Tíminn - 27.08.1963, Side 2

námi í ,Ole Miss'
Hinn t. október, eftir mjög svo óeirðasama nótt, var Svertingi að nafni
James H. Meredith, innritaður í háskóiann í Mississippi. Fiestir þekkja svo
sögurta, sem á eftir fyigir. Dagar Meredith í háskólanum hafa veriö langir og
einmanaiegir. Eftir að mestu óeirðunum iínnti, hefur hann ekki síður búið
við óþægindi, en áður. Andað hefur köldu til Merediths, bæði frá hvítum
mönnum og Svertingjum. En honum tókst að sigrast á erfiðleikunum, og hinn
25. þessa mánaðar útskrifaðist hann úr skólanum.
í skarpri ágústsólinni gekk
James H. Meredith upp skógi
vaxna brekkuna, þar sem
skólafélagar hans höfðu áð-
ur gert uppþot gegn honum.
Það var á fyrsta skóladegi
hans, en nú var hann nýút-
skrifaður og á leið í heima-
vistarherbergi sitt í síðasta
sklpti. Nokkrar skólastelpur
fylgdust flissandi með ferð-
um hans og spurðu félaga
sína, hvort þeim fyndist þetta
ekki spennandi.
— E.r þetta ekki furðulegt,
sagði Meredith. Þær hafa áreið-
anlega aidrei skemmt sér betur.
Þær koma hingað sérstaklega til
að sjá Niggarann.
í tíu mánuði, allt frá fyrstu
uppþotsnóttinni til síðasta skóla-
dagsins, sem var þann 25. þ.m.
var nafmð, sem Meredith gekk
undir i ,.01e Miss“, einfaldlega
Niggarmn í hugum fólksins. Var
hann Niggarinn meðan óeirðirn-
ar geisuðu fyrsta mánuðinn, og
hann héll áfram að vera Nigg-
arinn næstu níu mánuðina, um
leið og hann bjó við kuldalegt af-
skiptaleysi skólasystkina sinna.
Jafnvel þegar annar Negri bætt-
ist í skólann, Cleve McDowell, þá
var haldið áfram að kalla hann
Niggarann.
Ágætis fólk
Meredith lifði óneitanlega erf-
iðu og einmanalegu lífi í „Ole
Miss“. Honum var neitað um
húsnæði meðal giftra nemanda
og varð því að skilja eiginkonu
sína og þriggja ára gamlan son
eftir heíma í Jackson. Hann gat
talið þá menn, sem honum voru
vinveiítír í skólanum á annarri
hendi sér. Það voru tveir kenn-
aranna, nemandi frá Californíu,
sem heimsótti hann á næturnar
til að h.iálpa honum við stærð-
fræðina. og síðar herbergisfélagi
hans CJeve.
— Hér er fjöldi fólks, sem
vill vel, sagði Meredith. Margir,
eða flestii eru í rauninni ágætir,
ef enginn er viðstaddur. Ef ég
er t. d. í bókasafninu og einhver
einn anrar nemandi, þá er hann
mjög vingjarnlegur, én ef ein-
hver annar kemur inn, þá flytur
hinn sig óðar yfir í hinn enda
herbergisins.
Þrátt fyrir alla þessa erfiðleika
gafst Meredith ekki uþp. Hánn
er líka þrítugur að aldri, hefur
sjálfstæða skapgerð, er stoltur,
traustur og hlédrægur. Um það
ber bæði skólafélögum hans og
vinum saman. Þegar hann kom
til „Ole Miss“, þá var hann vanur
Meredith veitir þarna prófskírteinum sínum viðtöku hinn 8. ágúst siðastl.
öllu íögru. — Svona hltitii* eru
ekkert nýtt fyrif Svertingja áagði
hann éinhvern tíhia. EÍnnig gerð
ist hann ónætnur fyrir hættunni.
— Ao eiga alltaf hættuna vof-
andi yfu' höfði sér ér alls ekki
svo siæmt, sagði hann enn frem-
ur. Það iær mann til að taka sig
saman og framkvæma þá hluti,
seffi þurfá að gerast.
Þáð fékk áftuf méirá á háfin,
þegar Svertingjaf réðust á ihafin,
végna rœðu, sém hafin hélt á
fufidi ungfa negfáleiðtoga í
Ohicago. Þá nðtt grét Meredith,
en hann heíuf éiflnlg læft áð
sætta sig við þau vonbrigði. Þó
að honUfii vökni um augu, þegaf
hann minfiist á þennan atburð,
þá gerif hánn sér einnig ljóst,
að effiðleikaf hans efu að nokkru
leýti honUöi sjálfUm áð kénfia.
Gestur, sem koín tií hafis að
„Ole Miss“, stakk þessu að hon-
um, og Meredith viðurkenndi
að hann héfði rétt fýrir séf. —
Eg skat segja svolítið, sagði Mere
dith ánn frefiiUr við hann. Þáð
eru ekki. fimm Sveftihgjár í öll-
um heimifiuin, sem skilja mig,
éðá það, sém ég héf véfið að
féyna áð gefa.
Draumórar
Safiöleikurinfi ér sá, áð það
sem hann feyndi áð gerá vaf of
mikið. En draumur hans, þótt
fjarlægur væri, hjálpaði honum
í gegnum erfiðleikana. — Aðal-
ástæðan fyrir því að ég koni hing-
að, segir hann, var að mig langaði
til að breyta grundvallaratriðum
í samskiptum hvítra manna og
Svercingja í Mississippihéraðinu.
