Alþýðublaðið - 09.04.1941, Page 3

*--------- AIMÐUBLAÐIÐ -------------------•
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Slmar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
»------------------------------------^----*
Nýtt, alvarlegt vandamál.
-----------4-
YÍÐ veröum að horfast í augu
við þá einkennilegu stað-
reynd, að hin miklia vinna ,sem
nú er hér og skapaðist við her-
nám landsins, er að verða að
alvarlegu vandamáli. Er nálægt
pví ab jretla vandamál sé jafn erf
itt viðfangs og atvinnu'.eysiö var,
þegar það var mest og h'undruð
heimila þjáðust vegna þess.
(Um þessar mundir flykkjast
skipbrotsmenn að ströndum íands
ihs og fréttirnar, sem okkur ber-
ast utan af hafinu hér ekki all
iangt undan, eru ægilegri en orð
fá 'lýst.
Það getur vel verið að þetta
sé aðeins ofviðri, sem geisar
skamma stund, og að annar
stríðsaðijinn, sem talirnn er ráða
vpgUm hafanna, geti á tiltölu-
lega skömmum tíma hreiusað þá
svo, að þeir verði aftur færir
fyrir sjófa endur, sem flytjanauð-
synjar ti'l landanna og einnig
okkar lands.
En Um þetta er ekki hægt að
fullyrða neitt. Enginn veit, hve
lengi þetta ofviðri geisar, og
•engihn veit hve nær sigliugar
okkar geta hafist aftur af full-
um krafti, eða hvort okkur auðn-
ast að halda þeifn leiðum opn-
ttn, sem enn eru farnar.
Ef okkur tekst það ekki, þá
stöðvast flutningar á nauðsynj-
sim ti'l landsins og þjóðin getur
þá ekki fengið erlendar nauð-
synjar ti'l að lifa á.
Þess vegna sjá menn nú að
hin mikla vinna hjá setuliðinu
bæði hér og annarsstaðar á land-
SnU, felur í sér alvarlega hættu.
pvi að menn stunda hana vegna
kaupsins og hætta við framleiðsl-
Wna.
Það hefir þegar verið bent á
það hér í blaðinu og víðar, að
varla er Irægt að fá manneskju
tii fiskverkunar, og úr nágranna-
kaUpstöðuinum, þar sem kartöfl-
Sir eða annar jarðarávöxtur hefir
verið ræktaðu'r í stórum stil á
fundanfömum árum, berast þær
fréttir, að menn telji það alls
ekki borga sig fyrir þá að undir-
T>úa garða sína tii ræktUnar.
Kaupi’ð, sem þeir fá nú fyrir
að byggja vígvirki í landinu, er
það mikið, að basl þeirra við
garðrækt er alveg fráleitt að
peirra áliti. Þeir hafa ekki feng-
Sð svo mikið í aðra hönd á und-
anförnum ámm fyPir kartöf’um-
ar eða aðrar garðaafurðir, ajð
þeir telji að þeir geti kastað
frá sér vinnu, sem gefut þeim
x aðra hönd eftií vikuna 160—
200 kfónur. Þetta er ekki nema
eðlilegt frá því sjónarmiði, sem
við höfum allt af haft, en menn
verða aö muna það að allt er
gjörbneytt frá því sem áður var.
Hvað eigum (við að gera við
peninga ef við getum ekki feng-
ið brýntostu lifsnauðsynjar okk-
ar fyrir þá? Þýðir þér að skamta
barninu þínu peningaseðii á disk-
iun sinn næsta vetur? Og hvern-
ig fer fyrir landbúnaðiuum, ef
enginn fæst til að vinna við
hann? Undanfarnar vikur hafa
sveitamenn streymt hingað til
Reykjavíkur. í stórum stíl til að
ná í gullið. Fæstir jreirra telja
að það borgi sig að fara heim
aftur, þegar vorannir byrja í
sveitinni. Þeir vilja heldur taka
sínar 23 krónur á dag hér í
Reykjavík og eyða 10 þeirra.
Þeir vilja það heldur en að fatra
heim til sín og hugsa um fram-
leiðslu landbúraaðarafurðanna, er
hafa fætt okkur og klætt á und-
anförnUm öldum. Það er sama
sagan og uni garðana.
Það er einkenniiegt að svo virð
ist, sem fáir hafi veitt j)essu
nægi ega mikla athyglt, og engin
rödd hefir heyrst um þetta á
aljjingi og nú sitja þar þó þing-
menn þjóðarinnar. Þó að mörg
aðkallandi vandamál steðji nú að
úr ölltom áttum og flest jreirra
ákaflega vandleyst, þá er j>etta
þó sennijega eitt af þeim alvar-
legustu eins og nú er ástatt. i
Það er erfitt að sjá hvemig
skuli ráða bót á þessu. Eu
fyrsta skilyrðið til ]>ess að það
verði gert, er að hvert manns-
bam í landinu, sem getur leyst
eitthvert starf af hendi taki sér
þtarf í hönd. Hver karl og hver
kona verður að gera skyldu sína
við þjóðarheildina og sjálfa sig.
