Alþýðublaðið - 08.04.1941, Blaðsíða 3

■'..—. 1 ........!<!»■""*"*■
---------- ALÞÝÐDBlAfilÐ
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Aiþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
♦---------------------------------------------4.
Lengra og lengra út i ófæruna.
PSIÐJUDAGUR 8. APRlL 1S4Í
í hátíðamatinn:
Hangikjöt, svið, lifur, kálfakjöt, norðlénzkt
dilkakjöt, þurkuð epli, Rekord-búðingsduft með
romm-, vanille-, súkkulaði-, appelsínu-, hind-
berja-, sítrón- og ananasbragði. Súpur í dósum:
Tómat, aspargus, oxtail o. fl. tegundir.
Sardínur, ostar, egg, rækjur, sandwich spread
og margskonar niðursuðuvörur á kveldborðið.
Þurkað rauðkál og hvítkál í pökkum.
Að gefnu tiiefni
viljum vér benda á, að.vér getum alls ekki tekið ð
móti beiðnum um matarkartöflur frá einstakling-
um í Reykjavík né annars staðar.
Seljum aðeins til venjulégra verzlunaraðila.
GRÆNMETISVERZLUN RÍKISINS.
Tilraunum HITLERS tH
þess að knýja fram úrslit
í stríðinu við Englaind með því
að ráðast á hvert landið eftir
annað á meginlanidi EvrópU hef-
irr einu sinni verið líkt hér í b'lað-
iniu við vonbrigði eyðimerkii'rfar-
ans. „tFrslitasigraTnir“, sem bann
hefir í hverrj herferð ætlað sér
að vinna, hafa reynst vera ná-
kvæmlega sömu blekkingamar og
hyllingar eyðimerkuríaran s. Og á
eftir hverrj herferð hefir hann
veri'ð jafnlangt frá úTslitasigrin-
um og hann var við upphaf henn-
ar. Þannig var það efti'r herferð-
ina til Frakklands í fymasumar.
Og það þarf engan spámann til
þess að segja pað fyrir, að þann-
ig verður það einnig eftir he.r-
ferðina suður á Balkanskaga, sem
nú er að hefjast, hversU marga
sigra, sem hann skylidi vinna í
henni. Þvi að England verður al-
drei sigrað á megirilandinu. Hins
vegar er hægt að sigra Þýzka-
land þar. Og það getur meira að
segja „sigrað sig“ sjálft „til
<dauga“, eins og þýzku hermenn-
imir sögðu í síðustu heimsstyrj
ölid, þegar þeim var farið að
verða það ljóst, hve þýðingar-
lausir hiuir þýzku signar voru, og
hve óUmflýjanlegt það var-, að
styrjöldinni sjálfri lyki, þrátt fyr-
ir þá, með ósigri Þýzkalands.
En það er engan veginn víst,
að Hitler sleppi eins ódýrt frá
þeim þætti stríðsins, sem nú er
að hefjast suður á Balkanskaga,
og frá stríðinu í Frakklandi í
fyrrasumar. Það eitt út af fyrir
sig er í raun 0g veru hálfur sig-
ur fyrir Breta og bandamenn
þeirra í baráttunni við þýzka
nazismann, að Hitler skuli nú
hafa hafið stórstríð á nýjum víg-
stöðvum á meginlandi Evrópu,
svo að ekki sé minnst á hitt, að
honum sky’di mistakast að brjóta
Júgóslaviu undir sig omstulaust á
sama hátt og Ungverjaland, Rúm-
eníu og Búlgaríu, eins og hann
ætlaði sér. Því að síðan Frakk-
land var lagt að velli í fyrriasum-
ar hefir Hitler getað sparað bæði
hermenn sína og hergögn. Stríð-
ið hefir af hans hendi verið háð
svo að segja eingöngu í loftinu
og á sjónum. Möndulbróðir hans,
Mussolini, hefir einn orðið að
bera hitann og þungann af þeixri
viðureLgn, sem fram hefir farið
á landi síðan, bæði s'uður í Af-
ríku og Albaníu. En nú verður
breyting á því. Hitler hefir sent
verða seldir í Iðnó frá kl. 5-
herskara sína út í nýjan blóð-
lugan hildarleik á megánlandi Ev-
rópU, hildarleik, sem hvernig sem
honum lýkur, mun kosta hiann
hUndruð þúsunda af beztu her-
mönnum hans og svo mikið af
hergögnUm og hráefnum, að erf-
itt verði fyrir hann, innilokaðan
af hafnbanni Breta, að fylla aft-
ur í skörðin.
