Alþýðublaðið - 01.04.1941, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
NtHUUDAmm 1. AHUL IMl.
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Simar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
HMðutrjrggiDgarnar og verklýðsbreyfingin
TVÖ MERKILEG AFMÆLI
eru gerð að umtalsefni á
<>ðrum stöðum hér ' í blaðinu í
dag: Verkalýðsfélagið Baldur á
Isafi’rði er 25 ara, Tryggingar-
stofnun ríkisins, alþýðutrygging-
arnar, 5 ára.
t fljótu bragði finnst möreninn
ef ti'l vill einkennilegt, að gera
þessi tvö afmaeli auk þess að
íimtalsefni í einni og sömu grein.
En við nánari athugun munu þó
állir verða að viðuxkenna, að þö
að afmæl'in séu tvö, þá er það í
raun og veru ein og sama hreyf-
ing, verkálýðshreyfingin, sem á
þau bæði; því að alþýðutryigg-
ingamar eriu aðeins fuTIkomnasti
og fegursti ávöxturinn af félags-
skap og baráttu verkalýðsins. Án
verka’ýðsfélaganna og Alþýðu-
flokksins væru alþýðutryiggiug-
amar í sinni núverandi myud
ekki til hér á landi.
'Það gefur í raun og veru alveg
rétta hugmynd um sambandið,
sem er miíli verkalýðsfélagsskap-
arins og alþýðutrygginganna, að
Verkalýðsfélagið Baldur á ísa-
firði heldur í dag upp á 25 ára
afmæ’i, — það er jafngamalt og
Alþýðusamband Islands, og fjöld-
irm allur af hinum stærri verka-
lýðsfélöig'um landsins hefú álíka
lartga sögu að bald sér, — en
sálþýðutryggingamar em ekki
nema 5 ára. Þannig hefir það
alls staðar verið. Verkalýösfó-
lögin og alþýðuflokkami’r hafa í
ðlíum löndum orðið að berjast
'iangri og erfiðri baráttu áður
tan h.ið opinbera viðurkenndi sið-
ÍerðisTega og lagalega skyLdu
srna til þess að tryggja hinar
■vinnandi, en eigna’ausu, stéttir
gegn sjúkdómUm, slysum, elli,
örorku og atvinntfeysi. En alls-
staðar hafa slíkar tryggingar
verið lögleiiddar fyrir bein eða
óbein áhrif \*erkaIýðshreyfingar-
íttnar.
Það sannar ekki hið gagnstæða,
þó að fyrsta kerfisbundna lög-
gjöfin um alþýðutryggingar,
sém til er, alþýðutryggingalög-
gjöf Bismarcks á Þýzkalandi á
ártenum 1883—1889, væri sett af
■stjórn íha’dsflokka. Þvi að það
var vi'ðurkenndur ótti við vöxt
verka’ýöshreyfirrevrmnar þar i
landi, sem knuði þá löggjöf fram.
Og það var af sömU hyggind-
tem, sem L’oyd George gerðist
Sorgöngumaður sams konar lög-
gja,’ar á Eng’andi árið 1911. Sama
má segja Um fyrsta visinn til al-
þýðutryerginganna á Norðurlönd-
tan, þó að þær 1 sinni núverandi
mynd séu þar al,ls staðar verk al-
þýðuflokkanna, síðan þeir fengu
me'ri eða minni hlutdeild í lög-
jgjöf og stjórn hver í sínu landi,
•®nda em a’þýðutryggingaTinar
’hvergi í heimimim eins full-
Dcomnar i dag og einmitt á Nor-ð-
telöndum.
Það er ef til vill hvergi greini-
legra en einmitt hér á landi, að
alþýðutryggingarnar em ávöxtur
verkalýöshreyfhigarinnar. Lögin
um alþýðutryggingar, sem sam-
þykkt voru á alþingi fyrir 5 ár-
lum, vom undirbúin og lögð fram
í fmmvarpsfoTmi af fyrsta ráð-
herra Alþýðuflokksins, Haraldi
Guðmundssyni. Með þeim var, ef
svo mætti að orði kve'ða, stjórn-
arstefna Alþýðuflokksins mörk-
uð um leið og hann fékk hlut-
deild í stjórn landsins. Það er
stefna ^amábyrgðarinnar, gagn-
kvæmrar hjálpar og gagnkvæms
öryggis, sem með valþýðutrygg-
ingunum hefir komizt á áður ð-
þekkt stig hér á landi. Og þó að
alþýðutryggingarnar standi vissu-
lega enn til bóta, þá verður það,
eftír þau 5 ár, sem liðin eru síð-
an þær voru lögleiddar, ekki meö
neinUm tölum talið, hve mörg-
Um þær hafa hjálpað og hve
miklu böli þær hafa afstýrt, af
völdum sjúkdóma, slysa, elli eða
örorku.
