Alþýðublaðið - 10.07.1941, Blaðsíða 2

FIMMTUÐ. 10. JÚLÍ 1941.

Ferðafólk.
Fagranes fer aHa daga í sumar milli Akraness og
Reykjavíkur. Enn fremur eru hraðferðir í sambandi við
Steindór, eða alls 10 ferðir á viku hvora leið.
Notið hentugustu ferðirnar og styztu sjóleiðina.
Fagranesið hefir stórt og rúmgott þilfar fyrir stóra
bíla.
Afgreiðsla FA6RANESS,
Sími 1125.
Rafmagnsveita Reykjavíknr
Tilboð óskast í byggingu spennistöðva. — Upplýsingar í
teiknistofunni, Tjarnargötu 12.
RÆÐA STEFáNS JÓHANNS
STEFÁNSSONAR
......... Frh. af 1. síðu.
mesta ti'yggingingin í því fólgin
fyrir ísjenzku pjóðina, að pær
hervarnir séu sem allra styrkast-
Við kiomu Bandaríkjahers. hingað
styrkjast hervamir Isiands til mik
illa miuna.
Pegar menn spyrja að pví,
hvort hleð pessu samkomuiliaigi sé
vikið frá blutleysisstafnuoni, eða
hvort, pað sé brot á hinni yfir-
iýstu hlutleysissitefnu íslands,
verða menn að gera sér fylliiega
ljóst að hlutieysishugtakið er orð-
ið æði mikið ruglað frá pví sem
pað var, er ísland 1918 lýsti yf-
ir hlutleysi sínu. Ennfremur ber
að líta á pað, að pegar íslenzk
stjórnarvöld taka ákvarðanir sín-
ax ber peim fyrst og fremst að
spyrja um pað, hvað sé íslandi
og íslenzku pjóðinni fyrir beztu
Það verður að vera sá mæli-
kvarði, sem leggja skal á í v.ið-'
borfi til slíkra mála. Pað mádeila
óendaniegá um paÖ, hvort petta
eða hitt sem gen er sé brot á
hltitíeysínu eða ekki. Per&ónuilega
finnst peim. mönnum, sem sér-
staklega hafa samúð með öðrum
hvorum ófiiðanaðilamuim allar þær
ráðstafanir brot á hlutleysimu, ef
péir geta skýrt pær svo, aö pær
séu til ópurftar eða óhappa peim
aðila, sem þeix hafa samúð með.
En peitta sjónarmið má aldrei
ráða gerðum íslenzkra stjórnar-
valda, heldur hitt hvað ísliandi
og Islenzku pjóðinni er fyrir
beztu, pví að hagsmunir íslenzku
pjóðarinnar eru ofar öllu hlut-
leysi. Min skoðun er sú, að með
þessum aðgerðum hafi Island
ekki á nokkurn hátt brotið yf-
irlýst hLutleysi si'tt. Landið er nú
hernumið af ófriðaraðila, Bneitum,
pað hefir verið lýst í hafnbamn
og á ófriðarsvæði, af Þjóðverj-
um. íslenzkuim skipum hefir ver-
ið sökkt oig islenzkir menn myrt-
ir af öðrum bernaðaraðilainum svo
að með pessum aðgerðum öllum
hafa tvö af stórveldum heimsins
brotið okkar yfirlýsta hluitleysi.
Við höfum nú samþykkt að
taka við hernaðarvernd þess
eina stórvteldis, sem til er og
ekki er orðinn ófriðaraðili. Á
þennan hátt einan er unnt að
bjarga hlutleysi íslands — og
það er þetta, sem gert hefir
verið.
SÝRLAND
Frh. af 1. síðu.
standa í björtu báli.
í Vichy var í gær gefin út
opinber tilkynning þess efnis,
að Dentz landsstjóri hefði feng-
ið umboð til þess að semja við
Breta um vopnahlé. Segir í til-
kynningunni, áð það hafi ekki
reynzt unnt að koma nauðsyn-
legum liðsauka til Sýrlands og
því verið talið rétt að leggja
niður vopn.
Aróðnrsfregn f Ber-
linarAtvarpinn, sem
missir marls.
Vitoað í viðtal við Hermaim
Jónasson.
ERLÍNARÚTVARPIÐ
skýrði svq frá í gær, að
fyrir nokkrum dögum hefði
birzt í ameríkska blaðinu —
„Chicago Tribune“ viðtal við
Hermann Jónasson, forsætis-
ráðherra Islands, þar sem hann
hefði komizt svo að orði, að ef
Bandaríkin ætluðu að h'ertaka
ísland, myndu þau gera það í
óþökk fslendinga og því verða
mótmælt af þeirra hálfu.
Taldi Berlínarútvarpið þetta
sönnun þess, að eitthvað hlyti
að vera bogið við yfirlýsingu
Rossevelts Bandaríkjaforseta,
að samkomulag hefði orðið við
ísland um að Bandaríkin tækju
að sér hervernd þess. Gerir út-
varpið eftir því að dæma engan
greinarmun á samkomulagi og
hernámi.
