stök umhyggja fyrir og ást á lýð-
ræðinu, sem kom fram hjá Rík-
isútvarpinu fyriir skemmstu, er
það lét einn þekktasta nazista
landsins hella sér yfir Englend-
iniga, eins og þeir vom fyrir 600
til 700 ámm, eða á tímabili
Sturlmigaaldarinnar, og lýsa
manndrápum þeirra og grimmd-
arverkum þá, sem að vísu bomast
hvergi nærri í hálfkvisti við
grimmdaræði einræðisins, eins
og það lýsir sér nú? Hafi svo
verið, má þáð teljast alveg sér-
stök og annálsverð uppfynding-
þrsemi í umhyggju fyrir lýðræð-
inu hjá útvarpinu, að fá naz-
ista tíl þess að ráðast á þá eintj
atórþjóð EvrópU, sem enn held-
ur á lofti merki frelsisins ogf
lýðræðisins og fómar blóði sínu
og fjármunum daglega fyrir^það.
Og við getum haldið áfram.
Á alþingi var 17. april 1939
mynduð hér þjóðstjóm. Eitt af
fjórum meginverkefnum hennar
var þetta:
„að sameina lýðnæðisöflin I
íandínu til vemdar og efling-
jan lýðræðinai.“
Hvað hefir hún í þessu gert?
Ég fuillyrði, að hún hefir gert
minna en ekkert til þess, og veld-
ur þvf eingöugu tvískinnungur
sá um þessi mál, sem að unid-
anfömu heör verið í Sjálfstæðis-
------------4,----------
flokknum. Og enn má nefna, að
síðasta alþingi samþykkti að
skipa nefnd til að atbuga „hvern-
ig hið íslenzka lýðræði fái fest
sig sem bezt í sessi og varist
taeð lýðræðisaðferðbm jafnt á-
róðri sem undirróðri ofbeldis-
flokka iog annarra andstæöinga
lýðræðisins.“ Nefndina skyldu
skipa þrir menn, /einn frá hverj-
um stjórnarfLokkanna. — Eini
flokkurinn, sem mann hefir til-
nefnt I nefndira, er Alþýðtuflokk-
lurinn, og gerði hann það rétt
straix að þinginu loknU. Hvomgur
hinna fiokkannn hefir tefnefnt
sinn mann. Svona vel héldu þeir
samþykktir alþingis í þessu mik-
ilvæga máli. Nú mætti ætla, að
þeir hefðu skirrst við að tilnefna
sína menn vegna þess, að við
hefðum tilnefnt einhvern „of-
be!dissegg“ í nefndina, af því að
„Alþýðublaiðið vill ekki verjast
einræðinu með lýðræðisaðferö-
Um“,isegir Mgbl. En þvi fer fjiairri.
Alþýðuflokkurimn tilnefndi þann
imann í nefnidina, sem látið hefir
ótvíræðast í ljósí, að hann ein-
mitt vilji verjast einræðinu með
lýðræðisaðferðuim, eins og Mgbl.
þykist nú vilja, en það er Vil-
múndur Jónsson landlæknir.
Og svona er þetta á qlliuim
öðrum sviðum. Tólfunum kastar
þó fyrst,- þegar Morgunbliaðið
tekur kommúnista, uppvísan
landráðaflokk, beinlínis og opin-
beriega undir vernd sína, eftir
að dómstólar landsins hafa dæmt
þá fyrir landráð, og ræðst jafn-
vel á dómstólana fyrir dóminn
og.biður kommúnistum, sem vit-
að er að ætla að svifta þjóðina
freisi sinu, beinlínis griða.
Flokkur kommúnista, ritstjórar
lians og blað hans stóð allt að
landráðabréfinu og eiga eftir aÖ
standa að enn meiri landráðum,
verði ekki í taumana tekið. Mgbl.
er hér beinlínis að reyna að koma
í veg fyrir, að dómstólar og
stjórnarvöld geri skyldu sína.
Ef við lítum fordómslaust á
hvemig þetta hefir genigið til
hér hjá okfcur iog emm ekkert að
ijúga að sjálfum oikkur í þessum
efnum, þá höfum við hér á ís-
iandi flotið svo sofandi að feiigð-
jar ósi í þessu efni, að því er lík-
ast, sem einhver hulin máttar-
völd hafi komið ofckur til hjálpar
á síðustu stundu til þess að
við, einir og síztir allra Norð-
uriandaþjóða gætum rétt við.
Morgunblaðið hefir alidrei
hivorki fyrr né síðar bent á eitt
einasta atriði til vemdar lýðræð-
inu, en sjálft gengið á undan öðr-
Um blöðum í vafasömum áróðri
og þeirri meðferð mála, sem
nálgast mest eimræðisaðferðir.
