Tíminn - 23.07.1963, Blaðsíða 2

ELTA SKOTTIÐ A
SJÁLFUM SÉR
GREIN ÞESSI fjallar um lífsleiöa Ameríkana, sem í Evrópu eru nefndir „hipsfers",
en þeir nálgast þa3 að mörgu leyti að vera „beatnikkar". Lífsviðhorfum þeirra og öðru
þess háttar er lýst betur hér á eftir.
Amerískl „hipster"-málartnn, William Morris, er þarna aS vinnu. Fyrir
utan það að máia 15 metra langt máiverk, þá skreyttl hann nokkra af
aðdáendum sínum með höndunum.
SÉRKENNILEGUR, ungur
maur með útstandandi augu,
situr á kaffihúsi, starir á gestina
til skiptis. og segir svo í æsingi:
— Hraði, maður, það er nokk-
uð, sem ég hef vit á. Það skemmti
legasta, sem ég geri er að þjóta
eftir Autobhaninum í Benzinum
mínum á tvö hundruð kílómetra
hraða á klukkustund.
Þar sem enginn virðist veita
þessari yfirlýsingu hans eftirtekt
þagnar hann aftur. Hann lætur
fara vel um sig og leggur Harris-
tweed jakkann á axlir sér og
segir án nokkurs samhengis við
fyrri setninguna:
— London, maður, það er
stærsta horg í heimi. Ég meina
að fólkið er hvergi eins mikið
„hip“ og 1 London . . .
Hann gefur sér tíma til að
draga andann og segir svo:
— Lindon er sko nefnilega
regluleg .,hip“-borg.
Þessi ungi maður er amerísk-
ur málari, sem síðustu þrjý árin
hefur búið í ýmsum af hpfuð-
borgum Evrópu. Hann er sjálfur
„hipster", kannski svolítið fana-
tískari en gerist og gengur, og
hinir úr hópnum eru efa-
gjarnir gagnvart honum, því að
þemi finnst hann ýkja hlutina dá-
lítið.
Og hvað er svo eiginlega „hipst
er“? Það fyrirbrigði hefur verið
skilgreint af kunnugum sem hóp
ur af uppreisnargjömum Ameri-
könum sem setja sjálfa sig utan
við það þjóðfélag, sem þeim
finnst vera rangt, og reyna að
lifa hlutlaust í hinni „risaum-
íangsmiklu" nútíð. Þessir ,hipst-
ers“ hafa stundum verið kallað-
!r hvítir negrar, þar sem þeir
setja sig svo mikið fyrir utan
þjóðfélagið og venjulega lifnaðar
hætti.
Annars er erfitt að segja hvern
ig fyrirbrigðið lýsir sér nákvæm-
lega, því einkenni þess eru það
ónákvæm. Ef við ímyndum okk-
ur „hipster“ sem nokkurs konar
nútíma Hamlet, óskýran og óör-
uggan og framkoman ber öll
merki nútímajazzhljómlistar og
aðstaðan gagnvart þjóðfélaginu
er anarkistisk, heimspeki, sem
setur nautnina framar öllu öðru,
þá erum við nokkuð nálægt því,
að vita hvað „hipster“ er í raun
og veru
Þegar aílt skemmtilegt, sem
hægt að gera í Las Vegas, Los
Angeles, Chicago, Ngw Orleans,
New York og Catskill Mountains,
hefur verið gerð, — þá er
eina úrræðið að taka sér
far með cdýru skipi til Evrópu
til að finna það sama þar og í
Ameríku: Ekki neitt. Þessi hring
rás minnir á hvolp, sem eltir
skottið á sjálfum sér.
Amerísk stúlka, sem lagði
stund á skartgripasmíði í Kaup-
mannahöfn, lýsti sálarástandi
„hipsters“ vel, þegar hún sagði
eftirfarandi:
— Það er ekki svo að ég fyrir-
líti Ameríku. Það er gott land
fyrir þá, sem það á við. En frá
mínu sjónarmiði séð, þá býður
Evrópa upp á meiri möguleika.
Ef maður er orðinn þreyttur a
einhverju iandi, þarf ekki annað
en að setjast inn í næstu járn-
brautarlest, og eftir nikkra tíma
er maður kominn i aðra siðmenn-
ingu, þar sem aðrir siðir ríkja,
og annað mál er talað, í stuttu
máli, gjörólíkt umhverfi. En
verði maður þreyttur á einhverj-
um stað j Ameríku, er hægt að
ferðast fimm þúsund kílómetra
— og vera alltaf jafnþreyttur,
maður er einhvern veginn inni-
iokaður í þessum einhliða lífs-
venjum, þeim amerísku.
Annar „hipster", sem starf-
aði hjá oandarískri ferðaskrif-
stofu í Amsterdam, safnaði sér
aftur fyrir farinu til Ameríku
og hann sagði:
— Nú er ég búinn að vera i
Evrópu í sex ár, og ég er búinn
að fá nóg Ég var einn af þess
um flækirigum, sem leit niður a
Ameríku og allt, sem amerískt
var, hinn slæma smekk, hina
stóru bíla, ómerkilegheitin og
peningatilbeiðsluna, þetta var
ailt saman rotið. En nú, heldur
hann áfram, sakna ég þessa alls.