Alþýðutryggingamar eru stærsti
9igurinn, sem Alþýðuflokkurinn
hefir unnið hér á landi hingað til.
En að baki þeim sigri liggur löng
barátía verkalýðsfélaganna um
allt land, barátta, sem aldrei
verður of metín. Það er nauðsyn-
legt, að verkalýðurinn geri sér
það vel ljóst. Því að skilyrðið
fyrir sTíkum sigrum í framtíðinni
er það, að haldið verði áfram
að styrkja verka 1 ýðsfélagsskapi n n
Um land allt af sama áhuga og
sömU þrautseigju og undanfarna
áratugi. Þess vegna fer vel á
þvi, að haldið sé í dag upp á
eitt af afmælum verkalýðsfélags-
skaparins um leið og haldið er
Upp á afmæ’tí alþýðutrygging-
anna. Það er sama hreyfingin,
sami málstaðurinn, málstaður
verka’ýðshreyfinga innar og jafn-
aðarstefnunnar, söm þá er minnzt,
þó að afmælin séu tvö.
Lyftadreng
vantað að
Hótel Borg
Uppl. í skrifstofunni
zmzmixiímíximín
Laxfoss
fer til Vestmannaeyja á morg
un kl. 10 s. d.
Flutningi veitt móttaka til
kl. 4.
Alþýðutryggkigarnar 5 ára.
TRYGGIN GARSTOFNUN RÍKISINS, alþýðutrygging- |
arnar, er 5 ára í diag. Áf þessu tilefni leitaði Alþýðu-
bláðið sér í morgun nokkurra upplýsinga um starfsemi
Tryggingastofnunarinnar hjá forstjóra hennar, Haraldi
Guðmundssyni.
Sagði hann meðal annars:
„Lögin um Alþýðutryggingar
igengu í gildi 1. apríl 1936 og um
leið tók Tryggingarstofnunin til
starfa. Brynjólfur Stefánsson
starfaði sem forstjóri hennar til
ársbyrjunar 1938, >en þá tók Jón
Blöndal við. Ég tók við starf-
inu 1. apríl 1938-
Fyrstu iögin um slysatrygging-
ar voru sett árið 1903, en síð-
an voru þau oft endurbætt. Á
tímabilinu frá 1904—1925, eða i
22 ár nániu allar slysabætur 1
millj. og 30 þús kr. Mikilsverð
breyting var svo gerð á lögun-
um 1925 fyrir atbeina Alþýðu-
flokksins og á næstu 10 árum,
eða þar til lögin um alþýöu-
tryggingarlögin gengu i gildi,
var greitt vegna slysabóta
2 millj. og 180 þús. kr. Á þeim
5 árum, sem liðin eru síðan al-
þýðutryggingarlögin gengu igildi
hefir verið greitt í slysabætur
2,2 millj. kr.
Fyrsta sjúkrasam’agið var stofn
að 1897. Var þaö sjúkrasamlag
prentara. Sjúkrasamlag Reykja-
víkur var stofnað 1909. Fyrstu
lögin um sjúkrasamlög voru setí
1911. Var þá styrkurinn til þeirra
úr ríkissjóði ákveðinn 1 kr. fyr-
ir meðlim á ári, þar sem lækn-
ir var, en 1,50 á meðlim þai
sem enginn læknir var. Styrk-
urinn var svo smáhækkaður þar
tíi hann var kominn upp í 2 kr.
og 2,25 að viðbættum 1/4 af
sjúkrabúskostnaði, en þó ekki
meira en 1,50 á meðlim á ári,
enda var þátttaka í sjúkrasam-
lögunum ákaflega lítil. Árið 1926,
eða 16 árum eftir að lögingengu
i gildi voru meðlimir ekki fleiri
en 3200 og áriö 1935, síðasta
árið sem starfað var eftirgömlu
lögunum voru sjúkrasamlagsmeð-
limir komnir upp í 5 þúsund.
