Alþýðublaðið - 24.03.1941, Blaðsíða 3

--------- ALÞÝÐUBLAÐI9 ------------------*
Ritstjóri: Stefán Pétursson,
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
1 Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Rrávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu,
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
♦-----------------------------------------♦
Hugarf arsbreytin g ?
AÐ vom óneitanliegia nýir
tónar, sem kváöu vi'ð um
þýzku nazistana og bardagaað-
ferðir Jieirra í stríðinu í Morg-
junbla&inu í gær.
„Siðalögmál þessara rnanna",
stóð í Reykjavíkiurbréfi blaðsins,
„er í aðalatriðum með svofelld-
Sim hætti: Réttur er enginn nema
sá, sem valdið veitir. Það er
hnefarétturinn í hinni fuilkomn-
iustu mynd. Og sá er fremstur,
sem ieiknastur er í því að nota
svik oig undirferli og hverskon-
ar aðferðir, sem kallaðar hafa
veriö glæpir, tii pess að afla
sér pess valds, sem hann ósk-
ar sér. Þetta er nazisminn t
framkvæmd“.
Þaimig fórust MorgunbLaðinu
prð í gær jog er áreiðanlega ekk-
ert ofsagt í peim. Bn hver minn-
ist pess ekki nú, pegar hann les
piessi orð, hvemig Morgunblaðið
|]ét,"pegar Alpýðubla&ið sagði ná-
kvæmíega sama sannleikann'Um
pýzku nazistana, svik peirra,
samningsr-of og giæpi, fyrir hálfu
ððru ári siðan, pegar stríðið var
nýbyrjað? Hver minnist pessekki,
hvernig Morgunblaðið réðist pá
á Alpýðiublaðið, bar pví hlutleys-
isbrot á brýn og krafðizt pess,
,að pað beygði sig fyrir hinu
falsaða hlutleysishugtaki pýzku
’nazistastjórnarinnar og 1-éti 1 sam-
ræmi við þ-að alla gagnrýni á
pýzka nazismanum niður falla?
Og svo að ekki sé farið svo
iangt aftur í tímann; Hver miinn-
ist pess ekki einnig, hvemig
Morgunblaðið réðist, ásamt Vísi,
á utanríkismálaráðherrann fyrir
aðeins háJfu ári síðan og krafð-
izt þess að hann bannaði annað-
hvort Alpýðubla&inu að láta í
ljóð slíoðanir sínar á pýzka naz-
ísmanium, af pví að það væri
h’utleysisbrot, eða færi að öðrum
kosti frá og viki sæti fyrlr Sjálf-
stæðismanni, sem pá væntanlega
átti að gera hið falsaða hlutleys-
isbugtak pýzku nazistastjómmar-
flnnar gildandi hér ogbeygjaokk-
Ur un-dir skoðanakúgun hennar?
'Nú er Morgunblaðið að byrja
að hitt-a sjálft sig fyrir þennan
ermdisrekstur sinn fyrir pýzka
nazi-sm-anín. Nú pegar pað loks-
in-s neyðist til pess að segjia sann-
ieikann um bardagaaðferði'r hans
með svipuðum orðum og Alþýðu-
b'Iaðið hefir alltaf gert, fær pað,
aö pví er frá er skýrt í Reykja-
víkui'bréfi pess í gær, nafnlaust
bréf frá einum af hinum andlegu
bTjóstmylkingUm sínuni, par sem
því er ógnað með því, að orð
pess geti Ik-omið „fyrir pýzk
augu.“ Það er nákvæmlega sama
tilraunin til nazistiskrar skoðana-
kúgunar gagnvart Morgunblaðinu
roú, eins og pað hefir hvað eftir
annað gert gagnvart Alþýðublað-
ailu hingað til. Er pað ekki „nem-
©sis", eins og Grikkir kölluðu
pað forðum — neyðarleg en pó
makleg málagjöícT? Og mættiekki
í öilu falli vænta p-ess, að Morg-
unblaðið léti sér skiljast a*f þeini,
hvers erindi pað sjálft hefir ver-
ið að reka nieð brígzlyrðum sín-
um um hlutleysisbrot Alpýóu-
blaðsins út af pví, að pað skuli
hafa leyft sér að segja sannleik-
ann um þýzka riazismann?
