Alþýðublaðið - 29.04.1941, Blaðsíða 3

•--------- ALÞÝÐUBLAÐIÐ -------------------*
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjóm: AlþýBuhúsinu við Hverfisgötu.
Sfmar: 4802: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Viihj. S. Vilhjáms-
son (heima) Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar f lausasöiu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
<*-----—-------------—--------------- ♦
Bann Þjóðviljans.
MEÐ barminu við útgáfu
Pjóðviljans og brottflwtn-
ingi ritstjóra hans til Englands
hefir stjórn brezika setuliðsins
hér blandað sér freklegar inn í
íslenzk mál en nokkrn sinni áður
slðan landið var hemumið, esnda
hefir alþingi þegar mótmælt þeim
ráðstöfunum með tíllM til þess,
að einn hinna handteknú og brott-
fffhtt'u er alþingismaður, sem sam-
kvæmt stjómarskrá okkar er ekki
léyfilegt, að táka fastan meðan
þing sifur, og eins hefir rikis-
stjómin þegar boðað mótmæli af
sinni hálflu.
Það ervitanlega gottiogblessað
að mótmæla. En eigtum við ekki,
þegar á allt er litíð, aðalsokina á
þvi sjálfir, sem nú hefir gerzt,
og þá fyrst og fremst þeir menn,
sem handteknir hafa verið af
hinn erlenda setuliði? Og var
það ekki meira að segja á vaidi
rikisstjórnarinnar, að afstýra
slíkri íhlutun, ef hún hefði verið
nógU' samhuga um það, sem gena
þurfti?
Strax í fyrrasUmar, þegar
fyrstu handtökurnar af hálfu
bnezka setuiiðsins fóm fram hér
í tilefni af hinum leynilegu út-
varpsstóðvum, sem uppgötvaðar
vom, bentí Alþýðublaðið mjög
hispurslaust á það, sem nú er
komið á daginn, að við mættUm
búast við vaxandi íhlutun hins
erlenda setuliðs um okkar innrd
mál, ef íslenzk stjómarvö'ld létu
einstaklingum eða flokkum manna
haldast það uppi, að reka njósnir
eða undirróður gegn því. Ef þau
gterðu ekki fuilnægjandi ráðstaf-
anir til þess sjálf, að hintdra
slíka starfsemi, væri fyrirsjáan-
legt og óumflýjanlegt, að hið er-
lenda setUlið tæki sér vald til
þess sjálft.
Þessar aðvaranir Alþýðublaðs-
ins bám engan árangur. Stjóm-
arvöld okkar héldu áfram að láta
undirróðuTinn gegn brezka setu-
liðinu afskiftalausan. Þau hafa í
því efni haft alveg öfuga stefnu
við þá, sem danska stjómin hefir
reynt að fylgja siðan Danmörk
var hernUmin. Enda þótt þar
væri um allt annað og alvarlegna
hernám að ræða, en hér hjá okk-
tur, um nakið og umburðarlaust
ofbeldi þýzka nazismans, reyndi
danska stjómin frá upphafi að
éyða öllum tilefnum til íhlutun-
ar Um innri dönsk mál með því
að setja stranigar refsingar við
hvers konar árekstrum við inn-
rásarherinn, án nokkurs tilUts til
pess, hve eöUlegir peir væm frá
þjöðlegu og siðferðislegu sjónar-
miði. Hér hjá okkur hefir verið
farið öfugt að, þó að ólikt létt-
ara hefði átt að vera að afstýra
öllum árekstmm við hið bæzka
setuiið — svo prúðmannlega og
drengilega, sem það hefir komið
fram — ef alvariegar tílraunir
hefðu verið gerðar til þess af
okkar hálfu, að hafa hendutr í
hári „fimmtu herdeildarinniar“
hér.
Sn það hefir ekki verið gert.
