Alþýðublaðið - 04.07.1941, Blaðsíða 2

FöSTUDAGUR 4. JÚLf 1941.
-----UM DAM&IN Mr WmMMM---------------
Strætisvagnarnir vilja £á að hækka fargjöldin. En hvenær
batnar stjórn þessa fyrirtækis? Sviftið fylliraftana á göt-
unni rétti til að hafa áfengisbók. Um framburð orða.
— ATHDG&RIB HANNESAK Á HÖllKliD.—
EG SÉ í fundargerð bæjarráðs
frá 24. fyrra mánaðar, að
Strætisvagnar h.f. hafa farið fram
á að fá að hækka fargjöld með
vögnunum. Er þess jafnframt get-
ið í fundargerðinni, að meirihluti
hæjarráðs telji sér ekki fært að
vera á móti hækkun. Samkvæmt
fundargerðinni ætlar Strætisvagna
félagið að hækka farmiðana um
'5 aura. Ef svo verður hafa far-
miðar á stytztu leiðum hækkað
um 100%.
ÞEGAR FARGJÖLDIN voru
"hækkuð, var hækkunin svo mikil,
að allir vissu að hún var meiri en
dýrtíðin fyrir rekstur þessara far-
artækja hafði aukizt. Mæltist hún
því mjög illa fyrir. Þetta var þó
látið kyrrt liggja vegna þess, að
bæjarbúar töldu, að bæjarráð
myndi hafa hemil á frekari hækk-
un í framtíðinni. Þetta virðist
ekki ætla að rætast. Undir eins
og félagið fer fram á enn meiri
hækkun, lætur meirihluti bæjar-
ráðs undan og leyfir hækkunina.
Þetta mun því vekja enn meiri
andúð en fyrsta hækkunin.
ÞAÐ ER LÍKA ANNAÐ í sam-
bandi við þessa strætisvagna:
Vagnarnir eru ákaflega illa til
hafðir: óhreinir, rifnir og rykugir.
í þeim er ódaunn og oft og tíðum
eru þeir yfirhlaðnir svo að stór-
hættn er að ferðast með þeim.
Það er útilokað að ekki sé hægt
að stjórna þessu fyrirtæki á ann-
an veg en gert er og ber bæjar-
stjórn að hafa strangara eftirlit
með þessu farartæki en verið hef-
ir. Raunverulega ætti bærinn
sjálfur að reka þessa „sporvagna
Reykjavíkur", eins og sumir kalla
þá í hálfgerðu háði. Þá eru sumar
áætlanirnar svo þröngar, að ýms-
ar ferðir falla úr og er það oft
ákaflega óþægilegt fyrir vegfar-
endur. Síðan þetta var skrifað
hefir málið verið rætt í bæjar-
stjórn og er vísað til þess hér í
blaðinu í dag.
ÞAÐ ER MIKIÐ skrifað og tal-
að um drykkjuskapinn í bænum.
•Jafnvel blöð, sem alltaf hafa túlk-
að skoðanir andbanninga og aldr-
ei léð málstað bannmanna lið, eru
farin að birta vandlætingargrein-
ar, sem ég er að mestu sammála.
Það er mest áberandi, hve skepnu-
skapur sumra manna, sem smakka
áfengi, er mikill, og sést hann bezt
á því, hve margir eru teknir úr
umferð. Menn, sem geta ekki
smakkað áfengi án þess að lenda
fyrir hunda og manna fótum,
ættu ekki að snerta það. Það virð-
ist ekki vera nein hegning á þá,
þó að þeir séu teknir úr umferð.
og vil ég því koma með þá tillögu,
að hver sá maður, sem tvisvar
hefir verið tekinn fyrir ölvun á
almatnnafæri, verði sviftur rétti
til að hafa áfengisbók. Ég hygg
að þá myndi drykkjuskapur
minnka nokkuð á almannafæri.
ÞVÍ HEFIR löngum verið haldið
fram, að við íslendingar kynnum
ekki meðalhófið, þegar vín væri1
annars vegar og virðist reynslan
hafa sannað þetta áþreifanlega. Þó
að ég sé ekki Góðtemplari er ég
bannmaður og myndi nú greiða
atkvæði með banni, eins og ég
greiddi atkvæði gegn afnámi bann-
laganna. Sú afstaða mín skapazt
af því, að svo margir kunna ekki
með vín að fara og ég er sann-
færður um að allir geta komizt af
án þess að hafa vín um hönd, þó
að það kunni að vera sumum til
gamans stöku sinnum. En and-
banningar fengu sínu fram á sín-
um tíma og því er komið sem
komið er.
HÖRÐUR skrifar mér eftirfar-
andi: „í 11. og 118. tbl. var hér í
dálkunum minnst á framburð er-
lendra mannanafna og landfræði-
heita í fréttaflutningi útvarpsins.