Einhver kann að segja, aðpað
sé ekki vel g-ert, að vera að
minna MorgunbLaðið á petta i
dag. Og að sjálfsög'ðu geturpað
ekki verið Alpýðublaðinu né n-ein
um, sem ann málstað frelsisins
og iýðræðisins og barizt hefir
á móti eitri nazisman-s, annað en
fagnaðarefni ef M-orgu-nblaðið
hefir nú loksins látið sér skilj-
ast, hve ægileg hætta okkar litlú
þjóð, eins og öllum öðrum pjóð-
um, stendur af þýzka nazisman-
um. En er hér virkilega um hug-
arfarsbreytingu hjá blaðinu að
ræða? Eða álítur pað bara ekki
heppilegt lengur fyri-r kjósenda-
fylgi flokks síns í vor, að flíka
samúð sinni með pýzka nazism-
anum á sarna hátt og pað hefir
svo oft gert hingað til?
Þessar spumingar hljóta að
að vakna hjá hv-erjum einasta
hugsandi manni við orð Miorg-
unblaðsins í gær. Flestir munu
vafalaust vilja trúa pvf, a-ð pau
pungu áfellisorð séu einlægur
vottur þess, að pað hafi nú
loksins breytt urn stefnu gagn-
vart nazismanum, pótt furðulegt
megi teijast, að pað skuli ekki
fyrr hafa gert það. Því að eng-
inn gefúr sagt, að nazisminn sé
annaö í dag en hann var fyrir
hálfu öðru ári síðan og raunar
alla tíð frip pví að hann fyfst
kom fram á svið sögunnar.
Vinnubrögð hans hafa alltaf ver-
ið svik og blóðugt ofbeldi. Það
nýja, sem gerzt hefir, er aðeins
pað, að nú höfum við sjálfir feng
ið að -kenna á pví á hryllilegan
hátt, sem tvær frændpjóðir okk-
ar og flestar aðrar pjöðir Ev-
rópu, bæði smáar og stórar, hafa
orðið að reyna á undan okkur.
Og pað er pví erfitt að skilja,
hvemig n-okkur hér á landi frek-
ar en annarsstaðar, siem i ein-
lægni ann frelsi, lýðræði og sið-
menningu, liefir fram á penrian
-dag getað verið í nokkrum vafa
um pað, hvaða afstöðu hann ætti
að taka til hinnar nazistisku kúg-
unar og viilimennsku.
æntansærisæcinn
Sæitgurvera damasfe
gott og édýrt
nýkomið.
VeræL FELL
imuiZKXuiuínzsm
ALÞYÐUBLAÐIÐ
MANUÐAGU8 24. MARZ Í94f
tslenzk fornrit, lð. bindi.
Ljósvetninga saga, Reyk-
dæla staga og Víg-a Skútu.
Útgefandi Bjöm Sigfússon.
TÍUNDA bindi íslenzkra
fornrita er nýkomið út á
vegum Hins íslenzka fornritafé
lags. Er það Ljósvetninga saga
með þáttum, Reykdæla saga og
Víga-Skútu og Hreiðars þáttur,
sem að þessu sinni hafa verið
gerð skil, en Björn Sigfússon
magister hefir gefið út og ritað
ýtarlegan formála og greina-
góðan.
