Alþýðublaðið - 18.08.1941, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
MÁNUÐAGUR 18. ÁGCST 1041.
álÞtÐUBLAÐIÐ
Ritstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (heima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð'kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H. F.
Fundurínn í Atlantstiafi og
heimsókn forsætísráherra Breta
FUNDUR CHUROHILLS og
Roosevelts >hér norður í At-' ;
lantshafi er einn af sögulegiustu 1
viðburðum þessarar styrjaldar. i
Ekki sízt vegna þess, að hann
er einhver gifurlegasta ögrun við
óvinina, sem fram hefir farið síð- ;
an styrjöldin hófst-
Styrjöldin um Atlantshafið er !
svo þýðingarmikil, að Churchill i
sagði eitt sinn að sigur væri
undir úrslitum hennar kiominn.
Þessi styrjöld hefir nú geisað á
annað ár, iQg úrslitin. hafa þótt
fyrirsjáanleg fyrir alllöngu. Er
fundur fiorsætisráðherra Breta og
fiorseta Bandáriíkpnnia á miðju
orustUsvæðinu fulllkomin sönnun
þess, að Hitler hafi gersamlega
beðið lægri hlut þar.
Það er áreiðanlegt, að Churc-
hill og Roosevelt og stórmenni
þau, sem voriu í fylgd með þeim,
ræddu um styrjöldina i heild,
horfurniar um vörn og sóíkn og
samvinnu þessara stórvelda í
baráttunni gegn villimennsfcu
nazismans. Og árangur fundarins
mun fooma skýrt í ljós, þó að
hann verði ekki opinber allur í
einu. En auik þess er þessi sögu-
legi fundur mikil hvatning fyrir
brezku þjóðina og allar hertekn-
ur þjóðir til að halda út, berjast
sleitulaUst, þoLa hörmungamar og
týgja sig til enn harðvítugri bar-
áttu en, enn þá hefir verið háð,
Þar með að geha sig nógu öflug-
ar til að framkvæma innrás i
sjálft Þýzkaland og hefja sókn
Bandamannahersins til Berlínar.
En jafnframt því að vera hvatn)-
ing fyrir alla þá, sem eru kúgaðir
af nazismanum og heyja baráttu
gegn honum, er fundurinn stór-
kostlegt áfal] fyrir Hitler og
flokk hans, /herstjórn hans og
her hans, ekki aðeins á sjónUm,
heldur og í lofti.
Með fundinum á Atlantshafi ;
lýstu Churchi]] og herforingjair |
hans, og Roiosévelt og foringj- :
ar hans yfir fyrirlitningu sirani og |
lítilsvirðdngu á baráttumætti !
þýzka . sjóhersíns og loftflotans.
Þessi fundur er því stórfoost-
legasti viðburður styrjaldarinnar
á síðustu tímum.
Um allan heiin mun og litið
á heimsókn Churchills og for-
ingja hans, swo og sionar Banda-
ríkjiafiorseta hingað til Reykjavík-
ur, sem mjög merkan viðburð.
Hér á íslandi lítum við á hann
sem þýðingarmikinn viðburð. Og
það eru engin tvímæli um það,
að þessi heimsókn er sú merk-
asta, sem við höfum nokkru sinni
renglð. Mun það lengi verða tal-
inn sögulegur viðburður, er for-
sætisráðherra Stóra Bretlands
stóð á svölum Álþingishússins
við hlið rikisstjóra íslands og
ÓLAFUR VIÐ FAXAFEN:
V
I miðstöðvum heimavarnarliðsins.
forsætisráðherra, lýsti styrjaldar-
markmiði þjóðar sinnar og árnaði
íslenzku þjóðinni allra héilla. Og
þetía gerðist þegar ein ægileg-
asta styrjöld veraldarsogunnar
var í hámarki og brezka heims-
veldið lifði örlagarikustu tíma
sína.