Það var engin vanþörf á, að á
þetta væri minnzt og nauðsyn á,
að úr þessum glundroða verði
bætt, því hlustendum er þetta
mjög til leiðinda. Ég vildi enn
bæta nokkru við. Stundum eru
nöfnin afbökuð svo í framburði,
að þau verða óskiljanleg, t. d. var
borgin Hanoi nefnd Anoa. Það átti
víst að vera franslcur framburður
á nafninu, en í útvarpi frá Vichy
og Tonkin hefi ég heyrt hana
nefnda Hanoí. Eins var borgin
Saigon nefnd Sesjong. En útvarp-
ið þar kynnir sig: Radío Saígon.
Oft eru notuð önnur heiti en við
lærðum í kennslubókum í landa-
fræði, og þá oftast tekin upp ensk
nöfn, sem fæstir kannast við, t.
d. Vistula (Weichsel), Tagus (Te-
jo), Orange (Oranía). Þá er og
sami staðurinn stundum nefndur
tveim eða fleiri nöfnum, t. d. Jan-
nina—Joannina, Neapel—Napolí,
Sidi Barrani — Sidi E1 Barrani.
Bærinn Santi Quaranta fekk fimm
nöfn. Er ítalir höfðu tekið Alban-
íu, skírðu þeir borgina upp og
nefndu hana Porto Edda, líklega
eftir dóttur Mussolini."
„SUM NÖFN eru þannig, að ó-
mögulegt er að ráða í framburð
þeirra af stafsetningunni, t. d.
Somerset Maugham (Mo’m).
Fréttaritararnir gætu bætt mikið
úr þessu með því að setja í sviga
fyrir aftan nöfnin framburð þann,
er þeir heyra við hlustun erlendu
fréttanna, og svo þyrftu þeir að
eiga samstarf um, að sama nafn
sé haft um sama stað bæði í „frétt-
um frá London“ og „fréttum frá
Berlín,“ en oft er það ekki svo.
T. d. var oft í vetur minnst á
Thameshaven (lesið með enskum
framburði: Temsheiv’n) í fréttum
frá Berlín, en aldrei minnzt á
þann stað í fréttum frá London.
Mun líklega vera þýzka heitið á
Port of London (höfnin í London)
og þá framborið Temshafen. Og
þannig er um fleiri nöfn. Frétta-
ritarar og þulir munu hafa þann
aðgang að nauðsynlegustu hand-
bókum, er þetta efni varða, að
þeir ættu að geta „flett upp“
þeim nöfnum, er þeir eru ekki
vissir um framburð á. Nú heyrist
oft minnzt á franska hershöfðingj-
ann í Sýrlandi, Dentz. Hér er
hann nefndur Dang, en í erlendu
útvarpi heyri ég hann nefndan
Dents.“
„ÞAÐ MUN hafa verið árið
1929, að Brezka útvarpið gaf út
lista yfir ýms staðaheiti og manna-
öfn með þeim framburði, er út-
varpið hafði ákveðið að viðhafa.
Mætti ekki fara líkt að hér: taka
fyrst upp nöfn þau, sem höfð eru
í landfræðikennslubókum á ís-
lenzku og síðan önnur nöfn, eftir
því sem nauðsynlegt þykir. Við
það myndi skapazt meira samræmi
og yrði jafnframt léttir fyrir
fréttaritara og þuli.“
UM LÍKT EFNI skrifar S. mér:
„í formála fyrir Linguaphone
kennslubók í ensku segir: „The
surest way to become unintelli-
gible in a language is to distort
its natural rhythm. (Að raska
eðlilegri hrynjandi máls er örugg-
ust leið til að gera það óskiljan-
legt.) Það er eitthvað ekki með
felldu um framburðinn hjá þeim,
sem flytur erindi eða ræðu, að
þótt hlustað sé með athygli á hann,
skilst ekki allt, sem hann segir,
en svo aftur hjá öðrum missist
ekki úr orð né atkvæði. í enskri
handbók um talkennslu barna
(Speechtraining) segir höfundur-
inn, að það stafi mest af leti, að
menn tali illa. Það sé erfiðara að
tala vel, og þeir vilji komast hjá
erfiðinu. Ef við játum því, að
þetta sé rétt, munum við jafnframt
játa, að margir muni latir menn á
Urslitaleikur í kvðld
milli Su R. og Vals.
----».-
K,R. þarf aðeias jafníefli til að vinna.
AÐ ditegur nú að leikslok-
um í íslandsmótinu. í
kvöld verður úrslitaleikurinn,
enn einu sinni milli K.R. og
Vals. Verður sá leikur vafalaust
spennandi, því báðir hafa auð-
vitað fullan hug á að vinna
tignarheitið „Bezta knatt-
sptyrnufélag íslands“.
