Alþýðublaðið - 09.08.1941, Blaðsíða 3

Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTS.MIÐJAN H. F.
. 1 : ' ■/' v:: '
I ' ,
•-------------------------------:------------♦
Ánægjuyfirlýsing Ólafs Thors
og samningarnir við Breta.
ALÞYÐUBLAOBÐ______________________laugahdaguk 9. agcst 1941
Finnur Jónsson:
Firliles keniig m fijálsa verzln.
Aiakið franb^ð á mm aoMa sfldarsffluna og laælcka
werðið pwi meira markaðtirlnn prengffst!
öl-Ju var stoprið af æ'ðri hendi,
AÐ er elrki líklegt; að menn
verði þes&a dagana varir
við marg.a menn, sem em jjai&i á-
nægðir með þann hluta viðskifta-
samnin.gan.na við Breta, sem lok-
ið er og atvinnumá’.aráðherrab
samkvæmt viðtaLi hans við Morg-
uniblað'ð. Yfirleitt em menn mjög
óánægðir með þessa samningaiog
telja þá það verstai, sem ,kom>
ið hefir i okba-r garð frá þeirri
þjóð, sem nú um stundarsakir
hefir tekið sér tvíbýli.við okk'ur
í landinu og okkur er yfirleitt,
hlýtt tij.
Er þó engan að saka .gm úr-
slit þessara saimningia, hvorki þá
menn, sem höfðu viðræöumar við
Breta á hendi fyrir okkuir .,né
ríkisstjórnina í heild, því að all-
ir þessir aðilar miuniu: hafa gert
allt sem í þeirra valdi hefir stað-
ið til að gera hlu-t okkar siem
beztanv
Menn fiinma margt að þessum
samningum og óánægjan er lang-
samlega ríkust hjá þeim, sem
fást við útgerð-
Verðið iá saltfiskimum er al-
mennt mjög sæmiJegt og verð-
ið á nýjum fiski mun verða að
téija í samræmi við það, en að
vonum vekur það óánægju að
ekki féikst að halda óbreyttu því
verði, sem verið hefir samkvæmt
ákvörðun útflutniingánefndar fyr-
ir atbeina Fimns Jónssioniar, en
hann á sæti í þeirri nefnd. Það
hefir verið 40 aurar fyrir kg. af
þorski verður framvegis sam-
kvæmt samningnum 35 aurar.
Aða’gallann á samndngunlum
verður að telja þann, þegasr tek-
ið er tijlit til þess, Að eftki tökst
samtímis að gera samning um
kaup á nauðsynjavörum frá Eng-
landi, hve samningstíminin erlang
ur, eða til júníloka 1942. Því að
allan þann tíma er verðið á hin-
um samningsbuindniu afiurðum okk
ar bundið, en allt í óvissu um
það hvaða kjöram við verðum
að sæta á eriendum naiuðsynjum,
sem við þurflum að kaupa og
allt bendir til þess að verðlag
á þeim fari mjög hækkandi. Verð
sem er sæmilegt miðað við nú-
vei'andi kaupgjaid og framleiðslu
kostnað, getur orðið lélagt eftir
6—11 mánuði og jafn vel miklu
fyrr.
Var þess vegna af samn-
ingsmönnium okkar lögð mik-
il áherzla á að hafa samnings-
tímann sem styztan og láta hann
að eins ná til framleiðslu þessa
árs.
jafn vel Morgunblaðið virðist
hafa einhvern pata af þessu, því
að í sama blaði, sem Jþað lýsir
yfir ánægju sinni og atvinnumála
ráðherra ölafs Thors yfir samn-
ingnum, skammast það yfir því
að helst lýti út fyrir, að gleymst
hafi að setaja ura kálln.
Vitanlega var ekki gleymt að
tala um kolin. Þetta er því fjiar-
stæða hjá þessu pi'ívatmálgagni
atvinnumálaráðherra. En eins og
fyrr var bent á, er það einmitt
stór galli á samningunum að ekki
fékst samtímis honum skuldbind-
ing af Breta hálfu um að sjá
okkur fyrir kolum með sömu
kjöram og á .salti og olíu.
