Alþýðublaðið - 29.03.1941, Blaðsíða 3

r------------ ALÞ7ÐU6L&Ð1Ð------------------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vílhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4900.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUP R E NTSMIÐJAN H. F.
--------1----------------------------------------------♦
l
Uppreisn Júgóslavíu.
. 1 4
ASKAMMRI stund hefirskip-
azt veður í lofti suður á
Balkanskaga. Á þriðjudagiun í
þessari viku var ekki annað sjá-
anlegt, en að Hitler hefði fyrir-
hafnarlítið náð sama þrælatak-
inu á Júgóslavíu og hann var
þegar áður búinn að ná á ná-
gxannalöndum hennar að aust-
an, Rúmeniu og Búlgaríu, og að
Grikkiand væri yfirgefið af öll-
Um þessum grannríkjum sínum
og opið fyrir þýzkTi innrás að
norðan bæði frá Búlgaríu og
Júgóslavíu.
Forsætisráðherra og utamríkis-
málaráðherra Júgóslavíu höfðu á
þriðjudaginn, án þess að ráð-
færa sig við þing þjóðar sinnar,
skrifað undir svokallaðan banda-
lagssáttmála, en í raun og sann-
Leika undir hreinían og beinan
Uppgjafarsáttmála, við Hitler i
Vínarborg, sem áttí að beygja
Júgóslaviu undir ok þýzka naz-
ismans og gera hana að bæki-
stöð fyrir þýzka innrás í Grikk-
land á sama hátt og Búlgaríu.
En hinir júgóslavnesku ráðherr-
ar höfðu ekki reiknað með fre’sis-
ást og stolti þjóðar sinnar. Á
miðvikudagskvöld koma þeir
heim til Belgrad og var fálega
tekið. Á fimmtudagsmorgun vom
þeir komnir í fangelsi og nýir
menn teknir við stjóm. Það var
Uppreisn júgóslavnesku þjóðar-
innar gegn þýzka nazismanumog
luppgjafarsáttmálanum í ; Vínar-
boig. Serbar og Svartfjallasynir
höfðu enn einu sinná sýn*t, að
þeir láta ekki kúgast. Júgóslav-
ía var gengin þýzka nazismanum
úr greipum aðeins tveimur dög-
um eftír að hann hugðist hafa
hremmt hana.
Þetta er stærsti ósigurinn, sem
Hitler-Þýzkaland hefir beðið á
stjórnmálasviðinu síðan stríðið
hófst. öllum fyrirætlunum þess
Um einangmn Grikklands ogsíð-
ar Tyrkliands suður á Balton-
skaga var kollvarpað á
einni nóttu. Hitler stendur stríp-
aður og auðmýktur frammí
fyrir utan'ríkismálaráðherra
Japana, Matsuoka, sem einmitt
þessa daga er stadkjflir i heimsókn
í Berlín. Honum áttí að „impón-
era“ með undirokun Júgóslavíu.
Hún átti að sannfæra hann Um
almætti þýzka nazismans í Ev-
rópu og ryðja síðustu efasemd1-
Unum úr vegi, sem hingað til
hafa hindrað það, að hið gula
stórve’.di gengi opinberlega í lið
með Þýzkalandi og ítalíu á móti
Englandi. Og þá gerist það ó-
vænta: Sextán milljóna þjóðin
býður hundrað milljóna stórveld-
inu byrgin og segir: Hingað og
ekki lengra!
En stjórnarbyltingin í Júgóslav-
víU' er ekki aðeins stærsti ósig-
tarinn, sem Hitler hefir hingað
til beðið á stjómmálasviðinu i
þessari styrjöld. Hún er lika
glæsiiegasta fordæmið, sem hin-
Um undirokuðu þjóðum á megin-
landi Evrópu Hefir verið gefið.
Eins og júgóslavneska þjóðin,
eins og Serbar og Svantfjalla-
synir hafa með stjórnarbylting-
unni risið upp á móti þýzka naz-
ismanUm, eins munu þær allar
rísa iupp á mótí honum í ná-
inni framtíð og velta af sér oki
hans.
