Alþýðublaðið - 30.04.1941, Qupperneq 3

MíÐVIKUDAGUR 30. apríl 1941.
ALt»ÝÐUELAÐil>
*---------- AIÞÝÐUBLAÐIÐ ---------------------•
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson (heima) Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjáms-
son (heima)'Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við jHverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
L \J' ■ : - ■ , :
0--------------------------------------------—*
Pólitískir loftbelgir.
NOKKRUM SINNUM hefir
það feomi'ð fyrir síðan ó-
ÍTÍbnrrnn hófst, að svo kailaða
festarloftbelgi, sem slitnaö hafa
®i,pp í Englandi, hefir rekið hing-
að t.it lands. Finnst þeim, sem
sjá þéssa gríðarstóriu beOgi á reki
!um Idftíð, þetta all kynleg sjón.
Stundum hefjast ferliiki þessi hátt
i loft upp, svo vart s"ér þau aneð
berttm augum. Þeir sveima til
og frá fyTir bverjium vindgusti
sem feemtur, en falla að lokum
ínigiur tiil jarðar, og þá geta þessi
stóriu, en annars lítið skaðlegu
hemaðartæki, verið alþýðu
manna, ti] nokkurra óþæginda.
Ekki ölíkt þessu er „sumum“
stjómimöIaritstjóTium hér á landi
farið. Þó að útlit þeirra þurfi
ekki bernilínis að minna á loft-
belg, minna öll skrif þeirra svo
á þessa festarloftbelgi sem fram-
ast má verða. Ot af lítilfjörleg-
lustu tí’.efnum er blásið uþp stór-
kostlegum greinum með fleiri
þumlunga háum fyrirsögnum.
Hver lítiifjörlegur pólitískur
vindblær, sem fer Um stjóm-
málasviðið, ber þessa menn ýmist
ti!l þessarar hliðar eða hinnar,
eða — ef nokkUð vemlega kveð-
Ur að gustinum — feykir þeim
(Upp í háa iloft. Ekki verður hjá
þeim, frékar en hjá hinum reik-
andi fesiarloftbelgjum, séð, að
ttm neina stefnu sé að /ræða,
beklur er aðeins borizt fyrar þeim
vindi, sem blæs í það og það
skíftíð.
Þessir menn geta átt það til
annan daginn að vera hinir mestu
vinir jýðræðis og freisis. þá geta
þeir smjaðrað Um yfirburði þeirra
þjóða, sem valið hafa sér það
þunga blutskiftí, að berjast og
fórna blóði og lífí sínu fyrir
frelís-i þjóðanna. En næsta diag
stendur vindurinn af annari átt.
Þá eru agentar einræðis og kúg-
unar teknir langt fram yfir hina,
sem áður var lýst, og þeir þá
fordæmdir fyrdr hin smæstu mis-
töik. Hringl þessara stjórnmálarit-
stjóra virðist vera þeim nákvæm-
lega jafn ósjálfrátt og reikið
festarioftbelgjunum- Svið hugsun-
arinnar er svo takroarkað, að þeir
sjá ekki mótsagnimar i síbum
eigin kenningum.
Hjá sliiann mönnum er það
t. d- ekki óaligengt að heyra það,
að þeir óski einskis frekar en að
Pretar sigiri í yfirsfano'andi styrj-
ö!d. En taki Brietar sér eitthvað
það fyrir hendur, sem ekki fellur
í kram þess’ara manna í svipinn,
'telja þeir þá óalandi og óferj-
andi. Þeir vilja, að Bretar sigri,
án þess að þeir aðhafist noikkuð
þaðj sem þeim fekur ekki í geð,
þóitt það ef tíl vill sé fuílkomin
nauðsyn og beint skilyrði jiess,
að sigur vinnist.
Einna verst er 'það þó, þegar
einhver andvari þjóðemiskenn d a r
eða þjóBiarmetnaðar blæs á þessa
st jórmrraialof tbelgi. Þá hefjast
þeir svo hátt, að enginn fær
auga Ikontíð á eina einustu rök-
semd af vití, sem frá þeim fer.
Hafi þeir sjálfir og samherjar
þeirra vaniækt eitthvað svo lengi,
að ekki varð lengur komizt hjá
því, að aðrir tækju fram fyrir
hendur þeirra, verða þeir biátt
áfram óðir.
Engum er þó hægt um að
kenna nema sjáifum þéim, en
það skilja þeir ekki, til þess er
hugsun þeirra öf llk þeirri loft-
tegund, sem festarloftbeLgurinn
er fylltur af. Þeir skilja það ekki,
að öllum hugsandi mönnum
finnst fátt andstyggilegra en
þjóðeniishroki og gorgeir þeirra
manna, sem sjáifir vanrækja að
vera á verði gegh áróðri og und-
irróð’i föðurlandssvikiaranna, sem
nú á dögum vinna í skipulögð-
ttm félagsskiap í hverju lýðræðis-
landi, að því að kollvarpa öllu
lýðræði og ofurselja lönd sín er-
lendri kúgun, en kenna svo.öðr-
um um, ef eitthvað ber út af.