Er líka vonandi að áneegjuyf-
iriýsing atvinniumálaráðherrans
verði ekki þröskuldur í vegi þess
að þetta sé hægt að- fá 1-agað
við framhaldsamn ingana, sem nú
munu vera að hefjast við Breta.
Sumafleyíi tímavinmimanna:
Tækifæri fjrlr at-
vinnnrekendur til að
sýna verkamðnnum
sinnm lipnrð.
MjRGUM verkamönnum
sem vinna í föstu starfi
hjá sama atvinnurekanda, en
upp á tímakaup, svíður það, að
fá ekkert sumarfrí nú, þegar
allir eru að fara í sumarleyfi.
Óréttlæti þetta er Alþýðuflokkn
urn mijög Ijóst og þess vegna
bar hann fram á síðasta alþi’ngi
tillögu sína Um oriof verkamanna
Málið fékkst ekki fram en nefnd
fjallar nú um það.
Hinsvegar er rétt að benda á
það, að ekki er lipurð þeirra
Atvinnurekenda mikil. við verka-
menn sína, sem þeir hafa haft
í fastri vinnu, þó upp á timar
kaup sé, að gefa þeim ekki
nokkurra daga leyfi, því að miun-
urin-n er ekki mikill í þessu á
mánaðarkaupsmönnUm og tíma-
vinnumönnum. Þess skal getið að
fyrir atbeina Alþýðuflokksins fá
nú verkamenn, sem vinna hjá
bænum Upp á timakaup yiku-
leyfi með fullu kaupi Ættu aðr-
ir atvinnurekendur þar á meðal
ríkisfyrirtæki að gera slikt hið
sama.
----------------
Kaupi gull hæsta verði. Til
dæmis gef ég 80 kr. fyrir 20
kr. gullpening. Sigurþór, Hafn-
arstræti 4.
Útbreiðið Alþýðublaðið.
AÐ er ekki Iítið moldviðri, -|
sem M'OrgunbJaðið hefir
þyrlað upp, til þess að reyna að
dyjja hina sönnu ástæðu fyrir
því, að atvinnumálaráðherrann,
ÓJafur Thor's, afnam einkasölu á
matessfd. Og jafnskjótt og ein
fjarstæðan hefir verið rekin of-
gn í ritstjórana, fundu þeir upp
aðrar nýjar, sumar óvenju’.iega
vit'.ausar, jafnvel á Morgunblaðs-
vísu.
Áskoran tij Síklariitvegsnefnd-
ar um að senda ekki Fritz Kjart-
ansson til Ameríku og láta ekki
eht einstakt firina hafa söiuna
þar, var bneytt í það að vera
áskomn til atvinnumálaráðherra
um að afnema einkasölu á mati-
jessíld hér heima.
Á þennan hátt reyndi Morgun-
blaðið að gera ellefu útgerðar-
menn, sem flestir munu vera
Sjálfstæðismenn og sumir ágætir
kjósendur og' stuðningsmenn ÓI-
afs Thors, að hreinum fíflum.
Áskorun frá minnihluta salt-
enda sumum umboðslausum, var
breytt í áskorun frá mei'rihluia.
Einkasö’.usamningar í Amerfku,
sem Vilhjálmur Þór hafði gert,
og samningar, sem Jóhann Jós-
efsson, Erlenduir Þorsteinsson o.
fl- höfðu geri í Póliandi \dð mörg
firmu á hverjiu ári, með tilstyrk
Fritz Kjartanssonar, vora á máli
Morgunb'aðsins nefndir einka-
sö.Usamningar míniiri
Og þegar hinar alkunnu „Morg-
unblaðsgáfur“ hrakku ekki til,
var griplð til annars, enn verra.
Pjöiskyldusjónarmið atvinnu-
málaráðherra áttu að afsakast
með því, að ég hefði drýgt
sömu syndina og hann gagnvart
sí I darútvegsnief nd.
