Alþýðublaðið - 06.08.1941, Blaðsíða 3

ALÞYPUBLAOIÐ
---------♦ SLÞÝÐD61AÐIÐ •
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
-------------------------------------—---♦
9
Liggur vegurinn þangað?
ALDREI í sögu Islands hafa
erlendír menn verið svj
fjöImaTgir í sambýli við þjóð-
ina iog nú. F>eir eru hingað kómn-
ir í valdi hernaðarmáttar síns
og nauðsynjar þess að tryggja
aðstöðu sinna eigin þjóða í
styrjöldinni, en ekki vegna þess
að við íslendingar höfum óskað
eftir því, að þeir tækju hér ]and.
Ef leita á nokkurs dæmis Um
líkt ástand verður að leita
til þess t|ma, er danskir tóanp-
menn sátu helstu verzlunarstaði
K>g réðu svo að segja Iögum og
lofum. Frá þessum dönsku kaup-
mönnuim stafaði hætta gegn þjðð-
erni okkar og íslenzkri menmingu.
Hinir síðarnefndu kúguðu okk-
tir viljandi fjárhagslega og menn~
inngarlega. Hinir fyrnefndu gera
hvorugt.
Frá þeim höfum við margendur
teknar yfii'lýsingar um Eið þeir
virði sjálfsákvörðunarrétt lokkar
tim innanlandsmál og loforð um
að þeir skuli sjá svo Um að
þjóðina skuli ekki vanta neitt og
að þeir skuli bæta fjárhagslega
allt það tjón, sem þeir kunni ao
gera meðan þeir dvelja hér. En
frá báðum stafar oikkur hienn-
ingarieg hætta. Menning okkar
•er íslenzk mennig. Hana viljum
við vernda, eins og í gamla daiga.
Okkur tókst það þá, ef til vill
vegna þess að þjóðfélagsleg-
ar hræringar fóm uin iöndin með
fjárhagslegum og atvinntolegum
gjörbreytingum, þannig að verzl-
an og fjármagn færðist á ís-
lenzkar hendur og þar með mátt-
urinn til að endurheimta það í
menningarlífi okkar, sem fa-rið
hafði forgörðum í svartnætti hinn,
ar dönsku einokUnarverzlunar.
En er aðstaðan eins nú? Felast
í ástandi nútínians mögn þau,
er gefi okkur mátt til að vernda
menningararf okkar og endur-
heimta það á næstunni, sem nú
vírðist sfcqlast saman við áhrif
stórborgarmenningar frá ókunn-
Mm) löndum log illa sómir
sér undir íslenzkum himni, við
brimi sorfna strönd okkax eða
í bröttum hlíðum íslenzkra fjalla?
Margir bera ugg í hjarta Um
að svo sé ekki. Verður guilstraum
íirinn og velgengnin okkiur eins
happasæl og mönnum finst nú?
Felst ekki einmitt í þessu meiri
hætta en niargan grunar? Verð-
ur aijdlegt viðnáin okkai’ nógu
öf-lugt?
Menn velta þessum spurning-
um fyrir sér og leita að svörum.
Þau rnunu ekki fást nú þegar,
þróunin verður að skera úr.
Daglega bera fyrir okkur mynd
ir, sem beina huganum inn á
þessar brauitir. Sá er þetta ritair
liefir öll undanfarin sumur ferð-
ast nokkuð um landið og meðal
al annars í hópferðum í stör-
um .vögnum á sénleyfisleiðum.
Maður getur oft gr,eint straum-
ana meðal æskulýðsins í slík'um
ferðum. Undanfarið hafa margir
æskumenn og koniur farið ife'rða-
iög, meðal annars um síðusitlu
helgi. Tvisvar sinnmn fór sá er
þetta ritar um fjölfannia sérleyf-
isleið mn helgiina og margt
ungt fólk ,glatt og þróttmikið
var með. Það var eftirtektarvert
að þegar þetta umga fólk göng,
eins og títt er á ferðalögum,
þá vom þ(að svjo að se,gja ein-
göngú eriendar vísur sem það
söng og þá fyrst og jfremst ensk-
ar dansvísur. Að eins einu sinini.
var þróttmikið íslenzkt kvæði
sungið, „Öxar við ána“, en því
var varia lokið heldur Iiajginu
snúið upp í enskan jazzsöng.
Er þetta tákn tímanna? Möirm-
um he.r sarnan lu-m að aldrei
hafi svo mjög borið á þessu fyr-
úbrigði og nú. Og pað ©r elkki
undaríegt, þfó að irnenn spyrji:
Er æskan að láta undan sígfa?
Verður unga fólkið fyrst til að
gefast Uptíp fyri.r hiinium erlendu
áhrifum?
