Alþýðublaðið - 01.07.1941, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 1. JOU 1941..
ALÞYPUBLAPIÐ
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906..
Verð 'kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
♦--------—---------—------:--------—---;------♦
INGIMAl JðNSSON:
átnir líða fyrir einn
----.
Niðnrjðfnunin I Resrkjavik og ágreln-
ingnrinn nm úfsvðr togarafélaganna.
Drykkjuskaparæðið.
ANDBANNINGAR fengiu sitt
fram þegar þjó ðaratkvæða-
gneiðslan fór fr.am wm afnám
bannlagama. En rök manna hafa
engu að síður Beynst
rétt. Aðalröksemd andbann-
inga, iog blaðs þeirra Morgun-
blaðsins, var sú, að drykkju-
skapur myndi minka mjög er frá
iiði, ef lögin yrðu afniumin.
Þetta prédikaði1 Guðaniundur Hann
esson ár eftir ár og Ámi Páls-
son puldi petta í útvarpi'ð, þeg-
ar baráttan stóð sem hæst. Þessi
röksemd, ef röksemd skyldikalla,
hreif mest og skapaði þann litla
^meirihluta, sem fékst fyrir af-
námi laganna.
En neynslan hefir sainnað ami-
að, eins og hún befir sannað
allt, sem bamimenn héldu fram.
En sleppum þessiu.
Aðaláhyggjuiefnið í dag erhinn
ægilegi drykkjuskaptur, sem nú
á sér stað. Ef þessu held'ur á-
fram stefnir í bein.an vo'ða. !s-
lendingar kunna ekki að fara
méð vín. Þó að sumir kunni að
fara með þetta eldvatn þá er
það þó miklu meira áberandi að
menn kunni það ekki. Lögnegl-
an er önnum kafin. Hún hand-
tékiur menn í ttugatali á hverju
kvöldi bg hverri nóttu. Aðallega
eru þetta menn, sem eru ósjálf-
bjarga og vit'i sínu fjær á al-
mannafæri. Allar holur, sem lög-
reglan hefir til umráða eru fy'llt-
ar og þegar þær exu orðnar full-
ar er farið að flytja hina ölóðu
noenn á heimili þeirra. Virðist
þó slíkt mikill ábyrgðarhiuti fyr-
ir lögcegluna og ekki neitt tíl-
hlökkunarefni fyrir hieimilin að
taka á móti mönnum ,sem eru
viti sínu fjær, úr höndum lög-
reglunnar. En eitthvað verðuir að
*
gera af þessum vesalinguim, sem
ekki geta smákkað vín, án þess
að purfa að auglýsa það á göt-
um og gatmamótium, og meðan
ekki er þannig búiið í haginn fyrir
lögregluna, að liún hafi nægiHiegt
húsnæði fyrir hina ölóðu, þá er
ekki nema eðlilegt að hún fari
með þá á heini%i þeiirra. Menn
hafa allmikil peningairáð og þiað
er bersýnilegt að hin gifurlega
verðhækkun á víniniu, eftir lo'k-
uminai, hefiir engin áhrif haft. Vín-
ið er keypt, hvað sem þiað kost-
ar, ef það á aniniað borð er selt.
Ríkissjóðuir hefir haft miMar
tekjur af vinsölunni og það er
vitanlega skömminmi skárra að
rfldssjóður græði á þessU en ein-
stakir menn. En óviðkummanlggt
ier þaið, að ríkissjóður afli
sér tekna til menningai'mála og
iumbóta með því að sielja liands-
mönnnm eitlúr, sem gerit' þá vit-
lausia. Eða hvað finst mönnurn
um þáð að ríkissjóÖur þurfi að
hafa tekjur af slíkri verzllun tii
þess áð g,eta haldið Uppi fjöl-
mennu lögregMiði v>egna afleið-
inga hinnar sömiu verzllunar? Ef
samræmi væri í hlutunum ætti
nú að hækka enn verðið á vín-
inu til þess að hægt sé aö byggja
skýli til að stinga hinutn ölóðu
mönnurn inn í(!!)
Menn eru ekki sammála í þess-
um málium friekar en öðmrn, en
allir edi þó sammála Um það,
a!ð það ástaind, sem nú er, sé
alveg óþoiandi' og að það sé
smánairblettur á þjóðiífi tíkkar.
Nú er varla hægt að bálda svo
skemmtun að hún sé ekki eyði-
lögð af drykkjulátum. Það er líka
varla hægt að ganga um mið-
bik bæjarins um helgar fyrir öl-
óðum mönnUm .Nú era þó þeir
tíimar, sem gæta ber hinnarfyllstu
varúðiar og jafnvel lítið atvilk í
fjölmenni - igetur vaidið biinum
nnestu vandræðum og slysum.
Það er skylda hins opinbiera að
gera eitthvað til vamaJr í þessu
fyrst að mienn em svo vanproska
að þeir geta ekki gætt sín sjálf-
ir fyrir voðainum.
Kristjáns-samskota-
Defadia sendir flt
skilapeio.
AHs stíimðiist kr. 19,658,26,
en leíndin ætlar að geprn féð.