Það er enn of stuttur tími lið-
inn frá hinum örlagaríku við-
burðum í Belgrad til þess, að
hægt sé að segja með nokkurri
vissu, hvað næst gerizt. Hitler
virðist í bili vera hikandi og
ekki hafa verið við slíkri rás
viðhurðanna búinn. Og það er
ekki líklegt, að hin nýja stjórn
í Júgóslavíu geri neitt til þess
að egna hann til innrásar I lanfd-
ið. En svo mikið virðist vera
óhætt að segja, að héðan af
verður Júgóslavía varin ef áhana
vereur ráðizt, af aliri peirri hileysti,
harðfengi og frelsisást, sem saga
Serba oíg Svartfjallasona hefir
svo margar glæsilegar minningar
Um að geyma.
Nú er rétti tímian
til að læra að synda fyrir
vorið. Sundnámskeið hefj-
ast að nýju í Sundhöllinni
mánudaginn 31. þ. m.
Kennt verður bringusund og
skriðsund. — Þátttakendur
gefi sig fram sem fyrst. —r
Upplýsingar í síma 4059.
ATH. Nú verða sérstakir
barna- og konuilokk-
ar.
SUNDBÖLL BETKJMlKDR
— ÚTBREIÐIÐ ALÞÝÐUBLAÐIÐ —
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Árni G. Eylands:
Um Manp
ob orænmetl
--------■:
Árni Eylands, forstjóri
Grænmetisverzlunar rík-
isins, liefir beðið Alþýðu-
blaðið fyrir eftirfarandi
athugasemd.
ÍMORGUNBLAÐINU 18. marz
birtast nokkrar samþykktir,
er Félag matvörukaupmanna í
Reykjavík hefir gert. Ein af þess-
Um samþykktum er á þessa leið:
„Fundur haldinn í Félagi mat-
vörukaupmanna þlann 14. marz
1941, lýsir megnri óánægju sinni
yfir því, hve mikil óvissa virðist
vera um innkaup á vörum, sem
Grænmetisverzlun ríkisins hefir
einkasölu á, þar sem kartöiflur
eru oft ófáanlegar svo víkum
skiptir og helztu tegundir græn-
metis fást aðeins endrum 6g
eins.
Virðist meiri fyrirhyggja og út-
sjónarsemi nauðsynleg, þar sem
ekki er hægt að bera því við, að
gjaideyrir sé ekki fyrir hendi.
þar eð flestar vömtegundir, sem
þetfa fyrirtæki verzliar með,mlunu
fást keyptar í Engliandi, (letur-
breyting mín) fyrir utan, að her
er um brýnustu nauðsynjiar að
ræða.“
Ekki hefi ég neitt Um það að
segja, þótt félag samþykki að
það sé fyrir sko.'ri á fyrirhyggju
og úts jónarsemi, ef knappt er Um
• einhverja vöm hér á landi eins
og nú standa sakir um viðskiptí
og aðdrættí'. Slík samþykkt skýrir
aðeins viðhorf þeirra, er að henni
standa, tíl þeirra vandamála, sem
efst eru á baugi. Hitt vekur meiri
furðu, er félagið gerir sér hægt
um hönd og samþykkirH að
flestar þær vörutegundir, sem
Grænmetisverzlun rikisins verzlar
með, fáist keyptar í Englandi.
ifjg tel þess nokkra þörf, að
neytendur í Reykjavík fái að vita
hið rétta í þessu máli, því nú
vill svo illa til, að stjóm Bret-
lands virðist alls ekki taka neitt
tiilit til þess, þótt Félag mat-
vömkaupmainirfa í Reykjavík komi
fram með svona samþykkt!