Mánuð eftir mánuð, viku eftir
vikto og dag eftir dag hefir kom-
múnisttom og nazistum verið lát-
i'ð haldast það uppi átölulaust af
stjómarvöldunum, að reka hér
rætínn en markvissan untdirróður
gegn bnezka setuUðinu með það
fyrir augum, að . stofna til óá-
nægju og árekstra við pað og
læða þeÍTTÍ lygi inn á meðal al-
mermlngs, að það væri hið brezka
lýðræði, en ekki þýzki nazisminn,
sem okkur stæði Iiætta af. Það
hefir jafnvel ekki verið hikað við
það, að nálgast bnezku hermenn-
tna i því augnamiði, að æsa þá
til toppreisnar gegn yfirmönnum
sínlum, og viúna þamnig á þann
ýtrasta hátt, sem hugsanlegur er
hér, að upplausn og ósigri pess
hers í styrjöldinni, sem- nú berzt
fyrir frelsi mannkynsins á móti
kúgtun nazismans.
AlUr vita, að forysttona í þess-
tom rætna og hættulega untdir-
róðri „fimmito herdeildarinnar“
hefír Þjóðviljinn haft. Hvergi í
heiminum annars staðar myndi
nokkito blaði hafa haldilzt það
uppi, að egna á eins tilefnislaus-
an, lúalegan og ábyigðarlausan
hátt til úlfúðar og árekstra við
her, sem dvelur í landinu, svo að
ekki sé miunzt á ’hinn opinbera
áróðtur fytlr óvinairiki hans. Fyrir
löngto hefir öllum hugsandi
mörmUm verið Ijóst, að ab því
hlyti aÖ koma, að stjóm brezka
setUUðsins bannaöi slík skrif —
þrátt fyrir ailt langlundargeð sitt
— ef íslenzk stjórnarvöld gerðu
það ekki sjálf. Margsi'nnis
hefir hér í Alþýðublaðinu verið
bent á nauðsyn þess, að stjóm-
arvöld okkar gerðu ráðstafanir
ti'l að stöðva slíkan undirróður
með því að banna biaðið. En
þau hafa ekki gert það. Og af-
leiðingin er nú orðin sú, að stjórn
brezka setuUðsins hefir séð sig
nauðbeygða til þess að banna
biaðið sjálf og flytja ritstjöra
þess af landi brott.
Hefði ekki frá íslenzku sjónar-
miði, þ. e. a. s. til þess 'að af-
stýra slíkri íhlutun um okkar
innri mál, verið vituflegra og
heppilegra að hafa það ráð, sem
Alþýðublaðið gaf?
Vísir lætur í gær mikla óá-
piægju í Ijós yfir því, sem nú
hefir gerzt. Hann segir: „Al-
menningi er það ljóst, að skrif-
Þjóðviljans hafa verið óhyggileg
og beinlínis löguð tál að spilla
sambúðinni, ef mark hefði verið
á þeim tekið. En í eitt ár
voru engar ráðstafanir gerðar til
að hefta skrif þessi. Vel hefði
það þó mátt takast, án svo rót-
alþvðublaðið
MUÐJUDAGUl 29. APRíL 1941.
gmnardTalar'ilefMdim
Gjaldið fyrip bSrain cp
að mestu leyti ákveðið
Foreldrar og aöstandendur ;:
verða að semja vlð nefndlna
—.---e-------
GRUNDVALLARGJALD fyrir börn á vegum sumar-
dvalarnefndar er nu akveðið í aðalatriðum.
Gjald fyrir 1 barn verður 35 krónur á ntánuði, fyrir 2 börn
65 krónur og 3 börn 100 krónur.
En einhvern næsta dag munu
aðstandendur barna verða boð-
aðir á fund nefndarinnar til að
ræða við hana um greiðslurnar
og undirskrifa skuldbindingar
þar að lútandi.
En ýmsir, sem mörg börn
eiga, fá bæði fjárhagslegan
styrk til dvalarinnar svo og
styrk til að útbúa börnin til
brottfarar. Verður þetta þó af
skornum skammti, því að bæði
er að til grundvallar um gjald
fyrir börnin er lagður fram-
fraeslukostnaður þeirra hér í
Reykjavík og svo hafa allflestir
sæmilega afkomu. Auk þess er
annar kostnaður allmikill, sem
nefndin verður að standa
straum af. .
