Alþýðublaðið - 15.08.1941, Qupperneq 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 15. ÁGCST 1941
-------ALÞYÐUBLAÐIÐ •---------------------
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuihúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
Aukakosningarnar enn.
♦
IFYRSTA sinn um lang*m
aldur sér þess nú merki
í gær í Miorgunblaðmlu að þaö
getur „tekið sönsum" sem ball-
að er.
Segir í íiorystugrein þess ígær,
að „það kunni að vera að tum
það hafi verið rætt, að fram-
'bjóðandi þess flokks, er kjör-
dæmi hafði, skyldi kjörinn gagn-
sóknarlaust, ef þingmanns misti
við“, en bætir ,svo við „fyrir
gild og eðlileg forföll."
Övænt sönnun fyrir því sama
nírtist í Visi í gæt í 'grein eftir
Árna Jónssion. ÞaT segir: ,,Við
þessu er það að segja, að hæp-
Sð mun að fullyrða að nokkurt
slíkt samfeomulag hafi verið gert
milli fliokksstjórnann-a, hvað sem
rætt kann að hafa verið inn-
an ríkis s tjó marinnar. ‘ ‘
Með báðum þessium viðurkenn-
ingum, þó -loðnar séu, er full-
sannað það, sem Alþýðublaðið
liefir haldið fram, að þegar nú-
verandi þjóðstjórn var mynduð
(ekkí þegar kosningum var frest-
að 1 vor eíns og Mbl. segíú)
var þetta bun-dið þeim fastmæl-
um sem á valdi flokksstjórnanna
var að gera. Eins og hér hefir
áður verið bent á geta þær ekki
Mndnað að óhlutvandir menn
Ibjóði sig fnam í nafni flokk-
anna þveri ofan í vilja þeirra
ef nógu margir óhlutvandir með-
mælendur fást til að hjálp-a þeim
til þess. Þetta er eitt af möig-
Um götum á núverandi feosninga-
lögum.
Þegar nú þes-si viðurfceuning
Sjálfstæðisblaðanna liggur fyrir
■er fyrst hægt að fara að ræða
má) þetta á þann veg að gagni
megi feoma.
Morgunblaðið telur að óhætt
væri að stofna til þessara kosn-
Snga bæði í Norður-ísafjarðar-
sýslu og á Snæfellsnesi og ætti
það efeki að þurfa að leiða til
samvinnuslita í ríkísstjórninnii þó
allir flokfear hefðu menn í kjöri.
Á þá skoðun getur Alþýðu-
blaðið fallist en þó því aðeins
að feosningar fari fram í báðum
Siin-um þingmannslausu kjördæm-
am.
Hvað viðvíkur mati á „forföll-
um-“ þessara þingmanna þá er
það tómt mál að tala tim.
Staðreyndirnar eiU' þær að
þingsæti þeirra eru „auð“ og það
er lagaleg skylda að kjósa ef
þingsæti „verður au-tt“ hverjar
sem orsakirnar til þ-ess eru.
„Gild og eðlileg forföll“, sem
Mbl. talar um og „lögleg for-
Söll“ sem Vísir talar um þekkja
kosningalögin ekki. Hver sá mað-
Srrr, sem feominn er ti-1 þings skaf
mæta, en verði sæti hans þar
autt af einhverjum ástæðum skal
í það feosið á ný.
Það er rétt, að það hefir tíðk-
ast, ef þingmenn hafa verið
veikir <og peim nenr verið nug-
aður bati, að þá befir ekki ver-
ið kosið í sæti þeirra þótt þá
hafi jafnvel vantað heilt þing.
Sama er og ef þingmenn hafa
verið eriendis sér til heilsubót-
ár eða í erindum, sem voru þess
eðlis að þeir yrðu að dvelja ytra
eitthvað af þingtímanum þeirra
.vegna. En- í báðum þeim tilfell-
Um haf-a þessir menn verið bú-
Settir í landinu og það vitað að
þeir mundu koma heim þeg-
ar er þeir gætu. En þ-að hefir
aldrei komið fyrir að kjördæmi
hafi verið látið vena þingmanns-
laust þing efriú þing og ár eftir
ár eins og verið hefir nú með
Snæfellsnessýslu. Nú er enn ný-
búið að framlengja kjörtímabilið
um allt að 4 ár og ekk-ert lík-
legra en Snæfellssýsl-a verði þing-
mannsl-aus allan þanm tima ef
fara' á eftir kenningu- Árna Jóns-
sonar. Starf Thor Thors í Am-
eriku er þannig, að algjörlega
er ómögulegt að hugsa sér aö
hann sé 1-angdvölum frá því við
þingstörf hér h-eima á íslandi.
eins og timarnir era nú og virð-
ast niunu verða1 fyrst lun sinn.