Forsætisráöherna Stóra Bret-
lands óskaði sérstaklega eftir
því að hitta rikisstjóra íslands
og rikisstjórn, og við íslendingar
getum verið ánœgðir með mót-
tökumar. Það vom ekki- aðeins
forystumenn íslendinga, sem tóku
á móti þessu átrúnaðargoði allra
þeirra, - siem unna lýðræði og
frelsi,' heldur gerði íslenzka þjóð-
ín það einnig. Það sýndu móttök-
ur mannfjöldans við höfnina,
bæöi er Churchill foom og fór,
svo og er hann kom fram á
svalir Alþingishússins og er hann
touk ræðu sinni. Það er aíveg ó-
hætt að fullyrða, að engum er-
íendum þjóðhöfðingja hefir
niokkm sinni verið fagraað eins
innilega hér á landi. Við vituirt
það, að íslendingar eru mjög
seinir til að sýna tilfitnningar sín-
ar, en þeir gerðu það hvað eftir
annað á laugardaginn og það
var óþvingaöur fögnuður, sem
fólk sýndi; hann kom beint frá
hjartanu? Hvers vegna? Ein-
göngu vegna þess, að Islending-
ar fylgja lýðræðisþjóðunum að
máltan gegn nazismantan, að þeir
dá Churchill og óska honum og
málstað hans sigurs. Þetta er líka
ofur eðlilegt, því að hér hefir
vagga lýðræðisins staðið og lýð-
frelsi'ð er þáttur í sálariífi ís-
lenzku þjóðarinnar.
Við höfum fulla ástæðu til að
ætla, að Winston Churchili hafi
heldur ekki séð eftir því að
heimsækja þetta land; hann lýsti
yfir aðdáun sinni á feguirð þess
og stjórnarháttum, og hann uindr-
aðist margt, er hann sá, ekkl
sízt heitu lindirnar og gróðurinin,
sem þær skapa. Þetta gleður
okkur og við vænttan þess, að
móttökurnar, sem hann fékk hér,
styrki hann í þeirri baráttu, sem
hann heyir, og að þær saninfæri
hann enn þetur um að haun á
tnaust allra þeirra, sem unna
fnelsi og lýðræði og geta ekki
hugsaö sér að lifa við harðstjóm
og iKúgUn.
Ólaf við Faxafen,
Tvær skemmtilegar bækur eftir
sem bera mjög einkenni
höfundarins, eru
Allt í lagi í Reykjavík
(verð 5,50) og
Upphaf Aradætra
(verð 4,00). Fást hjá bók-
sölum.
U EIMAVARNARLIÐIÐ ,hefir
tvo kennaraskóla,ogfoomum
við á þann sem eldri er. Er
hann til húsa í lávarðarhöll einni
í Surrey, en það hérað er sUð-
vestur af Lundúnum- Lækkar
landið snögglega suður frá staðn-
um, þar sem höllin stendur, iog
er dásamlegt útsýni af þafoihenn-
ar, og var þetta einn fegursti
staðurinn er við sáum í Eniglaudi.
Skólinu hefir fengið fil afnota
mesfan hluía hallarinnar, en lá-
varðurinn og fjölskylda hans,
hafa flutt í eina hliðarálmuna.
Bretar bjóða jafnan aðkomu-
mönnum fyrst ,að ganga til
mundlaugar, en .næsta skrefið var
þarna ,að okkur var boðið upp
á þak, að skoða útsýnið. Þegar
við kömtan þaðan niður var kom-
inn matmálstími, því i Englandi
er svo að segja alltaf miatmáls-
tími. B'Orðuðum við há-
degisverð með nemendunum, en
aðalle'ðsögumaður okkaT þarna
um skólann var forstjóri hans
H. A. Pollock ofursti, Skoti,
nokkuð við aldur en ern mjög.
Hafði hann á yngri árum átt í
miklum bardögum ,við herskáa
kynþætti á uorvestur landamær- •
um Indlauds og getið sér mikinn
orðstýr. Sagði hann að nemend-
urnir væm menn af svo að segja
öilum sfigum innan hersins, en
þeir sættu alliT þama sama að-
búnafei iog kjöriim.