Brezka stjórnin virðist Vera al-
veg ófeimin við að láta brezka
herinn iofg brezkn þjóðina sitja
fyrir þeim vömnt, sem knappt
er Um þar í landi, hvað sem fé-
lag matvömkaupm(anna í Reykjia-
vík segir og samþykkir. Er þá
aðeins eftir að vita hvort neyt-
endur í Reykjavík em nokkuð
hissa á þessu.
Jafnvel þótt varla þurfi að gera
ráð fyrir að almenningur taki
hlna nefndu samþykkt alvarlega,
xnlun rétt að skýra í aðalatriðum
hvernig er ástatt um innflutning
á þehn vörum, sem Grænmetis-
verzlun rikisins flytur inn að
jafnaði.
Laukur hef'r verib ófáanlegur
frá EngiLandi I allan vetur. Leyfi
til þess að flytja inn lauk frá
Ameríku hafa verið tregfengin,
því að honum hefir ekki verið
skipað í flokk með þeim vömm,
er þaðan verði að kaupa. Var Gr.
r. á tímabili helzt vísað til þess
að flytja inn lauk frá Spáni með
tumhleðslu i Englandi. Gr. r. hefir
a
tll laodsins.
samt ekki horfið að þvi ráði;
taldi ekki ástæðu til að fleygja
gjaldeyri og verðmæti á þann
vonlausa hátt. Um beinar hag-
kvæmar ferðir frá Spáni hefir
ekki verið að ræða. Ein ailstó?
sending, sem von hefir verið á,
er nú búin að vera svo lengi á
leiðinni, að litlar lítour em til
þess, að hún verði neinum að liði.
Er auðsætt, að ektoi er um aðra
staði að ræða um nothæf toaup
á lauk en Ameríku, þótt það hafi
því miður ekki fengizt viðurkennt
að fullu.
. Af grænmetí. því, sem oeðið
hefir verið um frá Englandi, hef-
ir ekki fengizt annað en gulrætur
og rauðrófur. Hvítkál, rau'ðkál og
sellerí hefir ekki fengizt. Það,
sem hefir fengizt af gulrótum og
rauðrófum, hefir verið miður góð
vara og frágangur og verð lakara
en skyldi. Er slíkt ekki að Undra
á stríðstímúm og frá landi, sem
yfirleitt er hvengi nærri aflögu-
fært með grænmeti. Tilraunir
hafa verið gerðar með að fá kál
frá Ameríku, og kom í ljós það,
er vita mátti fyrir fram, að slíkt
er ógerlegt sökum kostnaðar og
skemmdarhættu, enda mun gjald-
eyrir til slíks innflutnlngs þaðan
ekki auðfenginn.
Uoks eru það kartöflurjmr.
Mest áherzla hefir verið lögð á
að afla þeirra. Gr. r. hefir oirðið
fyrir nokkurii gagnrýni fyrir það,
íað hún hafi í því máli dregið of
mikið taum neytenda. Tvö aðai
stjórnmálablöðm birtu í haust á-
skoranir Um að stöðva allan inn-
fllutning kartaflna, og krafa kom
fram um að stórri sendingu af
vöidum kartöflum væri sökkt á
sæ niður.
Reynt hefir verið að kaupa
kartöflur frá Englandi, eftir því
sem hægt er, þrátt fyrir það þótt
verðlag á kartöfl'um þaT í landi
hafi verið geysimikxð óhagstæð-
ara en t. d. í Canada. Innfllutn-
ingurinn frá Englandi hefir geng-
ið tregiega. Sökum afgreiðslu-
örðugleika og tregðu á því að fá
útf'iLtininysIeyii hafa umbeðnar
sendingar hvað eftir annað orðið
langtum rninni en til var ætlazt,
log á einni sendingu urðu tilfirm-
anlegar skemmdir af frosti. Engu
betra mun framuiídan með kaup,
afgreiðslu og útflutningsleyfi í
Bret'Iandi, og þar við bætast þeir
flutningsörðugleikar, sem öllum
h'ljóta að vera kunnir (nema Fé*
lagi matvörukaupmianna í Rvík).