Það er mjög líklegt að bænd-
tom myndi korna jjað vel að kon-
tor úr ; kaupstööum réðu sig í
kaupavinnu til jæirra í miklu
stærri stíl en nokkru sinni áður
og msetti um leið, ef til vili,
ieysa að nokkm vandamáliðmeð
bömin. Hér er aðeins bent á
þetta, þó að líklegt sé, að þetta
myndi ekki nema að sáralitiu
leyti leysa aðalvandann.
Einmitt nú þarf að framleiða
í stærri stíl en nokkru sinni áður.
Einmitt nú ríður okkur lífið á
að búa okkur undir haustið og
veturinn, ekki með peningum í
kistu eða í banka heldur með
nauösynjum, sem við getum sjáif
framleitt í landinu okkar.
Ef nauðsyn krefur verða stjórn-
arvöld landsins að taka hér í
taumana og tryggja það aðfram-
leiðsla iífsnauðsynja fyrir þjóð-
ina verði ekki vanrækt vegna
hinnar vel borguðu vinnu hjá
brezka setuliðinu.
1 **
Arthur Gook
Samkomur í Varðai'húsinu skír-
dag og föstud. langa kl. 4 og
8V£ báða dagana. Allir vel-
komnir.
ALÞYÐUBLAÐID
MÍÐVIKUDAGUR 9. APRÍL 1941
REYKJABORG
-♦ ..
Á morgun, skírdag, fer
fram minningarathöfn í dóm-
kirkjudni um sjómennina,
sem fórust, þegar togarinn
„Reykjaborg“ var skotinn í
kaf. í tilefni af því hefir Sig-
urður Einarsson docent sent
Alþýðublaðinu eftirfarandi
grein:
EYKJABORG var falleg-
asta og stærsta skipið í
íslenzka fiskiflotanum. Og hún
var meira. Hún var tákn þess
að íslendingar gefast aldrei upp
í örðugleikum. Hún var keypt
á tíma, þegar gamla útgerðin,
með gömlu aðferðunum, 'var að
tapa. Hún var svar hins ís-
lenzka framtaks við axar-
sköftum liðins tíma, og örðug-
leikurp hins yfirstandandi. Út-
gerðin var að hrapa. Tap og
halli var viðkvæði dagsins.
En engin þjóð verður fædd
eða haldið við menningu með
tapi og halla, undanhaldi og
kveinstöfum. Aflasælasti og
giftudrýgsti sjósóknari lands-
ins svaraði undanhaldi þjóðar-
innar í það sinn með því að
leggja til þess afla sinn og auð,
formannsgiftu sína og persónu-
lega yfirburði, að sýna íslend-
ingum hvernig þeir ættu að
starfa á sjónum í framtíðinni.
Og Reykjaborg var keypt;
hin fljótandi verksmiðja, hinn
fullkomni tcgari, — stoltasta
skipið í íslenzka flotanum. Og
Reykjaborg varð meira. Við á-
ræði og formannsvit Guðmund-
ar á Reykjum fór þjóðin að meta
framtíðarkröfur sínar og heill.
Hún sá ,,Reykjaborgir“ í stað
,,ryðkláfa“. Meðan Reykjaborg
flaut var hún gunnfáni og tak-
mark fyrir íslenzka framsókn á
sjó.
En nú er Reykjaborg horfin
af hafinu. Við eigum hana ekki
lengur. Hiún var skotin í kaf.
Og stoltasta skip íslenzka fiski-
flotans varð líkkista þrettán
góðra drengja.
Þeir voru myrtir varnarlaus-
ir. Höfum við gert okkur Ijóst
hvað það þýðir?
Homer kvað fyrir mörg þús-
und árum um ,,aidos“, dreng-
skaparandann, sem toannaði
manni að neyta yfirburða sinna
undir vissum kringumstæðum
— bannaði manni að níðast á
varnarlausum andstæðingi,
bannaði manni að níðast á frið-
sömum vegfaranda. Og „aidos“
varð dyggð í augum Grikkja og
sjálfsögð skylda, sem heimur-
inn hefir virt til þessa dags,
jafnvel í hernaði.
Kári Sölmundarson lét vekja
óvini sína, er hann kom að þeim
sofandi. Þeir voru margfalt
fleiri en hann og vesalingurinn
Björn úr Mörk.
í skapi hans svall harmur og
beizkja mikilla saka. En hann
var kynborinn kvistur á þeim
meiði, sem skildi og virti hug-
takið drengskapur. „Aidos“
Homers var samvizka hans.
Þess vegna er það ekki tilvilj-
un ein, að Hellas og ísland eiga
nöfn sín skráð í sögunni um
það, hvernig mannkynið brauzt
sína torveldu leið frá villi-
mennsku til siðmenningar, til
vits, góðleiks og ljfvænna at-
hafna.
Öll barátta íslenzku þjóðar-
innar, — „íslands þúsund ár“,
er háð undir þessu merki, —
drengskapar, — „aidos“.
