Alþýðublaðið - 20.08.1941, Blaðsíða 3

--------♦ ALÞÝÐUBLAÐIÐ---------------------
Kitstjóri: Stefán Pétursson.
Ritstjórn: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4902: Ritstjóri. 4901: Innlendar fréttir. 5021: Stefán Pét-
ursson, (héima), Hringbraut 218. 4903: Vilhj. S. Vilhjálms-
son, (heima), Brávallagötu 50.
Afgreiðsla: Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu.
Símar: 4900 og 4906.
Verð kr. 3.00 á mánuði. — 15 aurar í lausasölu.
ALÞÝÐUPRENTSMIB JAN H. F.
Öngþveitið í dýrtiðarmálunum.
EINS -og e'ðlilegt er eru nuarg-
ir orðnir langeygðir eftir
ráðstöfunium ríkisstjórniarinnar í
dýrtiðarmálunium. Eina „dýrtíðar-
ráðstöfunin“, ef rétt er að nefna
hana því mafni, er enn sem lcom-
ið er sú ákvörðun ríkisstjórnar-
innar að innheimta tekjur og
eignask'attinn með 10«/o á!agi, og
að hækka verð á tóbaki og á-
fengi, hvorutveggja til j>ess að
afla fjár til þess að halda dýr-
tíðinni í skefjum
Timinn skýrði frá því fyrir síð-
ustui helgi að viðskiftamálaráð-
herrann, sem dýrtíðarmálin heyra
sérstaklega undir, hefði fyrir
niokkru lagt fram ákveðnar til-
lögur til þess að halda hiðri
dýrtíðinni. M. a. hefði ráðherr-
ann lagt til að fella niður og
lækka tolla á skömmtunarvör'Um
og lækka farmgjöld þeirra nið-
ur í það, sem þau voru fyrir
strið. Segir blaðið að ráðherrar
Framsóknarflokksins séu ©indneg-
ið fylgjiandi því, að framkvæma
þessar tillögur viðskiftamálaráð-
herrans ,en giefttr í skyn að htn-
ir ráðherrarnir hindri framgang
þeirra.
Alþýðublaðinu er kunnugt Um
að félagsmálaráðherranin Stefán
Jóh. Stefánssun hefir lýst því yfir
í stjórninni að hann væri fylgj-
andi því að feldur væri niður
HOllur á kornvönum og lækkað-
ur á sykri eins og lög heimila,
ennfremur iað farmgjöld yrðu
lækkuð á skömmtunarvömm. —
Myndu þessar ráðstafanir ánefa
draga vemlega úr dýrtíðinni.
Hinsvegar taldi hann ekki ástæðu
til frekari álagningu skatta fyrr
en ákveðnar hefðu veriö ein-
hverjar ráðstafanlr til þess að
lralda niðri eða draga úr dýrtíð-
inni. Hefir og ríkisstjiórmfn nú
þegar yfir veralegum fjámpp-
hæðum að ráða í þess'u skyni.
Henni var heimilað að vefja 5
millj. kr. úr ríkissjóði af tekj-
um þessa árs, en álagið á tekju-
og eignaskattinn mun nema 800
til 900 þús. kr„ auk þess sem
liækkunin á tóbaki og víni mun
gefa ríkissjóði mifcið í aðra hönd,
ef áfengisverzlunin verður opn-
uð aftar, en mestar líkur miunu
vera til þess að svo verði. Það
er því ekki hægt að bera því
við að fé vanti til dýrtíðarráð-
stafana. /
Á hverjiu stranda þá aðgerð-
irnar í idýrtíðarmáluniuim muniu
menn þá spyrja, úr því meiri
hluti stjórniarinnar — ef trúa má
orðum Tímans — hefir þegar lýst
sig fylgjandi mikilsverðum ráð-
stöfunium, semnúhefir verið lýst?
Það er kunmugt að tolla'lækk-
anlrnar heyra undir fjármálaráð-
hernann Jakob Möller, en lækk-
un farmgjaldanna undir atvinnu-
málaráðherranu ólaf Thiors. Allt
fram til þessa hefir ölafurThors
hindrað að niokkuð eftirlit væri
liaft með farmgjöldum. Að sú
krafa var á fullum rökum hygð,
sýndu ueikningar Eimskipafélags-
i'ns bezt. Á einu ári hafði fé-
lagið grætt á fimmtu milljón kr.
