Alþýðublaðið - 16.06.1941, Blaðsíða 3

MÁNUBAGUR 16. JÚNÍ 1941.
ALOÝÐUBUÐftft
Ritstjóri: Stefán Péturssoa.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefón Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
Ríkisstjórasetrið.
NÝ 9ÓE:
Sildveiðar og síldariðnaðor
Eftir ÁSTVALD EYDAL.
Á hverju sumrj fara hundruð manna hvaðanæva af landinu
norður á Siglufjörð og vinna þar um tíma við síldveiðar. Sumir
fara aðeins einu sinni, aðrir ár eftir ár. En fæstir hafa þó meiri
þekkingu á þessum málum en svo, að þeir þekkja síld frá öðruni
fiski. >
Lesið þessa litlu bók. Hún er alþýðlega og skemmtilega rituð
og gefur glögga hugmynd um flest, er að síldveiðum lýtur.
Bókaverzlun ísafoldarprentsmiðju.
Mýtf, ébáð landsmálnblað
Þjóðélfur
kemur út á þriðjudaginn, kl. 11 árdegis. i
Söludrengir lcomi á afgreiðsluna, Laugavegi 18.
Sími 5046.
Fjölbreytt hátíðahöld
íþróttamanna á morgun
-----4----
Búizt er við spennandi iþróttaheppni.
-----.....—
EFTIR hina stórhöfbinglegu
gjöf Sigut'ðar Jónassonar,
sem sagt er frá á öðrum sta'ö
liér í blaðinu í dag, ætú að
mega gangia út frá því, að öllum
tíeilum um aðsetursstað ríkis-
stjórans sé lokið og þær raddir
kveðnar niður, sem hingað til
hafa mælt á móti því, að hann
yrði á Bessastöðum.
Það hafa, heiduf aldrei ne.in
ffámbasrileg rök verið færð gegn
því, að ríkisstjóranum yrði valinn
bústaður á þessu fræga höfuð-
bólá, sem er svo nærri höfuðborg-
inni. Það hefir heizt verið Iiaft á
inóti þeiirri tillögu, að beizkar
miinningár væru bUndnar við
Bessastaðii siðian dansk'iir valds-
menn sátu þar fyrr á öldum ug
stjúmuöu landinu þaðian. En við
þe'iirri mótbáru er það að segja,
að ef ganga ætti fram hjá öllum
þeim stöðum, sem eihhverjar
slíkair endurminningar eru bundn-
aff við hjá þjóð, sem öldum sam-
an hefir lotíð erlendum yfirráðum
eins >og íslenzka þjóðih, gæti það
urðið erfitt verk, að finna æðsta
að ve'ra aðsetursstaður ríki'sistjór-
ans, en Bessastaðiir. 'Eða /bvar
hafa hi'n dönsiku yfirráð hér á
landi skilið eftir skuggáliegri end-
U.'rmmningar en einmitt í Reykja-
Vík, þar sem danska einio'kunar-
verzlunin hafði aðalbækistöð
sína? >
En hiingað til er ekki Vitað,
áð mokkuf þjóð, sem hefir svip-
aða sögu iað segja af erJeudUm'
yfirráðum 'tójgf íslenzka þjóðin,
bafi laigt ni'ður forn höfuðból
vegna þess, að erlendir valds-
menn hafi einhvem tíma haft
þar aðsietur sitt- Þær hafa ekki
talið það neitt óviðeigaind'i af
þeirri ástæðu, að liafa æðstu
emhættismenn sína þar, eftir að
hinni erlendu kúgiuin var hrundið
pg freisið aftur fenigið. Þvert á
móti. Hvað getur líka verið ó-
4^pdvíræ'öari vottur hin-s aftur lieimtn
sjiálfstæðis, en einmitt það, að
hið æðsta innlenda vald sé þar,
sem hið erlenda var áður?