*
Ðollaleggingar Vísis út af þess-
um væntanlegu a'úkakoisningum
e u ræsta spaug'legar. Hann telur
að ekki séu sam'hæril-eg þing-
mannsvöntunin í Norður-Isafjar'ð-
arsýslu og á Snæfellsnesi. Ann-
ar þingmaðurinn hafi sagt af sér
en hinn ekki. Thor Thors hafi
ætlað að sækja þing í vetur en
ekki komiÖ því við. Það hafi
ekki verið honum að kenna og
stjórxtin hafi ekki kr-afist j>ess
er hann tók við aðalræðismanns-
starfinu að hann „legði niður
þingmennsku". Allir sjá hve lítilr
væg þessi rök eru. Thor Thors
þarf ekki „að segja af sér þing-
mensku“. Hann hefir tekið við
starfi sem gerir honum ómögu-
legt að gegna þingstörfum og
það er nóg. Hans þingsæti er
bg verður autt ef ekki er í það
kosi'ð að nýju. Hans „löglegu for-
föll“ ern ekki: til. Um leið 'iog
hann tekur við starfi í erlendu
rfki, 'flytzt þaugað búferlum,m-e'ð
allt sitt skyldulið er hann þar
með búinn að leggja niður þing-
men-sfcuna.
Við skuiuin hugsa okkur að .
allir þingmennirnir að ráðherr- \
ipm undanskildum færu úr Iandi
eins og Thor Thors. Við skul-
um hugsa okkur að þeir yrðu
allir ræðismenn eða sen-difu-Iítrú-
ar e^lendis en engrnn þeirra
„1-egði niður þingmennsfeu.“ Hvað
ætti þá að g»ra sámkvæmt
„kenningu Áma Jónssonar“? Ætti
engin kosning fram að fara fyrir
öll hin þingmannslausu kjör-
dæmi?
Eigi „feenning Á. J.“ að gilda
fyrir einn þingmaun gildir hún
ÓLAFUR VIÐ FAXAFEN:
Innrásarhættan i England
SVO er mælt, að Napóleon
mikli hafi sagt það um
Breta ,að þeir væm aumu menn-
imár, því þeir skildu það afelrei,
þegar þeir biðu ósigur, og byrj-
uðui því alltaf aftur. Hann sá
því að ein-a ráðið til þess að
fá þá til- þess að hæt.t-a, var
að ráðast á þá í landi þeirra
sjálfra.
Hafði hann því mikinn 'útbún-
að tii innrásar í England', og
kom sér upp 'í þeim tilgangi
geysimiklum flota. Var þá mik-
ill vtðbúhaður beggja meginErm-
arsunds, Frakkar til þess að gera
árás norður yfir, fen Englend-
ingar að.taka á mótl.
En í sjóorustunná undan Tra-
falgar (á suður Spáni), gersigr-
aði brezki flotaforinginn N-elsion
sameinaðan franskan og spánsk-
an flota, þó langtum væri hann
stærri, og tóku þar 18 oru-stu-
sk-ip þeirra tíma og þar með
köndum yfi r4 l-obaforing jann
franska.
En Nelson særðist til ólífis af
byssusk'Oti, sem kom frá manni
er var uppi í siglu eins af sknipum
óvinanna. Það var ekki langt á
milli skipanna sem börðust þá.
Eftir viðureignina viið Trafalg-
eins a. m. k. fræ'ðilega fyrir þá
alla.
Þetta dæmi sýnir greinileg-a
hvílík fjarstæða „kenning Áma
Jónssonar“ er um það,lað ekki
beri að kj-ósa ef þingmaður flyzt
úr landi án þess að leggja nið-
ur þirgmennsfcu.
