Alþýðublaðið - 28.05.1941, Blaðsíða 1

EITSTJÓRI: STEFÉN PÉTUESSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKUEINM
XXH. ÁBQAMGUR
MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 1941.
125. TÖLUBLAÐ
BOÐSKAPUR ROOSEYEL.TS:
seam Isægt er
MÖRG BLÖÐ úti um heim líta svo á, að Roosevelt
Bandaríkjaforseti hafi raunverulega sagt möndul-
veldunum stríð á hendur með ræðu sinni í gærkveldi. Svo
mikið er víst, að hann hefir aldrei verið eins skorinorður
í yfirlýsingum sínum.
„Vér verðum að sjá um það,“ sagði hann, „að her-
gögnin, sem vér framleiðum handa Bretum, komist til
Bretlands. Vér getum séð til þess og vér skulurn gera það.“
„Ef ráðizt verður á Bandaríkjaherskip,“ sagði forset-
inn enn fremur, „eða á lönd, sem hægt er að nota sem
stiklur til árása á Ameríku,' þá munu Bandaríkin einnig
beita hervaldi.“
Hótnnn Baeders tvarai
Það er litið svo á úti um
heim, að með þessum orðum
hafi Bandaríkjaforsetinn svar-
að hótunum Raeders aðmíráls,
yfirmanns þýzka flotans, um
kafbátaárásir á ameríksk her-
skip, svo að ekki verði um
villzt, hvað Bandaríkin muni
gera ef til slíkra árása skyldi
koma.
Roosevelt sagði í ræðu sinni,
að eitt aðalatriðið í allri utan-
ríkismálapólitík Bandaríkjanna
væri nú eins og áður að varð-
veita siglingafrelsið á höfunum.
En Bandaríkjastjóminni væri
Ijóst, að Hitler stefndi að
heimsyfirráðum, og til þess
þyrfti hann að ná yfirráðum á
höfunum, en það gæti hann
ekki nema því aðeins, að hon-
um tækist að sigra Bretland.
„Vér getum ekki leyft, að
þessi áform nazista verði fram-
kvæmd. Aðalsiglingaleiðin til
Bretlands er nú fyrir sunnan
Grænland, sem Bandaríkin
hafa hernjumið. Bandaríkskur
herafli hefir þegar verið send-
ur þangað og á ýmsar aðrar
hemaðarlega þýðingarmiklar
stöðvar, og þeim herafla verð-
ur beitt hvenær sem nauðsyn
knýr. Vér munum senda her
vorn þangað, sem oss sýnist, og
hvenær, sem oss sýnist. Vér
munum ekki hika við að beita
valdi til þess að verjast árás-
um.“
Stjórnin fer fram á ótakmarkað
ar heimildir til ófriðarráðstafana
afiBrest.
Effia* hi»lkalegasta elfifiagaleikinn
fi allisi siigii sféSaerifiaéarliis*
l^.ÝZKA orustuskipinu „Bismarck“ var sökkt kl. 10.01 í
gærmorgun, eftir íslenzkum tíma, eftir hinn harðasta
eltingaleik, sem um getur í allri sögu sjóhernaðarins. Hafði
skipið þá verið elt um 2500 km. vegalengd, og átti aðeins
600 km. ófarna til Brest á Frakklandi, en þangað ætlaði það
bersýnilega að flýja.
Það var brezka beitiskipið „Dorsetshire“, sem sendi
„Bismarck“ síðasta tundurskeytið.
í lok ræðu sinnar boðaði
Roosevelt, að stjórn hans mundi
fara fram á það við Banda-
ríkjaþingið, að það veitti henni
ótakmarkað vald til hvers kon-
ar ráðstafana vegna ófriðar-
hættunnar, sama vald og venju-
legt er að Bandaríkjastjórn sé
veitt, þegar Bandaríkin eru í
stríði.
Boðaði forsetinn, að í heim-
ildarlögum þeim, sem lögð
verða fyrir þingið, yrði gert
ráð fyrir því, að hann fengi
vald til að taka alla framleiðslu
og flutningatæki í þjónustu
hins opinbera, hafa algert eft-
irlit með ihn- og útflutningi,
banna verkföll, banna kaup-
hallarviðskipti um ákveðinn
tíma, og gert hvers konar aðr-
ar ráðstafanir, sem nauðsyn-
legar kynnu að þykja eins og
landið væri þegar komið í stríð.
Ræða Roosevelts hefir þegar
fengið hinar beztu undirtektir í
Bandaríkjunum og öllum hin-
urp enskumælandi heimi. í
Washington var það álit strax
látið í ljós, að boðskapur for-
setans um að Bandaríkin
mundu verja siglingafrelsið,
leiddi innan skamms til átaka
við Þýzkaland og Ítalíu. Sum
ameríksku blöðin hafa þegar
sagt, að Roosevelt hafi með
ræðunni sagt möndulveldunum
stríð á hendur og allar raddir,
sem heyrzt hafa, eru á einu
máli um það, að hann eigi
vísan stuðning yfirgnæfandi
meirihluta Bandaríkjaþjóðar-
innar, hvað sem að höndum
ber.