Alþýðublaðið snéri sér í
morgun til Hermanns Jónas-
sonar, forsætisráðherra, í til-
efni af þessari frétt, og sagði
hann, að hann hefði um lengri
tíma ekki átt viðtal við neinn
erlendan blaðamann. Hins veg-
ar væri það augljóst, að ef hann
hefði einhverntíma áður verið
spurður um afstöðu íslendinga
til hugsanlegs hernáms af
hálfu Bandaríkjanna, hefði
hann ekki getað svarað öðru en
því, sem fregnin í Berlínarút-
varpinu leggur honum í munn.
Tilkpning frð skrtf-
stofn rikisstjóra.
Tilkynnt er frá skrifstofu
ríkisstjóra:
*» 9. júlí.
Ríkisráðsfundur var haldinn
í dag kl. 11. Þar voru m. a.
staðfest nokkur lög frá síðasta
Alþingi.
I dag kl. 3 veitti ríkisstjóri
móttöku foringjum úr her og
flota Bandaríkjanna, sem hér
er. Móttakan fór fram í mót-
tökuherbergjum ríkisstjóra í
í Alþingishúsinu.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
verða háðar á Skeiðvellinum í KVÖLD (fimmtudag) ki. 8. Þar keppa þekktir og óþekktir
hlaupagarpar úr sex sýslum. VEÐBANKINN STARFAR. Á síðustu kappreiðum gaf veð
hankinn hæst 140 krónur fyrir 10 krónur, en hæst hafa 10 krónur gefið 300 krónur. VEIT-
INGAR á staðnum. HLJÓÐFÆRASLÁTTUR allan tímann.
Hestamannafélagið FÁKUR.
£ Ð A R
KA PPRE
jjm DAOINN QO VEQÍNN.......................
j Ný viðhorf. Nýir „gesíir“ með samkomulagi. Hveraig verður
| sambúðin við hinn nýja her? Ekkert áfengi leyft í banda-
< ríkska hernum. Sagt að engir svertingjar verði í hinu fasta
< Iiði. Hlutverk okkar minkar ekki. Vegurinn austur. Breyt-
< ingarnar á lögunum um verkamannahústaði.
4
......— ATHUGANIB HANNBAI Á HOUHR —----------------
EFTIR AÐ BLÖÐIN birtu
fregnina frá Berlín, sem
höfð var eftir Wheeler öldunga-
deildarþingmanni um að Banda-
ríkin myndu senda hingað her
manns og Bretar myndu um leið
yfirgefa landið, ræddi fólk hér í
bænum ákaflega mikið am það
sem vonlegt var og ég veitti því
athygli, að mjög fáar raddir heyrö-
ust í þá átt, að ef svona faeri. þá
væri gott að skipta um. Þetta
stafar af því. að Bretarnir hafa
kynnt sig vel hér ,þó að þeir hafi
ekki, eins og á stóð, verið neinir
aufúsugestir. Fólki mun hafa
fundizt að það vissi hverju það
sleppti, en ekki hvað það hreppti.
AÐ VÍSU þekkjum við ekki
bandaríkska hermenn og vitum
ekki, hvernig þeir koma fram, en
við vitum, að yfirleitt hafa brezku
hermennirnir komið mjög vel
fram og efast ég um að svo lítið
hafi verið um árekstra í herteknu
landi og hér hefir verið þessa 14
mánuði. sem liðnir eru síðan við
vorum hertekin. Það er vitanlega
eitt aðalatriðið að hinir erlendu
menn kömi kurteislegá og vin-
gjarnlega fram í þeim löndum,
sem hertekin eru og að einstak-
lingarnir geti að minnsta kosti
mætzt á götu án fjandsamlegra
augnaskota og hnippinga. Þetta
hefir verið hægt til þessa, hvern-
ig sem það verður í framtíðinni,
og það er vitanlega eingöngu
komið undir framkomu hinna er-
lendu manna meðan þeir dvelja
hér.
ÉG VARAÐI FÓLK undir
eins og hertakan hafði farið
fram við of nánum kunningsskap
og taldi heppilegast að við íslend-
ingar reyndum að einangra okkur
sem mest við vinnu okkar og
hugðarefni, á vinnustöðunum og á
heimilunum. Þetta var þá ekki
sagt af neinum fjandskap við hiná
óvelkomnu „gesti“, heldur af ótta
við árekstra milli ólíkra manna
og mismunandi hugsandi fólks.
Það var í raun og veru þetta, sem
ég óttaðist miklu meira en ásælni
eðú yfirgarig brezku herstjórnar-
innar, sem hefir farið í einu og
öllu rétta samtateleið um öll meiri
háttar málefni.
NÚ HEFIR mikil breyting orð-
ið. Bandaríkjamenn og íslendingar
hafa gert með sér samkomulag,
bandaríkskur her er kominn hing-
að og Bretarnir eru á förum. —
Ræða forsætisráðh. s.l. mánud.kv.
mun hafa róað fólk mjög og skil-
yrðin 8 haft ágæt áhrif. enda vitað
að loforð og skuldbindingar for-
seta Bandaríkjanna eru gulls í
gildi.