Af þessu, sem hér hefir verið
sagt um kaup á lauk, grænmeti
og kartöflum frá Englandi er
aug'ljóst hve fjarri það er öllum
sanni að hægt sé að fá „flestar
vörutegumiir, sem Gr. r. verzlar
með, frá Englandi." Hin broslega
samþykkt FéHaigs matvörukaup-
manná í Reykjavík um þetta efni
hlýtur að vera gerð gegn betri
vitund, því enginn æflar\ þeim
þann afglapahátt, að vita ekki,
að það stoðar Jitið, þótt einhver
vara fáist keypt í Engiardi, ef
ekki fæst leyfi til þess að flytjia
hana úr landi, eða ef skipsrúm
LAUGARDAGUR 29. MARZ 1941
Maccaroni
Semelíu-grjón.
Sago í pökkum.
Corn-Flakes.
All-Bran.
Bygggrjón.
Maizene.
Tjarnarbðóin
Tjarnargötu 10. — Sfani 3570.
BREKKA
Ásvallagötu 1. — Sími 1678.
K&QOOöaöööö<
og mögu'leika skortir til þess að
flytja hana heim.
Frá Canada hafa fengizt nokkr-
ar sendingiar af kariöflum, prýði-
legri vöru og langtum ódýnari
héldUr en í Englandi. Örðugleik-
ar hafa verið á því, að fá gjald-
eyri til þeirra kaupa, þvi kartöfl-
|ur em ekki meðal þeirra vara,
sem viðairkennt er að megS og
verði að kaiupa vestra. Af því
leiðir svo, að ekki er hægt að
taka ákvarðanir nema Um eina
iog eina sendingu í senn og ekki
löngu fyrir fram.
Gr. r. hefir átt mjög undir
högg. að sækja að fá rúm fyrir
kartöfllur í þeim allt of fáu skip-
Um, sem flytja vörur frá Canada.
Vörur, sem sjálfsagt þykir að
kaupa þar, og kaupa má með
mik'lum fyrirvara og ráðstafa til
fiutnings sitja fyrir um rúm í
skipunxxm.
Ti'L dæmis um þetta má geta
þess, að ’samkvæmt nýliega
fengnu 'leyfi hugðist Gr. r. að
kaupa 500 smál. af kartöflum 1
Canada til afskipiunar með ís-
lenzku skipi í apríllok, en þegar
til kemur verður að hætta við
þau kaup að mestu sökum þess,
að mest alllt rúm í skipinu er
fyrir langa löngu fest og lofað
fyrir vörixr, sem heildsalafélagið
hefir fest kaup á fyriT mánuðum
síðan.
Ef Félag matvörukaupmanna í
Reykjavík vi'Idi stuðla að þvi,
að nægar kartöflur fáist fíuttar
inn frá Canada, yrði það fyrst og
fremst að fá heildsalana í Réykja-
vík, sem hafa állfrjálsar hendur
um innflutning ýmissa vara frá
Ameríku, ti'l þess að slaka nokk-
uð á kröfum sínum um rúm í
skipunum, svo að Gr. r. komist
þar að með kartöflur handa mat-
vömkaupmönnunum.
Þessar upplýsingar um inn-
flutning Gr. r. í vetur verða að
nægja að sinni. Ég efa ekki, að
frieytendur í Reykjavík og annars
staðar á landinu sjá og skilja,
hvað hér er um að ræða: örð-
Ug'leika, sem ekki er auðrutt út
vegi. Þegar vömr, sem flytja þarf
til landsins, safnast fyrir í höfn-
Um erlendis svo nemur skips-
förmUm sökum ónógs skipakosts
og erfiðra siglinga, þari engan
að Undra þótt lítið verði úr því
að flytja inn nýtt grænmeti og
þótt kartöfluinnflutningur gangi
ekki greiðar en það, að sú vara
verði af skornum skammti. Ef
fullnægja ætti kartöfluþðrf lands-
manna og miða ætti við það, að
Frii. á 4. stðu.
/