Alþýðublaðið - 10.06.1941, Blaðsíða 3

5s8a©JUÐAGU* 1«. HM ÍMS.
*----------- MÞfBSEIfiiIÖ —------------r
jeOlímjOS'I. 2sgS5gS2í1 i. ^iS3ö2a2íD&2§L, »
S^sÆétoJi: Al|>ý©sÍBáiEÉKaa «S
SSa&niK 4&&SK MtætiáxL 4ððl: inatostdffir fréÉtír. gasfc S'raSáa
Ictmom (keámn) Hsfestessct 218. & Vm$tau-
osm (bsiassa) Es-fr^taiiBe^t® S®.
iVluW.Baia: Ál|>ý&2feás9Ea viS K'wsfesðte.
(feassf: mm sg 4®®S.
V«s© kr. S.®9 á EsássaSá. 1S atnw i teœssazS&a.
ÍLÞÝÐUFKINTSMI9ÍÁM H.F.
9----------------------------------------------------9
Þrjár mllljónlr.
farriig'jöldum félagsins á pessu
AÐ ei’ verið að tala um að
leggja nýjan sikatt á allar
lireinar tekjtur ársins 1940. allt að
:5°/o af peim, — ofan á sj:áifan
tekjuskattinn, sem ákveðinn var
ineð skattalöguniuim frá alpingi í
vetur. 0,g ef við'skiftamálaráð-
herraTin fær pví rá'ði'ð, pá verður
pessi nýi skattur hér Um bil eins
hár á öllum porra lágtekjiumanna
Og sjálfur tekjuskatturinin, í stum-
ttm tilfellum meira að segja
hærri. Þessi nýi skattur á allan
almenniug í landinu er sagður
vera öhj ákvíem ilegur, ef hægt
leiigi að vera að standast kostnað
af opinberum ráðstöfunum í pví
skyni að halda dýrtíðinni í land-
ínu í skefjium.
En sama daginn og viðskifta-
málaráðherrann lætur * leggja
frumvarp til laiga tum pennan
nýja skatt á allan alimenning
fyrir aipingi, er Eimskipafélag
íslands að halda aðalfund sinn.
Þar er upplýst, að félagið hafi á
árinu, 1940 grætt hvorki meira
né minna en 3 niilljóniir króna.
Þar af befir tæplegia i/2 ntilljón
verið færð til útgjalda til frá-
idráttar á bókuðu eignarverði
skipa og fasteigna félagsins,
pannig að nú er ekkert af skip-
tun pess bókfært á meira en 5
púsutnd króniur! Eft’ir er pá rúm-
rega 21/2 milljón króna, sem, að
hinum útb'orgaða arði, 4«/o af
hlutafénUt, undantekinum, voru
iagðar í hina ým;su sjóði félags-
5ns: byggingarsjóð skipa, vara-
ejóð, eftírlaunasjóð og arðjöfnun-
arsjóð.
Og hvernig hefir félagið farið
»ð pví að græða svo gifurlega
ttpphæð á einU einasta ári? Það
hefir gert pað með pví að hækka
farmgjöldin, sem ekkert eftirlit
hefir verið með af hálfu hins op-
tnbera, um 200«/o í millilanda-
siglingum og um 50 0/0 í strand-
ferðum- Þjöðin öll hefir orðið að
hörga brúsann í hækkuðu vöru-
verði.
'Ýmsum myndi nú fiunast, að
pað hefði verið eitthvað nær,
«ð láta E'tnskipafélag íslands
gaieiða eitthvað af peim 3 millj-
ónum, pannig fenguum, siem pað
græddi á árínu 1940, í skatt til
pes9 að standast ko'stnað af
væntanlegum ráðstöfunum hins
Upinbera Þl pess að hálda dýr-
tiðinni í skefjum, heldur en að
tvöfalda tekjuskattinn á öllum
porra lágtekjumahna i landinU.
En um pað verður nú ekki að
ræða, pví að eins og kunnugt er,
«r petta „óskabarn ]tjóðarmnar“
skattfrjálst. 0,g pað er ekfci að-
eins skattfrjálst: Á hverju ári fær
páð 80 púsund krónUr í styrk
úT Jíkissjóði, einnig í ár, prátt
fyrir pær 3 miiljómr króna, sem
pað græddi í fyrra.