Það er rétt að við Islendingar
æskjum einskis frekar en að
geta tÉIeinkað lokkur 'hið hevta
-úr menmingu érlendra þjóða, en
við vonum óll að við verðum
menn til að velja og hafua.
Ef okkur tekst þetta ekki ein-
mitt nú ,þegar mest mæðir á
okkur og m-esit reynir á haild-
gildi hine íslenzka arfs ,þá er
sýnt hvert stefnir, þá er vegurirxn
beinu út í upplausn þess bezta
sem með þjóðiinm hefir búið, þá
er ísleinzk menning glötuð.
Vílja Isfendíngar renna þann
veg ems iog síefnuilaus hjörð og
ætlar unga fiólkið að ganga á
tindan? . **
2. Vélstjóra
vantar á M s. “Capitana.“ Lysthafendur beðnir að snúa sér
til Magnúsar Andrjessonar útgerðarmanns. — Sími 5707.
— ÚTBBHim AU>ÝBUBLABIÐ —
MlÐyiKUÐAGUft fi. ÁGOST BBg
ÓLAFUR VI® FAXAFEN:
Enn nm Coventryborg.
V EGLEG borgarhöll er í Gov-
entry. Er hún Í miðri borg-
i'nni, en skemmdist þó sama og
eekki néitt. Eru rústirnar eiin'na
mestar allt í krimg um hana,
þar á meðal það sem eftirstend-
ur á dómkírkj'U'nni.
Við héldum beina leið ti borg-
arhallarinniar, og streymdi þar
fólkið út og inn. Var okkur vísað
til einkaskrifstofu borgarstjórans,
en, þar beið okkar, auk . hans
varaborgarstjóriinn og nokkrirbæj
arfulltrúanna.
Fundasalur bæjarstjórnariininar
er í borgarhölli'nni og er haimn
mjög vistlegur með útskomum
bekkjum og brífcum. 64 eiga sæti
í bæjarstjórninni, og þótti Jneini,
sem ég, átti tal við þarna, það
vera of margt, en þetta svarar
til þess að 10 til 11 bæjarfull-
trúar væru í Reykjavík. Svo var
að sjá, sem all-miklir ræðu-
menn væru þeir Govenitlrý-búar
og þyrftu oft að taka til máls,
því þau íög höfðu þeir sett með
sér„ að ekki mátfci halda lengri
ræðu en 10 mínútur, þar í bæj-
arstjóminni. B.’asti ljósaútbúniað-
ur emn mikill við bæjarfulltrúuni-
um, og kom þar fram græntljós,
þegar hálfur ræðutiminn var bú-
inn. Þegar tvær mínútur vonu
eftir af ræðivtímamim, varð ljós-
ið rauðgult ,ti] j:|';ss að vana
bæjarfulltrúana við, svo að þeir
ií tíma s.temdu straum mælsku
sinnar. En þegar tíu mínúturnar
voru Uðnar varð Ijósið rautt, og
sagðist borgarstjóriun þá tafar-
faust hringja niður ræðumanminn,
ef hann settist ekki niður. En
borgarstjórinn er jafnframt fuind-
arstjóri. Hann er kosimn til eins
árs í senn ,og s'tarfið pkki laun-
að. Var mér sýnidur listi ýfir
borgarsitjóra, sem veriö höfðu, allt
frá því John Ward var þairma
biorgaratjóri árið 1348, en hann
er fyrsti borgarstjóri ■ í Coventry
sem sögur fara ^f.
S.aga Govemtry-borgar er [)ó
eldri, því hún hefst 1043, og
borgarréttindi var hún búin að
fá 1181 (en það var sama árið
og Jön Loftsson í Odda samdi
í máli þeirra Páls prests í Reyk-
hoiti og Hvamm-StuirlU, og tók
Snorra son hans í fóstur).
Goventry varð snemma frægfyr
ir , ullariðnað og litun, og bera
margar foma'r kirkjuir þar í bor'g
vitni þess .,að þar hafi snemma
verið menn vel fjáðir. Mest [>ess-
ara kirkna' er dómkirkjan, sem
kend er við hinin heilaga Mikael,
iog er elsti hluti hennar fná því
úim 1300. Fórst kirkja þessi af
eldi í árásinni miklu á Goventry
14. nóvember 1940. Stendur turn-
inn eftir, en af sjálfri kirkjunmi
ekki nema úttveggirnir, því súlna
raðirnar, sefn héldu uppi þak-
inui hafa hruuið alveg í rústir.
Voru [>essar geysilegu rústir
mjög 'tilkiomumiklar, og leyndi
fegurð kir'kjunnar sér ekki, þó
ílla væri hún kominn.