Fram til ársins 1926 var sjúkra-
hjálpin ákaflega lítil, en síðustu
10 árin, áður en alþýðutrygg-
ingalögin komu nam sjúkrabjálp-
in alls rúmum 2 millj. króna og
er það hér um bil sama upp-
hæð eins og sjúkrahjálpin nam
s. 1. ár, en alls hefir hún numið
síðan Alþýðutryggingarnar gengu
í gilii rúmiega 7,2 millj. kr.
Það má geta þess t. d. að
iegukostnaður í sjúkráhúsum
nam árið 1939 um 630 þús. kr.,
en það svarar til 90—100 þús.
legudögum.
> Fyrstí vísirinn tíl ellitrygginga
er frá 1890 Þá var „nefskattur-
inn“ ákveðinn 1 króna á hvern
karlmann og 30 aurar á kvren-
inann. Þetta tillag til frygg-
inganna hækkar svo smátt og
smátt og er komið upp í 3 kr.
fyrir karimenn og l,50fyrirkven-
mann og nokkuð ríkissjóðstillag
á móti.
A tímabilinu frá 1911- 1935, eða
í 25 ár, næst á tmdan áður en
A1 þ ýðut rygginga mar komu var
greitt í ellistyrk alls 2 miltjónir
og 70 þús. kr., eh síðan Al-
þýðutryggingaiögin gengu i
gildi eða frá 1. okt. 1936 til
ársloka 1940 hefir verið úthlut-
iáð í ellilaun og örorkubætur tæp- I
um 6 millj. króna, eða um þre-
falt hærra en næstu 25 ár á
undan. Síðastliðið <ár nam út-
hlutunin alls kr. 1,850 þús.
Af þessum dæmum um áhrif
laganna Um alþýðutryggingar sést
bezt hversu gífurlega þýðingu
þau hafa haft á afkomu og, ör-
yggi Iandsmanna og þá fyrst og
fremst alþýðunnar. Geta menn,
auk þess, gert sér hugmynd unf
það, þegar \það er vitað að
slysatryggingarnar og stríðstrygg
ingarnar hafa greitt að meðal-
tali 27 þúsund krónur á mann
vegna þeirra sjómanna, sem fór-
úst með Braga. |
Haraldiur Guðmundsson,
forstjóri Tryggingastofnunar
ríkisins.
Áðiur fyrr féllu sjómennirnir ó-
bættír og konur þeirra og böm
komtest á vonarvöl.
Fyrir
Páskahreingerningarnar
Burstavörur v
Gólfklútar
Afpurkunarklútar
Kvillayaborkur
Þvottaduft 50 aura pk.
Silvo fægilogur
Brasso fægilðgur
Windolene gluggaf æiefni
Zebo ofnsverta
Kristalsápa 1,10 V2 kg.
upíélaqiá
T1LHYNNIN6.
frá útflutningsnefnd
um breytingar á lágmarkskaupverði á ísvörðum fiski til
útflutnings.
Fyrst um sinn, þar til öðruvísi verður ákveðið, er það
skilyrði sett fyrir útflutriingsleyfi á ísfiski, sem keyptur
er til útflutnings, að kaupverð hans sé ekki lægra en hér
segir:
Þorskur, slægður ......................... kr. 0,40 hvert kg.
Þorskur, slægður og hausaður.......... — 0,50 __ ____
Ýsa, slægð ................................ _ 0.55 — —
Ýsa, slægð og hausuð ...................... ... 0,68 __ ____
Rauðspretta, 250 gr. og þar yfir........... ... 1^50 _ _____
Þykkvalúra (Lemon-solej 250 gr. og þar yfir ___ 1,50 ___ ___
Sandkoli, 250 gr. og þar yfir.............. ... 0,50 __ ____
Bannaður er útflutningur á kola, sem vegur undir
250 gr.
Framangreint lágmarksverð gildir frá og með 1. apríl
1941 og nær bæði til fiskkaupa í íslenzk og útlend skip.
Reykjavík,’ 31. marz 1941.