Alþýðublaðið - 01.04.1941, Blaðsíða 2

MRUUDAGUB I. APRIL 1941.
ALÞYDUBLAÐIÐ
All civilian British subjects
resident in the Reykjavik area are requested to
register at the British Consulate General, Þórsham-
ar, Templarasund, Reykjavik, and to call for this
purpose with their passports at their early conveni-
ence, between the hours of 10—12 and 2—5 (expect
Saturdays).
British Consulate General.
m
loftvarnanefnd iiefir
ákveili að loftvarnaæf^
ing werHi Ifialdin fðstu*
daginn 4. apríl n.k« fyrir
hád. Er hér með brýnt
fyrir mðnnnm að fara
eftir gefnum leiðbeia*
ingum og fyrirmælnm, og
werða peir, sem brjéta
settar reglur, látnir sæta
ábyrgð.
Reykjavík 31. marz 1941.
Loftvarnanefnd.
Tílkpning til sauðfjáreigenda.
Að gefnu tilefni er alvarlega brýnt fyrir sauð-
fjáreigendum hér í umdæminu, að samkvæmt 60.
gr. lögreglusampyktarinnar mega sauðkindur ekki
ganga lausar á götum bæjarins né annarsstaðar
innan lögsagnarumdæmisins, nema maður fylgi til
að gæta þeirra eða þær séu í öruggri vörslu. Ef
út af þessu er brugðið varðar það eiganda sektum,
og ennfremur greiði hann allan kostnað við hand-
sömun og varðveislu kindanna, sem verða seldar
til lúkningar kostnaði þessum, ef eigandi greiðir
hann ekki eða hirðir þær.
Lögreglustjórinn í Reykjavik, 31. mars 1941.
Agnar Kofoed-Hansen.
, Veikalýðsfélaolð „Baldur"
á ísafirði 25 ára i dag.
Bngin hagsmunamál eða réttindamál
alþýðunnar hafa verið þvi óviðkomandi
-----4.---.—
VERKALÝÐSFÉLAGIÐ BALDIJR á ísafirði er 25 ára
í dag. Það var stofnað 1. apríl 1916. Aðalhvatamaður
að stofnun félagsins var Sigurður H. Þorsteinsson múrari,
nú til heimilis að Hringbraut 124 hér í bænum.
JUGOSLA.VIA
Frh. af 1. si&u.
Berlínarútvarpið skýrir frá því
i morgtun, að fyrsta jámbrautar-
in með þýzka flóttamenn frá
Jugoslavíu hafi toomió til Graz i
Austurriki; í fyxrinótt. Hefir út-
•varpið pað eftir þeim, að Þjóð-
werjar í Jugoslaviu verði að þola
miklar raunir. Þá sagði útvarpið
einnxg frá því, að Jugoslavar
hefðu sett vörð við landamæri
Rámeníu, til þess að hindra
þýzka fióttamerm í því að komast
yfir þau. En frá Rúmenhi mætti
sjá brennandi þorp innan við
landamæri Jugoslavfu, þar sem
vitað væri, að margtr menn af
þýzkum ættum befðu búið.
Þetta er til dæmis um frétta-
burð nazista nú frá JugósLavíu,
en svipaðer fregnir eru breidd-
ar úí á ftaliuu
Aðalfundur
Blindravinafélags íslands verð-
ur haldin föstudaginn 4. apríl
kl. 8.30 í Yarðarhúsinu.
Fundarefni:
" Venjuleg aðalfundarstörf.
Aðgöngumiðar að fundinum
fást (hjó gjaldkera félagsins,
Bókhlöðust. 2.
STJÓRNIN.
Ottmelðið Alþýtabiaðið!
Sigurður var á sínum tíma
einn af stofnendum verka-
mannafélagsins á Akureyri og
kann frá mörgu að segja frá
þeim tímum 'þegar kaupmerin-
irnir ákváðu bæði verð á vör-
um sínum og vinnu verka-
manna, réðu vinnutímanum og
greiddu verkalaunin í vörum úr
búðunum hjá sér. Hann fluttist
til ísafjarðar árið 1910 og var
formaður Baldurs árin 1916 til
1920 og fyrsti fulltrúi, er það
kaus í bæjarstjórn á ísafirði.
Auk Sigurðar beittu nokkrir
traustir miðaldra menn og eldri
sér fyrir stofnun félagsins.
Höfðu þeir þjálfast nokkuð' í
andstöðu sinni við kaupmanna-
valdið frá Skúlatímunum á
ísafirði og héldu fast við skoð-
anir sínar, þó hart væri leitað
á af andstæðingunum. Ýmsir
þessara manna urðu kjarni Al-
þýðuflokksins á ísafirði meðan
þeim entist aldur til.
Á fyrstu árum Baldurs var
góðæri á ísafirði og hækkaði
kaupgjald þá nokkuð vegna eft-
irspurnar. Félagið fór að öllu
gætilega. Það gekk að vísu í
Alþýðusambandið árið 1917, en
þá var sambandið ekki þess
megnugt að veita neinn stuðn-
ing. Það var að berjast fyrir
því að fá að vera til, eins og öll
stéttarfélög þurftu að gera á
þeim tíma. íhaldsflokkurinn,
sem nú kallar sig Sjálfstæðis-
flokk og gerir gælur við verka-
lýðsfélögin í því skyni að
sundra þeim, sýndi félögunum
og þeim mönnum, sem fyrir fé-
lagsskapnum gengust, ekkert
annað en fjandskap og ofbeldi.