Or því verður að fást fekiorið
hvtort atvinnumálaráðherrann ætl-
ar sér að standa á móti öllum
tillögum um að lækka fahmgjöld-
in. Það er eðlilegt að erfiðlega
gangi að fá samkomiulag Um ýms-
ar aðrar dýrtiðarráðstafanir, ef
einu félagi á að haldast það
uppi ,að auka dýrtíðina í land-
inu jafn gífurlega eins og Eim-
skiþafélag íslands gerði s. 1. ár.
*
En það em ekki siður aðrar
hliðar dýrtíðarmálanna, sem vert
er að gaumur sé gefinn. Alþýðu-
blaðið hefir frá upphafí bent á
það að litil von væri tim á-
hangur af baráttunni gegn dýrtíð-
inni meðan verðlagseftirlitá/ð væri
állt í miO’lum og næði ekki til
innlendra vörutegunda nema að
m|ög li'tlu leyti. Þetta er og allt-
af að koma betar og hetiur í
ljós. T. d hefir verið hreint og
beint okurverð á kartöflUm og
ýrnsu grænmeti í sumar án þess
að nþkkur hafi hreyf't hönd né
fót. Er fyrirsjáanlegt að vísiitalan
hlýtur að hæklta mjög mikið við
næsta útneikning hennar. Það er
því full ástæða tii fyrir ráða-
menn þjóðárimnar áð staldra nú
ofurlítið við áður en haldið er
lengra út í forað dýrtíðarinnar.
Því' verður ekki við borið að
stjórnin hiafi ekki nægar heim-
iédir til þess að taka dýrtíðina
föstum tökum, ef aðeins sam^
stilhur vilji er til staðar, og sér-
hagsmunirniir settir til híáðar.
Tíminn hefir hvað (éftir anuað
og síðast nú fyrir helgina verið
að heimska sig á því að halda
því fram að Alþýðuflokkurinn
hafi rýrt lujög gildi dýrtíðýariag-
annja með iþví að koma í veg
fyrir launaskattinm, sem Fram-
sóknarmenin iog Ólafur Thors
hðfðu komið sér samgn Um að
leggja á alla launþega landsins.
Átti hann að vera margfaldur á
við tekjuskattinn fyilr þá la'una-
lægstu. Dálágleg dýrtíðarráðstöf-
un fyrir þá!
Alþýðublaðið vill ©kki eyða
rúmi til þess að verja af-
stöðu sína til þessia skaittamis-
fósturs þeirna Framsóknarmanna.
Það skilur hver maður, sem ekki
er ákveðinn í iað herja höfðinu
við steininu, að þessar fyrirhug-
uðu álögur á launastéttina vioru
engin dýrtíðarráðstöfum ;ef mein-
ingin var að láta allt verðlag
leika lauslum hala eftir sem áður.
Það em áreiðanlega ekki þýð-
ingarmestu ráðstafanimar gegn
dýriíðinni, að rikissjóður aUsi út
sem mestu fé til framleiðenda
eða annarra, heldur hitt að kom-
ALÞYÐUBLAÐIP___________________________________ mibvikudagií» 2$. ^úsi 1941.
ÓLAFUR VIÐ FAXAFEN:
Fatasköm mtunin á Englandi
IjONIMáNUÐI var gefin út
tHsikipun í Engjandi Um fata-
akömmtun. Hafði aldnei \ærið á
liana minnzt áður, og kom hún
öllum að óvömm, svo ákvæðin
vori gengin í gitdi áður en nokk-
ur gæti birgt sig upp.
Frá hendi stjómárinn.ar kiomu
jiafnframt þau ummæli, að þetta
væri gert til þess, að ekki yrði
stooriur á fatnaði. Margar vefn-
aðarverksimiðjuir og fatagerðir,
væru farnar að starfa fyrir her-
inn og væri því hætta á, að
hörgull kynni að verða á fatai-
aði ef siala væri frjáls.
Fataskömmtanin var í önd-
verðu miðuð við að verkamenn
með 5 sterlingspunda (130 kr.)
vikukaupi gæta keypt 3/4 af þeim
fatnaði, er þeir væm vanir að
kaupa. En þeir, sem væru með
4 steriingspunda kaup, gætu hins
vegar keypt líkt og þeir væru
vanir. Aftur á möti átti t. d.
kvenf-ólk, sem vlnnur í verk-
simiðjum, að geta keypt allmfkið
meira af fatnaði en áður, en það
vinnur flest fyrir 3 sterlings-
punda vikiukaupi (kr. 78,60).