Einn daginn sagði Morguinblað-
ið, að éjg hefði gert tengdason
minn, Héjga Torvö, að umboðs-
manni síldarútvegsnefndar í út-
löndum, og að allar ógiftar dæt-
ur mínair hefðu verið í vinnu hjá
nefndinni. Hvoratveggja var þetta
vitanlega hneinn uppspUni, en
þrátt fyrir það taldi Morgunblað-
ið hann boðlegan til þess að
verja málstað Ólafs Thors. \ það
skifti fannst ekkeri handhægara
en hrein lýgi, um venzlafólk mitt,
sem var þessari deilu ah'eg ó-
viðkomandi.
Alþýðublaðið hefir flett svo
rækilega ofan af þessari vesal-
mennsku Morgunb’.aðsins, að ég
hefi svo til setið hjá við umræð-
urnar, enda átt erfiitt með að
taka þátit í þeim vegna fjarvera
minnar úr bænum. Þó era nokkur
atriði í greán atvinnumálaráð-
herra í Morgunblaðinu 31. júlí,
sem era þannig vaxin, að rétt
er að athuga þau nokkra nánar
en gert hefir verið, i fyrirsögn
greinar þessarar kemur fram
kenning, sem er nokkuð nýstár-
leg, þegar athugað er markaðs-
ástandið fyrir verkaða sild. Þar
segir;
e,Frjá.ls sala eykur líkur fyrir
mefeí söiu og hærra verði.
Sarar.ingamir vlð Br.ata skapa
nýtt viðhiorf.“
Það er hverjum manni ljóst, að
grundvöUur frjálsrair verzlunar
er framboð og , eftirspurn, ef
framboð er lítið eða hæfilegt,
hækkar verð vörunnar. Verði
fiamboð hins vegar mi'kið, lækk-
ar varan í veröi.
A’.lur marka'ður fyrir sild er nú
Iiokaðu.r nema í Ameriku. Verði
og magni var hvoratveggja hald-
ið uppi s. I. ár með því að tak-
marka framboðið. Síldarsalan til
Svíþjóðar, einkasa'lan á matjes-
síid og vonirnar um að Bretair
keyptu síld drógu mjög úr ó-
eð’jlegu framboði á síld til Ame-
riku.
S\dþjóð er nú í ár ajveg lokuð,
og hinir nýju verzlumarsamning-
ar við Biéta virðast loka ölhim
möguleikum til þess að selja
Norðuriands-síld þangað. Hið
nýja viðhorf vegna biézku samnr
inganna myndi því að öllu sjálf-
ráðu auka framboð af íslenzkri
síld í Ameriku, og ofan á það
bætist, að salán á maitjessíld er
gefin frjáls, þannig, að nú verða
margir til að bjóða fram matjes-
síld á hinum þrönga markaði,
sem Jþarna er, í stað þess að
áður hafði enginn heimild til að
gera það, nema síldarútvegsnefnd
ein.
Eftir venjuliegnim reglum
frjálsrar verzlunar myndi hið
aiukna framboð valda verðlækk-
lin.
Atvinnumálaráðherra er á ann-
arri skoðun. Hann segist trúa á
frjálsa verzlun, „þótt hann hafi
oft — og ekki sízt síðan styrjöld-
in brauzt út — tekið virkan þátt
í a'ð leggja nýja' hlekki á frjáls-
ræði manna á sviði verzJuniar
og atvinnuLifs,“ en þrátt fyrir
þessa trú sína gerir hann ráð
fyrir aukirmi söllu og hærra verði
við það að framboð eykst og
markaðiur þrengist.
Reynslan mun sýna, hvemig
þessi spádómur rætiist; en væri
það ekki sjálfur atvinnumálaráð-
herrann sem ætti í hlut, myndi
ég freistast til að segja, að slík
undur gætu engir fundið upp
aðrir en ritstjórar Morgunblaðs-
ins* og það ekki nema í ítrustu
vandræðum til, þess að verja
vonlausan málstað.