þessa rotna stéttafyrirkomulags,
þessa slæma smekks. Lífið í
Ameríku er nefnilega lifandi og
æsandi cn í Evrópu er það
hreint og beint dautt.
Manntegundir þessar í Evrópu
geta starlað við hvað sem er.
Þeir geta verið nemendur, eða
málarar, leikarar, skáld eða forn-
leifafræðingar og jafnvel þjóðfé-
lagsfræðingar. Kannski eru þeir
líka bara venjulegir verkamenn.
En hvað sem þeir annars gera,
þá virðast þeir hafa eitt sameig
ínlegt, og það er hina mestu
óbeit á sjalfum sér.
Eitt það sérkennilegasta við þá
er kannski það, hvernig þeir
fara að þiú að afla sér peninga.
Sumir eru lausir allra mála, þar
sem þeir eru ríkir, eða réttara
sagt, foreldra þeirra eru ríkir,
en aðrir verða að fara sínar eig-
in leiðir til að vinna sér inn
fyrir sínu daglega brauði, og þær
eru oft næsta furðulegar og gáfu
'egar.
Hipster málari nokkur, að
nafni William Morris, þurfti
mjög á auglýsingu að halda, og
vatki athygli á sér í danska lista
heiminum með því að koma því
i kring, ab hann málaði fimmtán
metra langt léreft með undirleil
‘cvintettar Stan Getz í hinu fagra
umhverfi í Marienlyst. Hann fékk
rjónvarpið til að sjónvarpa þessu.
jg vopnaður málningarrúllu
beyttist Morris upp og niður þai
til gerða „stillasa“ og klessti
litunum tilviljunarkennt á svart
málað léreftið, Síðar kom ástæð-
an fram. léreftið var sett saman
af smábútum, svo að hægt var að
taka það 1 sundur, og svo seldi
hapn bútana fyrir offjár.
Aðrir af „hipster“-kyninu eru
nægjusamir, og eru ánægðir með
þær smáupphæðir, sem þeir fá
fyrir að taka að sér einkatíma í
ensku. Aðrir lifa af upphæðum,
sem þeir hafa áður stritað fyrir,
og gildir það einkum um þá, sem
unnið hafa í sambandi við aug-
lýsingar. Þeir hætta gjarnan
vinnu sinni og eyða tímanum í
ekki neitt í Evrópu. Einn þeirra
var mjög ánægður með lífið, bjó
í París og gekk alltaf með svarta
pjötlu fyrir auganu.
— Ég var vanur að vinna mér
inn svona 25.000 dollara á ári,
sagði hann, með því að sitja og
skrifa auglýsingatexta á auglý.s-
ingaskrifstofu í Madison Avenue.
Ég var við í fimm ár og skrif-
aði þessar heimskulegu lofgerð-
arrollur, en svo ákvað ég að
kætta, áður en ég misstj vitið.
H keypti mér einbýlishús í
Grikklandi til að búa í á veturna,
og svo er ég í París á sumrin.
Nú hef ég tíma til að lesa og nýt
lifsinsv
— Ég er aldrei reglulega á-
nægður en samt er ég alltaf í
góðu skapi. Ég geng með þessa
svörtu pjötlu af því að heimur-
inn virðist vera helmingi betri,
þegar maður sér hann aðeins með
öðru auganu.
Þetta fólk er, eins og sjá má,
mjög einkennilegt í háttum. —
Einn Ameríkani, sem ferðast
hafði um Evrópu á puttanum,
sagðist vera skáld og gerði mjög
merkilegar athugasemdir um
drauma. M. a. sagði hann þá, að
síðustu nótt hefði hann dreymt,
að amma hans léki á trommur
með hljómsv. Count Basies, og
hún lék ekkert nema dynjandi
jazz. Þetta fannst honum stór-
kostlegt, og hann sagði mjög á-
kveðinn, að næsta kvæði hans
ætti að heita: Kvöldið, þegar
amma lék á trommur með Count
Basie. Þegar hann var spurður
að því, um hvað kvæðið ætti
að fjalla svaraði hann:
— Það veit ég ekki, en þetta
er fjári gott nafn.
Það er til bók fyrir Ameríkana
sem heitii, „Hvernig hægt er
að lifa í Evrópu fyrir fimm doll
ara á dag“, en ráðleggingar
þeirrar bókar mundu í augum
margra „hipsters“ þýða peninga-
sóun, því að þeir lifa á nákvæm-
lega ekki neinu.