En verðux pá að minmsta kpsti
reynt að hafa einhvern hemil á
ári, pannig að erlendar nauðsynj-
ar haldi ekki éndalaust áfram að
stíga í verði vegna síhækkandi
farmgjalda? Þess virðist að
minnsta kosti ekki vera vanpörf,
ef eitthvað á á annað borð að
gera til pess að halda dýrtíðinni
í skefj'um?
I frumvarpi pví, sem yi'ðskipta-
málaráðherrann lét útbýta á ál-
pingi á laugardaginn Um heimild
fyrir ríkisstjórnina til ráðstafana
og tekjuöflunar vegna dýrtíðar
og erfiðleika atvinnuveganna, er
nú ein greinin að vísu Um pað,
að rikisstjórninni skuli vera heim-
ilt að ákveða farmgjöld af vör-
um, sem fluttar eru til landsiins
með íslienzkum skipum- En hvers
virði er slíik heimild, ef sá ráÖ-
herramm, sem siglimgamálim heyra
undir, ólafur Tbors atvinmumália-
ráðherra, vill ekki uota bama?
Eins óg að stjórniin hefði ekki
fyrir löngu getað verið búim að
reisa einhverjar sko'rður við
hækkun farmgjalda og draga á
pann hátt úr vexti dýrtíðariinmar,
ef atvin'numálaráðherrann hefði
ekki hi'ngað til hindrað allar ráð-
stafanir í pá átt, eins og upplýst
var í Tímanum ekki alls fyrir
löngu? Og hyaða von er pá frelc-
ar til pess, að p-að verði gert nú,
pótt Ólafi Thors verði veitt heim-
ild til pess af alpinigi?
Eins og ríkisstjómiin er nú
skipuð, getur bersýnilega engin
heimild fyrir hana til pess að á-
kveða farmgjöld með íslenzkum
skipum veitt neina tryggimgu fyr-
ir pví, að nokkuð verði geri til
pess að hafa hemil á farmgjöld-
unum og draga á pann hátt úr
vexti dýriíðarinnar. Til pess parf
pveri á móti að taka úrskurðar-
valdið um farmgjöldin úr hönd-
um rikisstjómarinnair og fela pað
sérstakrii nefnd manna, sem bezt
færi á að heimilað yrði að á-
kveða allt verð’íág í landinu, par
á meðal einnig farmgjöldim Því
að eins að' paðyrði gert, er hægt
að gera sér vornir um pað, að
heimild til pess að ákveða farm-
göldin yrðl notuó í pví skyni að
draga úr vexti dýriíðarinnar.
Mörgum kann nú ef til vill
að fimnast, að pað sé ekki nær-
gætnislegt að tala pannig um
„ós'kabarn pjóðarininar“, feins 0g
hér hefir verið geri- En pað er
ekki gert af ne'inni. illgirni. Eng-
inn óskar annars, en að Elm-
skipafélag Islands sjái hag sínum
vel borgið og allir vilja velgengni
pess- En er pað ekki helzt til
'mikið af pví góða, að dekra
panrtig við pað, að láta pað ekki
einasta njöfca skattfrelsis, hvernig
sem pað græðir, og styrks úr
ríkissjöðl að auki, heldur, og að
láta pví pess utan haidast pað
Uppi að hækka farmgjöldin pann-
ig að ópörfu, eins og priggja
Bókmenntir og' atvinnumál.
íistœiial wið Guðinifliid 6» Maggalira
4
Guðmundur gísla-
SON tlAGALÍN hefir
riokkra sérstöðu meðal ís-
lenzkra skálda. Hann er
einn mikilvirkásti rithöfund-
ur þjóðarinnar og hann er
virkur þátttakandi í at-
vinnu- og bæjarmálefnum
eins af stærri bæjarfélögum
á landinu, ísafjarðar, hann
er forseti bæjarstjórnarinn-
ar þar og stjórnarmeðlimur
í ýmsum helztu atvinnufyr-
irtækjum bæjarins.