Það er bent á það í blöðum
um allan hinn enskuiriælandi
heim, að möndulveldin hafi
i: ■ FA. é 4. jsíða. •
Hinn mikli eltingaleikur við or-
ustuskipið „Bismark“ hófst s. 1.
fimmtudag, þegar bnezkar „Hud-
aon“ sprengjuflugvélar, smíðaðar
í Ameríku ,sáu „Bisimark“ oig 10
þús. smálesta beiPskipið „Prinz
Eugen“ fara frá Bergen í Nior-
egi. Brezka flotastjórnin setti þá
þegar beitiskipin „Suffolk“ og
„Niorfolk“ á vörð í sundinú
milli Grænlands og íslands. Þessi
tvö skip urðu vör við þýzku skip-
in s. 1. föstudagskvöld og fyJgdu
þeim vandlega eftir, en lögða
ekki ti-1 orustu, enda var veður
s’æmt- Var „ Sun d a r Ian d “-f lugb á t -
ur þá einnig á eftir þeim.
Á laugardagsmiorgun komu
brezku skipin „Hood“ og „Prince
of Wales“ á vettvang og háðu
stutta iorustu við „Bismarck“,
sem endaði með þvi, eins og
kunnugt er, að „Hood“ sprakk i
loft upp, en bæði „Prinoe of
Wales“ og „Bismarck“ urðu fyrir
nokknum sk^mmdnm. Þýzku sikip-
in sigldu þá hratt 4 suðurátt, en
„Prince of Wales“ fylgdi á eftir
til að i'eyna að fá „Bisimarck11
til orus,tUi á ný. Varð stutt or-
usta milli þessara tveggja nýj-
ustu og fullkomnustu onu'stustópa
heimsins, á laugardagskvöld, en
„Bismarck“ sigldi í suður á
fullri ferð- Á lauigardagsnóttima
gerði errn vont veður og missti
„Prince of Wales“ þá af þýzku
jskipunujm í bráð-
Þá sömu nótt hittu flug-
vélar frá brezka flugvélaimóðUír-
skipinu „VicborioUs“ ,jBismarck“
um 350 enskar mílur' suður af
Grænlamdí og tökst að koma einu
tundurskeyti á skipið. Eftir það
„týndist“ þýzka flotadeildin aftur
um skeið.
Þegar hér var kiom-
ið sögu, var allUr fioti Breta á
Niorður-Atlantshafi kominn á
kreik. Frá Englandi sigldi fliotar
deild undir fiorustu' Tovey aðmir-
áls á orustustópinu „King George
V.“, systurstópi „Prinoe of Wales“.
Frá Gíbraltar sigldi flotadeild í
norðvestur undir forystu Som-
merville varaaðmíráls, á orustu-
Roosevelt.
m
leið tii
Flotamálaráðuneyt-
IÐ í London tilkynnti £
morgun, að þremur stórum her-
flutningaskipum hefði enn ver-
ið sökkt fyrir möndulveldun-
um á leið til Libyu.
Eitt þeirra var 18 000 smál.
— annað 5 000 smál. og það
þriðja 4 000 smál. olíuflutninga-
skip.
skipinu „Renown“. tJÚ á At~
lantshafi voru tvö stór orustuskip
„Rodney“ og „Ram:illes“, í fylgd
með kaupskipUm- Þau héldu þeg-
ar af stað til að leita að „Bis-
marck“. Við allt þetta bætast swo
flugvélamóðurskipin „Ark Rnyal“
og „Victorius“ með flugvélum
sínum.
Kanadiskar flugvélar frá Ný-
fundnaiandi tóku nú einnig þátt
í leitinni, iog kl. 10,30 á mánu-
dagsmorgun fann flugbátur iaf
Frh. á 2. siðu.
Iretar hafa orðlð að IiSrfatil
ifrra stM»a á Vestnr-Krít
Þjððverjar senda nýtt oo nýtt lið tll evjarinnar.
-....................♦-------
HORFURNAR Á KRÍT eru sagðar alvarlegri fyrir Breta
og bandamenn þeirra, þrátt fyrir það, að þeim hafi
borizt nokkur liðsstyrkur frá Egyptalandi.
Á svæðinu milli Malemi og Kanea hafa þeir orðið að
hörfa undan fyrir sókn Þjóðverja til nýrra vígstöðva.
ÞaS er viðurkennt í London í
morgun, að Þjóðverjum hafi
enn í gær tekizt að senda lið-
styrk í lofti til eyjarinnar, og
að hinum grimmilegu loftárás-
um þeirra sé stöðugt haldið á-
fram. Mannfall bæði Breta og
bandamanna sé af völdum
þeirra, að vísu ekki mikið, en
þær þreyti hermennina, þar sem
ekki séu tök á að skipta svo um
lið, sem nauðsynlegt er því til
hvíldar.
Allar tilraunir Þjóðverja til
að koma liði til eyjarinnar sjó-
leiðis hafa enn sem fyrr verið
hindraðar af herskipum Breta.
íþróttafélag kvenna
fer á Eyjafjallajökul um hvíta-
sunnuna. Þátttaka tilkynnist í
Hattaverzlunina Höddu fyrir kl.
6 í kvöld.