Þegar tíðindamaður Alþýðu-
blaðsins heimsótti skrifstofu
Sumardvalarnefndar í skóla-
húsi Miðbæjarskólans síðdegis
í gær, voru þar allir önnum
kafnir.
Scheving Thorsteinsson og
Arngrímur Kristjánsson skýrðu
blaðamönnum frá því hve langt
starfseminni væri komið, en
Gunnlaugur Einarsson læknir,
Haraldur Árnason kpm. og
Gísli Jónasson yfirkennari
voru onnum kafnir við að tala
við fólk, hlusta á upplýsingar
þess og afgreiða það. Var sér-
staklega mannmargt í kringum
Harald Árnason, sem úthlutaði
styrk til fatnaðar.
tækra aðgierða, sem hér um
ræðir.“
Þetta er mjög fallega mælt.
En með leyfi að spyrja: Hver á
feö'kina á því, að hingað til „voru
engar ráðstafanir gerðar til þess
að hefta skrif þessi“? Hver annar
en Sjálfstæðisflokkiurinn og blöð
hans, þar á meðal Vísir sjálflur,
sem í hvert skifti, sem ®m ein-
hverjar alvarlegar ráðstafanir
gegn „fimmtu herdeildinni" og
blaði’ hennar, ÞjóðviljanUm, hefir
verið rætt, hafa úthvetfst og af-
tetóð, að snert væri hár á höfði
hennar eða blaðið banmað, sum-
part vegna þeirra ítaka, sem
„fimmta herdei]din“, nazistarnir,
feiga í Sjálfstæðisflokknum sjálf-
Um og við blöð hans, sumpiart
vegna pess hags, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir séð sér í því, að
nota kommúnistana tog Þjóðvilj-
ann á móti Alþýðuflokknum, eins
og dæmin sanna á undanfömum
áitom?
SjálfstæðisflokkUrinn og hlöð
hans hafa, með slíkri afstöðu tii
kommúnistanna og undirróðurs
þeirra, átt méstan þátt í því,
næst kommúnistunum sjálfum, að
kalla yfi'r okkur þá ihlutun
biezka setuliðsins um okkar innri
mái, sem Vísir er nú að bera sig
Upp undan.
Tveir raenn
óskast til vinnu við framleiðsln
á steypujárnsvörum.
J. Þorláksson & Niorðmann.
Simi 128©.
Hefir ágætu skipulagi verið
komið á alla þessa starfsemi,
sem gefst vel í framkvæmd. —
Auk þessara manna var þarna
margt af stúlkum, sem uixnu
ýms störf.
Upplýsingar þær, sem Schev-
ing Thorsteinsson og Amgr.
Kristjánsson gáfu blaðamönn-
um voru á þessa leið, auk þess,
sem að framan getur:
Samkomulag hefir þegar náðst
um skiptingu skólahúsnæðisins
milli hinna ýmsu bæja, er koma
þurfa 5—8 ára bömum á sér-
stök sumardvalarheimili.
Vegna Reykjavíkur sérstak-
lega skal fram tekið: Líkur eru
til þess, að starfrækt verði um
20 sumardvallarheimili með
samtals að minnsta kosti 1100
börnum á aldrinum 5—8 ára.
Nokkur eldri börn verða þó á
einhverju iþessara heimila, ef
þau eru veikluð og þau af þeim
ástæðum geta ekki dvalið ein
síns liðs á sveitaheimilum.
Innan fárra daga mun sumar-
dvalarnefnd birta sórstaka til-
kynningu til aðstandenda, þar
sem þeir verða kvaddir til við-
tals strax og ákveðinn hefir
verið dvalarstaður fyrir börn-
in.
Þá mun verða starfrækt frá
Reykjavík 7 mæðraheimili með
10 til 100 mæðrum á hverju
heimili með ungbörn. — (Frá
fæðingu til 4 ára). En auk þess
er mjög mörgum mæðrum kom-
ið fyrir með unghörn á
sveitaheimilum einum til 5
saman eftir ástæðum. Sumar
þessara mæðra vinna fyrir sér
og börnum sínum, aðrar fá hús-
næði, en sjá að öðru leyti um
sig sjálfar.