*
Þótt tekist hafi að knýja fram
viðurkenningu Sjálfstæðisblað-
anna á því samkomulagi þjóð-
stjórnarflokkanna sem gert var er
þjóðstjórnin var mynduð, er sýn-t
að þeim er það þverf um geð
að halda það og mundu vafa-
lítið svíkja það í öllum megin-
atvigium, er t'l framkvæmdakæmi.
Sýnist því eins og kpmið er
sú ein leið skynsamleg í þess-
Um málUm, að kosningar fari
fram í háðum sýslunum nú í
haust og verði engin höft á fram-
b'oð lögð af hálfu flokkanna.
Ef gengið er út frá því fyrir
fram að samstarf haldist í rikis-
stjórninni ættu- kosningamar ekki
að þurf-a að verða þess valdandi
að það brysti hverníg sem úrslit
kosningan'na yrðu.
Öllum er það ljóst, n-ema þá
Árna Jónssyni, að það nær engri
átt að láta kosningar aðeins fara
fram ri öötu kjördæminu, og því
kjördæminu, sem enn hefir aldrei
verið fulltrúalaust á alþingi, en
kjósa ekki í hinu, sem ítvðþing
íiefir. þar engan fulltrúa átt, og
ekkert útlit er fyrir að fái þar
fulltrúa næstu árin, ef ekki er
fcosið nú. Slíkt væri bæði rang-
látt og ódrengilegt gagnv-art því
kjördæmi bg þó Árni Jónsson-
katmske skilji þetta aidrei né við-
urkenni þá er áreiðanlegt að í-
íbúarnir í Snæfellsnes- og Hnappa
dalssýslu skilja það og viður-
kenna.
Útbreiðið AiþýðublaKS.
ar, sem var 21. okt. 1805 (fyrix
136 árum), hugði Napoleon ekki
frekar á íinnrás í England _
I ófriðnum mikla feom hún al-
drei til mála, og Bretum hefir
víst tæplega komið sjálfum til
hugar ,að þeir þyrftu neitt að
óttast í þá átt, fyrr en eftl'r
að þeir urðu að hörfa úr Fland-
ern, og þó einkum eftir að vöm
Frakka bilaði, og stjórnin íVichy
skarst úr leik og gerði vopmar
hlé við Þjóðverja.
Það er haft fyriiir satt, að Gort
lávarður ,hafi þegar hann feom
í fyrra, haft þau orð, að Þjóð-
verjar hefðu tapað stríðinu, af
því að þeir hefðu ekki gert inn-
rási í SEngland, þegar í stað eftir
Fiandems-viðureignina. Hefðu
þeir gert hana- þá, hefði þjóðin
verið óviðbúin ,og dauf og von-
laus eftir un-danhaldið af meg-
inlandinu.
En elnsi og kunnlugt er skiftu
Þjöðverjar um hernaðaraðferð eft
ir Flanders-Ieikinn. Fram að hon-
um höfðu þeir teflt afsfeaplega
djarft, og í samræmi við það
hefði verið, að þeir hefðu elt
Breta yfir Ermarsund þegar í
stað.
■ En í stað þess tóku þeir upp
gætilegri hem-aðaraðferð: aðráð
ast fyrst á Frakka. Því hefðu
Fnakkar 'j«á að átta sig, eftir
ófarimar er Þjóðverjar bmtust
í, gegnum varniaríínto þelrra, og
komtost að bafei þeim alla Leiö
að sj'ó hefði 'þnð gíúáð fcom-
ið Þjóðverjum illa. En Frakfear
höfðu þegar fengið svo þung
högg, að óvíst er, að þeir hefðui
geta gert neitt að ráði fyrstu
mánuðin-a, eða meðan Þjóðverj-
ar ré'öust inn í England.