Miðatalan, sem úthlutað var til
ársins, var 66, og var hægt að
fá út á það eins og hér segir:
Karlm-aimsfatnaður 26 miðar,
jakki 13, vesti 5, bUxUr 8, kápa
fóðmð 16, ófóðrtuö 9, skyrta 5,
nærbUxUr 4, sokkar 3, tveir vasa-
klútar 1 miði, flibbi 1, hálsbindi
1, hanzkar S miðar, morgunskór
4, skóhlífar 4, skór 7 miðar.
Heldur færri miða þarf fyrir
kvenfatuað. T. d. kvenskór 5
mætti almenningi ódýran faitnað
og skófatnað og koma því í
framkvæmd.
Fyrir nokkm fluttu blöðin þá
fregn eftir Watkins, manni þeim,
er á að sjá um að góður og ó-
dýr fatnaður verði boðinn fram,
að ráðstafanir liéfðu verið gerð-
ar til þess, að gefa almenningi
kost á að kaupa alfatnað af
tvennum gæðum: úr tweed á 65
shillinga (85 kr.) og úr worsted
á 75 shillinga (98 kr.).
Fatnaður þessi á að vera til-
búinn og til sölu eftir 2 til 3
mánuði. Fataefnin \-erða margs
kionar að tit og tilbreyting þeárra
mikil, og þau ekki að neiuu leyti
fráhmgðin venjulegum fataefnr
urn. Lætur stjömin hafa eftirlit
með því, að gæðin séu eins iog
tilskitib er, og nafn verksmiðj-
unnar, er býr þau tíl, á hverjtum
fatnaði, svo hægt verði að hafa
hendur í hári þeiraa„ er kynnu að
ganga síður vandlega frá þeim
en skyldi. Verðið er miðaið \tið
•tilbúinn fatnað, en hægt verður
einnig að fá þeninan fatnað eftir
móti. Ekki hefir þó verið sett
hámarks\nerð á föt eftir máli, en
lýst yfir, að stjómin myndi hafa
eftirtit með þvx, að verðmunur
verði ekki mikill.
Geri er ráð fyrir, að ýms
barnafatnaður verði búimo til á
sania hátt og seldur lágU verði.
Einnig hefir hiið sama komið til
orða um ýmsan kvenfafcnað.
Búizt er við, að ódýr skófatn-
aður verði einnig bráðum til
sölu.
hjá okkur. Rúðubrotin þutu al-
veg inn í vegg. amdspænis glugg-
un-um. En jafnframt kom inn um
gluggana eimhver ósköp af Busti,
sv© ég ætlaði varla að geta fund-
ið moigunskóna mína undir þvi.
Ég var þá búinn að kveikja raf-
Ijósin, því það var heegt.
Við fórum á fætur og eg fór
út. Var þá komin þar hjálpan-
sveit og farin að leita að fólki
í rústum hmnda hússins. Ég
fanm fyrirliðann og bauðst tíl
þess að hjálpa, en hamn sagði,
að þab væm eins margir að
vinna þama eains og kæmust að,
maigir sjálfboðaliðar voru
komnir á undan mér. Ég snéri
því inn aftur.
En þar var ekki vistlegt, því
allt var í ólagi nema rafmagnið.
Verst þótti okkur að geta ekki
hitað okkur te, en- gasleáðslao
var biluð, enda var húsið ó-
byggilegt, og urðum vdð að flytja
úr því. Sá ég mikáð eftif þessu
húsi, þvi faðir min-n átti það, og
ég bjó þama ókeypis.
Eini staðurinn í húsinu, sem
vemndi var í, var eldhúsið, og
þangað fórirm við.“
— En hvað gátuð þið gert?
spurði ég.
„Við gátum ekkeri gert,“ svar-
aði hann. „Við skiluðum þar til
dagaðl“
miðar, kvensokkar 2, kjóll 11,
blúsa 5, pils 7, nærfatnaður 3.
