Alþýðublaðið - 09.07.1941, Síða 1

XX31. ÁR&&NGUR
MIÐVIKUD. 9. JULI 1941.
158. TÖLUBLAÐ
BiTSTJÓRI: STEFÁN PÉTURSS0N
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
Greinargerð forsætisráðherra á alþingi í dag:
Samkomolaglð vlð BaadarlMo
var gert i samráðl vlð Breta.
- --------
Eftfr að brezka rikisstjórnin hafði gengið að þýð-
ingarmiklum skilyrðum, sem íslenzka stjórnin setti.
AL Þ I N G I var sett kl. 1 í dag, en áður höfðu þing-
menn verið viðstaddir guðsþjónustu í dómkirkjunni.
Sveinn Bjömsson ríkisstjóri setti þingið og gerði í
stuttri ræðu grein fyrir tilefni þess, að það var kallað saman
til aukafundar.
Þá var gengið til kosninga á forsetum, skrifurum og föstum
nefndum, fyrst í sameinuðu þingi og síðan í báðum þingdeild-
um og voru, með afbrigðum frá þingsköpum allir hinir sömu
kosnir og gegndu slíkum störfum á síðasta þingi.
Síðan var fundur settur í sameinuðu þingi og lá fyrir honum
Harðar orustnr á ðllum
austurvigstöðvunum.
... ■»
Þjóðverjar komnir yflr Dvina fyrir
austan Polotzk á leið til Smolensk.
MIKLAR ORUSTUR eru nú sagðar alls staðar á austur-
vígstöðvunum og halda Rússar því fram, að þeim hafi |
enn tekizt að hindra alla frekari framsókn Þjóðverja, nema
á einum stað, við Dvina. Þar viðurkenna þeir, að Þjóðverj-
um hafi tekizt að fara suður yfir fljótið austan við Polotzk,
en þar stefna Þjóðverjar í áttina til Smolensk, samtímis öðr-
um her, sem sækir þangað sunnar meðfram Dnieprfljóti.
NoTður af hierliísniunni, við Ostr-
OV, standa nú yfir harðir bar-
tillaga til þingsályktunar um, að Bandaríkjum Norður-Ameríku
sé falin hervernd íslands meðan núverandi styrjöld stendur, svo-
hljóðandi:
„Sameinað alþingi fellst á samkomulag það, sem ríkisstjórn-
in h'efir gert við forseta Bandaríkja Norður-Ameríku, um að
Bandaríkjunum sé falin hervernd íslands, meðan núverandi
styríöld stendur.“
Ræða forsætisráðherrans
Fundurinn hófst með ítarlegri greinargerð Hermanns Jónas-
sonar, forsætisráðherra, um aðdraganda þess, sem gerzt hefir,
og fer hún hér á eftir:

Allir Islendingariiir, sem
eru i haldi á Englandi*
verða nú látnir lausir.
Eitt af skilyrðum ríkisstjórnarianar,
----------«.--------
SENDIHERRA BRETA hér, Mr. Howard Smith, hefir
nú lýst því yfir við íslenzku ríkisstjórnjtna fyrir
hönd stjórnar sinnar, að allir þeir íslendingar, sem teknir
hafa verið fastir af setuliðinu hér og fluttir til Englands
sem fangar, verði nú látnir lausir og fluttir hingað heim
aftur. En það var eitt af skilyrðum þeim, sem íslenzka
ríkisstjórnin setti fyrir samkomulagi sínu við BEeta um
að fallast á það, að Bandaríkin tækju að sér hervernd
íslands í þeirra stað meðan á styrjöldinni stæði.
Það eru alls 10 manns héðan, 7 frá ísafirði og 3 úr
Reykjavík, sem nú eru í haldi á Englandi en samkvæmt
þessu samkomulagi verða látnir lausir. Mennirnir teru þess-
ir: Jóhann Eyfirðingur, Tryggvi Jóachimsson og kona hans,
Margarethe, Sigurlaug Scheiter, Gertrud Hasler, Guðrún
Elsa Hasler, Þórbergur Þórbergsson, Sigfús Sigurhjartar-
son, Einar Olgeirsson og Sigurður Guðmimdsson.
Ekki er enn vitað með neinni vissu hvtenær þetta fólk
kemur hingað.