Það leikur ekki á tveim
tungum, að Hið íslenzka forn-
ritafélag vinnur hið mesta
þarfaverk með útgáfu íslenzkra
fornrita með því sniði, sem
verið hefir: ýtarlegum formál-
um um sögurnar í heild og ná-
kvæmum skýringum neðan-
máls við alla torskilda eða vafa-
sama staði, eftir hina fróðustu
og færustu menn í þessari
grein. Firnamikið hefir verið
ritað um íslenzkar fornsögur á
liðnum áratugum og jafnvel
öldum, en sá er hængur á, að
sá fróðleikur er að miklu leyti
á erlendum málum o-g því ekki
aðgengilegur öðrum en fræði-
mönnum. Almenningur hefir,
fram að þessu, orðið að láta sér
nægja gömlu útgáfurnar, skýr-
ingarlausar, aðeins með tíma-
tali, nafnaskrá og ófullkomnum
vísnaskýringum. Þegar Forn-
ritafélagið hefir lokið þessari
myndarlegu útgáfu íslendinga
sagna hefir íslenzk alþýða
fengið kost á því að eignast
bókmenntir, sem auk sígilds
skáldskapar eru hinar girnileg-
ustu til -fróðleiks um forna sögu
landsins og menningu forfeðra
vorra.
Björn Sigfússon er einn
hinna glæsilegustu yngstu
fræðimanna í norrænum fræð-
um og lí-klegur til að vinna
þeim mikið gagn, ef hann fær
skilyrði til að helga þeim starf
sitt. Formáli hans ber vitni um
mikla samvizkusemi, glögg-
skygni og yfirlitsgáfu. Hins
vegar skortir hann hugkvæmni
á við Barða Guðmundsson, sem
gert hefir nærri því að segja
byltingu á þessu sviði með
Njálurannsóknum sínum, og er
þó Björn síður en svo hug-
kvæmnilaus. Við rannsókn
sína- á þessum sögum hefir hann
komið auga á ýmislegt, jafnvel
í stórum atriðum, sem aðrir,
sem um þessar sögur hafa rit-
að, hafa ekki veitt athygli, og
er ósmeykur við að bylta því af
stalli, sem áður þótti eitt rétt
og færir sannfærandí rök fyrir
máli sínu.
Formálahöfundur er af eigin
sjón og raun gagnkunnugur
viðburðasvæði þessara sagna og
þátta og er það honum mikill
styrkur við að greina heim-
kynni sagnanna. „Höfundur
Ljósv.s. er ófundinn,“ segir
hann og mun það vera hverju
orði sannara. En nú á dögum
er það tízka meðal norrænu-
fræðinga að reyna að leita uppi
höfunda íslendinga sagna og
getur formálahöfundur ekki
stillt sig um að beina Ijóskeilu
að. tilteknQm manni, að vísu í
smáletursgrein neðanmáls (bls.
44), en fer um leið mjög skyn-
samlega að ráði sínu, bregður
fyrir sig skáldlegum stíl eins
og hann ætlist ekki til þess að
menn taki hann alvarlega og
lætur ekki negla sig á neinu.
Um Reykdæla sögu segir for-
málahöfundur, að hún „virðist
rituð í Reykjadal“ og virðist
ekkert sennilegra en hún „sé
samin af gömlum heimilispresti
á Grenjaðarstöðum“. Það mun
vera rétt hjá formálahöfundi,
að höfundur Reykdælasögu sé
ekki Eyfirðingur. Hann g'erir
sig of beran að staðfræðivillum
á því svæði, til þess að um það
geti verið að ræða. En stað-
fræðivillur hans á svæðinu í og
umhverfis Reykjadal virðast
líka meiri en svo, að „athuga-
leysi“ einu geti verið um að
kenna. Þess ber vott frásögnin
um sauða(rekstur Bjarnar
frænda Fjörleifarsona o. m. fl.