Og í slíkum málum er það al-
gengast, að líkt fari fyfir þessum
mönnum eins og fer fyrir loft-
beligjunum, ef þeir komast i Inógu
mikla hæð: að þeir springi og
falli til jarðar.
En þá er hættast við að þeir
geti valdið tjóni. Svipað er Um
hina póliitísku loftbelgi, að þá er
peir koma aftur niöur á jörðina,
taka þeir upj) rógburð um þá
andstæðinga sína, sem þeir fínna
innst inni, að alltaf höfðu haft
rétt að mæla, þó að gegn þeim
væri barizt af skammsýni einni
og ímyndttðum flokkshagsmunum
Vindbelgingsháttarins.
Allþýðuflokksfélag Reykjavikur.
Fyrsta maí
hátíð verður haláín með JUk
pýðnflokksmðnxmiift I Alpýðn-
háslnu við MverSisgðtn kl. 9ySO
annað kvöM.
Fjðlbresrtt sbemmtlatriði.
Mánm* aaplýst á morgnn I
f»ýðuhláðinu og ríkisðtvarpim.
Stjórn féiagsins.,
1. MAI.
1. MAL
Hafnarfjörður.
Hðtfðahðld ainýðnsambandsfélagania:
Kl. 11 f. h. Guðsþjónusía í þjóðkirkjunni: Síra JakoTb
Jónsson predikar. ... *-4
Kl. 9 e. h. Skemmtun á HÓTEL BJÖRNINN.
Gjafir fyrir sumardvöl barna.
Hilmar og David Föss Poulton
100 kr. Geir & Th. Thorsteinsson
500 kr. J. Þorláksson & Norðmann
300 pr. Hjördís og Elísabet Kristó-
fersdætur 12.00. Kristján Siggeirs-
son kaupm. 300 kr. Magnús
Benjamínsson & Co. 200 kr.
Kvittun nr. 121 1000 kr. Örn 10
kr. S. T .10 kr. Kona 5 kr. Sam-
skot við guðsþjónustu sr. Jakobs
Jónssonar í fríkirkjunni, 27./4 kr.
84.10. S. og K. 100 kr.
Kærar þakkir.
Skrifstofan.
DAGSKRÁ:
y* 'JS
1. Skemmtunin sett: Olafur Þ. Kristjánsson.
2. Einsöngur: Einar Sturluson.
3. Ræða: Finnur Jónsson alþingismaður.
4. Einsöngur: Einar Sturluson.
5. Gamanvísur: Alfreð Andrésson.
6. Dans. Hljómsveit hússins spilar.
Aðeins fvrir íslendinga.
Afmælissundmót
,,Ægis“ fer fram í kvöld í Sund-
höllinni kl. 8,30. Þar keppa allir
beztu sundmenn Ármanns, K.R. og
Ægis. Þátttakendur eru um 70. Að-
eins verður keppt til úrslita.
Ölvuðum mönnum hannaður aðgangur.
Merki verða seld um daginn.
l.-maí-nefndin.
þessi efni — en sú vef’zlun vax1
þá aðalatvínnurefeandinn áEyrlar-
bakka — og svöruðum við því
til, er satt var, að slíkar mála-
leitanir heföu tíl þessa engan á-
íangut haft.
Við fórum svo heim þessir
sendimenn nefndarinnar með góð
erindislok, tog var svo haldinn
fttndiur um kvöldið, og voru þar
að ég held allir félagsmenn
mættir (á annað hundfað) skýrði
nefndin þa'r frá st-arfi sínu öllu,
©g lagði fram samningsuppkast-
?ð tíl undirskriftar, og var lofckur
irieitt ágætlega tekið, og farið
viðurkenningarorðum um nefndar
starfið- Pu'ndurinn stóð til mið-
nættis og höfðu þá allir félags-
:menn skrif-að undir, að undan-
teknum 4—5 og vora þar af að-
teins * 2 verkamemn, sem ekki
vilidU' „móðga kaupmanninn með
þessu bralli“. Daginn eftír feom
upp augiýsing í verzlunarbúð-
inni þar sem það var tilkynnt,
að eftirleiðis yrðu verkamenn
ab eihs ráðnir Upp á tíma-
kaup og samtímis kiomu tilmæli
frá verzluninni (þó ekki beint)
fll stjórnar félagsins, að hún eða
rnenn frá henni kæmu til að
sranja 'um kaupið. Félagsstjómin
varð við þessum tilmælum og
varð að samkomulagi (frá okfcar
hálfu að áákildu samþykki fé-
lagsfundar) að kaupið skyldi
lækka frá þvi, sem tiltekið var í
samningnum, um 5 aura á klst.
til „bráðabir!gða“. Var svo end-
anlega gengið frá málinu á þenn-
an hátt. Mörgumx þótti fljótlega
hafa braytzt skoðanir verzlunar-
stjórans í þessu kaupgjaldsmáli,
en þeim, sem vissiu að Sigurður
sýslumaður kom til Eyrarbakka,
kvöldið áður — og mun hafa
bent verzlunarstjóranum á, að
hér væri víst alvara á bak við
— þelm þótti þetta enginn tunidmr
vera, því að sýslumaðurinn var
ðllum þektur að hollum ráðum
og velvilja. — Ekki væri rétt
að segja að verzlunarstjórinn
léti þá, sem framarlega stóðu áð
þessu, gjalda þess, að neinu
leyti, það var síður en svo, að
minnsta kosti vai-ð ég þess ekki
var í neinu, enda var verzlunar-
stjórinn P. Nielsen í alla staði
hið einstakiasta prúðmenni.