Við kirkjuna kvödd'um við borg
ars’tjórann, sem er maður tölu-
vert við aldur, m(jög snaggaua-
legur) en ekki hár í lofiti. Hafði
okkur verið sýnt málverk af 'hon-
um, er sienda átti til Lundúna.
Sat hann þar í borgairstjóra-káp-
unni, var hún hárauð að lit, og
með miklUm logagyltum skúfum.
Ek'ki man ég náfn þessa ftokks-
hróður, en nafni varábioirgarstjór-
ans, eða borgarritarans mun ég
seint gleyma, H-afði það farið
„fram hjá mér er við vorum kynt-
ir, og innti ég eftir því seiinina.
Mælti hann þá á þessa feið:
,,£g heiti því nafni sem víð-
kunnast er meðal enskumæla'ndi
þ'jóða — ég hei'ti Smith“.
Við fórum víða um borgina
og var sunlsstaðar mikil umferð
þó geysi heitt væri í veðri. Staldr
aði ég -við um stund til þess að
horfa á fólkið, og virtist méí
það bera nokkuð an'main svip, en
i'öikið í Suður-Englandi. Mér
fannst fólkið hér vera ljósara iyf-
irlHum ,og líkara íslendingum. En.
í Lundúnum er mikið af dökk-
hærðu fólki, og mum margt ætt-
að úr vesturhlUta lamdsins. En
þjöði'h er, frá famu fari, dökk-
hærð og móeygð' í þeim lands-
hl'utum þ. e. Wales og Corn-
wall. En þessa tvo skaga, suð-
vestur úr stærsta eylamdi Norð-
urálfiumnar, kölluðu fommeinn', for
feðúr vorir,' Bretland (Wales) og
Rombretland (Gomwall).
Ýmislegt mætti læra af bæjar-
mállúim Goventry-borgar, og væri
nauðsynlegt ,aö einhverjir lamd-
ar Iegðu fyrir siig að Íræðast
um bæjarmálefni enskra borga.
Tveir flokkar eru í bæjaTsttjöm-
inni í Goventry: Alþýðuflotokur-
(Labour Pariy) og Framfaraflokk-
urinn (Pnogressistar). Hafa amd-
stöðuflokkar Alþýðuflokksiins sam
eiinast í liin'n síðarmefnda flokk-
imn ,eftir að þeir uirðu í mimini
hluta. Hafa þeir nú 27 sæti en
laumamenn 37-
Goventry er við Sherbotrrefljót
og við Norðvestur-jámbrautina
svomefndu, og er þá miðað við
Lundúnir.
Ég var að spyrja ýmsa menn
þama, hvort nokkrar sérstakar or
sakir værii' til þess, að á þessum
stað hfifði risið upp iðnaðarbær,
en ekki virtist vera hægt að
benda á þær. Þegar iðnaöaröldin
hófst á Englandi fyrir um það
bil 150 áium, urðu etoki Bömu
framfarir í Goventry og í
mörgum öðrum borgum. En um
miðja öldina sem leið, setti Sing
er-saujmavélaverksmiðjan úpp út-
bú þarna, en það gek'k etoki vel.
Síðar kiQmu þama hjólhesta^verk-
stmiðjur, en síðan bifreiða- og
flugvélaverksmiðjur. Þó sumum
iðnaÖi sý þannig háttað ,að hann
þrífst ekki nema á fáum istöðum,
er bersýnifegt ,að margur iðn-
aður getur þrifist svo að segja
hvar sem er, ef kunnáttan og
framtakssemin er til á staðnum.
Er þetta atriði sem vert er að
við jslendingar festum í minni
— framtíð þjó'ðarinnar veltur að
nokkru leyti á því.
Þó miklar væru skemmdirnar
í Goventry, þá skemmdust þar
engar verksmiðjur. Mun nioUtuð
skýrt frá flugvélaiðnaöi Coventry-
jborgar, í gnein er birtist í blað-
iniui á morgun.
Þegar við ísfenzku blaðamenn-
irnir kvöddum þá Goventry-búa
má með saruii segja að hver héldí
síniui: Við skiliuðum þeim aiftlúr
Smith, varaborgarstjóna þeima,
sem sýnt hafði okkur borgina,
en héldum okkar Smith (Þórólfi).
Bótasala
í nokkra daga. Einnig ódýrir
kvensokkar, — kvenblússur,
kvenpeysur, hálsklútar, svuut-
ur.
Kápubúðin,
Laugavegi 35.
Bifreiðasamakstur
varð í gær kl. 15.40 í Mosíells-
dal. Rákust á brezk og íslenzk bif-
reið. Urðu ofurlitlar skemmdir, eo,
ekkert slys hlauzt af.
i