En Bretar tóku þegar í stað
að búa sig ton-dir innrás; jafn-
vel þó margir álitu að innrási
gæti aldrei fcomið til mála, sök-
um hinna miklu yfithurði brezka
flotans., sem var svo miklu
stærri en floti Þjöðverja. En, það
er ekki langt að fara yfir Erm-
arsiun-d, og því óvist hvort Bret-
ar kæmu flota sínium \el að þar
fyrir kafbátum og tundursnekfej-
um hinna, en-da gætu> Þjóðverj-
ar feiomið þarfi-a við í fylsita
máta öllum fltogvelaafli sinu
móti bryndrefeum Bretans. En
Ermarstondið er þar sem það er
mjóst ,ekki nema eins og frá
Reykjavífe upp á Mýrar. En suð-
ur og suðatosttorströnd Englan-ds
er á svæði sem er eins langt og
suður og austur strönd Islands,
frá Reykjanesi til Langaness,
efeki nema 120 til 200 rastir frá
ströndum Norður-Frakklands,
Hollands og Belgíu en í þesstom
löndurn sátu Þj-óðveTar (Styttri
vegalengdin líkt og yfir Faxa-
flóa þveran, en sú lengri eins
iog yfir Fax-af 1-óa og Breiðafjörð,
frá Reykjanesi til Látrahjargs).
Enginn vafi er á að loftorust-
umar í fyrra yfir Ermarsiundi
var hríð er átti að en-da á innt
rás> þegar toomið væri í ljós,
að þýzfea flugtiðinto vegnaði bet-
nr. Ýmsar sögur ganga um það,
að Þjóðverjar hafi ’reynt imnrás
í fyrra yfir Ermarsund, en hætt
við er þeir sáu hvemig við vtor
tekið. -
Eitt af því sem Bretar hafa
gert til varnar inmrásairhættunni
er stofnun heimarvarnartiðsins
(Home Guard). 1 tið þetta eru
teknir menn, sem eru á ýmstun
aldri, gamlir sem ungir, ef n-ot-
hæfir eru, og enu aðallega x þeim
menn, sem hafa fastan starfa
annain. Vinna þeir hermennsfeu-
verkin- í hjáverkum sínum.
I heimavamarliðinu eru nú l3/4'
milljón manna, er vopnaðir hafa
verið og þjálfaðir, og er sagt,
að 1' milljön þessara manna séu
vel vígir.
Eu það er ekki ætlunarverk
heimavamarliðsins, að berjast
sem venjulegur her, og það er
ekki ætlast til að deildir þess
starfi utan þess héraðs, er þær
éiga heima í.
Innrásarhættan hefir mikið
aukizt vegn-a flughernaðarins og
fallhlífarhermannanna. Er hægt
með f-allhlífarhermönntom að ná
í míkilvæga staði inni í landi,
þannig, að hægt er að stífla
samgönguæðar hersins og á ýms-
an hátt að feoma öllu/ á ringuil-
rei'ð, þannig, að erfitt verði fyriir
her landsins, sem ráðist er inn
í, að athafna sig við hemaðar-
• aðgerðir sínar. Einn fftesti erf-
iðleiki franska hersins var flótta
f-ólkið, sem skifti milljónum og
fylti alla vegi. Var þetta flótta-
fólk beinlínis tiður í hernaðar-
aráætlun Þjóðver[a og komto þeir
þesstom fólksfl'utningtom af stað
með því að skjóta vægðarlatost
á óbreytta borgara, gamalmenni,
konur og börn. En við það greip
æðisgengin hræðsla almenning,
og feom hún af stað þesstomi
fólksflutningtom. Það stóð því
ekki á því að almenningur í
Bretlandi væri brýndur að flýja
efeki úr húsunum, þó til inn^
rásar kæmi. En- hvemig átti að
aftra því að innrásarhermenn, er
kæmu ofan ár loftiniu 'inni í
miðju landi, næðu á sitt vald
mikilvægum stöðtoin, áður en her-
lið væri feoxrdð þar á vettvang?
Til þessa- hlutverks v-ar heima-
varnarliðið stofnað. 1 næstugrein
verður sagt frá heimsófen okkar
íslenzku blaðamannanna á Isenn-
araskóla heimavarnaliðsins.
Bútasala
í dag og á morgun er seinasta tækifærið að fá ódýra
taubúta í kjóla og kápur handa unglingum og smá-
börnum. Einnig afar ódýrir sokkar og náttkjólar,
lianzkar og húfur. — Nýkomnar sterkar baðhettur.
Kápnbilðin, Langaveg 35