Einn „hipster“ Martin Slade að
nafni, sem útskrifaður var frá
Harvard-háskólanum, og þar að
auki meðlimur fínasta fólksins í
Ameríku, ákvað að dveljast í
Kaupmannahöfn í dálítinn tíma,
og hann var svo sparsamur, að .
kunningjai hans sögðust aldrei 1
hafa séð peninga í höndum hans. |
Þegar hann átti t. d. að borga
máltíð í veitingahúsi, þá borgaði
hann alltaf upphæðina nákvæm-
lega. Ef reikningurinn var upp
á 5 krónur og 82 aura, þá stakk
hann hendinni í vasann og lagði
5 krónur 62 aura á borðið. Hann
taldi það ekki einu sinni. Hann
keypti sér aldrei neitt, en gladd
íst augsýniiega, þegar vinir hans
gerðu það Hann var gæddur
miklum hæfileikum tii að hafa
áhrif á annað fólk, og ef hann
var með kunniiigja sínum í bæn-
um brást það ekki, að hann gat
lalað hann til að kaupa eitthvað
sérstaklega óhentugt, eins og rak-
vél, sem sérstaklega var til þess
gerð að '•aka djúpa spékoppa og
hökuskörð
Hvað skeður með hvolpana, þeg
-r þeir elta svona skottið á sjálf-
um sér? Þeir bíta í það og kom-
ast að raun um að það er sárt, og
þá hætta þeir. Og ef að hundur
getur sýr.l það mikla skynsemi,
þá hlýtur „hipster“ að geta gert
það líka
| Framræsia lands
n fiarf aS aakasf
Á undan förnum árum hefur
bændastétt landsins unnjð stór
várki við framræslu lands, bæði
til túnræktar og beitiræktar.
Mýrlendi eru geysivíðáttumikii
í landi.nu en eftirtekja af þeim
er lítil meðan þau eru óræst.
jj Með framræslunni má niurg-
; falda igildi mýrlend.isins ti'l fóð.
urframleiðslu, þótt ekkert
komi annað til en landþurrkun
in ein.
Landþurrkun til túnræktar
hefur á undan förnum árum
skert stærð beitilandsins oig hin
stöðuga fjölgun búipenings,
sem í högum gengur, þremgir
að ineð hverju ári, sem líður,
og verður því ekki komizt hjá
að bæta gróðurfar þess land-
rýmis, sem fyrir hend ier.
Tvær leiðír
Tvær leiðir er unnt að fara
til þess að ná því marki. f
fyrstia lagi með aukningu gróð.
urs á afréttum með áburði cg
sáningu eftir því, sem hag-
kvæmast þykir á hv'erjum stað.
I öðru lagi þurrkun votlendís-
ins í byggð til beibar fyrir bú-
peninginn að vetri, vori og
framan af sumri og að hausti,
þegar fé er ekki á afrétti.
Samdráttur
Þurrkun lands hefur dregizt
saman hin síðari ár, en þeirri
þróun verður að snúa við með
skynsamlegu móti. Ákjósanleg-
ast er, að land nái að stianda
framræst minnst 5 ár, áður en
það er brotið til ræktunar, svo
að samdrátturinn, sem orðið
hefur í framræsJunni, getur
valdið allt að 5 ána stöðnun í
ræktun, þar sem svo háttar til,
að ekki er annað land fyrir
hendi til ræktunar en mýr-
lendi. Ríkisvaldið verður að
styðja framræsluna betur með
auknum styrkjum og einnig
með því að sjá vélasjóði ríkis-
isins fyrir nægilegu fjármagui,
sem hann gæti endurlánað bún
aðarfélögum, rækturansam-
böndum og ræktunarfélögum,
sem standia fyrir sMpuIagðri
framsæslu á hinum ýmsu stöð-
um á Jandinu. Þingmenn Fram-
sóknarflokksins hafa á undan
förnum þingum flutt þings-
ályktunartillögur hér að lút-
andi, en þær Irafa ekki náð
fnam að ganga.
Skýrsla norska
bankastiórans
Bankastjóri norska íbúða-
bankans hefur samið skýrsQu
um íbúðabyggingar hér á landi.
en hann dvaldi hér um 2ja
mánaða skeið á vegum Samein.
uðu þjóðanina til að kynna
sér þessi mál og gera tillögur
til breytinga. Skýrsla banka-
stjórans er góð hirting á ríkis-
stjórnina, sem skellt hefur
skollaeyrum við öllum tillög-
um um úrbætur og talið ástand
húsnæðismálanna í himnalagi
og -,isérstaks átaks ekki þörf“
eins og segir í framkvæmda-
áætluninni svoinefndu. Álit
norska bankastjórans er, að
vetir á íbúðalánum séu hér
allt of háir, Iánin of lág og til
allt of skamms tíma og enn
fremur að gerð verði fullkomin
áætlun um íbúðabyggjngar og
strangt eftirlit haft með bygg-
ingarkostnaði. Skýrsfla norska
bankastjórans er þungur á-
fellisdómur yfir stjórn ríkis-
stjórnarmnar á húsnæðismál-
unum í landinu.
2
T f M I N N, þriðjudagurinn 23. júlí 1963. —