dagBT ,án þess aö sjáanlegt sé,
að niokkur vernleg biteyting hafi
pröið á stöðu herjanna, en þar
virðist aðalsókn. Þjóðverja í átt-
Ina til Leningjqad veía.
|Suð|uir i BessaTabíu siegjiasst Rúss
bí ekki abeitti9 hafa stöðvaðfram
sókin ÞjöðveTja, hielduT úg ilekið
þá aftuT vestúr yfir ána Pnuth,
en Rómaböig'aTútvarpið heldur
því hinsvegax fmm, að öll Bessr
aTBhía sé á valdi ÞjóðveTja*.
Við landamæiri Finnlands eru
nú allvíða háðit har&ir bairdag-
aT. Telja Finnar sig Komna surnsr
staðar 10—20 km- vegaxlengd inn
í Rússland. Látlalusttl stórsklota-
hríð er haldið uppi á bækistöð
Rússa á Hangö.
ytviBov far aftar að
tala i Noakva.
Það vakti töluvwrða aithygli'úti
! | .1 i ..4 i á á, iflk ,
„Alþingi hefir verið kvatt
saman til þessa aukafundar
vegna mikilsvarðandi atburða,
sem þjóðinni hafa að höndum
borið. Eins og yður er kunnugt,
háttvirtu alþingismenn, komu
Bandaríkjahersveitir til lands-
ins s.l. mánud., og að kvöldi
þess dags gaf forseti Bandaríkja
N.-Ameríku út yfirlýsingu,
svo sem ráðgert hafði verið,
um þessa herflutninga, og
skýrði iafnframt opinberlega
frá því samkomulagi, sem gert
hefir verið milli ríkisstjórnar
íslands og forseta Bandaríkj-
anna um hervernd íslands.
Ríkisstjórnin taldi nauðsynlegt,
þótt Alþingi hefði þá enn ekki
komið saman til fundar, að ég
flytti af hennar hálfu stutt á-
varp í útvarpið, þar sem ég
gerði þjóðinni grein fyrir sam-
komulaginu við Bandaríkin, að
Bandaríkjaher væri komjnn til
landsins, og læsi jafnframt upp
orðsendingar, sem farið höfðu
milli mín af hálfu ríkisstjórnar
íslands og forseta Bandaríkj-
anna. Þetta gerði ég kl. 10 s.l.
mánudagskvöld, en gat þess þá
jafnframt, að ríkisstjórnin
mundi gera nánari grein fyrir
samningum þeim, sem gerðir
hafa verið, aðdraganda þeirra
og þeim rökum, sem til þess
liggja, að ríkisstjómin tók þá
ákvörðun, sem ykkur er kunn
og ég kem síðar að. Ennfremur
gat ég þess, að ríkfsstjórnin
mundi hér á þessum vettvangi
gera grein fyrir því, hvers
vegna ekki var unnt að kalla
Alþingi saman til funda fyrr en
gert hefir verið.
Eins og okkur er öllum í
fersku minni, var Alþingi slitið
17. júní s.l. Það var sjö dög-
um síðar, eða 24. júní s.l., að
brezki sendiherrann í Reykja-
vík óskaði eftir samtali,
sem hann taldi mjög að-
kallandi og mikilsvert. Þetta
samtal fór fram hinn sama dag.
Efni þessa samtals var í aðal-
atriðum þess efnis, að aðstæður
í styrjöldinni hefðu gjör-
breytzt þá síðustu dagana, og að
brezku hersveitanna, septi hér
eru, væri þörf annars staðar.
Þær mundu því verða fluttar
héðan alveg á næstunni að
meira eða minna leyti. Brezki
sendiherrann lagði jafnframt á-
herzlu á, að ísland væri svo
þýðingarmikið í þeirri styríc|Id,
sem nú geysar, að það gæti
undir engum kringumstæðum
verið óvarið. Hann vakti at-
hygli á þeirri yfirlýsingu for-
seta Bandaríkjanna, að hann
yrði að gera allar nauðsynlegar
ráðstafanir til þess að tryggja
< * Pröi. ft 2. ciða.
HERMANN JÓNASSON.
filiaudHr Jtaoa
hefír sagt af sér
ÞiBimennsla.
Það var tilkyimt i byrjnn
bingfundar í dag.
VILMUNDUR JÓNSSON
landlæknir, þingmaður
Norður-ísfirðinga, hefir sagt
af sér þingmennsku.
Aldursforseti alþingis, Ingv-
ar Pálmason, tilkynnti þetta í
byrjun þingfundar í dag.
UndiT ©ins *og Alþýðublaðiniu
höfðu, borist þessi tíðindi snéri
það sér til Vilmiundar Jónssonar
og innti' hann eftir ástæðunni til
þess. að hann hefði tekið slíka á-
kvörðun.
„Ég hafði fyrir löngu ákveðið
og marg lýst þvi yfir við þá, sem
það létu sig varða, að ég myndi
aills ebki gefa kioist á mésr til
þingsettu liengur en til lioka kjör-
t'ímabilsinis, eins ag það vair fyr-
irhugað. Ég tel mér því ekki
sæmai aö lengja þingsetu á þann
fyrirhafnar.lausa hátt, sem nú hef-
ir verið gerður kostur á. Þetta
snertir ekki afstöðu mína tiltoosn
ingafrestunarinnar almennit, sem
Frh. á 4. síðu.
Yfinenn Bandarikja
hersins genp áfnnd
rjkiistjónarinur
í morpi.
SEX yfirmenn Bandaríkja-
hersins, sem h'ingað ter
koininn, þrír herforingjar og
þrír sjóliðsforingjar, gengu á-
samt Kuniholm, aðalræðis-
manni Bandaríkjanna á fund ís-
lenzku ríkisstjómarinnar kl. 10
í morgun.
Dvöldu þeir í stjómarráðs-
húsinu um þrjá stundarfjórð-
unga og áttu tal bæði við for-
sætisráðherra Hermann Jónas-
son, og utanríkismálaráðherra,
Stefán Jóh. Stcfánsson.