Baldur beitti sér brátt fyrir
styttingu vinnutímans, úr tólf
stundum í tíu, en eigi var þó
fullur sigur unninn í því máli
fyrr en á árinu 1919. Þá gekkst
félagið einnig fyrir pöntunar-
starfsemi, sem oft tókst með
sæmilegum árangri. Enn frem-
ur stofnaði félagið sjúkrasjóð,
sem oft hefir komið félags-
mönnum að miklu gagni.
í ársbyrjun 1920 lét Sigurð-
ur H. Þorsteinsson af for-
mennsku félagsins, en við tók
Stefán J. Björnsson, riú fá-
tækrafulltrúi í Reykjavík, og
var hann formaður í eitt ár.
Um haustið 1920 hafði sá, er
þetta ritar, gengið í félagið eft-
ir beiðni verkamanna og tekið
við formennsku í félaginu í jan-
úar 1921. Var svo óbreytt í ell-
efu ár, eða þangað til Hannibal
Valdimarsson skólastjóri leysti
mig af hólmi á árinu 1932. Var
hann formaður félagsins frá
j 1932 til 1939 að Helgi Hannes-
! ?x>n tók við af honum. Hefir
i Hélgi gegnt þeim storfum síft-
I an, en Hannibal hefir verið
varaformaður fél. frá því hann
lét af fortíiannsstörfum.
Af öðrum stjórnendum fé-
lagsins mun Halldór Ólafsson
múrari hafa setið lengst í
stjórn. Hann var kosinn gjald-
keri árið 1924 og hefir gegnt
þeim störfum síðan af mestu
prýði. Stjórn félagsins skipa nú
auk Helga og Hannibals Krist-
ján Jónasson ritari, Halldór Ól-
afsson gjaldkeri og Ragnar G.
Guðjónsson fjármálaritari.
Baldri bættust allmargdr nýir
félagar á árinu 1921. Kaus
hann þá í fyrsta sinn samn-
inganefnd til þess að tala við
atvinnurekendur. Gerðu þeir
munnlega samninga um kaup-
gjaldið, sem ósamkomulag varð
um. Brutu atvinnurekendur
sainningana. Margir verkamenn
neituðu að beygja sig og varð
það upphaf einhverrar hinnar
hatrömustu baráttu gegn
verkamönnum, sem háð hefir
verið hér á landi. Atvinnurek-
endur bjuggu til svartan lista
yfir 20—30 verkamenn,. sem
þeir ætluðu annað tveggja að
svelta burtu úr bænum, eða á
sveitina. En þurfamenn höfðu
þá eigi kosningarrétt. Þegar
fiskvinna hófst vorið 1922,
vildu atvinnurekendur því að-
eins ráða menn til vinnu, að
þeir segðu sig úr Baldri. Nokkr-
ir létu fcúgast, heldur en að
svélta, en allir nauðugir. Mér
er í minni þegar aldraður vin-
ur minn, sem unnið ihafði hjá
sama fyrirtæki um margra ára
skeið, sendi félaginu ársgjaldið
sitt og dálitla gjöf í sjúkrasjóð
ásamt úrsögn og bað mig um
leið að strika sig ekki út úr fé-
laginu. Þá fékk stjórnin heim-
ild til að halda úrsögnum
leyndum þó þær bærust. Félag-
ið var orðið leynifélag 'sakir of-
ríkis atvinnurekenda. Þá hættu
úrsagnir að koma. Félagið var
lamað, en var þó alltaf lifandi.
Hafði það um skeið lítil bein
áhrif á kaupgjaldið og má t. d.
nefna að atvinnurékendur, að
einum undanskildum, svöruðu
kurteislegri umleitun um kaup-
gjaldsumræður á árinu 1924
þannig, að þeir „myndu fram-
vegis hækka og lækka kaup-
gjaldið þegar þeim sýndist“.
Baldur hafði þá ekki þrótt til
þess að svara þessari ósvífni,
eins og vera bar, en það breytt-
ist brátt til batnaðar.
Verkamaðurinn, sem lét kúg-
ast fyrir ofríkinu í kaupgjalds-
málunum, var jafn hinum vold-
uga kúgara við kjörborðið.
Baldur beitti sér um hver ára-
mót fyrir kosningu Alþýðu-
flokksmanna í bæjarstjóm fsa-
fjarðar <yg vann hvern sigurinn
öðrum glæsilegrd. Alþýðuflokk-
Þrír síðustu for
menn Baldurs.
Finnur Jónsson.
Hannibal Valdimarsson.
Helgi Hannesson.
urinn hafði hreinan meirihluta
og notaði hann til þess að að-
stoða félagið í kaupgjaldsbar-
áttunni. Verkamennirnir af
svarta listanum voru látnir
sitja fyrir um bæjarvinnu.
Bæjarstjórn gerði samninga við
félagið um kaupgjald, réðist í
stór fyrirtæki, greiddi taxta
þess og hafði íhlutun um að
þeir atvinnurekendur, sem
eignir bæjarins notuðu, gerðu
slíkt hið sama.
Á þennan hátt kom ofríkið
atvinnurekendum í koll. Þeir
létu sér þó ekki segjast, heldur
gengu svo freklega fram í
kauplækkunartilraimum árið
1926, að öllum ofbauð. Baldur
hélt hvern almennan verka-
lýðsfundinn eftir annan. Rúm-
lega 100 manns gengu inn í fé-
lagið á fáum dögum og þolin-
mæði verkalýðsins var alveg
þrotin. Konur voru nú einnig
gengnar í félagið.
Vinna var stöðvuð með valdi
við tvö skip. Atvinnurekendur
þrjózkuðust enn við, neituðu að
tala við verkamenn, víggirtu
Frh. á 4. slöu.