Og ef meta á þáð frá sögulegu
sjónarmiði einu, hviort Bessastaðir
séu hæfir til þess að vera aðsiet-
tursstaður fyrir æðsta embættis-
ananin hins óháða íslenzka ríkis,
ber ekki siður að taka tillit til
þeiri'a björtu lendurmininíiiniga, sem
bundnar ehu við þá. Af fáum
Stöðum hefir staðið meiri ljómi
í sögu íslienzku þjióðarinnar, sí'ð-
an sú menntastiofnuin var þar á
fyrri hluta síðustu altíar, sem
flesta ágætismenn hefir alið upp
til forystu fyrir þjóðina á svo að
segja öllum sviðium á svo- stutt-
um tíma. Því verður aldrei
gleymt hér á landi, meða'n ís-
lenzk tunga er tölUð og íslenzkt
þjóðemi er í heiðri haft, að það
var á Bessastöðum, sem Baidvin
Einarss'on, Tómas Sæmundsison,
Jónas Halligrimsson, Konráð
Gíslas'On ög Brynjólfux Péturs-
so'n, svo að aðeins örfá nöfn séu
n,efnd. voru búnir undir það þjóð-
lega endurreisnarstarf, sem við
búum allir að enn.
En þeir, se:m barizt hafa fyrir
því, að ríkisstjóranum yrði vajfnn
aðsetursstaður á Bessas'töðum,
hafa ekki gert það með skírskot-
un til neinna sögulegra endur-
minninga, enda þótt þær mæli
engu sí'ður með staðnum en móti,
heldur til hi'ns, hve myndariegt
þetta höfuðból er, vel húsað og
heppiligga í sve-it komið á okkar
dögum. Það er ekki nema ör-
stutt leið frá Reykjavík til Bessa-
staða m>eð þeim samgönguitækj-
um, sem við pú höfum, ekki
lengri en víða verðu-r að fara inn-
an borga eriendis, en þó nógu
löng til þess, að æðsti ernhætt-
ismaður rikisins, sem á aö standá
Utan við allá flokkadrætti og
klíkuskap höfiuiÖstaðariífái'ns. Um-
hvierfið ,og náttúrufegurðin er
hins vegar sú sama.
Söm er hún Esja,
samur er Keilir
á Bessastöðuim og i Reykjavík.
Heppiiegri og fegurri aðsetuirs-
stáð fyrir ríkisstjórann cr varla
hægt að fá.
Og nú hefir það, ofan á allt
annað, sem mælir nneð Bessai-
stöðuim, bætzt við, að eigándi
þeirra, SigurðU'r Jónasson, hefir
sýnt þann stórkostliega höfðings-
skap og þjóðrækni, að gefa ríkr
inu jörðina nieð húsum og öllu
tilheyrandi í þessu skyni. Sú
gjöf á það skilið, að vera Iléngi
i mmnum höfð í sambandi við
þau sögulegu tíimamót, sem ís-
lenzka þjóðin stendur á i dag,
ekki síður en höfðingsskapur Is-
lieifs Gissurarsonar, þegair hann
gaf Skálhiolt ti'l bi'skupssetes á
íslandi fyrir. hér um bil níu
hundnuð árum.
í íjirvern Biui
til 10. júlí gegnir hr. læknir
Óskar Þórðarson, samlags-
störfum mínum.
Þórður Þórðarson, læknir.
XXXXXXXXXXXX
Valnr vams Fram
neð 5:0 í gær.
K.A. vana Þér 7:2 á AbareFrL
YRRI og síðari hálfleikir
leiksins í gær voru alíólíkir,
enda lauk þeim fyrri með 1:0,
en þeim síðari með 4:0 fyrir
Val.
Veðrið var hráslagalegt og léku
Vals'meun fyrst undau vindi.
Sóttu Valsmenn fast, en Framarar
gerðu tíð og hætteieg áhlaup,
ferim fejaldau stóðiu lengi, vegna
þess að framverðir og jiafnvel
innframherjar urðu að hjálpa til
við vörnina. Fengu Fraimairar þó
niökkur tækifæri til að skora, en
ekkiert varð úr. Fyrsta, markið
var sett er 15 mín. voru af Jeik.