ÝAÐ EFTIR ANNAÐ hafa
verið gerðar fyrirspurnir
uni hin svokölluðu Kristjáns-
samskot, s'em efnt var til af til-
efni björgunar mannanna á vél-
bátnum Kristjáni, er var í 12
daga hrakningi, en komst svo
til lands suður í Höfnum.
Það var tilgangur samskot-
anna að kaupa nýjan bát handa
skipverjunum. cnda misstu þeir
bát sinn við lendingu.
Nefndin, sem stóð fyrir þess-
um samskotum, hefir nú sent
blöðunum skilagrein, en í
nefndinni ern: Sig. E. Hlíðar
dýralæknis, Guðmundur Hlíð-
dal póst- og símamálastjóri,
Carl Olsen stórkaupm., Ólafur
Thors, Jónas Jónsson og Stefán
J óh. Stef ánsson. Tilkynningin
frá samskotanefndinni er svo-
hljóðandi:
Safnazt hefir (samkvæmt
sérstakri skilagrein) samtals
kr. 19 618,26, sem með vöxturn
per 31/12 1940 var kr. 19 817,73
auk loforða um viðtæki og
kostnað við að korr i fyrir leigu-
talstöð í væntanlegan bát.
Nefndin hefir Ieitað fyrir sér
um smíði nýs báts og ^aup á
notuðum bátum (!" —25 smá-
lesta), en ekki þótt tiltækilegt
EGAR niðurjöfnun útsvara
hófst í vetur, var ýmislegt
öðmvísi en undanfarm ár. Upp-
hæðírv sem jafn,a átti niður, var
geysihá. Aftur á móti vissuim við
nefndaJmenn, að tekjughuindvöll-
ur til álagningar var allmiklu
hærri en undanfarið hjá ýmsUm
stéttuin manna.
Sjómenn iog útgerðarfyrirtæki
höfðu haift ágætt ár. Sí'ðari hluta
ársins 1940 hafði vinna í bænum
aukizt svo mjög fyrir áðgerðir
setuliðsins, að verkamenn feng'u
allgóðia uppbót á fyrri hMa
ársins. sem var mjög r[r, SVio að
meðaltal ársins mátti teljast dá-
gott. Ýms stærri verzlunarfyrir-
tæki oig iðnaður höfðu og góða
afkiomu. En smásöiuverzlun, eink-
um með nauðsynjavörur, hafði
gefið lítið í aöra hönd fyrri hluta
ársins, en síðafi hluti ársins bætti
allvel úr, pví að afkoma þeirrar
verzlunar fer eftir kaupgetu al-
mennings.
Fyrir alþingi lágu skattamálin
óleyst. Stærsta atriðið þar, sem
okkur snerti, var hvort afnUmið
yrði skatt- og útsvarsfrelsi það,
sem útgerðarfyrirtækjum var
veitt, þegar þau voiiu í sem
mestu tapi. Svo fór að lokum,
aö það var gert, og sjást þvi
þessi fyrirtæki nú aftur í út-
svarsskránni með tölur, sem ætl-
ast er til að teknar séu alvariega
í stað þeirra málamyndaútsvara,
sem lögð hafa verið á fyrirtækin
slðan 1936.
Ots¥argstfglnn.
I byrjun, þegar rætt v,ar um
útsvaxsstjgann, „skalann“ svo
kallaða, sem nota skyldi, kom
fram nokkur skoðanamunur í
nefndinmi.
Við Sitgurður Jónasson vildum
lækka stigann mjög mikið, eink-
um á lágtekjium og miðlungs-
tekjum, — sem mest hefir hvílt
á undanfarið, — svO' að stiiginn
yrði alls ekki hærri en sá, sem
laigt-var á eftir árið 1935.
Þetta þótti Sjálfstæðismönn-
unium í nefndinni nokkuð óvar-
legt, enda þótt þeir væi'u einnig
méðmæltir venrlegri niðurfærslu
útsvarsstigans. Létu þeir í ljós
ótúa um það ,að irneð því að nota
svona lágan stiga niundi ekki
nást sú beildarupphæð, er jafna
skýldi niiður.
Við S. J. álitum aftur á móti,
alð þessi stiigi mundi duga, ef
engair undianþágiur frá útsvars-
t—-----------------------------
háa verSs, þar sem bátar eru
nær ófáanlegir, verS þeirra
mjög hátt og langt fram úr
samskotaupphæSinni.
Af þessum ástæðum hefir
nefndin ákvarðað aS geyma
samskotaupphæðina fyrst um
sinn á vöxtum, þangaS til
kringumstæður breytast og
tækifæri gefst til að fá sæmi-
að leggja í kaup þau vegna hins í egan bát.
IEFTIRFARANDI GREIN skýrir Ingimar Jónsson, full-
trúi Alþýðuflokksins í niðurjöfnunarn'efnd, frá ágrein-
ingnum, sem varð í nefndinni urn útsvör togarafélaganna,
tillögum sínum, sem felldar voru, og fyrirvaranum, sem
hann gerði, þégar hann skrifaði undir útsvarsskrána.
girieiðslum yrðiu gafnar, enda
kiom það síðiar í Ijós, að svo var.