Eg vildi breyta þessari gömlu
valdsheíð hvítu mannanna. I
fyrstu hélt hann, að einungis dvöl
hans í „Ole Miss“, gæti breytt
gangi málanna, en í jánúar-mán-
uði, þegar honum varð Íjóst, að
hann áttl enn í stríði og naut
verndar vopnaðra varða, þá lang
aði hánn til áð gefást upp.
En liann varð kyrr, og draum
ur hans fjallaði nú ekki lehguf
um aðæns eina persónu. — Þó
að einn eða tveir negrar dvelji
að „Ole Miss“, þá hefuf það ekk-
ert að íegja, sagði Mefedith, það
þurfa að vera 250 eða 300 stykki
af þeim. En flestir Svertingjar í
Mississipþi hafa ekki efni á því
að fafa í skóla og 90% þeirra
mundu ekki geta verið í skólan-
um, þó að þaú hefðu éfni á því.
Eítif að hafa géft sér þetta ljóst,
þá stofcaði Meredith menntasjóð
„the Meredith Education Fond“,
fyrir þá peninga, sern hinum bár-
ust daglcga með póstinum. Til-
gangur sjóðsins er að hjálpa
Svértingjum, einkum frá Missis-
sippi til að komast í menntaskóla.
Méredlth hefur nú í huga að
gefa þatta að atvinnu sinni, að
ávaxta þénnan sjóð, og hann ætl-
ar að býrja á því að fara í ferða-
lag í péssum mánuði og halda
ræður og safna peningum. Hann
vonast Ul þess, að sjóðurinn vérði
að minnsta kosti 1 milljón doll-
ara hár, og þá ætlar hann að
hafa að3étursstað sinn i Washing
ton.
Tók.st ekki a3 fella hann
Þannig hélt Méfedith út náms-
misseri sitt, jafnvel þótt lær-
dómunnn virtist vera eins og
hverjum þritugum manni gæti
Ffamhald á bls. 6.
Hvernig býr þjóö-
félagiö aö bænda-
stéttinni?
Dagur birti nýlega fróðlegt
viðtal Við Sigurð Jónsson,
bónda á Efm-Lóni á Langa-
nesi. M. a. leggur Dagur fyrir
hann þá spumlngu, hvenitg
honum finnst þjóðfélaglð búa
áS bændum. Sigurður svarar:
„Ég þeklri aðallega hag
bænda hér um slóðir, og þeir
eru fyrst og fremst sauðfjár-
baandur. Þessir sauðfjárbænd-
ur sýnast mér vera í hálfigerðri
ánauð hjá þjóðfélaglnu. Á
sama tímia sem þjóðfélagið læt-
ur líta svo út, að bóndi með
vísitöiubú fái 94—95 þús. kr. í
árskaup, sem nettótekjnr af
atVinnu sinni, get ég nefnt
dæmi um bónda, sem vantar að
vísu, sem svarar einni kú, í
vísitölubú (sem er 9,8 naut-
gripir og 137 kindur) en hafði
ekki nema 35—36 þúsund kr.
í nettótekjur af þessu búl, sam
kvæmt landbúnaðarskýrslu, og
er þá eftir að reikna vexti af
stofnfé búsins og viðliiald fast-
eiigna. Afurðir af þessu búl
voru ekki minni en gengur og
gerlst (20 kg kjöti eftir vetrar
fóðraða klnd), en þetta gefur
nokkra huigmyind um, liversu
mjög útgjöldin í verðliagsgrund
veilinum em vantalin. Á þessu
búi nam vinnia annarra en bónd
ans, aðkeypt og vinna skyldu-
liðs, um 40 þús. kr., en er í
verðlag9grundvellinum ekki tal
in nema 14 þús. kr. Áburður-
inn er í verðlaigisgnmdvellin-
um talinn 16 þús. kr., en var
hjá þessum bónda 31 þús. kr.
Kjarnfóður varð 32 þús. kr. í
stað 21 þús. kr. Vélakostnaður
er í grandvellinum tæp 17 þús.
kr., en reyndlst 31—32 þús.
kr. „Armar reksturskostnaður“
er í grundveílinum áætlaður 6
þús. kr., en reyndist 14—15
þús. kr. Ef svo eru reiknaðir
vextir af skuldum og viðhaldi
fastelgna, sem áætlað er í verð-
lagsgrundvellinum, eru þessar
35 þús. kr., sem bóndinn fékk
i nettótekjur af búinu, famar.
Afurðirnar, sem námu 213 þús.
kr. eða rúmlega víritölubús-
tekjum, brúttó hefðu þá þurft
að hækka í verði, sem svaraði
kaupi bóndans.“
Hvað þarf að gera?
Þá spyr Dagur Slgurð hvað
gera þurfi að dómi hans til að
koma í veg fyrir upplausn í
landbúnaðinum, þar sem hann
þekki bezt til. Sigurður svarar:
„í fyrsta lagi þarf að leið-
rétta verðlag landbúnaðarvar-
anna og að ég hyigg, alveg sér-
staklega sauðfjánafurðanna.
Jafnframt þarf að undirbygigja
stækkun búanna með stóriauk-
Inni ræktun og byggimgu pen-
ingshúsa og heygeymslna. Súg-
þurrkun þarf að verða aímenn
hér, og o.m.k. sums staðar vot-
heysgerð. Til þess þarf meira fé
en þeir bændur , sem unnið
hafa kauplaust,hafa yfir að ráða
Framhald á bls. 6.
s
r I M I N N, þriðiudagurlnn 27. ágúst 1963.