Staða mótsins fyrir úrslita-
leikinn er þannig:
Leikir Mörk Stig
K. R. 3 10:4 6
Valur 3 13:2 5
Víkingur 4 5:5 3
Fram 4 6:12 3
K. A. 4 6:17 1
Liðin í leiknum í kvöld verða
sem hér segir, talið frá mark-
verði og vinstri:
Valur: Hermann; Frímann,
Grímar; Geir, Sigurður Egill;
Magnús, Kærnested, Björgúlf-
ur, Snorri, Ellert.
K. R.: Anton; Guðbjörn,, Har
aldur Guðm.; Guðbíartur, Birg-
ir, Skúli; Jón, Óli B., Schram,
Þórarinn, Har. Gísla.
Norðanstormur var í gær-
kveldi og mótaðist leikurinn
allúr af því. Framarar léku
undan vindi fyrri hálfleik og
sóttu allmjög á. Var knötturinn
mestallan tímann á vallarhelm-
ingi Víkinga, þótt þeir fengju
nokkrar góðar sóknir. Snemma
í hálfleiknum skoraði Þórhall-
ur, hægri innframherji, með
fallegu skoti. Seinast í hálf-
leiknum skoruðu Framarar aft-
ur. Var það úr vel tekinni horn-
spyrnu, þar sem vindurinn
hjálpaði svo til, að enginn
þurfti að koma við knöttinn frá
spyrnu í mark.
Snemma í þessum hálfleik
kom það slys fyrir, að Ólafur
Jónsson, hægri bakvörður Vík-
inga, fekk slæma byltu og fót-
brotnaði illa. Var hann fluttur
á Landsspítalann, þar sem búið
var um brotið, en. síðan var
hann flttur heim til sín.
Seinni hálfleikur var svipað-
ur þeim fyrri, nema nú voru
það Víkingar, sem sóttu á mark
Framara. Þeir sóttu helzt til
fast, því að Framarar þjöppuðu
sér í vörn, en viðurkennt er, að
vonlítið er að setia mörk, þeg-
ar leikið er í þvögu við annað
markið. Er mun happadrýgra
að dreifa leikmönnum og gefa
þeim betra svigrúm. Ekki tókst
íslandi, ekki hvað sízt margir
„lærðir“ latir.“
Hannes á horninu.
Víkingum að skora, þrátt fýrir
harða sókn.
í vörn Framara stóðu þeir
markvörðurinn og Högni sig
langbezt, en í sókn þess liðs var
Þórhallur beztur.
í liði Víkinga er sem fyrrum,
að mest hvílir á Brandi, í gær
bæði í sókn og vörn. Nokkrir
leikmenn í framlínu Víkingá
eiga það til að leika mikið upp
á eigin spýtur, en það er sjald-
an árangursríkt.
Tveir nýliðar léku í gær, þeir
Karl Guðmundsson (Fram) og
Már Jóhannsson (Vík.), sem
virðast báðir góð knattspymu-
Landsmót kreoim I
haodkoattleik.
tátttaka atai af fandi.
LANDSMÓT í handknatt-
leik kvenna (utanhúss)
hefst hér í bænum á sunnudag.
Verða þátttakendur úr Reykja-
vík, frá Akureyri, Vestmanna-
eyjum og ef til vill ísafirði.
Akúreyrajrstúlkurniair eni vænt-
amtegar hingað til bæjairins í
kvöld. Eru þœr 12 að töllu úr
félaginu ,,Þóir“. Fararstjóri peirra
er Kári Silgurjiónjsson, suudmaður.
Stúllkuimar frá Vestmiannaieyjlum
fcoma á morguin. Fara þær til
Stiokkseyrar í bálti, en Iandleii<5iina
þaðan. Erui þær 10 að tölU, og
faraTstjóri Karl Jónssion.
Báðir fliokkarnir dveljaist hér
veguim Ármenninga.
Ipréftamét Borgfirðlnga
verður háð við Hvítá sunnudaginn 6. þ. m. og hefst kl. 1 e.h.
DAGSKRÁ:
1. íþróttakeppni (sund, hlaup, stökk og köst).
2. Ræða: dr. theol. Eiríkur Albertsson.
3. Lúðrasveitin Svanur leikur.
4. DANS. — Þriggja manna hljómsveit.
Mótið er aðeins fyrir íslendinga. — Ölvaðir menn fá ekki
aðgang. — Laxfoss fer frá Borgarnesi til Reykjavíkur kl.
8 um kvöldið. Fer síðan til Akraness og þaðan kl. 12%
eftir miðnætti til Reykjavíkur.
Ungmennasamband Borgarfiarðar.
Deildarhjúkrunarkonu
og
aðstoðarhjúkrunarkonu
vantar að Kristneshæli 1. október n.k. Umsóknir
sendist fyrir 15. ágúst á skrifstofu ríkisspítalanna.
Lokað á morgun
vegifia sk@isiBiBtiferðar
sfarfsmaBinsi.
Lamdssmiðlan.
I.S.Í. K.B.B.
Knattspyrnumót íslands.
Úrslltaleiknr í kvðld U. 0
K.R. — Valur keppa
Nú verðnr það spennandi!