Við töldum og, að álagniingin
•ætti í þetta sinn að vera svo lág
og samngjöm, sem unt væri, ti'l
þess áð sýna, að bæjarfélagið
ætlaði sér, ekki niemia hóflegan
hluta af stórgróða ársins 1940,
og væri því óhætt áð láta allar
undanþágur niður falla.
Að lokum varð jaö samkomulag
um stiga þann, sem birtur er í
útsvarsskfánni. Hainn er að miað-
altaii fullUm þriðjungi lægri en
sá, sem notaður var í fyrra. Er
til dæmiis hániark stigans nú
36»/o af tekjium yfir 50 þús. kr.,
en var í fyrra 54»/o af tekj'um
yfir 21 þús. kr. Varð þó í fyrra
að bæta 15% ofan á útsvörin,
svo að raunverulega varð há-
markið þá 62,1 o/0 af tekjum, sem
fóru fram úr 21 þús .kr.
Það hefir nú komið í Ijós, að
ef farið befði verið eftir stefnu
okkar S. J. og útsvarsstiginn not-
| aður jafnt gaignvart öllium gjaild'-
■■ endum, eins. og áður hefilr verið
i venja, þá befði mátt lækka ölil
i álögð útsvör um að minnsta kosti
25%. Hefði þá hámarksálagning
á hæstu tekjuf í þetta sinn orðið
í masta lági 27% í stað 62,1% I
fyrra. Þetta finnst mér nú satt að
segja svo hógvær útsvarsálagn-
ing jafnvel í bæ, sem ekki er
betur stjórnab en Reykjavik, að
ekki hefbi' þurft að fara svo
hastarlega í taugarnar á æðstu
mönnum Sjálfstæðisflokksins eins
oig raun hefir á orðið.
Dtnir toiarafélagaBaa.
Það sýndi s%, þegar leið á
niðúrjöfnuniina, að við S. J. höfð-
um haft rétt fyrir lokkur. Sei’nt í
mai var lokið við að leggja á
alia gjaldendur, nema þau 11
fyrirtæki hér í bæ, sem reka tog-
ar,aútgerð. Þá var upphæð á-
lagðfa útsvaria komin upp í rúm-
ar 7 millj. króna, svo áð ékki
vamtaði nema uim eina milljón á
hámark þess, sem leggja mætti á
samkvæmt fjárhagsáætlun blæj-
átíins'.
Þegar svo v,ar komið, tók b(ej"
ar,stjórn pað til bragðs, að hækka
fjár'hagsáætlunina um 900 þús.
kr. Það tel ég líka hafa verið rétt
Igeri, ©nda í samræmi vilð tillögur
Alþýðufliokksmannamma í bæjiax-
stjórm í vetur, þegar rætt var
Um fjárhagsáætlumina. Mátti' nú
heildafupphæð útsvaranma fama
jpipp í rúmar 9 millj'. kr. Liiðugar
7 millj. vorii komnar, svo að
glöggt sást, að hverju stefnt var.
Framtöl stórii útgerðarfyrir-
tækjanna urðu síðbúin að vanda,
enda höfðu þessi fyrirtæki nú
sérstákan friest til að skila fram-
tölum vegna nýju skattalagamna.
Á furndlum niðu«'jöfnumarnefndar
27. og 29. maí lágu framtöl þó
fyrir, em vorii að vís'u enm efcki
endurskoðtuð til fultls af skaítt-
stofumni, en endurskoðun leiddi í
ljós frekax hækkum em lækkium á
útsvarsgriindvellimum. Var nú
lieitað tillagna um reglur til að
leggja á þessi fyrirtæki eftir, svo
og tillögum luim útsvör á fyrir-
tækin hvert um sig.
Ég lagði þá frain rökstudda
tillögu, og var hún bókuð í
gerðabók mefndarininar. Vísar
fyrirvairi mimn aftam við útsvars-
skrárna til hennar. TUagam er
svO':
„Enda þótt ég telji, að tæplega
sé hægt að verja það, að láta
mismunamdi regiur gilda um út-
svarsá]agningu skattþegna bæjar-
ins, vil ég þó í þetta sinn til
samkomulags vera með því að
þessar sérreglur gildi um stærstu
útgérðarfyrirtækiin:
1. Tillag í nýbyggimgarsjóð sé
útsvarslagt um aðeims 15%' og
ékki reilkmað eignarútsvar af
upphæðinni.
2. Reksturstap, sem orðið kanni
að hafa á áriimium 1937, 1938
og 1939 unifram tekjur sömu
ára, sé dregiö frá hreimum:
tekjum ársins 1940.
3. Þegar reiknað hefir verið út-
svar af eign og tekjum áð
þessu frádregnU, sé enn frem-
ur dreginm frá útsvari hvérs
áðila hluti bæjiarsjóðs af
þeirn stríðsgróðaskatti, seto
honum ber að greiða.
4■ Enn fremur vil ég tafca nokk-
Uri tillit til reksturstaps, sem
er éldra en frá árinu 1937,
FÆ. & 4. rftto.