Hér skiptir litlu máli, þótt Ás-
katli goða þætti „fagurt ^á
Leyningsbakka“. Áskell goði er
eftirlætispersóna höfundarins
og jafnfrámt sú, sem hann hef-
ir sennilega gætt mestu frá
sjálfum sér. Þessi setning getur
því verið stílbrella. Og fögur
þótti Gunnari hlíðin, en engin
vissa er um það, að höfundur
Njálu hafi verið Fljótshlíðing-
ur. Mér þykir ekki ósennilegt,
að leita megi höfundar Reyk-
dæla sögu annars staðar, ef
mikil nauðsyn er á að finna
hann.
En allt eru þetta lítilfjörleg
atriði. Formáli Bjarnar Sigfús-
sonar er ágætlega ritaður, hinn

BolEapðr á kr. 1,10
Vatnsglös á
Bollastell 6 m. á
Tekatlar á
f Matardiskar dj. og
gr. á
Desertdiskar á
Vaskaföt á
Náttpottar á
Hræriföt á
Uppþvottabalar á
Handsápa á
kr.
0,55
25,00
2,90
1,50
1,00
2,35
3,15
3,00
6,25
0,50
E. EioarssðB & Bjðrossoo
Bankastræti 11.
fróðlegasti á marga lund — og
mun óhætt að trúa honum fyr-
ir útgáfu fleiri íslendinga
sagna.
K. ísfeld.
Tveir frægir pýzkir lafnaðannenn
framseldir af Vichystjórninni.
------«------
Hindraðir i pvi að fara til Ameriku, par sem
Beím hatði veriðlleyKð laodvist, og afneotir Hitier.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
LONDON í morgun.
UUNDÚNABLAÐIÐ
„Daily Herald“ skýrir
nýlega frá því, — að stjórn
Pétains marskálks hafi
framselt þýzku nazistastjórn-
inni tvo af þekktustu forystu-
mönnum þýzka Alþýðuflokks
ins, sem lifðu landflótta í
þeim hluta Frakklands, sem
ekki er á valdi Þjóðverja.
Þessir tveir menn eru Dr.
Rudolf Hilferding, hinn heims
frægi hagfræðingur, sem um
eitt skeið var fjármálaráðherra
þýzka lýðveldisins, og Dr.
Rudolf Breitscheid, sem árum
saman var leiðtogi þýzka Al-
þýðuflokksins á ríkisþingi Þjóð-
verja.
Báðir pessir menn höfðu fyrir
no-kkni fengið lanidvistarleyfi í
Bandarí-kjuiniuTn og bdðu pess eins,
að fá að fara frá Frakklamdd,
en var baunað pað aí stjórminni
í Vichy og í stað þess teknir
fastir, lafhentir pýzku nazista-
stjórninni og sendir til Þýzka-
lan-ds, par sem ekkert anmað bíó-
ur þeirra en bráður baini eða
kvalafull fangabúðávist.
' Arnnar pessara mamna, Dr.
Breitscheid, er 66 ára . gamall,
hinn, Dr. Hilferding, 61 árs gam-
&U. Dr. Hilferding er heimsfræg-
ur maður iyrir hið miklia hag-
fræðisrit sitt, „Das Finanzkapi-
ta]“, sem kom út árið 1909.
Það er ekki kunnugt, að Vichy-
stjórnin hafi áður framselt pýzka
flóttamenn Hitler og böðlum
hans. En- sérstök grein var í
vopnahléssamningnum í Compi-
égne pess efnis, að franska
stjórnin skýldi framselja pýzka
flóttamenn, ef krafizt væri.
Móttökuathöfn
var á Akureyri nýlega, þegar
Esja lagðist þar að bryggju með lík
Sigurðar heitins Jörundssonar frá
Hrísey, er féllT árásinni á Fróða.
Mikill mannfjöldi var á bryggj-
unni, Friðrik J. Rafnar vígslu-
biskup flutti minningarræðu, en
Karlakórinn Geysir söng „Faðir
andanna“ og „Ó, guð vors lands.”
Fánar voru dregnir í hálfa stöng.