Seinni' hálfleikur var fraimain af
líkur þe'ilm fyrri, en er á leið
ná'ðu. Valsmenn algeriega yfir-
höudinni og settu hveri rnarklð á
fætur öðru.
Eftir þennan leik verður hlé
fram yfir næstu helgi, eða. þa<r til
Akureyri'ngarniir eru komnir.
Ver'ður það lið úr K- A. ei'nu,
seim kemur, en ekki úr báðlum
fólögumum. Fliokkurinin kemur n.
k. laugardagsikvöltí. 1 gær kepptu
K- A. og Þór á Akureyri, það er
voTmót 1. flokks, og vann K. A.
mteið: 7 gegn 2. Áð'ur hafði verið
lejkiÖ í 2. fl. oig' vann K .A. og
í 3. f 1., en par vann Þór.
Nýp meistiri i is-
leflzkam fræðm.
SteiBBrímBr J. ÞorsteiBsstm
írá Afeureyrí.
SÍÐASTLIÐINN laugardag
lauk meistaraprófi í ís-
lenzkum fræðum hér við há-
skólann Steingrímur J. Þor-
steinsson, sonur Jóhannesar
Þorsteinssonar, fyrrum kaup-
manns á Akureyri, og konu
hans, Laufeyjar Pálsdóttur,
Árdals skálds.
Aðailritgerð hanis fjalCaði Um
skáldsögur Jóns Thoroddsens,
fyrirmyndif peirra og: heimildir,
en fylgirit hennar um upphaf
leikritager'ðar á ísliandi.
Prófinu lauk með opimberu er-
indi um Galdra-Loft Jóhanns
Sig'urjónssoUar, og var pað flutt
á laugardagi'nin vair í háskóllainlum
fyrir fuRlum sai áheyrenda, og
var það híð snjallastá eriindi, á-
gætlega samið og hið fróðliegasta.
■ Að eri'ndinu loknu lýstu kenn-
ararnir A íslenzkum fræðum við
háskólann yfir því, að Steingrim-
ur hefði staðizt prófið með ein-
kunniinni': ájgætiega hæfur, og
hefiir aðeins einn ma'ður áður
hlotið jafn háa éi'nkunn í íslenzk-
Uni fræðum, en það er Björn
Sigfússon magister.
Karlakórinn Geysir
hélt fyrsta samsöng sinn í
Gamla Bíó í gær. Var húsið troð-
fullt og viðtökur áheyrenda af-
bragðs góðar.
Bii'reiðasamakstur
varð í gær klukkan rúmlega 6
á Lækjartorgi. Rákust á ensk og
íslenzk bifreið. Skemmdir urðu
litlar.
HÁTÍÐAHÖLD íþróttafélag-
anna á morgun verða fjöl-
breytt og mikil að vanda. KI.
2.30 safnast fólk saman við Al-
þingishúsið, en þá verður ný-
búið að kjósa ríkisstjóra, og ef
hægt verður, mun hann kallað-
ur fram á svalir Alþingishúss-
ins og hylltur.
Annars verður dagskrá hátíða-
haldanna sem hér segir:
1) Skrúöganga frá Alþingi's-
húsinu- íþróttamenn ga'nlga i eiln-
kenmis b únlhgum. 2) Staðnæmzt
við leið'i Jóns Sigurðsso'na'T. For-
seti I. S. 1. legguir blómsveig á
leiðið. Sveinn Bjömsson sendi-
herra, eða annar, flytur ræðu.
3) Lúðrasvieiitih leikur „Ö, gUð
vorx lands“. 4) Skrúðgangan
heldur áfram út á iþróttavöil.
5) Hátí'ðin sett af forseta í. S. 1.
íþTóttamenn standa í fylkimgu.