Þess má getfl, að maturinn var
einhver bezti miatuir, sem ég fékk
í ufanförinni. VaT einn Tétturinn
fiskuiT, og þótti méT hann ágæt-
ur, en einn félaganraa fékk fisfo,
er hann gat ekki borðað. Því
við íslendingar eriim vanir að
fiskur sé annað hvort nýr eða sig
inn. Kanraaðist ég við svonia fisk,
því enskur maður hafði boðið
rpér mokkriiim dögum áður að
borða með sér á veitingastað, og
fengum við 'þar meðal annar,s
kola, sem svo mikið var slegið
í, að ég gat ekki borðað hann.
Varð maðurinn hissa þegar ég
spgði h'onum hvað væri að fisk-
inum. Hainn sagði áð sér hefði
alltaf veríð sagt ,þegar svona
bragð væri að fiskinum, að þáÖ
værí sjávar-bragð.
Po'lock ofursti skýrði okkur frá
sta'i*fi heimavarnarliðsins. Það á
ekki að berjast eins og venjulegt
heriið, iieldur Teka smá’skæru-
hernað gagnvart innrásarliði, í
’ héraðið, sem það á heima í. Það
útlrýr' sér leynivígí, allsstaðar þar,
seta hægast er; verst þaðan með-
an hægt er, þekkir allar leiðir
og hverjar bezt er að fara þegair
hörfað er í næsta vígi. Hagar
mjög víða svo til, að fáir menn
geta um stund tafið framgöngu
all-öflugs herliðs, og sagði PoII-
ock okkur, að hann vissi af stöð-
um í Skofliandi, þar sem einn
maður gæti stöðvað her manns í
heilan dag.
En með því aö tefja svoraa fyrir
innrásarjiði virast U'cnnt: iranrás-
ariiðið eyðir skotfærum — og
veþjulega getur það ekki haft
mjög mifoið mieð sér af þeim.
Það tefst lífoa framsókn þess, svo
hið eiginlega heriið getur verið
komið á \'ietnrang, áður en inn-
rásarltðið er komið á staði, þar
sem [)að getur gert verulegt tjón
eða komist í svo góða vígsað-
stöðu, að erfitt sé að sekja það
þar.
Þjóðverjar hafa þainn sið er
þeir sækjia fram, að þeir bíða
ekki boðarana til þess að saran-
færast um, að það séu hernað-
arstöðvar, sem þeir sjá framund-
an sér, heldur .skjóta tafariaust á
allt, sem líkist að því að vera
bernaðarstöðvar. Heimavarraarlið-
inu ríður, þvi á að eiga jmörg
vígi og vel fyrir komið, svo að
þeir geti hörfað áhættulítið í hið
næsta, af þvi aðaltakjnark þess
er að tefja óviraina.
Smáskæruhernaðurinn er að
mörgu leyti ólíkur venjulegum
hernaði, og hefir margt nýtt kom-
ið þar fram upp á síðkastið, t. d.
i viðuneign við skriðdreka.
Kunnugt er að Firanar eyðilögðu
n:iarga skriðdneka fyrir Rússum,
með því að gefa þeirn „M-olo-
toff-snaps“, það er með því að
henda á þá steiniolíuflösku fullri
og kviknaði í olíumni þegar hún
dneifðist um drekann, og síðan
í banzínforða hans. En þetta er
ekki hægt að leika við aðra
skriðdTeka en þá, sem knúðireru
rneð benzíni, t. d. ekki við sforíö-
dheka Brieta, sem knúðir erii með
jarðolíu, sem ekki kviknar í.
En það erii fiundm upp ýms
önnur ráð til þess að nota i
smáskæruhernaöi gegn skriðdrek-
urn, og eriu haradsprengjurnar þar
skæðar.
Þama á skólanum var kent að
henda tuttugu mismunandi teg-
unduin af handsprengjum, margar
hveTjaT anuari ólíkar, eftir því
til hvers þær eru ætlaðar, t. d.
hvort þær áttu að falla í hóp
hermanna, eða vinma á skrið-
dr'ekum eða einhverjtum öðrurn
vígvélum.