Taumlausum ósannindum og
blekkimgum hefir verið beitt, þeg-
ar það hefir þótt við þurfa, og
þó að Mgbl. hafi enn ekki náð
Hitler sjálfum, sem lýsti því yfir
í ræðu nýlega að hann hefði
fyrir tveim tímum fengið skeyti
frá flotastjóm sinni um að sökkt
hefðd verið síðustu 48 klukku-
stundimar 215 þús. smálestum af
skipum fyrir Bretum, þá er það
býsna vel á vegi statt i þessúj
efni. Slíku sem þessu er hægt að
skrökva að Þjóðverjum og Aust-
urrikismönnum, sem varla hafa
skip séð, o<g elkki geta gert sér
neina hugmynd um hverju hér er
verið að skrökva, en t. d. okkur
fslendingum, sem vitum strax að
þetta er sama sem að sökkt hafi
verið um 200 skipum eins og
Brúariossi okkar, þýðir ekki að
segja slíkt. En það má skrökva
öðm í okfeur, se;m betur á við
hér, og sllk ósannindi sem þessi
eitti/ aðeins ein tegiund einræðis-
áróðursíns, sem nauðsynlegt er
að allir þekki, til þess að geta
varast hann eins og aðriar slíkar
áróðursaðferðir einræðisins. Þegar
stærstu blöð landsins hafa tekið
það Upp og ruotfæra sér allar
verstu áróðursaðferðÍT einræðis-
ins, jafnframt þvi sem þa'u þykj-
ast vera að predika fólki lýðræði,
og þegar í landinu fá að rleka
opinbera áróðursstarfseimi fliokk-
ar, sem uppvísir em að landráð-
um ,og þegar lioksins eriendur
her hefir tekið í taumana, af því
að hann er sjálEur í hættu fyrir
þessari siarfsemi — og stjómar-
völdin einlu sinni á 10 árum
reyna að gera skvldu sína, er
borið blak af landrábaflofcknum
og hann tekinn undir pólitíska
vemd stærsta stjórnmálaflokksins
í landiniu, er þá nokkur von til
viðreisnar?
Það er ekki hregt að búast við
öðm en að svona lýðr'æði giati
sjálfu sér — enda mun kannske
fil þess ætiiast, þótt enn sé fag-
urt um lýðræði talað. Það var
einnig gerf af hálíu þeiríra, sem
svikið hafa þær þjóðir, sem nú
eiiga ekkert frelsi.
t
IV.
f einum lýðræðis-leiðara sín-
um segir MgbL:
„Fyrir striðið var það álit al-1
mennt ríkjandi á bræðraþjóðum
okkar á' Niorðurlöndum, að þær
væm þiioskuðustu lýðræðisþjóðir
álfiunnar. Aldrei bom þeim til
hugar að beita aðferð eiriræðis-
rikjanna til vemdar lýðræði sínu.
Samt áttu einræ'ðisöflin hvergi
minna fylgi er þar.“ (Lhr. hér.)
Já, þetta héldu menn að væri
svona „fyrír stóðið“,. En ætli
þessar þjóðir' sjái það ekki nú,
að þær hefðu þurft áð vera bet-
ur á verði gegn einræðinu en
þær vom? Ætli þær sjái nú ekki
svikin og undirróðursstarfið, sem
viö þær var beitt? Og ætli þær
sjái ekki nú, að svikaramir og
landráðafólkið var víðar en í hin-
Um skipulögðu einræðisfioikkum?
Nú þekkja Norðmenn Quisling
og fylgismenn hans. sem kiomið
hafa úr ýmsum fJokkum. Nú vita
Danir, að „vinir“ þeirra hafa set-
ið á svikráðum við fielsi Dan-
merkur í möig ár, oig að nú eru
þessir sömu mann að stofna nýj-
an stjómimálaflokk í Danmörku,
ekki til vemdar lýðræðinu, heldur
tíl útrýminigar á þvi að fullu og
öllu.
„Lýðræðið verður að hafa trú á
málstað sínum,“ segir Mgbl. enn
fnemur. Og þar er ég þvi alveg
sammála. En það er ekkl að hafa
trú á málstað lýðnæðisins, að
þora alidrei að ganga í berhögg
við einræðisöflin. Það er að hafa
ótrú á honium iog vera sama um
hann. Þær þjóðir einar, sem sýnt
hafaíverki fulla trú á lýðræðinu,
hinn brezki heimur — berjast nú
nú svo að kalla einn með vopn í
hönd fyrir málstað þess, þegar
allir aðrir bafa orðið einræðis á-
róðrinium að bráð Oig ýmist iof-
metið eða vanmietið sitt eágiö
lýðræði.
Vegna þess, að ég hefi trú &
lýðræðinu og vegna þess, að ég
er sannfærður um, að unidir engsa
öðm stjðmarforini, sem við ena
þekkjum, getur mannkynið náð
á hærra þroskastig, eins og þeg-
ar hefir ramiar sýnt siig, vil ég
berjaist fytír því. Og þó að
við Islenidinigar séum orðnir
þeir ættleriar í vopnaburði,
að tiiigangslaust er að fá
iokkur vopn í hönd til annars en
að skaða okkuir sjálfa á þvi, og
getum því ekki á þann hátt beint
barist fyrir því, getum við sýnt
Öllum þjóðum heims, að einmitt
við, og kannsfce engir frekar en
við, erum færir um að skapa hér
hjá okkur það lýðræði, sera
mörgum öðrum mætti verða til
fyriitayndar, ef sú ósk mín, sem
Mgbl. þykist eannig hafa rætist,
að lýðræðisöflin vinni sigur.
Að raokkrum atriðum í því,
hvernig það muni mega verða,
mun ég víkja í síðari gnein.
J. G.
Sængorvera daniash.
gott ©eg éilýrt
ssýk©a®ai©.

Vinnumiðlunaiiskrifstofan,
biður þá menn, sem hafa yfir
hestum og vögnum að ráða og
vilja gefa- sig við keyrslu, að
snúa sér til skrifstofunnar sem
fyrst.
Munið fundinn í Hafnar-
stræti 21 í kvöld kl. .814.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Tómar tunnur.
Kaupum tómar tunnur undan kjöti, einkum Vz og %
tn. Tunnurnar séu nýlegar, ógallaðar og hreinar.
Garnastöðin
Rauðarárstíg 17, sími 4241.