6) Lúðra'sveit ieikur „öxar við
ána“. 7) Séra Sigurbjörn Einars-
son: Miinni Jóns Sigurðssonar. 8)
Lúðrasveiit leikur „ö, guð vors
íands“. 9) Lúðra'sveitin leik’u-t
ýms lög. 10) Iþróttir hefjast. 11)
Kötturinn slegin-n úr tummunni. 12)
Stjórnaboðhlaup.
jU-m kvöldið kl. 8,30 heldu-r í-
þ-róttakeppnum áfram. Þá fer
einnág fram pokablaup og loks
hándknattle'ikur.
1 íþróttakeppnunum tak-a þátt
keppendur frá sjö félögum í
Reykjavík, í Vestmamnaieyjum, í
Vi 1 lipgaholtshr-e])pi og á Kjalar--
nesi. K-eppt verður i þessUm
greinum: 100 m- hlalupi, 12 k-epp-
eindu-r, alliir mjög likir, og eru
þetta þó fleiri haupaTar en keppt
haía undanfarin ár. Kriingluk-ast,
6 keppiendur; búizt við stórræð-
um af Guinnari Huseby, sem liefir
þegar sýn-t, að hon-um er trúandi
ti) alls. 8"'0 m. hlaup, 9 keppend-
Ur. Hás ö' k 5 góðir stökkvarar
keppa. Lan . kk, 9 keppeudur
og ómögulegt að sjá, hver ber
sjgur úr bítum. 5000 m. hlaup,
5 keppendur. Þar og í 800 m.
keppa mennirniir, sem harðiasfi
áttust við í víðavangshlau'pinu í
vioiT. Jón Jónsson úr Vestmamna-
eyjum io|g Guðm. Jóns-son af-
Kjalamesi em báðir ágætir
hlauparar, sem verða bæjarmönn-
um vafalaust hættuleg;i-r. I kúliu-
varpi keppa 8 kastarar, og eins
í kringiukasti er búizt við mikllu
af hinum glæsiilliega íþróttamanni,
Gunnari Huseb-y. Lo'ks er 1000
m. b'oðhlaup, þar sem 4 sveitíir.
képpa. Allar verð-a þessar keppn-
ir óvenjulega spennandi.
Hvernig verðnr með inka
iiknnkamtinn til barn-
anna sem ðvelja 1 sveit?
AÐ er gleðilegt, að auka-
skauimtur skuþ nú fást af
sykri ti'I sultugerðar, og hefir nú
verið augiýst, að hann skUli
sækjp 18 —20. þ. m. En eitt er
það þó, sem mig langar áð spyrji-
ast fyrir Um, og væri æskitegt;
áð skömmtunarskrifstofan svaraði
fyrirspum mi'nni h-eilzt í útvarp-
jiinU í kvöld eða á morgun, því égf
veit, að margar húsmæður mUndu
vilja spyrja hiins sania.
■ Bins og kunn-ugt er, eru nú
fjöldamörg böm í sv-eit og hafa
þaj me'ð sér matvælaseðla sina
og þá lí'ka „stofnan-a“ af þeim.
Fæst nú nokkur au-ka-skamintur
vegna þessara barn-a, fyrst ekki
eT hcegt að sýna seðla þeirra?
Mjög væri það bagalegt, ef svo
væ,ri efeki, því að það er einmitt
efelri hvað sízt v-egna barnann-a,
sem mörg húsmóðiirin reynír ab
gieyma rabarbara og anniað græn-
meti ti'l vetrarins. i
; - Húsmóðir. ;
emhættismanni hennia-r hen'tugan
stað, eftiir að frelsi-ð og 'sjálf-
stæðið væri fengið á ný. Og í l tíeilur í landinU, er þar í mátu-
öllu fal'li væri Reykjiavífe fr£ slíku legri fjarlægð frá öl-lum hávaðá
sjóna'rmiði litlu hæfari tiíl þess , og hringiðu, kunni-ngsskap -og