Enga ntiða þarf fyrir harna-
fatnaö á yngri börn en fjögra
ára, né vinnufatnað, >og ekki fyrir
höfuðföt, h\'erju nafni sem nefn-
i&t, iog ékki fyrir margs konar
amávöru, sem seld er ’í álna-
vömhúðum.
Fatnaður mun nú fcosta um
heiming verðs, miðað við það,
sem hann kostar hér, eða nálægt
því, sem hér segir:
Föt úr bezta efni, sauimiuð eftir
máti, um 200 kr., góðir karl-
mannsiskór 26 kr„ al-sólun á
sk-óm 6—6V2 kr.
En landsstjórniin er ékfci ánægð
með þett-a verð og setti þvi sinn
manninin í hveri starfið til þess
að rannsaka- hvernig útvega
ið slé i veg fyrir að verðið sé
skrúfað Upp á öllum sviðum að
nauðsynjalaUsu.
Alþýðuflokkurinn er enn sem
fyrr reiðuhúinn til þess að taka
þátt í öllum skynsamlegUm Og
sanngjörnum dýriíðarráðstöfun-
tim; h-efir niargoft veri'ð gert
grein fyrir tillögum haus hér í
blaðinu. Sérstaklega þarf nú að
athuga möguleikann á því að
hækka gengi íslenzku krónunnar.
Ef eitthvað má ánarka skrif
blaða Sjálfstæðis- og Framsókn-
arflokksins, ættu að vera mestar
líkur til þess að allir stjörnar-
flokkarnir gæta sameinast Um
þessa dýriíðarráðstöfun. Hingað
til hefir gengið verið bundáiðmeð
samningum við Breta, en allar
líkur henda til þess að engar
hömlur miuni lagðar á okkur i
þessu tiltiti framwgis.
Effctrmáli. Heimsóknin, er við
Reykvíkingar fengum í miorgun
um fótaferðartíma, gefur tilefni
til þess að bæta hér aftan við
sögu, er maður sá sagði mér um
daginn í Lumdúnum, er fræddi
ipig um miðakerfið við fatasöl-
unia. Hann h-eitir Mann og er
einn iaf starfsmönnum British
Oouncil.
Ho-num mæltist á þessa leið:
„Einu sinni lágum við vakandi
í rúminu, konan mín og ég; við
gátum ekki sofið fyrir brakinli
og brestunum í loftvairnafallbyssr
unUm. Heyrðum við þá sprengju
springa, ekki iangt frá húsinw,
sem við áttum heima í. Rétt i
sömu an-dránni sprakk önnur og
nær en hin; það var auðheyrt,
því hvellurinin var hærri. Nú er
það svo, að Þjóðverjamir varpa
mörgum sprengjum í einu, og
koma þær niður með litlu milli-
bili. Nú var eðlilega mokkur æs-
ingur í okkur að v'ita, hvort leið
flugvélarinmar hefði legið beint
í áttina að húsi okkar, þegar hún
varpaði frá s-ér spnen-gjunum, eða
á snið við húsið. En það v-ar
enginn tími til umhugsunar. A
miklu styttri tíma en tekið hefir
mig að segja frá þessu, sprakk
þriðja og fjórða sprengj-an og sú
síðari, að mér viriist, örskammt
fra núsinu. Ég k-allaði til k-om-
unnar að setja koddann um höf-
úðlð og grúfa sig niður og gerði
það jafnframt sjátíur. Sprakk þá
fi-mmt-a spnengjan og kom hún
í næsta hús við okkur, og voru
húsin áföst. Féll það hús nær
til gmnna. En um leið o-g spreng-
ingin vai’Ö komu gluggarnir inn
fyrirliggjandi í fjölbreyttu úr-
vali.
J- Þorláksson & Norðmann.
Skrifst. og afgr. Bankastræti 11.
Sípni 1280.
Tatnssalerni
nýkomin.
J- Þorláksson & Norðmann.
Skrifst. og afgr. Bankastræti 11.
Sfmi 1280.
1” og 1V4”
nýkomnar.
J- Þorláksson & Norðmann.
Skrifst-. og afgr. Bankastræti 11.
Sfmi 1280.
fiílfdðkabða
enskt, fyrirliggjandi.
J- Þorláksson & Norðmann.
Skrifst. og afgr. Bankastræti 11.
Sími 1280.
AuglýsiS í Alþýðublaðiau.