Þetta er óvenjulegt um ís-
lenzka rithöfunda og skáld.
Það ter athyglisvert að jafn-
hliða því sem þessi veraldlegu
störf hafa hlaðist á hann meira
og meira vex frægð hans sem
rithöfundar og vinsældir Iians
meðal þjóðarinnar. Má fullyrða
að fáir íslenzkir riíhöfundar
eigi jafn stóran lesendahóp og
hann.
Guðmundur Gí'slason Hagalín
hefir verið hér í bænum undan-
farna daga í ýmsum |er-
indum. Alpýðublaðið spurði hann
frétta nýlega og sagði hann m. a.
um rithöfundarstörf sín:
„Ég hefi lofcið við að skrifa
litla bók, sem ég kalla „Gróður
og sandfok“. Bókin fjallar um
bókmenntir og menningarmál og
viðhorf mitt og ýmsra annara
til pessara mála. Upphafið að
pessari bók eru greinamar, sem
biriust effcir mig síðastiiðið haúst
undir fyrirsögninni „Liggur veg-
urinn pangað“. Ætlað'ist ég ein-
mitt tii að pær greinar yrðu Upp-
hafið að frekari umræðum um
pau mál„ enda var ráðist á mig
í Tímariti Máls og menningar
vegna peirra. Þessum árásum
svara ég meðal annars í pessari
bók. Hún verður 6—7 arkir og
hefir Vik'ingsútgáfan keypt út-
gáfuréttinn. Mun hún koma út
snemma í haust.
Þá hefi ég lok'ið við að taka
saman bófc, sem ég nefni „Bam-.
ingsmenn“ Hefi ég gefið sjó-
mannadagsráðinu á ísafirði út-
gáfuréttinn og bókina tileinka ég
sjómönnum. I bókinni eru margar
sögur úr sjómannalífiniu, sem ég
hefi skrifað. Sú elsta er 20 ára
en sumar eru nýskrifaðar Ágóð-
i'nn af sölunni rennur til sund-
laugarsjóðs ísfirðinga, en fyrir
pvi að koma upp sundlaug par
hafa sjómenn heitt sér mjög á
undanfömum árum.“
— ■ Hefirðu ekki nýja skáld-
sögu í smíðum?
„Ég er að sírifa allstóra skáld-
sögu, sem ég giet ekki skýrt nán-
air frá á pessu stigi. Hún verður
að efni og framsetningu nokkuð
sérkennileg 'og genist síðustu
20—30 árin. Meira get ég ekki
sagt um bófcmenntirnar.
milljóna gróðinn í fyrra sýnir,
að öll pjóðin verði að pola stór-
auifcin vandræði af vaxandi dýrtíð
pess vegna?
Menn eiga vissulega að vera
góðir við börnin. En pað á aldrei
að ala pau Upp til skaðsamtegrar
eigingirni með of miklu dekri,
ekki heldur petta „óskabarn
pjóðarinnar.“
— En hvernig er atvinnu-
ástandið og afkoman á ísafirði?
„Otgerðin hefir gengið mjög
vel eins og alls staðar annars
staðar. Þó drógu tundurdufla-
lagnirnar fyrir Vestfjörðum mjög
úr sjósókn um langt skeið. Hiut-
ir urðu pví ekki eins háir og hér
syðra. Hins vegar er heegt að
vamta góðrar vor- og sumar_
vertíðar vestra- Vetrarvertíðin er
ekki eins mikill páttur í atvihn-
unni par eins og hér á Suður-
landi. Framtiðin er hins vegar
komin undir pví, að samniingamir
við Breta gangi að óskum, pví
að svo yfirgnæfandi meirihluti
bæjarbúa á alla afkonm sína und-
ir sjávarútveginum.
Atvinnuvégirnir á ísafirði eru
yfirleitt í góðu lagi. ög má fyrst
og freonst pakka pað pví, hve
miklu hefir verið kornið Upp af
góðum skipum. Bæjarsjóður ©r
stærsti hluthafínn i togarafélag-
inu, sem gerir út togarann Sk'ut-
ul, og auk pess er hann stærsti
hluthafinn í tveimur vélbátafé-
lögum, sem eiga 8 vélbáta, og
par að auki er hann hluthafi í
priðja félaginu, sem á 3 stærstu
vélbátana á ísafirði. Yfirleitt hef-
ir bærinn á allan hátt Situtt alla
útgferð, sem rekin er í bænum.