En það, sem ef til vill verður
örlagaríkast við hið nýja stór-
stríð, sem Hitler hefir nú hafið
með árás sinni á Júgóslaviu og
Grikkland, er þó það, að það er
háð á vígstöðvUm, sem eru miklu
fjarr sjállfu Þýzkalandi ,en nokkr-
ar aðrar, sem hingað til hefir
verið barist á. Það verður erfið-
ara fyrir Hitler að flytja nýjar
og nýjar hersveitir og nýjar og
nýjar birgðir heigagna og mat-
væla hina löngu leið suður á
Balkanskaga, en yfir Holland og
Belgíu ti'l Frakklands í fyrrasum-
ar. En án slíkna flutninga er ekk-
art stórstrið hægt að heyja á
okkar dögum.
Það mætti máske í þvi sam-
bandi minna á það, að fyrstu
vígstöðvarnar, sem bilUðu hjá
Þýzkalandi og AUsturrfki 'í síð-
Ustu heimsstyrjöld, voru víg-
stöðvarnar sUður á Balkanskaiga,
en þaT höfðu Bretar og Frakk-
ar þá sett her á land í Saloniki
eins og Bretar hafa aftur gert
nú. Það var engin tilviljun, að
það var einmitt á þessUm víg-
stöðvUm, sem hersveitir Vilhjálms
II. gáfust fyrst upp, þegar stríðs-
þreytan var farín að yfirbuga
þær. Að vísu urðu þær samtímis
að heyja annað ennþá blóðugra
stríð í Frakklandi, sem hersveit-
ir Hitlers þurfa ékki að gera
nú, að minnsta kosti ekki í bili.
En það skifti þó mestu máli þá,
að vígstöðvarnar á Balkanskaga
voru of f jarri Þýzkialandi og Aust
Urríki til þess, að hægt væri að
sjá þeim með þeim samgöngu-
tækjum, sem um var að ræða,
fyrir þeim Iiðstyrk og þeim her-
gagnah'irgðum, sem þær burftiu
tíl þess að geta haldið út. ÖIlu
eru takmörk sett og jafnvel einn-
ig því, hvað vélahersveitiir nú-
tímans geta þanið sig yfir mikið
landflæmi án þess að verða við-
skila við bækistöðvar sínar og
birgðastöðviar. Það. mun Hitler
líka reka sig á. Stríðið suður á
Balkanskaga getur orðið honum
erfi'tt engu síður en fyrirrennara
hans, Vilhjálmi öðrum.
-6 á morgun og við innganginn.
BÁRA SIGURJÓNSDÓTTIR.
ALÞYDUBLAÐIÐ
Frá alplnqi.
Deilur um raf
orkuveitusjóð.
Huðar umræður á alþiagi igær
IKLAR umræður og all-
snarpar á köflum urðu
um frv. til laga um raforku-
veitusjóð í gær í neðri deild, og
var þetta 2. umræða. Lá fyrir
nefndarálit frá meiri hluta fjár-
hagsnefndar.
I rauninni var hér um 2 frv.
að ræða, annað frá Skúla Guð
mundssyni o. fl., hitt frá Pétri
Ottesen.
FrUmvörp þessi em mjög lík
og stefna að sama marki. Gera
þau bæði ráð fyrfr, að stofnaður
verði sjóður, er úr skuli veita
lán til að gera rafoxkuver og raf-
prkUveitur á þeim stöðum, sem
ekki hafia rafmagn frá vatns-
aflsstöðvUm. I báðum frv. er
gert ráð fyrfr svipuðum tekju-
öflUnarleiðum sjóðnum til handa.
1 breytiagarfiHögum meirihluta
fjárhagsnefndar erfi liðimir um
tekjUr sjóðsin-s þannig orðaðir:
T Framlög frá rfkissjóði, a .m.
k. 100 þús. árlega á næstu 10
árinm.
2. Árlegt gjald frá rafveitum,
sem reistar hafa veríð og reistar
verða og hafa vatnsafl til orku-
framleiðslu. Skulu rafveitumar
greiða tij sjóðsms eftír þessum
reglum:
a. Fyrstu 3 árin eftir að stöð.
er reist er hún gjalldfrjáls.
b- Næstu 5 árin greiöist 2 kr.