Handsprengjurraar spriraga
nokkrum sekúndUm eftir að þeim
er varpað, venjulega 5 til 10 sek.
Litltara spitengjum má fleygja
lengra, en þeirn sem þyragri enx,
og er því tími þeirra hafð-
ur lengri. En timinm þarf að
vera sem raæst því, að þær sprimgi
þegar þær koma niður, svo þeir,
sem sent er að, geti ekki haft
sig úndan, og þvf síður að tím-
inn sé svo langur að hægt sé
að þrífa sprengjuna og' endur-
senda hana.
P'ollock ofursti sýndi okkur
ýmsar tegundir af handsprengj-
urn. En þó okkur hefði fram að
þessu, fundist hann maður gæt-
inn, þá viriíst 'Oikkur haran fara
með sprengjurnair eins og hann
væri í Sjálfsm'orðingjaklúbbnum
55. Og af óvananum fanrast okk-
ur pað einhvernveginin óniotaleg
tilhugsun, að tætast í tætlur. En
við vomm þarna rétt hjá hon-
um og hlutum því að verðahon-
um samferða til fjandans.
Þiarraa var ein tegund hand-
sprengja, sení ónýtir mirani skrið-
di'ekana ,en drepur a'ð mmnstn
kosti áhöfnina á stærri skriðdnek-
unum. En þetta var hin svo-
nefnda klessusprengja. Var for-
ingjanum þama auðsýnilega
mjög hlýtt til þessarar sprengju-
tegundar. Hún er á stærð við
tvo karlmannshraefa, eg eT tré
handarhald á ihenrai, sefrn notað
er þeglar henni pr varpað. Af
því hún er s.vo þung, verður
henni ekki fleygt langt, og spring
ur hún eftífi 5 sekúndUr. Um'
iteið og hún losnar. úr hendi þess,
er vafipar henni, lætur sá sig
falla til jarðar rneð andlit niður
lf áttkna, siecn varpað er i, og
á hjálmur þá að hlífa höfði.
Yzt um þeissa spneugju erw
tveir húlu;helmingar á hjömm,
er detta af henni, ef stutt er á
fjöður. Er þar fyrir innan dúk-
ur, sem þnunginn er þykkri lím-
kvoðu. En undir dúknum ergler-
kúla, sem full er af sprengiefni,
og er það líkt í sér og þungt
deig eða grænsápa. Þegar spnengj
unni er varpað t d. á skriðdrieka,
bnotnar glerkúlan og klessist
við það er hún hittir, en ekkl
springur hún við það að gler-
kúlan springur, heldur þegar sek-
ýAdiirnar erti liðnar.
' Wð má líka nota klessusprengj
uraa á þaran hátt, að hún
springi ekki eftir tíma heldur
ef þungur hlutur fer yfir hana
t- d. skiiðdheki. Poilook ofttrsti
lét ekki hjá líða, að sýna otkk-
ur hvernig þessi uppáhalds-
spnengjutegund hans, var niotuð
á þennan hátt. Haran sló henni
við götusteinana svo glerið urad-
ir dúknum, spnakk með háu-
hljóði, og hún klesstíst við göt-
una. Lesandinra getur giert sér f
hugariund hvort okkur hafi ekki
þótt gamanl Hafi verið eitthvað
annað í kúlunni en spnengiefni
t. d. grænsápa, þá verð ég að
segja, að ég hefi aldfiei vertð
eins smeikur við nokkurn hl»t
eins og grænsápu.
Verzlunin Framnes
Framnesveg 44
Sími 5781
hefir á boðstólum allar
Nýlenduvörur
Hreinlætisvörur
Smávörur
Tóbak
Sælgæti
Ýmsar snyrtivörur
NÝJAR VÖRUR. SANNGJARNT VERÐ.
SENDUM HEIM. LIPUR AFGREIÐSLA.
REYNIÐ VIÐSKIPTIN.