Rafveitan, sem er stærsta fram-
kvæmdin, sem ísafjarðarbær hef-
,rr ráði'zt í, hefir gengið vel og
miklu betur en búist var við. Úr
fjármálum hennar hiefir vel
greiðst, og veldur pví fyrst og
fremst, að rafmagnsnoitkun hefir
aufcizt gífurlega. í raunihni er
rafveitan orði’n of lítil og pað
ber bráðan, að með stækkun.
Allar hrakspár um rafveituna
hafa að engu orðið. Þá er nú
verið að leggja nýja vatnsveiitu
til bæjarins og endurbæta pá
gömlu á vissum stöðum. Hefir
aðalæðin pegar verið tekin í
notkun, en verkinu er ekki lokið
enn. Vatnið er sótt í Buná uppi
á Seljalandsdal.
Hraðfrystihúsiinu og niðursuðu-
verksmiðjiunni hefir háð sölu-
tregða undanfarið, en pessi'r erf-
iðleikar hafa mætt öllÍpi slíkum
fyrirtækjum. Mannfjölgun er
niokkur áísafirði. Mun láta nærri,
að íbúum hafi fjölgað upp á síð-
kastið um 150 á ári. Nú eru í-
búair 2800. Veruleg húsnæðis-
vandræði hafa ekki pekkzt á ísa-
firði undanfarin ár, en nú er par
GUÐM. G. HAGALIN
vegna er nú allmiki'U hugur í
mönnum að hefja bygglhgu verka
mannabústaða og er ég meðal
pnnars í pfeim erindum héfr í Rviki
um pessar miuhdir.
Okkur A1 p ýðuf lokksmönnum
á Isafirði var legið á hálsi fyrir
að hafa ekki bygt verkamannabú-
staði, en vi'ð hugsuðum um pað
fyrst og fremst að ráða bót á
atvinnuástandilnu. Nú hefir náðst
góður árangur í biU að ,'ailfa
dómi. Áðtir voru ekki húsnæðis-
vandræði mjög tilfinnanleg erf
nú eru pau orðin mjög tilfinnan-
leg og parf að reyna að baeta
úr pví.“
' ' ■ : ———- hj l.i ;
SjónaBudigiiriflD
á ikraiesi.
SJÓMANNA- og vélamanna-
dteildir Verkalýðsfél. Akra-
ness og Skipstjórafél. „Hafþór“
gengust fyrir fjölþreyttum há-
tíðahöldum á sjómannadaginn.
Hófpst þau kl. 10% f. h. meö
því að sjómenn gengu fylktu
liði til kirkju og hlýddu messu.
Kl. 1% hófust íþróttir. Var
keppt í knattspyrnu, reiptogi,
kappróðri og sundi.
Skipstjórar og vélamenn
unnu knattspyrnukappleikimi
gegn hásetum með 3 mörkum
gegn einu. Þá unnu skipstjór-
ar og vélamenn einnig reip-
dráttinn.
í kappróðrinum var hlut-
skörpust skipshöfnin á v/b
„Sigurfara“.
Sex menn tóku þátt í sundi,
og varð fyrstur að marki Jó-
hann Hjartarson.
Um kvöldið var svo skemmt-
un í Báruhúsinu, og var þar
Frh. á 4. síðu.
farið að gera vart við sig. Þess
Arðnr til blníhafa
Á aðalfundi fféfiaejsÍEis p. 7.
fs.m. var ssmpykkf siH ffreiðsi
4°/o — fféFa af hiasidpsidl — fi
arð txl Mafhafa fsrrið árið
1940.
JLrðmiðar verðat SsaEíIeystir ú
a^alskrifstefa félssgslxas fi
Eeykjavík, og á afgreiðslram
félágsms wt u lamfll.
M. F. EIBflSKIPAFÉLAG ÍSLAMPS.