á ári fyrir hvert kílóvatt í
(mátraun rafals 1 hvetri véla-
samstæðu.
c- Önnur 5 árin gréfðist 4 kr.
iá ári á sama hátt, og úr því
5 kr. á ári.
Að nefndaráliti þéssU stóðu:
Skúli Guðmundsson, Jón Pálma-
son, Stefán í Fagraskógi og sr.
Svbj. Högnason, en fimmti nefnd-
armaðurinn, Haraldur Guðmunds-
son gerði þessar tekjuöflunarað-
ferðir að ágreiningsefni og mót-
mælti þeim mjög röggsamlega og
kröffiuglega í umræðunum.
Benti Haraltíur á hversu hróp-
Itegt ranglæti það væri að ætla
rafveitum, sem þegar hefði verið
brotist í að koma á mörg-
Um með óhagstæðum lánum (1—
7<>/o), að bera þungan skatt til
að Iborga öðrum, sem njóta
skyltíU miklu hagkvæmari skil-
mála.
Karaldur hafði leitað sér upp-
lýsinga hjá Rafmagnseftirliti rík-
isins Um það hverjiar verða
mundu skattgreiðslur nokkirra
stærsiu rafveitna landsins til raf-
veituiánasjóðs, skv. frumv. P. Ott.
eins og greiðslur þessar yröu af
núverandi afli rafstöðvaona, þeg-
ar þær ná hámiarki sínu. Voru
það næsta eftirtektarverð-ar töllur,
sem Harald'ur las upp úr yfirliti
þessu. Skulu tekin hér nokkur
idæmi:
Rafmiagnsveita Rvíkur og Sog:
StofnkostnaðUr 16451 þús. kr.,
tekjur 1941: 2600 þús. kr. Mest-
Ur skattur skv. tíll. Skúla Guðrn.
kr. 71780,00 eða 2,75»/0, skv. till.
Péturs Ott.: kr. 94680,00 éða 3,64
0/0 af tekjum.
Rafvetía Akureyrar og Laxá:
Stofnkostnaður 3000 þús. kr.,
tekjUr 450 þús. kr., skattur skv.
tíll. Sk. G.: kr. 11400,00, eða 2,
54o/o, skv. tíll. P. Ott.: 3,40 %.
Til að sýna hvernig eim hinna
smærri rafveitna fer út úr þessu
skal tekin mfveita Reyðarfjarðar:
Þar er stofnkostnaður 115 þús .kr.
tekjUr 1941: 18 þús. kr., skattur
skv. till. Sk. G.: kr. 1170,00, eða
6,5o/o, en skv. till. P. Ott.: kr.
1560,00 eða 6,5 o/0.
Þá er Blönduós: Stbfnkostnað-
Ur 210 þús., tekjur 1941 34 þús.,
rnestur skattur skv. tfll. Sk. G.
1200 kr., eða 3,54o/o, skv. till. P.
Ott. kr. 1600,00 eða 4,7 0/0 af tekj-
ium.
Hér verða ekki tekin fleiri
dæmi, en þetta ætti að nægja
til að sýna hversU þungt þessi
fyrirhugaði, rángláti skattur get-
ur hvílt á rafveitunum.
Hanaldur lagði áherzlu á, að
framkvæmdir í rafmagnsmáhin-
Um væru bráðnauðsynlegax og
aðkallandi, að þeim væri sómi
sýndur af hinu opinbera. Hefði
A’.þýðuflokkurinn þrásinnis látið
þessi mál til sín takia. Hann tók
það íííýrt fram, að hann værl
ekki á móti þeim þætti frum-
varpsins, sem lyti að auknum
framkvæmdum í þessum málum,
þvert á móti, væri harin slíkU
mjög fylgjandi. En góðu máli
mættí ekki spilla msð óvönduð-
aðferðum, eins og ránglátri skatta
álagningu. Benti hamn á aðrar
Ieiðir, eins og t. d. sölu bréfa,
yrði keppt að því að veita raf-
veitunum sem hagkvæmust lán.
Til máls tóku auk Harakls:
Skúli Guðmundsson, Pétur Otte-
sen, Steingr. Steinþórsson, Jón á
Akri o. fl.
iiissfiiif nemanda
og lobadðMsleiknr
verður haldirin í Iðnó annað kvöld kl. 8V2. Aðgöngumiðar