Nú leið og beið vorið og sum-
arið, og allt gekk eins og í sögu,
þar til síðast í ágúst, þá gerði
nosatíð og fólk kom í fyrra lagi
frá heyskap. Um sömu mundir
komu tvö vöraskip til Lefblii-
verzlunar og varð vegna brims
noltkur dráttur á, að þau kæm-
ust inn á höfn, eða til þöss að
nálægt vika var liðin af sept-
ember. Þá komst það í hámæli
að ráðgert væri að lækka kaup-
ið úr sumarkaupi í haustkaup,
niður í 20 aura pr. tíma enda
þótt ekki værf kominn 15. sept.
Morguninn, sem uppskipun áttí
að hefjast, fórai allir, sem vinna
vildu við hana niðuir í „Sjógarðs-
hlið“ til þess að láta skrifa sig
í vinnuna. Verkstjórinn var spurð
ur hvaða kaup yrði greitt og
svaraði hann.að það yrði 20 aur-
ar um tímann. Stjórn félagsins
lýsti því þá yfir í heyranda
hljóði, að það væfri brot á samn-
ingnum að vinna fyrir það kaup,
og yrðu þeir, sem það gerðu,
kærðii* tíl sekta. Gengu þá all-
flestir heim aftur, nema 8 menn
sem ekki skeyttu því, og með
þeim og kvenfólki (og búÖar-
þjónar unnu einnig) gátu þeir
afgreitt skipin.
Von bráðar eftir þetta kall-
aði félagsstjórnin hina brotlegu
meðlimi fyrir sáttanefnd samkv.
ákvæðum samningsins og mættu
þeir flestir, og ég og tveir aðrir
út félagsstjórninni. Sáttafundar-
inn byrjaði kl. 11 árdegis," og
stóð yfir, með 1 klst. kaffi-
hléi til kl. 6—7 síðdegis þá var
undirrituð sátt. Þetta var talinn
lengsti sáttafundnr, sem menn
höfðu spurnir af á þeim tíma.
Sáttin hljóðaði á þá Ieáð, aið
verzlunin bætti upp vinnukaup-
ið, og lofaði með skriflegri yf-
irlýsingu, sem innfærð var í
sáttabökina, að framvegis skyldi
samningurinn gilda fyrir vinnu-
veitandann í öllum atriðum, og
var þetta síðasttalda aðalatriðið
frá okkar hálfu, og mun þessi
sátt hafa verið haldin vel og
'drengilega alla þá tíð, sem Le-
folii rak vierzlun á Eyrarbakka.
Þess skal og hér getið að næsta
ár var kauptaxtinn hækkaður um
5 aura á klst. og var því frá
þeim tíma elns og upphaflega
var ákveðið í samningsuppkast-
inu.
Bárufélagið á Eyrarbakka er
að því ég bezt veit, ennþá með
góðiu lífi, og mun vera meðal
hinna traustustu verkalýðsfélaga.
Samningur $á, sem getið hefir
verið hér að framan, mun nú
því miðiur vera glataður eftirþví
semx ég hefi heyrt, óg tel ég
það leiðinlegt að svo hefir feirið,
þvi hann var allmerkilegt sögu-
legt „plagg“. Ég afhenti hann
eftinnanni mínum í stjóminni,
áður en ég flutti burtu af Eyrar-
bakka.
Menn þeir, sem unnu með mér
að þessu máli í nefndinni og
utan hennar, era nú margir látn-
ir, sumir þeirrá fyrir allmörg-
um áraim, svo sem Guðni Jóns-
son í Einarshöfn, Tómas Vigfús-
son frá Götuhúsum, Ölafur Teits-
son, lóðs, Bjarni Jónsson í Eyva-
koti, Jón Einarss'On hreppsstjórí
í Mundakoti að ógleymdum Sig-
urði Eirfkssyni regluboðá. Sam-
vinna mín við þessa menn alia,
og márga fleiri lifandi og látna,
var svo ánægjuleg og elskuleg,
að mér hitnar um hjartað þegar
ég minnist þeirra ágætu matina.
Eins og ég tók fram í Upphafi
og síðar i grein þessari tel ég
að Báran á Eyrarbakka hafi ver-
ið heiðarieg undartekning fráþví
sem br. Bjöm Bl. Jónsson segir
um gajgnsleysi Bárafélagsdeild-
anna yfir höfuð.
Sígurdur Þoreteinsson.
Uflneiðið Alþýðublaðl&!