EN HLUTVERK okkar minkar
þó ekki nú. Við höfum margt
að varðveita. Við vitum ekki hvern
ig hinir nýju, ókunnu ,,gestir“
kunna að hugsa, hver menning
hinna óbreyttu hermanna er eða
frámkoma þeirra. Það er því ekki
of vel brýnt fyrir öllum, konum
sem körlum, að gæta hvers fót-
máls vel ög vandlega. Hugsa um
öryggi sitt og heimila sinna og þar
með þjóðarinnar.
ATBURÐIR GERAST NÚ af
mikilli skyndingu. Við getum
ekki sagt hvernig viðhorfið verð-
ur í heiminum eftir viku eða mán-
uð. Styrjöld geisar um allan heim
og heil ríki eru lögð í auðn. Millj-
ónir berast á banaspjótum. Við
erum litlir og smáir, en við eigum
okkar þjóðarstolt og okkar miklu
verðmæti, sem er arfur okkar og
söguleg skylda að varðveita. Ef
við vinnum ekki að þessari varð-
veizlu hver og einn í daglegri
íramkomu okkar, þá getur al-
þingi eða ríkisstjórn ekkert að
gert, enda eigum við þá ekki rétt
á að lifa sem ^jáksir í dkkar lanÆÍ
— ekki rétt á;|jfeim arfi, sem okk-
ur var fenginn í hendur til ávöxt-
unar.
FÓLK HEFIR ÓTTAST a&
breyting yrði ekki til bóta ura
sambúð einstaklinganna við komu
hins nýja hers. Vonandi er þetta
alveg ástæðulaus ótM; enda lofað
a ðhingað skuli sendar aðeins úr-
vals hersveitir. Það eru líka mikil
og góð tíðindi að áfengi er alger-
lega bannað í bandaríkska hern-
um — og ekki einu sinni leyfði
bjórdrykkja. Þá skal það tekið
fram, eftir góðum heimildum, að-
svertingjar munu engir eiga aðí
vera í þessu liði.
ÉG ÆTLA að segja það, að ef'
ekki verður tafarlaust gert við>
veginn austur yfir fjall, þá stöðv-
ast bifreiðaakstur þessa leið og-
engar samgöngur geta farið fram
nema á hestum og vögnum, eins
og í gamla daga. Vegurinn er-
raunverulega ófær eins og stend-
ur. Ég er viss um að ferð autsur
er nú, fyrir bifreiðaeigendmy
miklu dýrari en áður var, meðars
vegurinn var í sæmilegu standi..
Nú undanfarið hefir umferðin
verið geysimikil og rignirigarnar
hafa ekki bætt úr skák. Það er
íífsnauðsyn að gera við veginn nú.
þegar.
VEGNA FYRIRSPURNAR ura
hvernig lögunum um verkamánna-
bústaði var breytt á síðasta þingi
vil ég segja þetta: Á þinginu vorú
gerðar mikilsverðar breytingar á
lögunum um verkamannabústaðl.
Er þar fyrst til að neifna, að fram-
lög ríkissjóðs, bæja- og svéita--
sjóða til byggingarsjóðs hækka til
samræmis við vísitölu kaupíags—
nefndar I. okt. þáð ár, sem franv-
lagið ber að greiða. Verður þetta
svo meðan vísitala er 110 eða.
hærri. í lögunum um verkamanna-
bústaði er það ákveðið, hversu há—
ar tekjur og eignir menn mega.
hafa til þéss að geta orðið aðnjót-
andi hlunninda byggingáfélag--
anna, en sarnkvæmt þessum nýju
breýtingum skal þó miða við upp-
hæðirnar hækkaðar í samræmi
við meðalvísitölu næsta árs á und-
an. L-oks hafa lánskjörin veriö
bætt verulega með því, að í staö
þess, að vextir og afborganir voru
áður 5%, eru þau nú 4%.
ALLAR ÞESSAR BREYTING-
AR eru stórum til taatnaðar fyrir
alþýðumenn, sem þurfá að koma
sér upp húsum, og fyrir þetta
stóra stefnumál Alþýðuflokksins,
sem hann hefir leitt til sigurs hér-
á landi.
Hannes á horninn.
Þúsundára-
ríkið
éftir Upton Sinclair er
saga sem gerist árið 2000,
>par bregður fyrir gieöi-
höiium og risaflugvélum
framtíðarinnar, undraefn-
nm sem eyðileggja allt
lifrænt á jörðinni, utan
tllefu manns sem voru
uppi í himingeymnum.
Lesið um átök og athafn-
ir þessara ellefu manna,
sem eftir lifðu ájö'ðitini,
og þér munið sanna að
Msundárarikið, er ein
hin skemmtilegasta bók
sem hægt er að fá.
AUGLÝSIÐ
í ALÞÝÐUBLAÐINU,
/