Framkvæmdanefndin hefir
þó lagt megináherzlu á að
tryggja húsnæði fyrir barna- og
mæðraheimili, áður en raðað
hefir verið niður á heimilin
Þetta hefir tekist, en þó þann-
ig, að orðið hefir að taka skóla
í kauptúnum og heimangöngu-
skóla til viðbótar við héraðs-
og heimavistarskóla. Af þessum
ásæðum verður stofnkostnaður
all verulegur. f sambandi við
greiðslur aðstandenda viljum
vjð taka fram:
Framkvæmdanefndin sam-
þykkti á fundi sínum 18. apríl
að leggja til grundvallar varð-
andi greiðslur aðstandenda
með mæðrum og börnum, fram-
færslukostnað hér í Reykjavík
éins og hann er nú, ef fram-
færendur eru heilbrigðir og
hafa fulla vinnu. Þá var sam-
þykkt að leita aðstoðar hag-
stofustjóra í sambandi við þetta
atriði.
„Freia44,
Lígufásvegi 2, s{mi 4)712.
Daglega nýtt fiskfars. Fæst
í öllum stærstu kjötverzl-
unum bæjarins.
Stúlkur getur fengið ágæta
staði í sumar, ibæði í bænum og
í sveitum. Upplýsingar á Vinnu-
miðlunarskrifstofunni í Al-
þýðuhúsinu.
Eldavélar
svartar og emaileraðar
fyrirliggjandi.
J. Þorláksson & Norðmann,
skrifst. og afgr. Bankastr. 11,
sími 1289.
AfmælissoBdmðt
„Æflis“ aooað kvðid
Ýms nýmæli vepðn fi
sambandi við métið.
AFMÆLISSUNDMÓT simd-
félagsins „Ægir“ verður
annað kvöld, 30. apríl, í Sund-
hölliimi.
A'lls verður keppt í tiu grein-
tom sunids, en mesta athygli mun
8x50 m. boðsimd, frj. aðf., vekja.
Munu öll félögin, sem tafea þátt
í þeirri feeþpni, en það eiu Ar-
mann, K. R. og „Ægir“, teflia
þar fram beztu sundgörpum sirti
um. Þá mun og mikla athygli
vekja 200 m. skriósund og keppa
þar m ia. tveir af beztu sunid-
mönnum landsiins, þeir Logi Ein-
arsson (Æ) og Stefán Jónsson
(A).
Þá veróur það nýmæli tekið
ttpp, að keppt verður í 4x50 m.
boðstondi, bringtosundi, og taka
þáitt í þeiiTi keppni áðurnefnd
félög. Þá verður 50 m. skriðsnnd
kvenna og er Iangt síðan keppt
hefír verið í því hér.
AUk áðurnefndra félaga tekur
í. R. þátt í mótinu og hefír það
fé'lag' eklti keppt í sundi undan-
farin ár, ,
Má búast við himri hörðustu
keppni milli þessara félaga og
einsitaklinga og ætti fólk ekki að
setja. sig úr færi að horfa á
þessa keppni. < j
Gjafir til Slysavarnafélags ís-
lands. ■
Til skipbrotsmannaskýla á sönd-
unum í V.-Skaptafellssýslu. Frá
kunningja í H. kr. 100,00. N. N.
kr. 17. Ol Jakobson og Sigrún
Guðmundsdóttir, Fagradal, kr. 20.
Solveig Einarsdóttir og Svava Ól-
afsdóttir, Vík, kr. 20. G. G. kr.
10. Sveitakona kr. 5. Kvennadeild
Slysavarnafélagsins í Keflavík kr.
500. — Beztu þakkir. — J.E.B.
Söngfélagið „Harpa“.
Samæfing annað kvöld kl. 8 Vz
í Alþýðuhúsinu uppi. Áríðandi að
allir mæti.