Vera má» að sú spá ráðherrans
að Bandaríkjamenn bæti þeim
ve’.vilja ofan á verndina við okk-
ur, að auka sildarát sitt til muna,
eigi eftir að rætasit. Þeir era 140
milljónir að tölu, svo að þá mun-
ar etdú mikið tan hverja síld-
ina, eins og ráðherrann réttilega
bendir á, en efcki hefir vernd
Breta, því miður, enn þá komið
í ljós á þann hátt, og má mikið
vera, ef síldarsaltendur meta
þessa merkilegu spá margra síld-
artunna virði.
AtvinnumáLaráðherrann lýsir á-
takanJega þeim miklu Umþenk-
inguim og heUabrotum» sem hann
hafi haft út atf þessari eánkasölu
á imatjessíLd nú í ár, en úr þessu
þegar Bretar neituðu að kaupa
nokkra bröndu.
I fyraa var málið ekki svona
erfitt viðfangs, því þá fyrisr-
skipiaði þessi sani ráðherra síld-
arúit\eg\nefná með bréfi dags. 31.
júlí töiulið 6 ag 7, að hafa ei ika-
sölu á aílri síld til úllanda, þrátt
fyrir heita.- írúarjátningar síniar
am ágæti frjáLsnar verzlunair.
Meirihiuti síldarútvegsnefndar
baðst þá undan að taka aðra síld
en matjessííd og þá síld, er sölt-
uö var með rfkisábyrgð, til sölur
meðferðar og lét þá ráðherrann
það eftir.
Á þessu ári hefir hins v&gar
öll síldarútvegsnefnd gert fcröfai
tíí lað einkasölu á matjessíld yrðl
haildið áfnam, og mei a að s&gja
bent á, að réttast væri að taka
upp einkasö u á allri síld, en
ráðherrann huudsaði þá tillögu
jafnframt því, sem hann gerir
kröfu tíl að nefndin hlýði í ölliu
sínum fyrirmælluim.
Sildarútvegsnefnd er svo seta
kunnugt er þingkosin að þrem
fímmtu, en einn maður er fcosinn
af útgerðarinönnum og einn skip-
aður af Alþýðusambandinu f. h.
sjómanna. Nefndin er því sjálf-
stæð stofniun, sem frakar heyrir
undir Alþingi en ráðherrann.
Starfssvið nefndarinnar er skýri
ákveðið í lögum. Nefndm á að
gera sínar ráðstafanir samkvæmt
þeim, að sjálfsögðu eftir beztu
getu og samvizku. Ráðherrann á
þannig engan rétt á að nefndin
hlýði fyrirskipumun hans fiékar
en lög mæla fyrir. Slík era lög
í lýðfrjálsu landi og réttur þeirra
manna, er alþingi hefir kosið í
nefndina. Enda þarf meira afein-
ræðislögum og embættishroka. en
nokkram ráðherra er sæmandi,
tíl þess að heimta að allir hlýði
boði hans eða banni, eins og á-
nauðugir þrælar jafnvel þó hans
fjölskyldusjónarmið séu öðrumeg
in. Munu þvi vera fleiri en ég
er telja einræðisbrölt ólafs
Thors í atvinnumáium eigi ‘þol-
andi og það jafnt flokksmenn
hans sem aðrir.
I þessu máii hefír atvinnumála-
ráðherra viri að vettugi
1. E nrúra tTögu Sildarimegs-
I nefndar.
2. Áskoranir meirihluta síldar-
saltenda.
3. AJit Vilhjálms Þór, sem haföi
geri sölusamninga tý'rir Síldar-
útvegsnefnd árin 1936—1940.
4. Auk þessa hefir núverandi
sendimaður íslands í Ameriku,
Thor Thoi's, neitað þvi að hafa
ráð.agt að afnema einkasölu á
matjéssíld.
Allt þetta virti atvinnumálaráð-
herra að vettugi af því meiri-
h'.uti síldarútvegsnefndar neitaði
að hlýða honum. Ég hefi sagt
að einkasalan hefði verið veitt
ef við hefðum viljað bjóða Thor
Thors umboðið. Ég hefi færtýms
r&k hversvegna við vildum ekki
gera það- Þ. á. m. þau að við
Frh. á 4. síðu.