Kúlnaélið, sem dreif um lít-
inn björgunarfleka mitt úti á
Atlantshafi yfir höfðum varn-
arlausra manna var af öðrum
anda. Það var ekki „aidos“, sem
stýrði þeim vopnum, ekki
drengskapur í norrænum skiln-
ingi. Það voru ekki hermenn,
heldur hatendur lífsins, sem
kvöddu þessa menn af jörðunni.
Það hafði engan tilgang
nema þann einn að særa og
deyða.
Og nú er Reykjaborg farin,
og nú eru þeir farnir, menn-
irnir á Reykjaborg. Guð blessi
þá, og veri oss hlíf sem enn lif-
um.
En framtakið, sem skóp
Reykjaborg, formannsvitið,
sem stýrði henni, starfsorkan,
sem dró á þiljur afla hennar og
fleytti henni um höfin, mun lifa
með þjóð okkar, hvað sem á
dynur.
Þá þótti feðrum vorum vel
skilizt við þenna heim, er þeir
höfðu með sér mann í helju, er
þeir voru vegnir. En Hellas og
ísland, „aidos“ og drengskapur,
mættust endur fyrir löngu og
hófu mannkynið fram á leið.
Fyrir því er það, að oss þykir
mennirnir á Reykjaborg hafa
skilizt vel við þenna heim, að
þeir höfðu með sér til lífs og
bjargar marga menn, áður en
þeim var kippt á burtu. Þeir
voru ták-n þess alls, sem oss
hefir munað fram á leið í „ís-
lands þúsund ár“. Og mann-
mannkyninu hefir munað á-
leiðis í þessi þúsund ár „frá
dauðanum til lífsins".
Sigurður Einarsson.
Tveir íslendingar far
ast með norskn skipi
Flskflutningaskipið Borgund er
nú talið af.
NORSKT SKIP, „Borg-
und“ að nafni, fór héðan
25. marz með ísfisk til Englands
en er nú talið af.
Á skipinu voru 13 menn, þar
af tveir íslendingar:
Magnús Brynjólfsson, Þórs-
götu 2, kvæntur og átti 2 böm.
Hannes Sturlaugsson, Þing-
holtsstræti 28 og átti hann fyrir
móður sinni og 2 börnum að
sjá.
„Borgund“ var eitt af norsku
flóttaskipunum og kom það til
Þórshafnar í Færeyjum í fyrra
sumar.
Gtonnlaugiur Sigurðsson.
QflDBÍaognr Signrðs-
son fjfrrs. bælarfnli
íri ð Siglnfirði er
sextín ðra i dag.
GÚNNLAUGUR SIGURÐS-
SON á Siglufirði er 00
ára í diag.
Gunnlaugtor er einn af frmn-
herjtom Alj)ýðuflokksins á Norö-
toTlandi. Hann var einn af stofn-
endium Verkamannaféiags Siglu-
fjarðar árið 1918 og formaðtor
þess til 1933. Þá var hann for-
maðtor Verkamannaféiagsins
„Þróttar" á Siglufirði frá 1934—
1935 og í stjóm þess til ársins
1936.
Gunnlaugur sat í bæjarstjórn
Siglufjarðar sem aðalmaður frá
1926—1938, en siðan hefir hann
verið varamaðiur flokksins I bæjr
arstjórn. Auk þessa hefir hann
SB ið í nigtorjöfnunamefnd í m>öilg!
ár og gegnt ótal mörgum öðr-
Um trúnaðarstörfum fyrir al-
þýðuna á Siglufirði. Þá hefir
hann í nokkur ár átt sæti í stjóm
Alþýðusambands íslands.
■ GtonnlauguT. er íæddur I Skar-
0al í Siglufirði 9. apríl 1881 og
var par til 16 áfra aldtors, en þá
ftottist hann á eyrina á Sigluflrði
og er þannig einn af elztto borg-
tomm Sigltofjarðarkaupstaðar. —
Ounnlaugtor nam ungur trésmíði
og hefir stundað hana jö-fnttm
höndtom og sjómennsku, og var
hann formaður á vélbát til 1929,
að hann hætti að sækja sjóinn,
og hefir síðan tonnið hjá Síidar-
verksmiðjum rikisins.
Hann er kvæntur Mangréti
Böðvarsdöttur, og hafa þa«
hjón búið saman í 35 ár.
Gnnnlaugur er enn þá em og
Rngur í anda og áhuga hans og
festu hefir ætíð verið við brugð-
ið. Hann nýttor mikils trausts hjá
ölltom Siglfirðingum, enda rnunu
siörf hans í þágto þeirra seint
metin að verðleikum.
Alþýðtoblaðið óskar Gunnlaugi
til hamingju á 60 ára afmælinu
og óskar þess að Alþýðuflokk-
urinn megi sem Iengst njótia
starfskjafta hans.
SkriístðfuF stjóraarráðsiDS
og ríkisféhirðis
| ’
verða lokaðar laugar>
daglnn tyrlr páska.